tìm hiểu tình hình thực hiện chính sách xuất khẩu lúa gạo ở đồng bằng sông cửu long

Tìm hiểu tình hình thực hiện chính sách xuất khẩu lúa gạo ở Đồng bằng Sông Cửu Long
Danh sách nhóm 17:
Họ và tên Mã sinh viên Lớp
Hồ Hải Yến
542043 KTNN54C
Hoàng Ngọc Cảnh
543627 XHH54
Lê Ngọc Lâm
541991 KTNN54C
Phạm Văn Tuấn
542039 KTNN54C
Trang 1
Tìm hiểu tình hình thực hiện chính sách xuất khẩu lúa gạo ở Đồng bằng Sông Cửu Long
PHẦN MỞ ĐẦU
I/ LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI
Hiện nay, tốc độ toàn cầu hóa phát triển nhanh chóng đòi hỏi các nước phải mở
cửa nền kinh tế và Việt Nam cũng không nằm ngoài xu hướng đó, đặc biệt từ sau
khi gia nhập WTO. Những thành tựu trong xuất khẩu của Việt Nam đã đạt được
trong những năm qua là nền tảng vững chắc để bước tiếp vào tương lai, một tương
lai tươi sáng đang rộng mở. Trong đó, gạo là một mặt hàng đóng góp khá lớn vào
tổng kim ngạch xuất khẩu của cả nước (năm 2008 đạt 2,89 tỷ USD, năm 2009 đạt
gần 2,7 tỷ USD) đưa nước ta lên đứng vị trí thứ 2 trên thế giới về xuất khẩu gạo.
Song song với quá trình toàn cầu hóa và nền kinh tế thị trường phát triển mạnh
mẽ thì sự cạnh tranh ngày càng gay gắt hơn. Do đó, nước ta muốn giữ vững vị trí
trên trường quốc tế thì phải linh hoạt hơn, thường xuyên đánh giá lại các hoạt động
sản xuất, kinh doanh, vấn đề sử dụng các nguồn lực của từng vùng; từ đó đưa ra
các chính sách cụ thể để góp phần nâng cao hiệu quả trong hoạt động sản xuất,
kinh doanh, nhất là các vùng kinh tế trọng điểm.
Đồng Bằng Sông Cửu Long là vựa lúa gạo chủ yếu của cả nước và cả khu vực
Đông Nam Á. Các vấn đề liên quan đến lúa gạo của vùng không chỉ tác động đến
cuộc sống của gần hai triệu hộ nông nghiệp, mà còn liên quan đến hàng chục triệu

người tiêu dùng lương thực trong vùng. Tuy nhiên, hoạt động xuất khẩu lúa gạo
của vùng trong nhiều năm nay dường như vẫn còn nhiều bất ổn. Hàng năm, cứ đến
vụ thu hoạch Đông Xuân lại nổi lên những tranh luận về giá thu mua lúa, giá xuất
khẩu gạo và sự không công bằng trong phân phối lợi nhuận của ngành hàng gạo
xuất khẩu giữa nông dân và doanh nghiệp. Những tranh cãi dai dẵng phản ảnh sự
bất ổn về chính sách xuất khẩu lúa gạo và trong những quan hệ kinh tế, kỹ thuật
giữa các tác nhân tham gia trong ngành hàng gạo xuất khẩu. Vì vậy, em đã chọn đề
tài “Tìm hiểu tình hình thực hiện chính sách xuất khẩu lúa gạo ở Đồng bằng
Sông Cửu Long”. Nhằm tham gia một số ý kiến đánh giá về tình hình sản xuất lúa
Trang 2
Tìm hiểu tình hình thực hiện chính sách xuất khẩu lúa gạo ở Đồng bằng Sông Cửu Long
gạo, chính sách xuất khẩu gạo và phân tích những bất cập, tồn tại hiện nay theo
quan điểm kinh tế học và tổ chức sản xuất ngành hàng; từ đó đề xuất một số gợi ý
chính sách cải thiện tình hình.
II/ MỤC TIÊU NGHIÊN CỨU
1/ Mục tiêu chung
Tìm hiểu tình hình thực hiện chính sách xuất khẩu lúa gạo ở Đồng bằng Sông Cửu
Long
2/ Mục tiêu cụ thể
• Một số lý luận về chính sách xuất khẩu lúa gạo
• Hệ thống các văn bản chính cách liên quan đến chính sách xuất khẩu lúa gạo
• Tình hình thực hiện chính sách xuất khẩu lúa gạo ở Đồng bằng Sông Cửu Long
• Kết quả thực hiện chính sách xuất khẩu lúa gạo ở Đồng bằng Sông Cửu Long
• Đánh giá tồn tại, hạn chế và bất cập của chính sách xuất khẩu lúa gạo ở Đồng
bằng Sông Cửu Long
• Đề xuất các giải pháp nhằm khắc phục những hạn chế và khó khăn cũng như góp
phần nâng cao hiệu quả trong xuất khẩu gạo ở Đồng bằng sông Cửu Long.
III/ PHẠM VI NGHIÊN CỨU
1/ Không gian
Các tỉnh, thành phố ở Đồng bằng sông Cửu Long, đặc biệt là những tỉnh, thành phố

