bài 20 lớp 11: Chiến sự lan rộng ra cả nước. Cuộc kháng chiến của nhân dân ta từ năm 1873 đến 1884. Nhà nguyễn đầu hàng

SỞ GD & ĐT TỈNH ĐĂKLĂK
TRƯỜNG THPT HỒNG ĐỨC
GVHD: VŨ THỊ ĐƯỢM Tổ chuyên môn: Sử - Công dân
SVTT: NINH THỊ HƯƠNG Môn dạy: Lịch sử
Trường: Đại học Quy Nhơn Năm học: 2012 - 2013
Ngày soạn: 28/02/2013 Thứ/ngày lên lớp: 4 ngày 6/3/2013
Tiết dạy: 05 Lớp dạy: 11A2
BÀI 20:
CHIẾN SỰ LAN RỘNG RA CẢNƯỚC. CUỘC KHÁNG CHIẾN CỦANHÂN DÂN
TA TỪ NĂM 1873 ĐẾN NĂM 1884. NHÀ NGUYỄN ĐẦU HÀNG
I. MỤC TIÊU BÀI HỌC:
1. Về kiến thức: HS cần nắm:
-Âm mưu thôn tính toàn bộ Việt Nam của Pháp. Tình hình chiến sự ở Việt Nam
từ 1873 đến năm 1884.
-Cuộc kháng chiến anh dũng chống Pháp của nhân dân Bắc Kì và Trung Kì trong
những năm 1873-1874 và 1882-1884.
-Nguyên nhân và trách nhiệm của triều đình trong việc để nước ta rơi vào tay
thực dân Pháp.
2. Về kĩ năng:
- Rèn luyện kĩ năng nhận thức các sự kiện lịch sử, phân tích, khái quát tổng hợp,
so sánh các sự kiện tiêu biểu.
- Hiểu các khái niệm: chính nghĩa, phi nghĩa, chủ quan, khách quan, bản chất,
hiện tượng. -
Rèn luyện kĩ năng đọc và vẽ bản đồ.
3. Về thái độ:
- Nâng cao lòng yêu nước, ý chí căm thù bọn cướp nước và tay sai bán nước.
1
- Hiểu được ý nghĩa của sự đoàn kết, muốn chiến thắng kẻ thù phải có sự đồng
tâm, hiệp lực từ trên xuống dưới, phải có một giai cấp lãnh đạo tiên tiến.
- Qúy trọng và biết ơn những người đã hi sinh vì độc lập của Tổ quốc.
II. TÀI LIỆU VÀ THIẾT BỊ DẠY HỌC:

+ SGK
+ SGV
+ Chuẩn kiến thức
+ Lược đồ trận Cầu Giấy lần 1, lần 2.
III. CHUẨN BỊ
1.Chuẩn bị của GV:
+ SGK
+ SGV
+ Giáo án
+ Lược đồ trận Cầu Giấy lần 1, lần 2.
+ Câu hỏi sử dụng trong qúa trình dạy học.
2. Chuẩn bị của HS:
+ Học bài cũ
+ Xem trước bài ở nhà.
+ Tìm hiểu về nhân vật Nguyễn Tri Phương, Hoàng Diệu.
IV.HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC
1.Ổn định lớp:
2.Kiểm tra bài cũ.
2
3.Giảngbài mới:
_ Âm mưu của thực dân Pháp là thôn tính toàn bộ Việt Nam. Vì vậy sau khi
chiếm được 6 tỉnh Nam Kì (1867).Chúng ráo riết chuẩn bị cuộc tấn công xâm
lược Bắc Kì.Qúa trình thực dân Pháp xâm lược Bắc Kì ra sao?Nhân dân Bắc Kì,
Trung Kì kháng chiến chống thực dân Pháp như thế nào?Những điều đõ sẽ được
làm rõ trong Bài 20 hôm nay.
Tiến trình bài học:●
Hoạt động của GV và HS Kiến thức cơ bản
GV: Trước khi Pháp đánh Bắc Kì lần thứ nhất
nước ta đang nằm trong tình trạng khủng
hoảng trầm trọng về tất cả các lĩnh vực: kinh

