KẾ TOÁN CHI PHÍ SẢN XUẤT, TÍNH GIÁ THÀNH SẢN PHẨM VÀ BIỆN PHÁP HẠ GIÁ THÀNH SẢN PHẨM TẠI CÔNG TY THUỐC LÁ BẾN TRE

1


TRƯỜNG ĐẠI HỌC CẦN THƠ
KHOA KINH TẾ VÀ QUẢN TRỊ KINH DOANH
----oOo-----





LUẬN VĂN TỐT NGHIỆP


KẾ TOÁN CHI PHÍ SẢN XUẤT,
TÍNH GIÁ THÀNH SẢN PHẨM VÀ
BIỆN PHÁP HẠ GIÁ THÀNH SẢN PHẨM
TẠI CÔNG TY THUỐC LÁ BẾN TRE





Giáo viên hướng dẫn: Sinh viên thực hiện:
VÕ THỊ LANG BÙI THỊ TRỌN
Mã số SV: 4031096
Lớp: Kế toán 1 – K29

Cần Thơ - 2007


2

LỜI CAM ĐOAN


Tôi cam đoan đề tài này do chính tôi thực hiện, các số liệu thu thập và
kết quả phân tích trong đề tài là trung thực, đề tài không trùng với bất cứ đề tài
nghiên cứu khoa học nào.

Ngày 16 tháng 6 năm 2007
Sinh viên thực hiện
Bùi Thị Trọn

3

LỜI CẢM TẠ


Luận văn tốt nghiệp này là thành quả của một quá trình học tập 4 năm
mà em đã được sự hướng dẫn và dìu dắt tận tình của quý thầy cô tại trường Đại
học Cần Thơ cùng với sự chỉ dẫn và giúp đỡ về nhiều mặt của các cô chú, anh
chị tại công ty thuốc lá Bến Tre.
Trước hết, xin cho em gửi lời cám ơn chân thành đến quý thầy cô của
trường đại học Cần Thơ mà nhất là quý thầy cô của Khoa kinh tế và quản trị kinh

doanh. Các thầy cô đã không ngại vất vả chỉ dẫn cho chúng em hết sức chân tình
bằng cả tấm lòng nhiệt huyết của mình. Chúng em đã học được nhiều kinh
nghiệm quý báo mà quý thầy cô đã truyền đạt. Đặc biệt, bài luận văn này hoàn
thành là nhờ sự chỉ dẫn chân tình của cô Võ Thị Lang, người đã trực tiếp hướng
dẫn cho em trong suốt thời gian qua.
Em cũng xin chân thành cám ơn Ban lãnh đạo công ty thuốc lá Bến Tre
cùng các cô, chú, anh, chị trong công ty đã nhiệt tình giúp đỡ em trong suốt thời
gian em thực tập tại công ty, giúp em hoàn thành bài luận văn này.
Sau cùng, em kính chúc quý thầy cô trường Đại học Cần Thơ luôn hạnh
phúc, dồi dào sức khỏe và ngày càng có nhiều đóng góp to lớn cho sự nghiệp
giáo dục của nước nhà. Em cũng xin kính chúc các cô, chú, anh, chị trong công
ty thuốc lá Bến Tre luôn tươi vui, sức khỏe, luôn phấn đấu hoàn thành tốt công
tác của mình để đưa công ty ngày càng vững bước trên đường phát triển, góp
phần xây dựng đất nước ta ngày càng giàu đẹp hơn.
Xin chân thành cảm ơn!
Bùi Thị Trọn









4


NHẬN XÉT CỦA CƠ QUAN THỰC TẬP

..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
............................................................................................................................... ...
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................

5


NHẬN XÉT CỦA GIÁO VIÊN HƯỚNG DẪN

..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................

..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................


6


NHẬN XÉT CỦA GIÁO VIÊN PHẢN BIỆN

..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................

..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
.................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................


7

MỤC LỤC

Trang

CHƯƠNG 1:
GIỚI THIỆU ............................................................................................... 1
1.1. ĐẶT VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU .................................................................... 1

1.2. MỤC TIÊU NGHIÊN CỨU ......................................................................... 1
1.2.1. Mục tiêu tổng quát................................................................................ 1
1.2.2. Mục tiêu cụ thể ..................................................................................... 1
1.3. PHẠM VI NGHIÊN CỨU............................................................................ 1
1.3.1. Không gian ........................................................................................... 1
1.3.2. Thời gian............................................................................................... 2
1.4.3. Đối tượng nghiên cứu ........................................................................... 2