có sản lượng lúa gạo nhiều như An Giang, Cần Thơ, Đồng Tháp…
2/ Thời gian
Số liệu thu thập qua các năm từ 2008-2010.
3/ Đối tượng nghiên cứu
Các hoạt động xuất khẩu gạo ở Đồng bằng sông Cửu Long.
IV/ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
1.1/ Phương pháp thu thập số liệu
Số liệu thứ cấp: Internet, tạp chí chuyên ngành
1.2/ Phương pháp phân tích
- Mô tả tình hình sản xuất lúa gạo và xuất khẩu gạo ở Đồng bằng sông Cửu
Long: phương pháp thống kê mô tả.
- Phân tích vai trò xuất khẩu gạo: phương pháp so sánh. Và phương pháp dự báo
kinh tế để đánh giá khả năng cạnh tranh của gạo xuất khẩu.
- Sử dụng phương pháp tự luận để đề ra giải pháp.
Trang 3
Tìm hiểu tình hình thực hiện chính sách xuất khẩu lúa gạo ở Đồng bằng Sông Cửu Long
PHẦN NỘI DUNG
I/ MỘT SỐ LÝ LUẬN VỀ CHÍNH SÁCH:
1. Sự cần thiết phải có chính sách nông nghiệp:
Nông nghiệp là ngành sản xuất kém hiệu quả nhất trong nền kinh tế song Nhà
nước vẫn phải quan tâm phát triển bởi vì: a) Nông sản là sản phẩm thiết yếu đối
với toàn xã hội. b) Sản xuất nông nghiệp còn phụ thuộc nhiều vào điều kiện tự
nhiên nên nông nghiệp thường gặp nhiều rủi ro. c) Dân số sống trong lĩnh vực
nông nghiệp và khu vực nông thôn chiếm tỷ trọng lớn. Do vậy, sự can thiệp của
Chính phủ vào nông nghiệp nhằm đảm bảo lợi ích của người sản xuất nông nghiệp
là cần thiết.
Đứng trên góc độ ngành hàng, nông sản là sản phẩm đầu tiên của một chuỗi
hàng lấy nông sản đó làm nguyên liệu. Việc thực hiện các hoạt động tiếp theo trong
chuỗi hàng sẽ tạo việc làm và tăng thu nhập cho người lao động nông thôn. Đến
lượt mình, các khâu chế biến và tiêu thụ nông sản phẩm kích thích sự phát triển

của nông nghiệp.
Cuối cùng thu nhập của nông dân thường thấp, trình độ dân trí ở khu vực nông
nghiệp, nông thôn thường thấp nên khả năng tiếp cận với kinh tế thị trường kém và
hiện nay nghèo đói vẫn là một thách thức ở vùng nông thôn. Chính phủ muốn phát
triển kinh tế đất nước thì phải từng bước nâng cao mức sống cho người dân, đặc
biệt là những người sống bằng nghề nông.
2. Khái niệm về chính sách nông nghiệp:
Chính sách được hiểu là phương cách, đường lối hoặc phương hướng dẫn dắt
hành động trong việc phân bổ và sử dụng nguồn lực.
Chính sách là tập hợp các quyết sách của Chính phủ được thể hiện ở hệ thống
quy định trong các văn bản pháp quy nhằm từng bước tháo gỡ những khó khăn
trong thực tiễn, điều khiển nền kinh tế hướng tới những mục tiêu nhất định, đảm
bảo sự phát triển ổn định của nền kinh tế.
Trang 4
Tìm hiểu tình hình thực hiện chính sách xuất khẩu lúa gạo ở Đồng bằng Sông Cửu Long
Chính sách nông nghiệp là tổng thể các biện pháp kinh tế hoặc phi kinh tế thể
hiện sự tác động, can thiệp của Chính phủ vào lĩnh vực sản xuất nông nghiệp theo
những mục tiêu nhất định, trong một thời gian nhất định.
Chính sách nông nghiệp thể hiện hành động của Chính phủ nhằm thay đổi môi
trường của sản xuất nông nghiệp, tạo điều kiện cho nông nghiệp phát triển.
Chính sách nông nghiệp có liên quan đến nhiều lĩnh vực sản xuất, phân phối lưu
thông và tiêu thụ sản phẩm. Các vấn đề có liên quan đến sản xuất gồm các tác động
đến giá thị trường yếu tố đầu vào, thị trường tư liệu sản xuất, các tác động đến sự
tiến bộ của khoa học kỹ thuật và công nghệ, các vấn đề có liên quan đến tổ chức
phối hợp các nguồn lực. Các vấn đề có liên quan đến lưu chuyển sản phẩm, chế
biến, bảo quản, vận chuyển, bán sản phẩm. Các vấn đề có liên quan đến tiêu dùng
sản phẩm gồm chế độ phân phối sản phẩm, giá mua sản phẩm, thuế nhập khẩu sản
phẩm….
3. Các loại văn bản chính sách ở Việt Nam
• Nghị định:

Nghị định là một loại văn bản pháp quy của Chính phủ về một lĩnh vực hoặc một
ngành cụ thể. Nghị định thường định ra cho một thời gian dài và phát huy tác dụng
trong thời gian dài. Đây là loại văn bản mang tính pháp quy cao nhất, quan trọng
nhất, chứa đầy đủ nhất tinh thần của một chính sách. Nghị định được ban hành do
Thủ tướng Chính phủ hoặc Phó Thủ tướng Chính phủ ký thay Thủ tướng.
• Nghị quyết, quyết định:
Nghị quyết của Hội đồng Bộ trưởng hoặc Quyết định của Thủ tướng Chính phủ là
văn bản pháp quy về những vấn đề tương đối bức xúc cần được giải quyết trong
thực tiễn. Văn bản này do Thủ tướng kí, hoặc do các Phó Thủ tướng kí thay Thủ
tướng.
• Thông tư:
Thông tư là văn bản do các Bộ/ Ngành chức năng ban hành nhằm hướng dẫn thực
hiện Nghị định, Quyết định của Chính phủ.
Trang 5
Tìm hiểu tình hình thực hiện chính sách xuất khẩu lúa gạo ở Đồng bằng Sông Cửu Long
• Quyết định của các Bộ/ Ngành:
Các quyết định của cá Bộ/ Ngành ban hành được Bộ trưởng ký hoặc Thứ trưởng ký
thay Bộ trưởng. Các quyết điịnh của Bộ/ Ngành thường ban hành kèm theo văn
bản quy định cụ thể về một vấn đề dựa trên cơ sở của Luật, Pháp lệnh, Nghị định,
Quyết định và ý kiến chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ.
• Chỉ thị:
Chỉ thị là văn bản đôn đốc, nhắc nhở việc thực hiện chính sách. Tùy theo nội dung
và phạm vi thi hành mà Thủ tướng Chính phủ, các Bộ/ Ngành đưa ra các chỉ thji
cho các ban ngành, các cấp tổ chức hướng dẫn thực hiện các văn bản chính sách
của Chính phủ.
• Công văn:
Công văn cũng là một loại văn bản chính sách, do Thủ tướng Chính phủ hoặc các
Bộ/ Ngành ban hành. Nội dung công văn hướng dẫn, nêu ý kiến chỉ đạo của cấp
trên đối với cấp dưới trong việc triển khai thực hiện chính sách.
4. Lý luận về chính sách xuất khẩu lúa gạo:

a) Khái niệm về xuất khẩu:
Hoạt động xuất khẩu hàng hoá là việc bán hàng hoá và dịch vụ cho một quốc
gia khác trên cơ sở dùng tiền tệ làm phương tiên thanh toán, với mục tiêu là lợi
nhuận.Tiền tệ ở đây có thể là ngoại tệ đối với một quốc gia hoặc với cả hai quốc
gia. Mục đích của hoạt động này là thu được một khoản ngoại tệ dựa trên cơ sở
khai thác lợi thế so sánh của từng quốc gia trong phân công lao động quốc tế. Khi
việc trao đổi hàng hoá giữa các quốc gia đều có lợi thì các quốc gia đều tích cực
tham gia mở rộng hoạt động này.
b) Vai trò của xuất khẩu gạo đối với nền kinh tế Việt Nam.
Việt Nam là một nước đông dân, trong đó gạo là lương thực chính và khó có
thể thay thế. Qua đó cho thấy tầm quan trọng của sản xuất gạo đối với nền kinh tế
quốc dân. Bên cạnh đó, khi đất nước đã có thể đảm bảo an ninh lương thực, xuất
Trang 6
Tìm hiểu tình hình thực hiện chính sách xuất khẩu lúa gạo ở Đồng bằng Sông Cửu Long
khẩu gạo trong điều kiện kinh tế hiện nay có ý nghĩa quyết định đối với quá trình
hội nhập của nước ta và được thể hiện trên nhiều khía cạnh, mà chủ yếu là:
 Xuất khẩu gạo tăng thu ngoại tệ, tích luỹ vốn cho quá trình Công
nghiệp hoá - Hiện đại hoá (CNH-HĐH) đất nước.
Trong tổng kim ngạch xuất khẩu của nước ta những năm gần đây, kim ngạch từ
xuất khẩu gạo chiếm một tỷ trọng khá lớn. Gạo đã trở thành một mặt hàng chủ lực
của nông sản Việt Nam trên trường quốc tế. Thực tế cho thấy xuất khẩu gạo từ lâu
đã mang lại một nguồn vốn không nhỏ cho nước ta. Theo số liệu mới nhất của Bộ
Thương mại, trong suốt 11 năm từ 1989 đến 2000, tổng kim ngạch mà xuất khẩu
gạo mang lại đạt gần 7 tỷ USD, chưa kể đến xuất khẩu tiểu ngạch sang các nước
láng giềng như Trung Quốc, Lào, Campuchia.
 Xuất khẩu góp phần thúc đẩy chuyển dịch cơ cấu kinh tế và thúc đẩy
sản xuất phát triển.
Khi Việt Nam đẩy mạnh xuất khẩu gạo đồng nghĩa với việc tăng cường sản xuất
theo quy mô vùng. Hiện nay, ở nước ta đã và đang hình thành những vùng lúa tập
trung chuyên sản xuất gạo xuất khẩu bao gồm cả hai khu vực chủ yếu là đồng bằng