tế, chính trị, xã hội…cộng thêm sự khước từ
các đề nghị cải cách duy tân đất nước của
triều Nguyễn, càng làm cho nguy cơ mất nước
thêm cao hơn. Lợi dụng tình hình đó Pháp sẽ
thực hiện kế hoạch xâm chiếm toàn bộ nước
ta như thế nào? Chúng ta vào mục 2.
Hoạt động 1 :Tìm hiểu vềthực dân Pháp
đánh chiếm Bắc Kì lần thứ nhất (1873).
GV: Sau khi chiếm được các tỉnh Nam Kì,
Pháp từng bước thiết lập bộ máy cai trị, biến
nơi đây thành bàn đạp để chuân bị mở các
cuộc chiến tranh ra cả nước, đặc biệt là Bắc
Kì.
Hỏi:Tại sao sau khi chiếm Nam Kì, Pháp
không đánh ra Huế mà đánh ra Bắc Kì?
HS: -Vì Pháp đang gặp khó khăn:
+ Bị thất bại trong chiến tranh Pháp-Phổ
(1870-1871)
. +Tình hình kinh tế, chính trị Pháp không ổn
định.
GV nhận xét :
- Lúc này Pháp chưa đủ mạnh để tấn công ra
Huế
- Pháp đang gặp khó khăn về tất cả các mặt,
Bắc kì là nơi giàu tài nguyên, đông dân lại có
sông Hồng nối liền với vùng Hoa Nam (Trung
I.Thực dân Pháp tiến đánh
Bắc Kì lần thứ nhất
(1873).Kháng chiến lan rộng
ra Bắc Kì.

1.Tình hình Việt Nam trước
khi Pháp đánh Bắc Kì lần thứ
nhất . (không dạy)
2.Thực dân Pháp đánh chiếm
Bắc Kì lần thứ nhất (1873).
a. Âm mưu và thủ đoạn của
Pháp:
+ Âm mưu:
-Đánh Việt Nam lâu dài, thiết
lập bộ máy cai trị ở Nam Kì từ
đó làm bàn đạp tấn công ra Bắc
Kì.
+ Thủ đoạn:
- Lợi dụng việc giải quyết vụ
Đuy-puy, Pháp kéo quân ra Bắc
Kì.
b. Diễn biến:
+ Đầu tháng 11/1873 chúng
khiêu khích.
+ Sáng 19/11 gửi tối hậu thư.
 20/11/1873 chiếm thành Hà
Nội  chiếm các tỉnh đồng
3
Quốc). Chiếm được Bắc Kì Pháp sẽ giải quyết
được những khó khăn của mình, nên Pháp coi
việc chiếm Bắc Kì là vấn đề sống còn cho
tương lai quyền thống trị của Pháp ở vùng
Viễn Đông.
Hỏi: Pháp có âm mưu gì để chuẩn bị cho quá
trình đánh chiếm Bắc Kì lần thứ nhất?

HS:
-Phái gián điệp ra Bắc, điều tra tình hình bố
phòng của ta.
-Bắt liên lạc với Giăng Đuy- puy một lái buôn
đang hoạt động ở vùng biển Trung Quốc.
-Lôi kéo tín đồ Công giáo lầm lạc.
GV: Cho HS đọc đoạn chữ nhỏ về hành vi của
Đuy- puy.
Chuyển ý: Chỉ trong một buổi sáng Pháp đã
đánh chiếm được thành Hà Nội. Đến đầu
tháng 12/1873 chúng đã đánh chiếm được
hầu hết các tỉnh đồng bằng Bắc Kì. Vậy thái
độ kháng chiến của triều đình, nhân dân như
thế nào? Chúng ta vao mục 2.
Hoạt động 2: Tìm hiểu về phong trào
kháng chiến ở Bắc Kì trong những năm
1873-1874.
GV cho hoạt đọng nhóm: 2 nhóm:
+ Nhóm 1:Tìm hiểu về cuộc kháng chiến
của Triều đình khi Pháp đánh Bắc Kì lần thứ
nhất?
+ Nhóm 2:Tìm hiểu cuộc kháng chiến của
nhân dân khi Pháp đánh Bắc Kì lần thứ nhất?
-Các nhóm trả lời.
GV nhận xét Nhóm 1, giới thiệu đôi nét về
Tổng đốc Nguyễn Tri Phương.
GV: Nhận xét nhóm 2
Hỏi: Tại sao quân triều đình ở Hà Nội lại
nhanh chóng thất thủ?
HS:

-Do tương quan lực lượng
-Vũ khí thô sơ
bằng Bắc Bộ (23/11-
12/12/1873)
3.Phong trào kháng chiến ở
Bắc Kì trong những năm
1873-1874 .
a.Cuộc kháng chiến của nhân
dân Hà Nội và nhân dân các
địa phương khác ở Bắc Kì.
- Khi Pháp đánh Hà Nội:
+ Triều đình:
100 binh sĩ chiến đấu và hi ◦
sinh anh dũng tại ô Quan
Chưởng.
Trong thành, Tổng đốc ◦
Nguyễn Tri Phương chỉ huy
quân sĩ chiến đấu và hi sinh anh
dũng.
 Thành Hà Nội thất thủ.
4
-Thiếu chuẩn bị
-Bố phòng sơ hở
-Thái độ hòa hoãn của triều đình.
-Tổ chức đánh giặc nặng phòng thủ, kém linh
hoạt.
GV: Chiến thắng Cầu Giấy thứ nhất khiến nhân
dân ta vô cùng phấn khởi, làm cho Pháp
hoang mang, lo sợ, nhưng triều đình yếu hèn
không chủ động sát cánh cùng nhân dân chiến

đấu mà chấp nhận thương lượng kí với Pháp
bản Hiệp ước Giáp Tuất (15/3/1874).
Hiệp ước gồm 22 điều khoản: Pháp sẽ rút
khỏi Hà Nội và các tỉnh Bắc Kì, triều đình nhà
Nguyễn chính thức thừa nhận 6 tỉnh Nam Kì
là đất thuộc Pháp, công nhận quyền đi lại,
buôn bán, kiểm soát và điều tra tình hình ở
Việt Nam của chúng…
Hỏi: Em nhận xét như thế nào về bản Hiệp
ước đó?
HS: Hiệp ước 1874 gây bất bình lớn trong
nhân dân và sĩ phu yêu nước, các phong trào
đấu tranh phản đối trong cả nước dâng cao.
GV nhận xét và chuyển ý: Trong khí thế sôi sục
với chiến thắng trận Cầu Giấy của nhân dân
ta, khiến Pháp hoang mang, lo sợ thì triều
đình lại kí Hiệp ước Giáp Tuất càng thể hiện
sự nhu hèn, bạc nhược. Vậy tình hình nước ta
sau Hiệp ước 1874 như thế nào? Chúng ta
sang mục II.
Hoạt động 3: Tìm hiểu quá trình thực dân
Pháp tiến đánh Bắc Kì lần hai.Cuộc kháng
chiến ở Bắc Kì và Trung Kì trong những
năm 1882-1884.
GV giải thích tại sao Pháp đánh Bắc Kì lần
+ Nhân dân: phẫn nộ. Tiếp tục
chủ động chống Pháp.
-Phong trào bất hợp tác với
Pháp tiêu biểu: Hưng Yên, Phủ
Lý, Hải Dương…

 Chiến thắng Cầu Giấy lần 1
(21/12/1873). Gacnie và quân
Pháp tử trận.
+ Pháp: hoang mang, lo sợ 
Tìm tới triều đình Huế thương
lượng.
 Cổ vũ tinh thần kháng chiến của
nhân dân, triều đình tiếp tục
thỏa hiệp.
Triều đình kí Hiệp ước
GiápTuất 1874.
+ Pháp rút khỏi Hà Nội và các
tỉnh đồng bằng Bắc Bộ.
+ Thừa nhận sáu tỉnh Nam Kì là
đất thuộc Pháp.
 Là hiệp ước bất bình đẳng thứ
hai, mất một phần chủ quyền
độc lập của dân tộc, gây bất
bình đẳng trong nhân dân và sĩ
phu yêu nước làm bùng nổ
phong trào kháng chiến chống
Pháp và chống Phong kiến.
II. Thực dân Pháp tiến đánh
Bắc Kì lần thứ hai. Cuộc
kháng chiến ở Bắc Kì và
5
thứ 2: Giai đoạn này Pháp đã chuyển sang
giai đoạn đế quốc chủ nghĩa, yêu cầu về thị
trường, nguyên liệu, nhân công và lợi nhuận
đặt ra ngày càng cấp thiết. Pháp ráo riết xúc