1.4. LƯỢC KHẢO TÀI LIỆU CÓ LIÊN QUAN ĐẾN
ĐỀ TÀI NGHIÊN CỨU ...................................................................................... 2
CHƯƠNG 2
PHƯƠNG PHÁP LUẬN VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU .............. 3
2.1. PHƯƠNG PHÁP LUẬN .............................................................................. 3
2.1.1. Khái niệm, nhiệm vụ kế toán chi phí sản xuất
và tính giá thành sản phẩm ................................................................................. 3
2.1.2. Phân loại chi phí sản xuất và giá thành sản phẩm ................................ 5
2.1.3. Tổ chức kế toán chi phí và tính giá thành............................................. 7
2.1.4. Quy trình kế toán chi phí và tính giá thành sản phẩm
trong doanh nghiệp .............................................................................................. 22
2.1.5. Các khoản thiệt hại trong sản xuất........................................................ 22
2.2. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ................................................................ 25
2.2.1. Phương pháp chọn vùng nghiên cứu .................................................... 25
2.2.2. Phương pháp thu thập số liệu ............................................................... 26
2.2.3. Phương pháp phân tích số liệu.............................................................. 26




8

CHƯƠNG 3

KẾ TOÁN CHI PHÍ SẢN XUẤT VÀ TÍNH GIÁ THÀNH
SẢN PHẨM ................................................................................................ 27
3.1. GIỚI THIỆU KHÁI QUÁT CÔNG TY THUỐC LÁ BẾN TRE ................ 27
3.1.1. Lịch sử hình thành và phát triển ........................................................... 27
3.1.2. Lĩnh vực hoạt động và quy trình công nghệ......................................... 27
3.1.3. Cơ cấu tổ chức – quản lý của Công ty.................................................. 29

3.1.4. Khái quát kết quả sản xuất kinh của công ty
trong 3 năm qua 2004, 2005, 2006 ................................................................... 33

3.1.5. Những thuận lợi và khó khăn của Công ty ........................................... 35
3.1.6. Phương hướng hoạt động trong thời gian tới........................................ 36
3.2. KẾ TOÁN CHI PHÍ SẢN XUẤT VÀ TÍNH GIÁ THÀNH SẢN PHẨM

TẠI CÔNG TY THUỐC LÁ BẾN TRE........................................................................ 37
3.2.1. Đặc điểm tổ chức kế toán và tính giá thành sản phẩm ........................ 37
3.2.2. Kế toán tập hợp chi phí sản xuất........................................................... 38
3.2.3. Kế toán tổng hợp chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm ............ 42
CHƯƠNG 4
PHÂN TÍCH TÌNH HÌNH HOÀN THÀNH KẾ HOẠCH GIÁ THÀNH
SẢN PHẨM ................................................................................................ 57
4.1. PHÂN TÍCH KHÁI QUÁT TÌNH HÌNH HOÀN THÀNH KẾ HOẠCH GIÁ
THÀNH SẢN PHẨM THỰC TẾ VÀ SO SÁNH CÁC QUÝ............................ 57
4.1.1. Sự biến động của Z đơn vị.................................................................... 57
4.1.2. Sự biến động tổng sản lượng ................................................................ 58
4.2. PHÂN TÍCH TÌNH HÌNH HOÀN THÀNH KẾ HOẠCH
GIÁ THÀNH THEO KHOẢN MỤC CHI PHÍ .................................................. 60
4.2.1. Phân tích tình hình hoàn thành kế hoạch chi phí nguyên vật liệu
trực tiếp ............................................................................................................... 60
4.2.2. Phân tích tình hình hoàn thành kế hoạch chi phí nhân công trực tiếp.. 63
4.2.3. Phân tích tình hình hoàn thành kế hoạch chi phí sản xuất chung......... 63
4.3. PHÂN TÍCH CÁC NHÂN TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN GIÁ THÀNH ........... 65
4.3.1. Phân tích chung..................................................................................... 65

9

4.3.2. Phân tích mức độ ảnh hưởng của các nhân tố đến tình hình hạ thấp giá

thành..................................................................................................................... 67
CHƯƠNG 5
MỘT SỐ BIỆN PHÁP HẠ GIÁ THÀNH SẢN PHẨM ............................ 69
5.1. Đối với khối lượng sản phẩm sản xuất ........................................................ 69
5.2. Về cơ cấu sản phẩm ..................................................................................... 69
5.3. Về chi phí nguyên vật liệu............................................................................ 70
CHƯƠNG 6
KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ .................................................................... 72
6.1. KẾT LUẬN................................................................................................... 72

6.1.1. Nhận xét chung về công ty ................................................................... 72
6.1.2. Nhận xét về tổ chức công tác kế toán tại công ty ................................. 72
6.2. KIẾN NGHỊ.................................................................................................. 73
6.2.1. Về phía công ty..................................................................................... 73
6.1.2. Về phía nhà nước.................................................................................. 73
TÀI LIỆU THAM KHẢO
PHỤ LỤC

10


DANH MỤC BIỂU BẢNG


Trang

Bảng 1: Kết quả hoạt động kinh doanh ............................................................... 34
Bảng 2 : Biến động Z đơn vị của quý IV – 2006 ................................................ 57
Bảng 3 : So sánh Z thực tế của quý IV 2006 với Z thực tế của quý IV – 2006... 58