sông Cửu Long và đồng bằng sông Hồng. Mỗi vùng phù hợp với những loại giống
lúa khác nhau. Như vậy, cơ cấu nông nghiệp sẽ thay đổi phát huy theo lợi thế của
từng vùng.
Khi đẩy mạnh xuất khẩu gạo, cơ cấu ngành nghề cũng sẽ thay đổi. Hàng loạt
các nghề phụ liên quan đến sản xuất và chế biến gạo như xay sát, bảo quản, đánh
bóng cũng phát triển theo
Trong những năm gần đây, sản lượng lúa thu hoạch tăng cao. Xuất khẩu gạo tạo
điều kiện mở rộng tiêu thụ sản phẩm, tránh ứ đọng, tồn kho và khi khâu tiêu thu
được giải quyết sẽ tạo tâm lý an tâm khuyến khích nông dân tăng cường, đẩy mạnh
sản xuất, nâng cao năng suất lao động. Như vậy, xuất khẩu đã tác động ngược trở
Trang 7
Tìm hiểu tình hình thực hiện chính sách xuất khẩu lúa gạo ở Đồng bằng Sông Cửu Long
lại đối với sản xuất, là một tiền đề cho sản xuất phát triển, tạo điều kiện mở rộng
khả năng cung cấp và khả năng tiêu dùng của một quốc gia như Việt Nam.
Khi tham gia xuất khẩu gạo, Việt Nam có điều kiện cạnh tranh, cọ xát với các sản
phẩm cùng loại trên thị trường quốc tế. Đây vừa là thuận lợi, vừa là khó khăn đối
với mặt hàng gạo của Việt Nam vì chất lượng của ta còn kém hơn so với các nước
xuất khẩu khác, đặc biệt là Thái Lan
 Xuất khẩu gạo tác động tích cực đối với việc giải quyết công ăn việc làm
và cải thiện đời sống của nhân dân.
Như trên đã phân tích, khi xuất khẩu gạo được đẩy mạnh sẽ kéo theo sự phát
triển của những ngành nghề khác hỗ trợ cho sản xuất như các hoạt động thương
mại, dịch vụ bao gồm các công đoạn tổ chức thu mua thóc từ nông dân, tạo đầu
vào cho xuất khẩu. Các hoạt động này nếu được tiến hành tốt, có sự chỉ đạo đúng
đắn sẽ tạo ra sự khai thông đầu ra cho sản phẩm thóc của nhân dân ở thời vụ thu
hoạch, kích thích nông dân canh tác, nâng cao năng suất. Từ đó tác động trở lại đối
với sản xuất và xuất khẩu. Như vậy, không chỉ sản xuất gạo xuất khẩu có thể giải
quyết việc làm, tạo thu nhập ổn định cho nhiều lao động mà những ngành nghề
khác có liên quan cũng góp phần giảm tỉ lệ thất nghiệp của nước ta.
Xuất khẩu gạo tạo một thị trường trong nước ít biến động, cân bằng được cung

cầu, không còn lượng hàng dư thừa và tồn kho trong nước, giá gạo nội địa sẽ ổn
định và cao hơn tạo thêm thu nhập cho người nông dân. Khi xuất khẩu gạo thu
được thêm ngoại tệ một phần để nhập khẩu các mặt hàng tiêu dùng mà trong nước
không sản xuất được. Điều đó góp phần cải thiện đáng kể đời sống nhân dân,
khuyến khích họ tăng cường sản xuất gạo xuất khẩu nhiều hơn nữa.
Xuất khẩu gạo tạo sự phân công lao động hợp lý trên phạm vi toàn thế giới.
Dựa vào lợi thế so sánh tương đối đối với các loại gạo Việt Nam, chúng ta cần biết
sản xuất loại gạo nào đạt hiệu quả cao nhất và có khả năng bán với số lượng lớn,
giá cao. Tham gia vào thị trường bên ngoài rộng lớn,chúng ta hiểu rõ hơn về nhu
Trang 8
Tìm hiểu tình hình thực hiện chính sách xuất khẩu lúa gạo ở Đồng bằng Sông Cửu Long
cầu người tiêu dùng và khả năng cung cấp của các nước xuất khẩu khác để điều
chỉnh định hướng xuất khẩu cho phù hợp với hoàn cảnh, điều kiện cụ thể của nước
ta.
c) Các công cụ chủ yếu được sử dụng để khuyến khích xuất khẩu gạo
 Về các công cụ thúc đẩy hoạt động sản xuất lúa gạo như: giống, phân bón và
thuốc trừ sâu. Bên cạnh đó còn có những chính sách về ruộng đất và công
nghệ khoa học kĩ thuật, nhằm mục tiêu là sản xuất tập chung và nâng cao
năng xuất, chất lượng của gạo.
 Về công cụ Thuế quan: nhà nước đã giảm mức thuế xuất khẩu cho mặt hàng
gạo xuống mức tối thiểu. Chính thức ngưng đánh thuế từ ngày 19-12. Loại
thuế xuất khẩu tuyệt đối này được áp dụng từ khoảng cuối tháng 7. Nhằm
mục đích khuyến khích xuất khẩu gạo. Như vậy người làm hoạt động kinh
doanh xuất khẩu có lợi, người dân có lợi còn hơn thế nữa nhà nước cũng có
lợi. khi giảm mức thuế đánh vào hàng gạo xuất khẩu thì mọi người có xu
hướng xuất khẩu nhiều hơn. Từ đó thu lại lợi nhuận nhiều hơn. Và tới một
lúc nào đó thuế cũng có tác dụng làm hạn chế xuất khẩu. khi nhà nước muốn
hạn chế xuất khẩu nhà nước sẽ cho mức thuế lên cao. Đó chính là công cụ để
nhà nước khuyến khích hoạt đông xuất khẩu gạo. Chính phủ giảm thuế xuất
khẩu gạo vẫn điều tiết giá gạo trong nước; mà lại vẫn thu được thuế vừa có

