TƯ TƯỞNG HỒ CHÍ MINH VỀ XÂY DỰNG NHÀ NƯỚC CỦA DÂN, DO DÂN, VÌ DÂN

HỌC VIỆN NGÂN HÀNG
KHOA LÝ LUẬN CHÍNH TRỊ
CHƯƠNG VI
TƯ TƯỞNG HỒ CHÍ MINH VỀ XÂY DỰNG NHÀ
NƯỚC CỦA DÂN, DO DÂN, VÌ DÂN
I. Xây dựng Nhà nước thể hiện quyền là chủ và làm chủ của
nhân dân
Nhà nước thể hiện quyền là chủ
và làm chủ của nhân dân, phải là:
- Nhà nước của dân
- Nhà nước do dân
- Nhà nước vì dân
1. Nhà nước của dân
- Quyền lực của nhân dân được đặt
ở vị trí tối thượng
Điều 1 – Hiến pháp 1946:
“Nước Việt Nam là
một nước dân chủ cộng hòa.
Tất cả quyền bính trong nước là của
toàn thể nhân dân Việt Nam,
không phân biệt nòi giống, gái trai,
giàu nghèo, giai cấp, tôn giáo”
Điều 32 – Hiến pháp
1946:
“Những việc quan hệ đến
vận mệnh quốc gia sẽ
đưa ra nhân dân phúc
quyết…”
- Nhân dân có quyền kiểm soát Nhà nước và bãi đại biểu
Quốc hội và Hội đồng nhân dân nếu họ tỏ ra không xứng
đáng với sự tín nhiệm của nhân dân

“Chính phủ rất mong đồng bào giúp
đỡ, đôn đốc, kiểm soát và phê bình
để làm tròn nhiệm vụ của mình là
người đầy tớ trung thành tận tụy
của nhân dân”
Nhân dân được hưởng mọi quyền tự do dân chủ
2. Nhà nước do dân
Nhà nước do dân là nhà nước có đặc điểm :
- H i đ ng chính ph là c quan hành chính cao ộ ồ ủ ơ
nh t c a nhà n c, th c hi n các ngh quy t c a ấ ủ ướ ự ệ ị ế ủ
qu c h i và ch p hành pháo lu tố ộ ấ ậ
- M i công vi c c a b máy nhà n c trong vi c ọ ệ ủ ộ ướ ệ
qu n lý xã h i đ u th c hi n ý chí c a dânả ộ ề ự ệ ủ
“Nếu chính phủ làm
hại dân thì dân có quyền
đuổi chính phủ”
Hồ Chí Minh
3. Nhà nước vì dân
- Nhà nước phục vụ lợi ích và nguyện vọng của nhân dân, không có
đặc quyền đặc lợi, thật sự trong sạch, cần, kiệm, liêm, chính
- Mục đích hoạt động của
nhà nước là cải thiện và
nâng cao đời sống của
nhân dân
“1. Làm cho dân có ăn;
2. Làm cho dân có mặc;
3. Làm cho dân có chỗ ở;
4. Làm cho dân có học hành”
Hồ Chí Minh
- Nhà nước phải biết kết

hợp các loại lợi ích, bảo
đảm sự thống nhất, hài
hòa, công bằng
- Nhà nước phải thật sự
trong sạch, liêm khiết,
chống tham ô, hối lộ,
quan liêu, đặc quyền đặc
lợi
- Đội ngũ cán bộ công
chức Nhà nước phải hết
lòng, hết sức phục vụ
nhân dân
II. Quan điểm Hồ Chí Minh về sự thống nhất giữa bản chất
giai cấp công nhân với tính nhân dân, tính dân tộc
1.
Về bản chất giai cấp công nhân của Nhà nước
- Nhà nước do Đảng Cộng sản lãnh đạo
Đảng lãnh đạo Nhà nước bằng đường lối, quan điểm, chủ trương
để Nhà nước thể chế hóa thành luật pháp, chính sách, kế hoạch
Đảng lãnh đạo Nhà nước bằng hoạt động của các tổ chức Đảng và
đảng viên của mình trong bộ máy cơ quan Nhà nước
Đảng lãnh đạo Nhà nước bằng công tác kiểm tra
Thể
hiện:
- Thể hiện ở tính định hướng xã hội chủ nghĩa của sự phát triển đất nước
- Nguyên tắc tổ chức và hoạt động cơ bản của Nhà nước là tập trung dân chủ
“Nhà nước ta phát huy dân chủ đến cao độ…Có phát
huy dân chủ đến cao độ thì mới động viên được tất cả
lực lượng của nhân dân, đưa cách mạng tiến lên. Đồng
thời phải tập trung đến cao độ để thống nhất lãnh đạo