Bảng 4 : Sản lượng sản xuất của quý IV – 2006 ................................................. 58
Bảng 5: Biến động tổng Z theo sản lượng thực tế của quý IV - 2006................. 59
Bảng 6: Phân tích biến động chi phí nguyên vật liệu của thuốc gói Bastion đỏ . 61
Bảng 7: Phân tích biến động chi phí nguyên vật liệu của thuốc gói Sam son..... 62
Bảng 8: Biến động chi phí nhân công trực tiếp của quý IV – 2006 .................... 63
Bảng 9: Phân tích biến động chi phí sản xuất chung........................................... 64
Bảng 10: Phân tích tình hình thực hiện nhiệm vụ hạ th

ấp giá thành................... 66


























11

DANH MỤC HÌNH


Trang

Sơ đồ 1: Sơ đồ tập hợp......................................................................................... 10
Sơ đồ 2: Sơ đồ tập hợp chi phí nhân công trực tiếp............................................. 11
Sơ đồ 3: Sơ đồ tập hợp chi phí sản xuất chung ................................................... 13
Sơ đồ 4: Sơ đồ tổng hợp chi phí sản xuất ............................................................ 14
Sơ đồ 5: Sơ đồ kế toán chi phí sản xuất và tính Z sản phẩm............................... 22
Sơ đồ 6: Sơ đồ cơ cấu tổ chức công ty thuố
c lá Bến Tre..................................... 29
Sơ đồ 7: Sơ đồ tổ chức bộ máy kế toán ............................................................... 31
Sơ đồ 8: Sơ đồ trình tự ghi sổ nhật ký chung ...................................................... 33
Sơ đồ 9: Quy trình sản xuất thuốc lá ................................................................... 37

12


DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT


Zsp : Giá thành sản phẩm
Z BTP : Giá thành bán thành phẩm
TK : Tài khoản
NKC : Nhật ký chung
CPNVL : Chi phí nguyên vật liệu
CPNC : Chi phí nhân công
NCTT : Nhân công trực tiếp
CPSXC : Chi phí sản xuất chung

CPSXDD : Chi phí sản xuất dở dang
PXSX : Phân xưởng sản xuất
NVPX : Nhân viên phân xưởng
SXKD : Sản xuất kinh doanh
CC, DC : Công cụ, dụng cụ
LĐ – TL : Lao động - tiền lương
BHXH : Bảo hiểm xã hội
BHYT : Bảo hiểm y tế
KPCĐ : Kinh phí công đoàn
TSCĐ : Tài sản cố định
GTGT : Giá trị gia tăng
TNDN : Thu nh
ập doanh nghiệp
HĐKD : Hoạt động kinh doanh
HĐTC : Hoạt động tài chính
QLDN : Quản lý doanh nghiệp
BH & CCDV : Bán hàng và cung cấp dich vụ

13



TÓM TẮT


Một trong những yếu tố để cạnh tranh giữa các doanh nghiệp sản xuất là
giá thành sản phẩm. Điều này đòi hỏi các doanh nghiệp phải nghiên cứu tìm ra
những biện pháp hữu hiệu để hạ giá thành sản phẩm, nhưng việc hạ giá thành sản
phẩm phải đảm bảo sao cho chất lượng sản phẩm không bị giảm sút. Công ty
thuốc lá Bến Tre cũng là một doanh nghiệp sản xuất s

ản phẩm, vì thế đề tài này
tập trung vào việc phân tích tình hình thực hiện giá thành sản phẩm, phân tích
các yếu tố thuận lợi và khó khăn của công ty, tìm ra những nhân tố ảnh hưởng
đến chi phí sản xuất và giá thành sản phẩm để đề ra những biện pháp cụ thể giúp
công ty có thể hạ thấp giá thành sản phẩm mà vẫn đảm bảo chất lượng của nó.
Thông qua việc vân dụng các phương pháp phân tích cơ bản trên cơ sở
giá thành
đã tính toán, đề tài đã tìm ra được

những nhân tố ảnh hưởng đến giá thành và đề
ra một số biện pháp hạ thấp giá thành đối với công ty thuốc lá Bến Tre. Song
song đó, đề tài cũng đưa ra một số nhận xét và kiến nghị có liên quan tới hoạt
động của công ty trong thời gian tới. Kết quả phân tích đã cho thấy việc thực hiện
kế hoạch hạ giá thành sản phẩm của công ty thuốc lá Bến Tre trong quý IV- 2006
chưa đạt hiệu qu
ả do nhiều nguyên nhân, trong đó nguyên nhân chính là do sự
tăng giá của các loại nguyên liệu tạo nên sản phẩm. Vì thế, đề tài đã nêu ra một
số biện pháp để thực hiện hạ thấp giá thành sản phẩm đối với công ty, trong đớ
biện pháp chủ yếu là khối lượng sản xuất phải thực hiện theo đúng kế hoạch chứ
không nên thay đổi trong kỳ, khối lượng này gắn liền với cơ
cấu sản phẩm; tính
toán và lựa chọn một số nhà cung cấp đáng tin cậy về số lượng, chất lượng và giá
cả cũng là biện pháp rất quan trọng đối với công ty.