hiệu quả hơn so với hạn ngạch.
 Về hạn ngạch: Chính phủ đã áp dụng biện pháp hạn ngạch để điều tiết sản
lượng gạo xuất khẩu, với mong muốn vừa kiểm soát được giá gạo trong
nước không quá leo thang, vừa đảm bảo an ninh lương thực quốc gia. Ví dụ
hạn ngạch xuất khẩu gạo năm 2008 là 5 – 5.5 triệu tấn.
 Về biện pháp tài chính: nhà nước đưa ra các quy định về mức lãi xuất có lợi
nhất với người dân nhằm thúc đẩy nhân dân sản xuất; với những nhà kinh
doanh lúa gạo cũng có những quy định về mức lãi xuất ngân hàng phù hợp
để có thể hoạt động liên tục.
Trang 9
Tìm hiểu tình hình thực hiện chính sách xuất khẩu lúa gạo ở Đồng bằng Sông Cửu Long
d) Sự cần thiết của chính sách khuyến khích xuất khẩu gạo.
Việt nam với truyền thống từ xưa tới nay là làm về nghành nông nghiệp và có
thế mạnh về nghành trồng lúa nước. Chúng ta đã và đang đứng ở vị trí thứ 2 về
hoạt động xuất khẩu gạo trên thế giới. Một vấn đề đặt ra là chúng ta có thể giữ
vững vị trí này tới bao giờ hay có thể là tiến lên vị trí thứ nhât điều đó đòi hỏi rất
nhiều yếu tố nhưng quan trọng hơn cả đó chính là những chính sách của nhà nước
nhằm khuyến khích hoạt động sản xuất và xuất khẩu gạo. Có những chính sách đó
sẽ giúp:
 Năng xuất lao động và chất lượng lúa gạo tăng cao
 Người dân có vốn để tăng gia sản xuất.
 Nhà kinh doanh buôn bán, nhà thu mua hay doanh nghiệp có vốn đề đầu tư
vào hoạt động thu mua lúa gạo.
 Nhà nước thu được nguồn lợi nhiều hơn.
Và cũng vì gạo chiếm tới khoảng 16% tổng kim ngạch xuất khẩu của cả nước,
một tỷ lệ không nhỏ đối với riêng một mặt hàng trong rất nhiều mặt hàng xuất
khẩu khác. Xuất phát từ vai trò quan trọng của gạo đối với quá trình CNH - HĐH
đất nước, Đảng và Nhà nước ta nên chú trọng hơn tới các chính sách khuyến khích
sản xuất và xuất khẩu gạo như tăng cường áp dụng công nghệ tiên tiến vào sản
xuất, đặc biệt chú ý tới những giống lúa có chất lượng và cho năng suất cao, đồng

thời đẩy mạnh hơn nữa xuất khẩu gạo nhằm đem lại nguồn vốn lớn phục vụ công
cuộc đổi mới đất nước.
II/ HỆ THỐNG VĂN BẢN CHÍNH SÁCH CÓ LIÊN QUAN ĐẾN CHÍNH
SÁCH XUẤT KHẨU LÚA GẠO
Trong những năm gần đây, Chính phủ Việt Nam đã ban hành nhiều chính sách
kinh tế có liên quan đến hoạt động xuất, nhập khẩu hàng hóa nhằm điều tiết, tạo sự
cân bằng, ổn định trong phát triển kinh tế. Trong đó, xuất khẩu gạo, ngành hàng
Trang 10
Tìm hiểu tình hình thực hiện chính sách xuất khẩu lúa gạo ở Đồng bằng Sông Cửu Long
hằng năm đem lại nguồn ngoại tệ khá lớn cho quốc gia, là hoạt động được quan
tâm nhất.
2.1. Hệ thống văn bản liên quan:
• Nghị định 109/2010/NĐ-CP về kinh doanh xuất khẩu gạo
Tham khảo tại: />2010-ND-CP-kinh-doanh-xuat-khau-gao-113987.aspx
Nghị định gồm 6 chương 28 điều:
Chương 1: Quy định chung (2 điều)
Chương 2: Điều kiện kinh doanh và giấy công nhận đủ điều kiện kinh doanh để
xuất khẩu gạo (6 điều)
Chương 3: Điều hành xuất khẩu gạo (12 điều)
Chương 4: Trách nhiệm của cơ quan nhà nước và các tổ chức, cá nhân có liên quan
(3 điều)
Chương 5: Vi phạm và xử lý vi phạm (2 điều)
Chương 6: Điều khoản thi hành (3 điều)
• Thông báo 146/TB-VPCP ý kiến kết luận của Phó Thủ tướng Hoàng Trung
Hải tại cuộc họp về tình hình xuất khẩu gạo và thực hiện mua tạm trữ
thóc, gạo vụ Đông Xuân năm 2011 - 2012 do Văn phòng Chính phủ ban
hành
Tham khảo tại: />146-TB-VPCP-tinh-hinh-xuat-khau-gao-va-thuc-hien-mua-tam-tru-
thoc/139034/noi-dung.aspx
Ngày 12 tháng 4 năm 2012, tại Trụ sở Chính phủ, Phó Thủ tướng Hoàng Trung Hải