tiến xâm lược toàn bộ Việt Nam.
Hỏi: Pháp lấy lí do gì để kéo quân ra Bắc lần
2?
HS: - Pháp vu cáo triều đình vi phạm Hiệp ước
1874.
Diễn biến như thế nào?
HS:
+ Ngày 3/4/1882 Pháp đổ bộ lên Hà Nội.
+ Ngày 25/4 gửi tối hậu thư  nổ súng
chiếm thành Hà Nội.
+ 3/1883 lợi dụng triều đình hoang mang,
Pháp chiếm luôn mỏ than Quảng Yên, Hòn Gai.
GV mô tả cấu trúc, cách bố phòng của thành
Hà Nội:
+ Thành được xây dựng theo kiểu Vôbăng từ
đầu thời Nguyễn. Sau khi Pháp trao trả cho
nhà Nguyễn 1874 thành được tu sủa lại,
tường dày và cao hơn. Cử thành được gia cố
bằng gỗ lim chắc chắn; trên các vị trí xung
yếu có bố trí nhiều súng đại bác; binh lính
được bố trí cả trong và ngoài thành để có thể
ứng cứu cho nhau.
GV nhấn mạnh : Đây là một di tích lịch sử và
văn hóa của dân tộc ta. Đầu thế kỉ XX, thành
Hà Nội đã bị chính quyền thực dân san phẳng,
ngày nay chỉ còn đôi rồng đá trước thềm điện
Kính Thiên.
GV nhận xét, chuyển ý:
Trước một tên đế quốc thâm độc, mạnh như
Pháp, triều đình Nguyễn lúc này hoàn toàn

phó thác số phận mình. Nhưng thái độ nhân
dân ta như thế nào? Chúng ta vào mục 2.
Hoạt động 4: Tìm hiểu Nhân dân Hà Nội
và các tỉnh Bắc Kì kháng chiến.
GV: chia HS làm 2 nhóm
Trung Kì trong những năm
1882-1884.
1.Quân Pháp đánh chiếm Hà
Nội và các tỉnh Bắc Kì lần thứ
hai (1882-1883).
+ Duyên cớ:
- 1882, Pháp vu cáo triều đình vi
phạm Hiệp ước 1874.kéo
quân ra Bắc Kì lần 2.
+ Diễn biến:
-3/4/1882 Pháp đổ bộ ra Hà
Nội.
- 25/4/1882 Pháp nổ súng đánh
chiếm thành Hà Nội.
- Tháng 3/1883, Pháp chiếm mỏ
than Hòn Gai, Quảng Yên
_ Triều đình: vội vã cầu cứu nhà
Thanh.
6
+ Nhóm 1: Tìm hiểu cuộc chiến đấu bảo vệ
thành Hà Nội của nhân dân?
+ Nhóm 2: Tìm hiểu cuộc kháng chiến của
nhân dân ta ở các tình Bắc Kì?
HS trả lời:
GV nhận xét và chốt ý:

+ Tại Hà Nội:
-Tổng đốc Hoàng Diệu chỉ huy quan sĩ chiến
đấu anh dũng để bảo vệ thành  thành
mất,ông hi sinh.
-Nhân dân ta đã làm nên chiến thắng Cầu
Giấy lần 2(19/5/1883), giết chết tướng Pháp
Ri-vi-e.
GV nhận xét, giới thiệu đôi nét về Hoàng Diệu
(hình 57 SGK) và hình 58 SGK.
 Chiến thắng Cầu Giấy lần thứ 2 làm nức lòng
nhân dân cả nước, bồi đắp thêm ý chí quyết
tâm tiêu diệt giặc của nhân dân ta, làm cho
Pháp hết sức hoang mang, lo sợ. Nhưng chiến
thắng không được tiếp tục phát huy vì chủ
trương thương lượng, cầu hòa của triều đình
Huế . Chính phủ Pháp đã lợi dụng sự kiện này
để đẩy mạnh cuộc chiến tranh, dùng vũ lực
buộc triều đình Huế đầu hàng, để hiểu rõ
chúng ta vào mục III.
 Hoạt động 5: Tìm hiểu thực dân Pháp tấn
công cửa biển Thuận An. Hiệp ước 1883
và hiệp ước 1884.
2. Hai bản hiệp ước 1883 và 1884. Nhà
nước phong kiến Nguyễn đầu hàng.
GV: Chia lớp thành bốn nhóm:
+ Nhóm 1: Tìm hiểu hoàn cảnh kí kết hiệp ước
Hacmang.
+ Nhóm 2: Tìm hiểu nội dung hiệp ước
Hacmang.
+ Nhóm 3: Tìm hiểu hiệp ước Patonot khác gì