nhân dân xây dựng chủ nghĩa xã hội”
2.
Bản chất giai cấp công nhân thống nhất với tính nhân dân và
tính dân tộc của nhà nước
III. Xây dựng Nhà nước có hiệu lực pháp lý mạnh mẽ
1. Xây dựng một Nhà nước hợp pháp, hợp hiến
Sau khi giành được chính quyền trong cả nước, Chủ tịch Hồ Chí
Minh đã thay mặt chính phủ lâm thời đọc bản Tuyên ngôn độc lập
(2/9/1945), tuyên bố với quốc dân đồng bào và thế giới về sự ra đời
của nước Việt Nam mới
Tại phiên họp đầu tiên của Chính phủ nước VNDCCH (3/9/1945),
Chủ tịch Hồ Chí Minh nêu lên sáu nhiệm vụ cấp bách, trong đó có
nhiệm cụ thứ 3 là:
Theo đề nghị của Hồ Chí Minh, ngày 20/9/1945, Ủy ban dự thảo
Hiến pháp của nước VNDCCH do Hồ Chí Minh làm trưởng ban
được thành lập
Theo Hồ Chí Minh một Nhà nước có hợp hiến mới có hiệu lực
pháp lý mạnh mẽ
Ngày 6/1/1946, tổng tuyển cử trong cả nước thành công,
bầu ra Quốc hội
Ngày 2/3/1946, Quốc ca hội khóa I họp phiên đầu tiên lập ra
các tổ chức, bộ máy và các chức vụ chính thức của Nhà nước
Tháng 11/1946, Quốc hội họp phiên thứ hai thông qua Hiến pháp
đầu tiên của nước Việt Nam dân chủ cộng hòa
* Nhà nước quản lý xã hội bằng pháp luật và phải làm cho pháp luật
có hiệu lực trong thực tế
V
ì
:
- Trong một nhà nước dân chủ, dân chủ và pháp luật phải luôn

đi đôi với nhau
- Cần xây dựng một nền pháp chế XHCN đảm bảo thực hiện quyền
lực của nhân dân. Có nghĩa là xây dựng pháp luật trở thành công
cụ quản lý đắc lực của Nhà nước và buộc người dân phải tuân theo
2. Hoạt động quản lý nhà nước bằng hiến pháp, pháp luật
và chú trọng đưa pháp luật vào cuộc sống
* Pháp luật là cơ sở thực hiện quyền tự do dân chủ
- Ngay từ năm 1919, bản “Yêu sách” đòi quyền tự do, dân chủ cho nhân
dân Việt Nam, Nguyễn Ái Quốc đã đòi thực dân Pháp phải cải cách nền
pháp lý ở Đông Dương, phải bãi bỏ chế độ cai trị bằng sắc lệnh và thay thế
bằng các đạo luật
- Trong sự nghiệp lập hiến và lập pháp, ở cương vị Chủ tịch nước Hồ Chí
Minh đã hai lần đứng đầu Ủy ban soạn thảo Hiến pháp (1946, 1959), đã
ký lệnh công bố 16 đạo luật, 613 sắc lệnh và nhiều văn bản dưới luật khác
- Hồ Chí Minh hết sức chăm lo đến vấn đề đưa pháp luật vào đời sống,
tạo ra cơ chế cho pháp luật được thi hành
Để đưa pháp luật vào cuộc sống, Hồ Chí Minh kêu gọi nhân dân
tham gia giám sát công việc của chính phủ
“T ngày thành l p chính ph , trong nhân viên còn có nhi u ừ ậ ủ ề
khuy t đi m. Có ng i làm quan cách mế ể ườ ạng, ch đ , ch ợ ỏ ợ
đen, m u vinh thân, phì gia…xin đ ng bào hãy phê bình, giúp ư ồ
đ giám sát công vi c c a chính ph ”ỡ ệ ủ ủ
- Hồ Chí Minh rất coi trọn việc nâng cao dân trí để nhân dân hiểu và
chấp hành luật pháp
“ làm cho nhân dân bi t h ng quy n dân ch , bi t dùng quy n dân ế ưở ề ủ ế ề
ch c a mình, dám nói, dám làm”ủ ủ
1. Xây dựng đội ngũ cán bộ đủ đức, đủ tài
Hồ Chí Minh nêu lên những yêu cầu sau về đội ngũ cán bộ, công chức:
- Một là, tuyệt đối trung thành với cách mạng
- Hai là, hăng hái, thành thạo công việc, giỏi chuyên môn nghiệp vụ