đã chủ trì cuộc họp về tình hình xuất khẩu gạo và thực hiện mua tạm trữ thóc, gạo
vụ Đông Xuân năm 2011 - 2012. Tham dự cuộc họp có lãnh đạo các Bộ, cơ quan:
Công Thương, Nông nghiệp và Phát triển nông nghiệp, Ngân hàng Nhà nước Việt
Trang 11
Tìm hiểu tình hình thực hiện chính sách xuất khẩu lúa gạo ở Đồng bằng Sông Cửu Long
Nam, Ban Chỉ đạo Tây Nam Bộ và Văn phòng Chính phủ; đại diện Bộ Tài chính,
Hiệp hội Lương thực Việt Nam.
• Thông báo số 78/TB-VPCP về việc ý kiến kết luận của Thủ tướng Nguyễn
Tấn Dũng tại buổi làm việc với Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn về
tình hình sản xuất và xuất khẩu gạo , thủy sản do Văn phòng Chính phủ ban
hành
Tham khảo tại: />VPCP-y-kien-ket-luan-Thu-tuong-Nguyen-Tan-Dung-lam-viec-Bo-Nong-nghiep-
Phat-trien-nong-thon-san-xuat-xuat-khau-gao-thuy-san/64388/noi-dung.aspx
Ngày 20 tháng 3 năm 2008, Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng đã làm việc với Bộ
Nông nghiệp và Phát triển nông thôn về tình hình sản xuất và xuất khẩu gạo, thủy
sản. Cùng dự buổi làm việc có Phó Thủ tướng Hoàng Trung Hải, đại diện lãnh đạo
các Bộ, ngành: Kế hoạch và Đầu tư, Tài chính, Công Thương, Ngân hàng Nhà
nước Việt Nam, Văn phòng Chính phủ; Hiệp hội Lương thực Việt Nam, Hiệp hội
Chế biến và Xuất khẩu thủy sản; Hội đồng tư vấn Chính sách tiền tệ quốc gia.
• Quyết định 560/QĐ-BNN-CB năm 2011 Quy định tạm thời về yêu cầu kỹ
thuật kho chứa thóc chuyên dùng và cơ sở xay xát thóc gạo phục vụ xuất
khẩu do Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn ban hành
Tham khảo tại: />QD-BNN-CB-tam-thoi-yeu-cau-ky-thuat-kho-chua/121388/noi-dung.aspx
• Thông tư 08/2011/TT-NHNN về quy định chi tiết về tín dụng kinh doanh
xuất khẩu gạo theo Nghị định 109/2010/NĐ-CP do Ngân hàng Nhà nước
Việt Nam ban hành
Tham khảo tại: />08-2011-TT-NHNN-chi-tiet-tin-dung-kinh-doanh-xuat-khau-gao/121738/noi-
dung.aspx
Trang 12
Tìm hiểu tình hình thực hiện chính sách xuất khẩu lúa gạo ở Đồng bằng Sông Cửu Long

III/ TÌM HIỂU TÌNH HÌNH THỰC HIỆN CHÍNH SÁCH XUẤT KHẨU
LÚA GẠO TẠI ĐỒNG BẰNG SÔNG CỬU LONG
3.1.Công tác tuyên truyền phổ biến chính sách xuất khẩu lúa gạo ở Đồng bằng
Sông Cửu Long:
Các cơ quan nhà nước từ trung ương đến địa phương, đã rất chú trọng xây
dựng pháp luật theo đúng và thể hiện rõ ràng các chủ trương, chính sách của
Đảng; để đưa các chủ trương, chính sách của Đảng đi vào cuộc sống xã hội,
bằng nhiều hình thức đa dạng và phong phú, đã liên tục tuyên truyền, phổ biến
cho mọi tầng lớp nhân dân; và đã phối kết hợp với các tổ chức, đoàn thể và các
cơ quan thông tấn, báo chí cũng nghiệm của các nước khác để từng bước đẩy
mạnh và nâng cao hiệu quả của công tác này.
Mặc dù đã được sự quan tâm của Đảng và Nhà nước, sự tham gia nhiệt tình
của các tổ chức, đoàn thể trong xã hội, nhưng công tác tuyên truyền, phổ biến
chính sách xuất khẩu lúa gạo ở Đồng bằng Sông Cửu Long vẫn chưa thật sự đạt
hiệu quả như mong muốn.
Để cụ thể hóa các quan điểm chỉ đạo của Đảng về công tác tuyên truyền, cụ
thể hóa trách nhiệm của các cơ quan của nhà nước và các tổ chức, đoàn thể cũng
như của nhân dân trong công tác này, nhà nước đang khển trương tiến hành xây
dựng dự án Luật Phổ biến
Để đẩy mạnh và nâng cao hiệu quả của công tác tuyên truyền, phổ biến
chính sách xuất khẩu lúa gạo ở Đồng bằng Sông Cửu Long thì cần phải nghiên
cứu về các hoạt động liên quan đến công tác này, để từ đó đề xuất các biện pháp
tăng cường và nâng cao hiệu quả công tác tuyên truyền, phổ biến chính sách
xuất khẩu lúa gạo ở Đồng bằng Sông Cửu Long.
Để triển khai thực hiện đúng, đủ, kịp thời và chính xác các chủ trương, chính
sách của Đảng và pháp luật của nhà nước, cũng như nâng cao hiệu quả hoạt động
của các cơ quan :
Trang 13
Tìm hiểu tình hình thực hiện chính sách xuất khẩu lúa gạo ở Đồng bằng Sông Cửu Long
- Đã rà soát và đưa ra các chủ trương, chính sách của Đảng cũng như các quy