14

CHƯƠNG 1

GIỚI THIỆU
1.1. ĐẶT VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU
Nền kinh tế thị trường ở nước ta hiện nay đang phát triển khá sôi động.
Các doanh nghiệp ngày càng có sự cạnh tranh mạnh mẽ hơn, quyết liệt hơn. Mỗi
doanh nghiệp tự tìm nhiều cách để phấn đấu đưa doanh nghiệp mình ngày càng
phát triển và đứng vững trên thị trường trước sự cạnh tranh quyết liệt không chỉ
với các doanh nghiệp khác trong nước mà còn phải
đối đầu với các doanh nghiệp
nước ngoài. Đặc biệt đối với các doanh nghiệp sản xuất sản phẩm, sự cạnh tranh
đó lại càng quyết liệt hơn. Để các doanh nghiệp này nâng cao tính cạnh tranh,
một trong những biện pháp giúp doanh nghiệp có thể đứng vững trên thị trường
là phải làm sao tạo ra được sản phẩm có chất lượng và giá cả hợp lí. Giá thành là
một vấn đề rất quan trọng đối vớ
i các doanh nghiệp sản xuất. Vì thế, lựa chọn
một phương pháp tính giá thành hợp lý là điều rất quan trọng, cũng như việc làm
thế nào để hạ giá thành trong khi chất lượng sản phẩm không bị giảm sút là việc
cần phải được các doanh nghiệp tìm hiểu và nghiên cứu để đảm bảo sự tồn tại và
phát triển trong thời kỳ kinh tế thị trường hiện nay.
1.2. MỤC TIÊU NGHIÊN CỨU

1.2.1. Mục tiêu tổng quát
Nghiên cứu phương pháp tính cũng như cách hạch toán giá thành tại công
ty thuốc lá Bến Tre. Tìm ra những nguyên nhân tăng giảm chi phí của công ty.

Từ đó, đề ra các biện pháp hạ giá thành sản phẩm của công ty.
1.2.2. Mục tiêu cụ thể
- Tập hợp các loại chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm thuốc lá
- Nắm vững cách hạch toán chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm
- Phân tích tình hình thực hiện các khoản mục chi phí so với kế ho
ạch.
- Tìm biện pháp hạ giá thành sản phẩm.
1.3. PHẠM VI NGHIÊN CỨU
1.3.1. Không gian
Nghiên cứu các vấn đề tại công ty thuốc lá Bến Tre.
1.3.2. Thời gian

15

Số liệu được thu thập từ năm 2004 đến năm 2006. Riêng với việc tính giá
thành sản phẩm thuốc lá thì số liệu được tính trong quí IV năm 2006.
1.3.3. Đối tượng nghiên cứu
Nghiên cứu cách hạch toán chi phí sản xuất, tính giá thành của sản phẩm
thuốc lá tại công ty, mà cụ thể là hai sản phẩm thuốc gói Bastion đỏ và thuốc gói
Samson.
1.4. LƯỢC KHẢO TÀI LIỆU CÓ LIÊN QUAN ĐẾN TÀI LIỆU
NGHIÊN CỨU
Bài luận văn này có được nhờ m
ột phần vào sự tham khảo các tài liệu từ
phòng kế toán của công ty thuốc lá Bến Tre. Bên cạnh đó nhờ tham khảo một số
đề tài tốt nghiệp của các anh chị đi trước đã thực tập tại công ty thuốc lá Bến Tre
và tại các công ty khác, trong đó có bài Báo cáo tốt nghiệp về đề tài “Hạch toán
chi phí sản xuất – tính giá thành sản phẩm – tiêu thụ thành phẩm và xác định kết
quả sản xuất kinh doanh của nhà máy thuố
c lá Bến Tre” của Huỳnh Thị Thúy

Hằng, sinh viên trường Cao đẳng Bến Tre. Ngoài ra, còn có sự tham khảo một
số văn bản quy định việc thực hiện cũng như các chuẩn mực kế toán

có liên

quan.
















16


CHƯƠNG 2

PHƯƠNG PHÁP LUẬN VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
2.1. PHƯƠNG PHÁP LUẬN
Dựa vào những lý thuyết cơ bản về kế toán chi phí sản xuất và tính giá

thành sản phẩm trong các doanh nghiệp sản xuất công nghiêp. Ngoài ra, còn dựa
vào một số lý thuyết khác về phân tích kinh tế trong sản xuất kinh doanh.
2.1.1. Khái niệm, nhiệm vụ kế toán chi phí sản xuất và tính giá thành
sản phẩm
2.1.1.1. Khái niệm chi phí sản xuất và giá thành sản phẩm
a. Khái niệm chi phí sản xuất
Chi phí sản xuất là toàn bộ các khoản hao phí vật chất mà doanh nghi
ệp
đã bỏ ra để thực hiện quá trình sản xuất sản phẩm. Chi phí sản xuất bao gồm rất
nhiều khoản khác nhau như chi phí về nguyên vật liệu, chi phí về nhân công, chi
phí về khấu hao tài sản cố định… Chi phí sản xuất có các đặc điểm: vận động,
thay đổi không ngừng; mang tính đa dạng và phức tạp gắn liền với tính đa dạng,
phức tạp của ngành nghề sả
n xuất, quy trình sản xuất.
b. Khái niệm giá thành sản phẩm
Giá thành sản phẩm (Z) là những chi phí sản xuất gắn liền với một kết
quả sản xuất nhất định. Giá thành sản phẩm là một đại lượng xác định, biểu hiện
mối liên hệ tương quan giữa hai đại lượng: chi phí sản xuất đã bỏ ra và kết quả
sản xuất đã đạt được. Tuy nhiên, cần lưư
ý không phải ai có chi phí sản xuất
phát sinh là đã xác định ngay được giá thành, mà cần thấy rằng, giá thành là chi
phí đã kết tinh trong một kết quả sản xuất được xác định theo những tiêu chuẩn
nhất định.
Công thức chung để tính giá thành:



Qua công thức cho thấy, để hạ thấp được giá thành sản phẩm thì một mặt
doanh nghiệp phải có biện pháp tiết kiệm chi phí sản xuất, mặt khác phải có biện
Kết quả sản xuất

Chi phí sản xuất
=
Z đơn vị sản phẩm

17

pháp đầu tư, sử dụng chi phí hợp lý để nâng cao năng xuất lao động, tăng cường
kết quả sản xuất sản phẩm.
2.1.1.2. Nhiệm vụ kế toán chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm
Quản lý chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm là nội dung quan
trọng hàng đầu trong các doanh nghiệp sản xuất để đạt được mục tiêu tiết kiệm
và tăng cường được lợi nhuận. Để phụ
c vụ tốt các công tác quản lý chi phí và giá
thành sản phẩm, kế toán cần thực hiện tốt các nhiệm vụ:
- Tính toán và phản ánh một cách chính xác, đầy đủ, kịp thời tình hình phát
sinh chi phí sản xuất ở các bộ phận sản xuất cũng như trong phạm vi toàn doanh
nghiệp, gắn liền với các loại chi phí sản xuất khác nhau cũng như theo từng loại
sản phẩm được sản xuất.
- Tính toán chính xác, kịp thời giá thành của t
ừng loại sản phẩm được sản
xuất.
- Kiểm tra chặt chẽ tình hình thực hiện các định mức tiêu hao và các dự
toán chi phí nhằm phát hiện kịp thời các hiện tượng lãng phí, sử dụng chi phí
không đúng kế hoạch, sai mục đích.
- Lập các báo cáo về chi phí sản xuất và giá thành sản phẩm; tham gia phân
tích tình hình thực hiện kế hoạch giá thành, đề xuất biện pháp để tiết kiệm chi phí
sản xuất và hạ th
ấp giá thành sản phẩm.
2.1.1.3. Mối quan hệ giữa chi phí sản xuất và giá thành sản phẩm
Chi phí sản xuất và giá thành sản phẩm có mối quan hệ mật thiết với

nhau vì nội dung cơ bản của chúng đều là biểu hiện bằng tiền của hao phí về lao
động sống và lao động vật hóa. Chúng là hai mặt của một quá trình sản xuất, một
bên là yếu tố chi phí đầu vào, một bên là kết quả sản xuất ở
đầu ra.
Nếu xét về lượng hao phí thì chi phí sản xuất và giá thành sản phẩm có
sự khác nhau, sự khác nhau này xuất phát từ quá trình sản xuất, kết quả của quá
trình sản xuất và kỳ tính giá thành ở những quy trình sản xuất sản phẩm.
Chi phí sản xuất gắn liền với những thời kỳ đã phát sinh chi phí, còn giá thành
sản phẩm, dịch vụ, lao vụ đã hoàn thành không phân biệt là chi phí đó đã chi ra
kỳ trước hay kỳ này.
Chi phí sản xuất trong kỳ không chỉ liên quan đến những sản phẩm đã
hoàn thành mà còn liên quan đến cả sản phẩm dở dang cuối kỳ và sản phẩm

18


hỏng, còn giá thành không liên quan đến chi phí sản xuất của sản phẩm dở dang
kỳ trước chuyển sang.
2.1.2. Phân loại chi phí sản xuất và giá thành sản phẩm
2.1.2.1. Phân loại chi phí sản xuất
Phân loại chi phí sản xuất là nội dung quan trọng đầu tiên cần phải thực
hiện để phục vụ cho việc tổ chức theo dõi, tập hợp chi phí sản xuất để tính được
giá thành sản phẩm và kiểm soát chặt chẽ các lo
ại chi phí sản xuất phát sinh. Có
nhiều cách để phân loại chi phí sản xuất:
a. Phân loại chi phí sản xuất theo yếu tố (nội dung kinh tế của chi phí)
Theo cách phân loại này, chi phí sản xuất phát sinh nếu có cùng nội dung
kinh tế được sắp chung vào một yếu tố bất kể là nó phát sinh ở bộ phận nào, dùng
để sản xuất ra sản phẩm gì. Theo quy định hiện nay thì chi phí sản xuất được
phân thành 5 yếu tố:

- Chi phí nguyên vật liệu
- Chi phí nhân công
- Chi phí khấ
u hao tài sản cố định
- Chi phí dịch vụ mua ngoài
- Chi phí bằng tiền khác
b. Phân loại chi phí sản xuất theo khoản mục chi phí (công dụng kinh tế
và khoản mục phát sinh)
Theo cách phân loại này, chi phí sản xuất được xếp thành một số khoản
mục nhất đinh có công dụng kinh tế khác nhau để phục vụ cho yêu cầu tính giá
thành và phân tích tình hình thực hiện kế hoạch giá thành
Theo cách phân loại này, chi phí sản xuất bao gồm 3 khoản mục:
- Chi phí nguyên vật liệu tr
ực tiếp
- Chi phí nhân công trực tiếp
- Chi phí sản xuất chung

c. Phân loại chi phí sản xuất theo mối quan hệ với thời kỳ xác định lợi
nhuận
Theo cách phân loại này, chi phí sản xuất được chia làm hai loại như sau:


19


+ Chi phí sản phẩm (chi phí sản xuất): là những chi phí liên quan trực tiếp
đến việc sản xuất sản phẩm. Đối với những doanh nghiệp thương mại thì chi phí
sản phẩm là những chi phí liên quan đến việc mua hàng hóa.
Chi phí sản phẩm bao gồm chi phí nguyên vật liệu trực tiếp, chi phí nhân
công trực tiếp, chi phí sản xuất chung, chi phí sử dụng máy thi công (đối với

những công ty xây lắp). Chi phí sản xuất gắn liền với từng
đơn vị sản phẩm, hàng
hóa khi chúng được sản xuất ra hoặc được mua vào, gắn liền với những hàng hóa
tồn kho chờ bán và chỉ khi sản phẩm hàng hóa được tiêu thụ thì chi phí sản phẩm
mới trở thành phí tổn để xác định kết quả kinh doanh.
+ Chi phí thời kỳ (chi phí ngoài sản xuất): là những chi phí phát sinh và ảnh
hưởng trực tiếp đến lợi nhuận trong một thời kỳ kế toán. Nó không có liên quan
đến chi phí sản phẩ
m, không phải là một phần của giá trị sản phấm sản xuất hoặc
sản phẩm mua vào. Chi phí thời kỳ bao gồm chi phí bán hàng và chi phí quản lý
doanh nghiệp. Những chi phí này được khấu trừ vào kỳ tính lợi nhuận. Đối với
các doanh nghiệp có chu kỳ sản xuất kinh doanh dài và trong kỳ không có hoặc
có ít doanh thu thì chúng được tính cho kỳ sau để xác định kết quả kinh doanh.
2.1.2.2. Phân loại giá thành sản phẩm
Để phục vụ cho công tác quản lý ở doanh nghiệp, ng
ười ta thường sử dụng
các loại giá thành như sau:
- Giá thành kế hoạch: giá thành được xác định trước khi bắt đầu sản xuất
của kỳ kế hoạch dựa trên các định mức và dự toán của kỳ kế hoạch. Giá thành kế
hoạch được xem là mục tiêu mà doanh nghiệp phải cố gắng thực hiện hoàn thành
nhằm để thực hiện hoàn thành mục tiêu chung của toàn doanh nghiệp.
- Giá thành định mức: được xây dự
ng trước khi bắt đầu quá trình sản xuất,
giá thành được xác định trên cơ sở các định mức chi phí hiện hành tại từng thời
điểm nhất định trong kỳ kế hoạch. Giá thành định mức được xem là căn cứ để
kiểm soát tình hình thực hiện các định mức tiêu hao các yếu tố vật chất khác
nhau phát sinh trong quá trình sản xuất.
- Giá thành toàn bộ: là toàn bộ chi phí phát sinh liên quan đến việc sản xuất
và tiêu thụ sản phẩ
m, bao gồm giá thành sản xuất, chi phí quản lý doanh nghiệp

và chi phí bán hàng. Vì vậy, giá thành toàn bộ còn được gọi là giá thành tiêu thụ.

20


Công thức tính như sau:
Z toàn bộ = Z sản xuất + Chi phí ngoài sản xuất

2.1.3. Tổ chức kế toán chi phí và tính giá thành
2.1.3.1. Đối tượng hạch toán chi phí sản xuất, đối tượng tính giá
thành và kỳ tính giá thành
a. Đối tượng hạch toán chi phí sản xuất
Xác định đối tượng hạch toán chi phí sản xuất là xác định giới hạn về
mặt phạm vi mà chi phí cần dược tập hợp để phục vụ cho việc kiểm soát chi phí
và tính giá thành sả
n phẩm. Tùy theo đặc điểm về tổ chức sản xuất, về quy trình
sản xuất cũng như đặc điểm sản xuất sản phẩm mà đối tượng hạch toán chi phí
sản xuất có thể là:
- Loại sản phẩm
- Nhóm sản phẩm
- Đơn đặt hàng
- Giai đoạn sản xuất
- Phân xưởng sản xuất;…
b. Đối tượng tính giá thành
Xác định đối tượ
ng tính giá thành là xác định đối tượng mà mà hao phí
vật chất được doanh nghiệp bỏ ra để sản xuất đã được kết tinh trong đó nhằm
định lượng hao phí cần được bù đắp cũng như tính toán được kết quả kinh doanh.
Tùy theo địa điểm sản xuất sản phẩm mà đối tượng tính giá thành có thể là:
- Chi tiết sản phẩm