- Ba là, phải có mối liên hệ mật thiết với nhân dân
- Bốn là, dám phụ trách, dám quyết đoán, dám chịu trách nhiệm,
“thắng không kiêu, bại không nản”
- Năm là, phải thường xuyên tự phê bình và phê bình, luôn có ý
thức và hành động vì sự lớn mạnh, trong sạch của Nhà nước
IV. Xây dựng Nhà nước trong sạch, vững mạnh,
hoạt động có hiệu quả
2. Đề phòng khắc phục những tiêu cực trong hoạt động của
bộ máy Nhà nước
- Sức mạnh, hiệu quả của Nhà nước một mặt dựa vào tính nghiêm minh
của việc thi hành pháp luật, mặt khác dựa vào sự gương mẫu, sự trong
sạch của đạo đức người cầm quyền
- Ngay sau khi nước VNDCCH ra đời, Hồ Chí Minh đã nêu rõ 6 căn bệnh
cần đề phòng: trái phép, cậy thế, hủ hóa, tư túng, chia rẽ, kiêu ngạo
Người nhắc nhở:
“Chúng ta không s sai l m, nh ng đã nh n bi t sai l m thì ta ợ ầ ư ậ ế ầ
ph i ra s c s a ch a…Ai đã ph m nh ng l i l m trên này, thì ả ứ ử ữ ạ ữ ỗ ầ
ph i h t s c s a ch a; N u không t s a ch a thì chính ph ả ế ứ ử ữ ế ự ử ữ ủ
s không khoan dung… Chúng ta ph i ghi sâu nh ng ch “công, ẽ ả ữ ữ
bình, chính tr c” vào lòng”ự
- H Chí Minh th ng đ c p nh ng tiêu c c sau đây và ồ ườ ề ậ ữ ự
nh c nh m i ng i đ phòng và kh c ph cắ ở ọ ườ ề ắ ụ
+ Th nh t, đ c quy n đ c l i ứ ấ ặ ề ặ ợ
+ Th hai, tham ô, lãng phí, quan liêu – gi c n i ứ ặ ộ
xân
+ Th ba, “t túng”, “chia r ”, “kiêu ng o”ứ ư ẽ ạ
3. Tăng cường pháp luật đi đôi với đẩy mạnh giáo dục đạo đức
- Pháp luật và đạo đức có thể kết hợp, bổ xung cho nhau, không
bao giờ được tuyệt đối hóa sự độc tôn của một yếu tố riêng lẻ
nào

“Đ c tr ” là tr n c b ng tình, ứ ị ị ướ ằ
b ng thuy t ph c, b ng đ o lý; ằ ế ụ ằ ạ
“pháp tr ” là tr n c b ng các ị ị ướ ằ
đ o lu tạ ậ
“không dùng x ph t là không đúng”, song ử ạ
“chút gì cũng dùng đ n x ph t cũng không nên”, ế ử ạ
“th ng ph t ph i nghiêm minh thì nhân dânưở ạ ả
m i yên n, kháng chi n m i th ng l i,ớ ổ ế ớ ắ ợ
ki n qu c m i thành công”ế ố ớ
Hồ Chí Minh là biểu tượng của sự kết hợp đạo đức và pháp
luật, luôn chú trọng giáo dục đạo đức cũng như không ngừng
nâng cao vai trò, sức mạnh của pháp luật
- Hồ Chí Minh hết sức đề cao đạo đức Cần – Kiệm – Liêm –
Chính – Chí công vô tư
KẾT LUẬN
a. Nhà nước đảm bảo quyền làm chủ thật sự của nhân dân
b. Cải cách và kiện toàn bộ máy hành chính nhà nước
c. Tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với Nhà nước:
Mở rộng dân chủ đi đôi với tăng cường pháp chế xã hội chủ nghĩa
Chú ý thực thực hiện những quy tắc dân chủ trong các cộng đồng dân cư
Đẩy mạnh cải cách hành chính theo hướng dân chủ, trong sạch
Kiên quyết khắc phục thói quan liêu, hách dịch, cửa quyền, sách nhiễu
Đề cao trách nhiệm của cá nhân trong việc giải quyết các khiếu kiện của
công dân
Tiêu chuẩn hóa,sắp xếp lại đội ngũ công chức. Xây dựng đội ngũ cán bộ
công chức đủ đức, đủ tài
Lãnh đạo Nhà nước thể chế hóa đường lối, chủ trương của Đảng
Đổi mới phương thức lãnh đạo của Đảng đối với Nhà nước
Thống nhất lãnh đạo công tác cán bộ trong hệ thống chính trị
Bản chất, tính chất của Nhà nước ta gắn liền với vai trò của

Đảng cầm quyền