định của pháp luật về hoặc liên quan đến công tác để tổng hợp, khái quát những
nội dung cơ bản, chủ yếu hay các mục đích, yêu cầu về công tác này.
- Đã nghiên cứu yêu cầu về chính sách xuất khẩu lúa gạo để đề xuất một số giải
pháp nhằm nâng cao hiệu quả của công tác trong lĩnh vực thông tin và truyền
thông; các yêu cầu và giải pháp được đưa ra, mặc dù đã dựa rất nhiều trên kinh
nghiệm hoạt động của Hội đồng các cấp và của các cán bộ, chuyên viên tham gia
nghiên cứu, nhưng vẫn mang tính chất còn có phần là chủ quan, số ít của nhóm
nghiên cứu, vì mức độ, phạm vi nghiên cứu còn chưa được toàn diện và sâu sắc.
3.2.Công tác lập kế hoạch triển khai thực hiện và phân cấp trong chính sách
xuất khẩu lúa gạo ở Đồng bằng Sông Cửu Long
A.Trách nhiệm của các Bộ, ngành, Ủy ban nhân dân tỉnh, thành phố trực thuộc
Trung ương
Các Bộ, ngành: Công thương, Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, Tài chính,
Ngân hàng Nhà nước Việt Nam và Ủy ban nhân dân tỉnh, thành phố trực thuộc
Trung ương có thóc, gạo hàng hóa xuất khẩu còn có trách nhiệm sau:
• Bộ Công thương
a) Chủ động tìm kiếm, mở rộng thị trường xuất khẩu gạo theo hợp đồng tập trung,
tiến hành đàm phán với các nước có nhu cầu nhập khẩu, ký kết các biên bản thỏa
thuận về xuất khẩu gạo với nước ngoài hoặc vùng lãnh thổ của nước ngoài.
b) Kiểm tra việc đáp ứng các điều kiện kinh doanh của thương nhân; phối hợp với
cơ quan, tổ chức có thẩm quyền kiểm tra, phát hiện và xử lý vi phạm về kinh
doanh xuất khẩu gạo; giải quyết khiếu nại, tố cáo và xử lý vi phạm trong lĩnh vực
kinh doanh xuất khẩu gạo theo thẩm quyền.
c) Chủ trì, phối hợp với các Bộ, ngành liên quan, Ủy ban nhân dân tỉnh, thành phố
trực thuộc Trung ương và Hiệp hội Lương thực Việt Nam tổ chức điều hành xuất
khẩu gạo bảo đảm các nguyên tắc
• Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn
Trang 14
Tìm hiểu tình hình thực hiện chính sách xuất khẩu lúa gạo ở Đồng bằng Sông Cửu Long
a) Thống nhất chỉ đạo các địa phương lập và tổ chức thực hiện quy hoạch vùng sản

xuất lúa hàng hóa; hướng dẫn nông dân sản xuất theo hướng chuyên canh các
giống lúa có chất lượng, năng suất cao; áp dụng các tiến bộ khoa học - công nghệ
trong sản xuất, chế biến thóc, gạo; nâng cao chất lượng, thương hiệu gạo Việt Nam
trên thị trường.
b) Chủ trì, phối hợp với Ủy ban nhân dân tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương,
Hiệp hội Lương thực Việt Nam theo dõi tình hình sản xuất, nắm sản lượng thóc,
gạo để cân đối nguồn thóc, gạo hàng hóa xuất khẩu; chủ trì, phối hợp với các Bộ,
ngành, địa phương, Hiệp hội Lương thực Việt Nam, các Tổng Công ty Lương thực
Nhà nước đảm bảo an ninh lương thực quốc gia, bình ổn thị trường nội địa, đáp
ứng mục tiêu, nguyên tắc điều hành xuất khẩu gạo.
c) Phối hợp với Ủy ban nhân dân tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương có thóc,
gạo hàng hóa xuất khẩu trong việc chỉ đạo mua thóc, gạo trực tiếp từ người sản
xuất lúa theo chính sách hiện hành.
d) Xây dựng quy hoạch hệ thống kho chứa, cơ sở xay, xát thóc, gạo; ban hành quy
chuẩn chung về kho chứa, cơ sở xay, xát thóc, gạo và hướng dẫn thực hiện trên
phạm vi cả nước từ ngày 01 tháng 5 năm 2011.
• Bộ Tài chính
a) Ban hành theo thẩm quyền hoặc trình Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ ban
hành chính sách, quy định về tín dụng đầu tư, tín dụng xuất khẩu đối với thương
nhân xây dựng, mở rộng, hiện đại hóa kho chứa, cơ sở xay, xát thóc, gạo và thương
nhân kinh doanh xuất khẩu gạo.
b) Chủ trì, phối hợp với các Bộ, ngành, địa phương liên quan thực hiện các biện
pháp bình ổn giá gạo theo quy định của pháp luật hiện hành.
c) Chỉ đạo Tổng cục Hải quan tổng hợp, báo cáo định kỳ hàng tháng gửi Bộ Tài
chính, Bộ Công thương, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, Văn phòng
Chính phủ và Hiệp hội Lương thực Việt Nam về lượng, giá, thị trường xuất khẩu
và kết quả xuất khẩu gạo của từng thương nhân kinh doanh xuất khẩu gạo.
Trang 15
Tìm hiểu tình hình thực hiện chính sách xuất khẩu lúa gạo ở Đồng bằng Sông Cửu Long
• Ngân hàng Nhà nước Việt Nam