- Bán thành phẩm
- Sản phẩm hoàn thành
- Đơn đặt hàng
- Hạn mục công trình;…
c. K
ỳ tính giá thành
Kỳ hạn tính giá thành được xác định dựa vào khả năng xác định chính
xác về số lượng và chất lượng của đại lượng kết quả sản xuất và việc xác định
lượng chi phí sản xuất có liên quan đến kết quả đó. Kỳ tính giá thành không thể
giống nhau cho các ngành nghề sản xuất khác nhau. Tùy theo chu kỳ dài hoặc

21

ngắn cũng như đặc điểm sản xuất sản phẩm mà xác định kỹ từng giá thành cho
phù hợp, có thể là cuối mỗi tháng, cuối mỗi năm, hoặc khi đã thực hiện hoàn
thành đơn đặt hàng, hoàn thành hạn mục công trình,…
2.1.3.2. Kết cấu chi phí trong giá thành sản phẩm
Trong sản xuất công nghiệp, giá thành sản phẩm bao gồm 3 khoản mục
sau:
- Chi phí nguyên vật liệu trực tiếp: bao gồm các chi phí nguyên liệu, vật
liệu trực tiếp liên quan đến từng quá trình sản xuất sản phẩm như chi phí nguyên
vật liệu chính, nguyên vật liệu phụ, nhiên liệu
- Chi phí nhân công trực tiếp: bao gồm tiền lương, phụ cấp, các khoản
trích theo lương tính vào chi phí như bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế, kinh phí
công đoàn của công nhân trực tiếp sản xuất sản phẩm.
- Chi phí sản xuất chung: là loại chi phí có liên quan đến phân xưởng sản
xuất ngoài hai lo
ại chi phí trên như tiền lương và các khoản trích theo lương của
nhân viên quản lý phân xưởng, chi phí nguyên vật liệu, công cụ dụng cụ dùng
phục vụ sản xuất ở phân xưởng, chi phí khấu hao máy móc, thiết bị nhà xưởng tại

phân xưởng, các chi phí dịch vụ thuê ngoài và một số chi phí bằng tiền khác phát
sinh tại phân xưởng.
2.1.3.3. Kế toán tập hợp các loại chi phí sản xuất
Việc sử dụng tài khoản để theo dõi chi phí sản xuất và tính giá thành sả
n
phẩm phụ thuộc vào việc sử dụng phương pháp hạch toán và quản lý tài sản của
doanh nghiệp: phương pháp kê khai thường xuyên và phương pháp kiểm kê định
kỳ. Tuy nhiên, phương pháp kiểm kê định kỳ rất ít được các doanh nghiệp sử
dụng để tính giá thành sản phẩm.Vì vậy, các nội dung sau được trình bày theo
phương pháp kê khai thường xuyên.
a. Tập hợp chi phí nguyên vật liệu trực tiếp
Chi phí nguyên vật liệu trực tiếp bao gồm tấ
t cả các khoản chi phí về vật
liệu chính, vật liệu phụ và nhiên liệu được sử dụng trực tiếp để sản xuất sản
phẩm. Chi phí nguyên vật liệu trực tiếp được tổ chức theo dõi riêng cho từng đối
tượng hạch toán chi phí sản xuất hoặc đối tượng tính giá thành.
Kế toán chi phí nguyên vật liệu trực tiếp sử dụng TK 621 “Chi phí nguyên
vật liệu trực tiếp”.

22


Nội dung tập hợp chi phí nguyên vật liệu trực tiếp được phản ánh như sau:
- Khi xuất kho vật liêu để trực tiếp sản xuất sản phẩm sẽ ghi:
Nợ TK 621
Có TK 152
- Khi vật liệu mua về được đưa vào sử dụng ngay cho quá trình sản xuất sản
phẩm mà không qua kho sẽ ghi:
Nợ TK 621
Có TK 111, 112, 141, …

- Vật liệu do doanh nghiệp tự sản xuất được đưa ngay vào quá trình sản xuất
s
ản phẩm sẽ ghi:
Nợ TK 621
Có TK 154 (sản xuất phụ)
- Vật liệu được sử dụng để sản xuất sản phẩm còn thừa được trả lại kho sẽ ghi:
Nợ TK 152
Có TK 621
- Vật liệu dùng để sản xuất sản phẩm của kỳ còn thừa nhưng để lại ở phân
xưởng sản xuất để tiếp tục sử dụng, kế toán dùng bút toán đỏ
để điều chỉnh:
Nợ TK 621 (ghi đỏ)
Có TK 152
Qua đầu kỳ sau ghi đen để chuyển thành chi phí của kỳ sau
Nợ TK 621 (ghi đen)
Có TK 152
- Cuối kỳ, tổng hợp chi phí nguyên vật liệu trực tiếp thực tế sử dụng trong kỳ
để kết chuyển vào tài khoản tính giá thành
Nợ TK 154
Có TK 621