hiệp ước Hacmang
2. Nhân dân Hà Nội và các
tỉnh Bắc Kì kháng chiến.
- Nhân dân chủ động đứng lên
chống Pháp bằng nhiều hình
thức. Gây cho địch khó khăn.
- Tổng đốc Hoàng Diệu đã chỉ
huy quan sĩ chiến đấu anh dũng
tới cùng, Hoàng Diệu tự vẫn.
 Thành Hà Nội rơi vào tay Pháp.
- Nhân dân làm nên chiến thắng
Cầu Giấy lần 2(19/5/1883),
Ri-vi-e và quân Pháp tử trận.
 Thể hiện rõ quyết tâm tiêu
diệt giặc.
III. Thực dân Pháp tấn công
cửa biển Thuận An. Hiệp ước
1883 và Hiệp ước 1884.
1. Quân Pháp tấn công cửa
biển Thuận An. ( Đọc thêm)
2. Hai bản Hiệp ước 1883 và
1884. Nhà nước phong kiến
Nguyễn đầu hàng.
- Pháp mở rộng tấn công, triều
đình Huế bối rối, xin đình chiến.
+ 25/8/1883 kí hiệp ước
Hacmang.
Việt Nam chia làm ba kì:
7
+ Nhóm 4: Nhận xét nội dung hai bản hiệp

ước.
HS: trả lời
GV: nói hoàn cảnh kí kết hiệp ước Hácmang
Trước áp lực của Pháp, triều đình Huế đã cử
người đại diện xuống thương thảo với Pháp ở
Thuận An, Pháp đồng ý. Sau đó Pháp ép triều
đình Huế kí với Pháp bản hiệp ước Hacmang.
GV: Nói nội dung 2 bản hiệp ước, phân tích và
nhấn mạnh: từ đây nước Việt Nam đặt dưới
sự bảo hộ của Pháp, dần dần nước ta biến
thành 1 nước thuộc địa nửa phong kiến.
1. Nam Kì: Xứ thuộc địa
2. Bắc Kì: Đất bảo hộ
3. Trung Kì: Triều đình quản lý.
+ 6/6/1884 kí hiệp ước Patonot.
Phần đất Triều đình quản lý mở
rộng ra tới Thanh Hóa và Bình
Thuận nhằm xoa dịu dư luận và
mua chuộc quan lại triều đình.
 Nước Việt Nam đặt dưới
sự bảo hộ của Pháp, dần dần
biến thành một nước thuộc địa
nửa phong kiến.
4. Củng cố:
+ Quá trình thực dân Pháp đánh chiếm nước ta từ 1873-1884.
+ Cuộc kháng chiến của nhân dân dân ta từ 1873-1884.
+ Đánh giá trách nhiệm của nhà Nguyễn trong việc để mất nước?
5. dặn dò và chuẩn bị:
+ Học bài cũ
+ Đọc bài mới

+ Tìm hiểu về nhân vật Hàm Nghi, Tôn Thất Thuyết.
V. RÚT KINH NGHIỆM, BỔ SUNG.
8
VI. NHẬN XÉT CỦA GIÁO VIÊN.
Ngày…tháng…năm 2013 Ngày…tháng….năm 2013
DUYỆT GIÁO ÁN CỦA GVHD SINH VIÊN THỰC TẬP
( Ký, ghi rõ họ tên) ( Ký, ghi rõ họ tên)
Vũ Thị Đượm Ninh Thị Hương
9