23

Xuất kho NVL cho sản xuất NVL thừa nhập lại kho



Mua về sử dụng ngay Kết chuyển tính giá thành
(hoặc phân bổ)
TK 154 (SX phụ)

Tự sản xuất đưa vào sử dụng


SƠ ĐỒ 1: SƠ ĐỒ TẬP HỢP CHI PHÍ NGUYÊN VẬT LIỆU TRỰC TIẾP

b. Tập hợp chi phí nhân công trực tiếp
Chi phí nhân công trực tiếp bao gồm tất cả các khoản chi phí liên quan
đế
n người lao động trực tiếp sản xuất sản phẩm như tiền lương phải thanh toán,
khoản trích theo lương tính vào chi phí theo quy định… Chi phí nhân công trực
tiếp cũng được tổ chức theo dõi riêng cho từng đối tượng hạch toán chi phí sản
xuất hoặc đối tượng tính giá thành.
Kế toán chi phí nhân công trực tiếp sử dụng tài khoản 622 “chi phí nhân
công trực tiếp”. Nội dung tập hợp chi phí nguyên vật liệu trực tiếp được phản ánh
nh
ư sau:
- Tiền lương phải thanh toán cho công nhân trực tiếp sản xuất sản phẩm sẽ
ghi:
Nợ TK 622
Có TK 334
- Trích trước lương nghỉ phép của công nhân trực tiếp sản xuất sẽ ghi:

Nợ TK 622
Có TK 335
TK 621TK 152
TK 152
TK 111, 112,…
TK 154

24


- Trích BHXH, BHYT và KPCĐ của công nhân trực tiếp sản xuất tính vào
chi phí sẽ ghi:
Nợ TK 622
Có TK 338
- Các khoản chi phí nhân công trực tiếp được thanh toán trực tiếp bằng tiền
(thanh toán cho lao động sử dụng tạm thời) sẽ ghi:
Nợ TK 622
Có TK 111, 141
- Tiền ăn giữa ca phải thanh toán cho công nhân trực tiếp sản xuất:
Nợ TK 622
Có TK 334
- Cuối kỳ, kế toán tổng hợp chi phí nhân công trực tiếp thực tế phát sinh
trong kỳ
để kết chuyển về tài khoản tính giá thành.
Nợ TK 154
Có TK 622

TK 334 TK 622 TK 154
Tiền lương, tiền công của
công nhân trực tiếp SX Kết chuyển vào tài khoản

TK 335 tính Zsp
Trích trước lương nghỉ phép
của công nhân tt SX
TK 338
Trích BHXH, BHYT, KPCĐ

TK 111, 141
Các khoản chi cho NCTT
bằng tiền mặt

SƠ ĐỒ 2: SƠ ĐỒ TẬP HỢP CHI PHÍ NHÂN CÔNG TRỰC TIẾP


25

c. Tập hợp chi phí sản xuất chung:
Chi phí sản xuất chung là chi phí phục vụ và quản lý ở phân xưởng sản
xuất. Chi phí sản xuất chung được tổ chức theo dõi riêng theo từng phân xưởng
sản xuất và cuối mỗi kỳ mới phân bổ và kết chuyển vào chi phí sản xuất của các
loại sản phẩm. Tùy theo loại sản phẩm được sản xuất ở phân xưởng mà kế toán
tiến hành phân bổ chi phí sản xu
ất chung cho từng loại sản phẩm theo tiêu thức
phân bổ phù hợp.
Kế toán chi phí sản xuất chung sử dụng tài khoản 627 “chi phí sản xuất
chung”, đồng thời phải theo dõi chi tiết chi phí sản xuất chung cố định và chi phí
sản suất chung biến đổi để phục vụ cho việc phân bổ chi phí sản xuất chung vào
giá thành sản phẩm.
Nội đung tập hợp chi phí sản xuất chung được phản ánh như sau:
- Khi tập h
ợp chi phí sản xuất chung phát sinh trong kỳ sẽ ghi:

+ Chi phí tiền lương nhân viên phân xưởng:
Nợ TK 627
Có TK 334
+ Khoản trích theo tiền lương tính vào chi phí theo quy định:
Nợ TK 627
Có TK 338
+ Khấu hao tài sản cố định dùng ở phân xưởng:
Nợ TK 627
Có TK 214
+ Chi phí về vật liệu dùng ở phân xưởng:
Nợ TK 627
Có TK 152
+ Chi phí về dụng cụ sản xuất dùng ở phân xưởng:
Nợ TK 627
Có TK 153 (phân bổ 1 lần)
Có TK 142 (phân bổ nhiều lầ
n)
+ Chi phí được thanh toán bằng tiền:
Nợ TK 627
Có TK 111, 112, …