Chỉ đạo các ngân hàng thương mại chủ động cân đối, bảo đảm nguồn vốn cho
thương nhân vay để mua thóc, gạo hàng hóa theo kế hoạch dự kiến được cân đối.
• Trách nhiệm của Ủy ban nhân dân tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương có
thóc, gạo hàng hóa xuất khẩu
a) Xây dựng và tổ chức thực hiện quy hoạch phát triển sản xuất lúa, bảo đảm cơ
cấu giống, chỉ đạo việc cung ứng vật tư, kỹ thuật canh tác, nâng cao chất lượng gạo
đáp ứng nhu cầu của thị trường; kiểm tra hoạt động sản xuất, lưu thông, tiêu thụ
thóc, gạo trên địa bàn; quản lý và tổ chức thực hiện quy hoạch xây dựng hệ thống
kho chứa, cơ sở xay xát thóc, gạo trên địa bàn; chỉ đạo việc mua thóc, gạo trực tiếp
từ người sản xuất và mua thông qua hợp đồng ký với người sản xuất theo chính
sách hiện hành của Nhà nước.
b) Báo cáo định kỳ hoặc đột xuất theo yêu cầu của Thủ tướng Chính phủ, các Bộ,
ngành liên quan về sản lượng, chủng loại thóc, gạo hàng hóa tồn đọng và dự kiến
năng suất, sản lượng thu hoạch thóc, gạo trên địa bàn để phục vụ công tác điều
hành xuất khẩu gạo.
c) Chỉ đạo các Sở: Tài chính, Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, Công thương
tổ chức điều tra, khảo sát chi phí sản xuất và tính giá thành sản xuất lúa từng vụ
trên địa bàn theo quy định của Nghị định này và hướng dẫn cụ thể của Bộ Tài
chính; chỉ đạo, kiểm tra, giám sát thương nhân kinh doanh xuất khẩu gạo trên địa
bàn trong việc chấp hành quy định và tuân thủ sự chỉ đạo điều hành của cơ quan, tổ
chức có thẩm quyền theo quy định tại Nghị định này.
d) Tuyên truyền, vận động, tổ chức nhân dân địa phương thực hiện sản xuất lúa
theo quy hoạch và định hướng chung của Nhà nước để phát triển sản xuất, nâng
cao hiệu quả sản xuất, kinh doanh và xuất khẩu thóc, gạo.
B.Trách nhiệm của Hiệp hội Lương thực Việt Nam
Ngoài chức năng, nhiệm vụ theo quy định của pháp luật hiện hành, Hiệp hội
Lương thực Việt Nam còn có các trách nhiệm cụ thể sau:
Trang 16
Tìm hiểu tình hình thực hiện chính sách xuất khẩu lúa gạo ở Đồng bằng Sông Cửu Long
a) Phối hợp với Ủy ban nhân dân tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương trong việc

chỉ đạo, hướng dẫn thương nhân kinh doanh xuất khẩu gạo thực hiện mua thóc, gạo
thông qua hợp đồng ký với người sản xuất theo chính sách hiện hành của Nhà
nước.
b)Phối hợp với cơ quan có thẩm quyền kiểm tra, phát hiện vi phạm trong lĩnh vực
kinh doanh xuất khẩu gạo, kiến nghị cơ quan có thẩm quyền xử lý.
c) Phối hợp với các Bộ, ngành, địa phương trong việc chỉ đạo, hướng dẫn thương
nhân mua thóc, gạo hàng hóa, duy trì mức dự trữ lưu thông bắt buộc, bình ổn thị
trường.
d) Xây dựng và duy trì hoạt động của trang thông tin điện tử về tình hình cung -
cầu gạo, thị trường trong và ngoài nước, khách hàng nhập khẩu, giá cả và dự báo
thương mại gạo, thông tin về xuất khẩu và tiêu thụ thóc, gạo.
e)Chủ động tìm kiếm, mở rộng thị trường xuất khẩu gạo; hướng dẫn hội viên chủ
động giao dịch, đàm phán, ký kết hợp đồng xuất khẩu để nâng cao hiệu quả xuất
khẩu gạo.
f)Định kỳ báo cáo hàng tuần, hàng tháng, hàng quý về Bộ Tài chính, Bộ Công
thương, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, Văn phòng Chính phủ, Ủy ban
nhân dân các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương vùng đồng bằng sông Cửu
Long về diễn biến tình hình giá mua thóc, gạo; giá thóc, gạo xuất khẩu; lượng gạo
tồn kho dự trữ lưu thông của thương nhân kinh doanh xuất khẩu gạo.
g)Kịp thời báo cáo các Bộ, ngành liên quan những vấn đề phát sinh theo chức
năng, nhiệm vụ được giao và đề xuất biện pháp xử lý.
C.Trách nhiệm báo cáo của thương nhân
Thương nhân kinh doanh xuất khẩu gạo có trách nhiệm thực hiện chế độ báo cáo
như sau:
a)Báo cáo định kỳ theo quý, năm và báo cáo đột xuất theo yêu cầu của Bộ Công
thương, Bộ Tài chính, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, Hiệp hội Lương
thực Việt Nam, Ủy ban nhân dân và Sở Công thương tỉnh, thành phố trực thuộc
Trung ương nơi thương nhân có trụ sở chính và nơi thương nhân có kho chứa, cơ
Trang 17
Tìm hiểu tình hình thực hiện chính sách xuất khẩu lúa gạo ở Đồng bằng Sông Cửu Long

sở xay, xát về tình hình mua, giá mua thóc, gạo, việc tạm trữ, dự trữ, ký kết và thực
hiện hợp đồng xuất khẩu gạo.
b) Báo cáo ngay bằng văn bản với Bộ Công thương, Sở Công thương tỉnh, thành
phố trực thuộc Trung ương khi không đáp ứng được các điều kiện về kho chứa, cơ
sở xay, xát.
3.3.Huy động nguồn lực trong triển khai thực hiện chính sách xuất khẩu lúa
gạo ở Đồng bằng Sông Cửu Long
Để thực hiện thành công Chương trình kinh doanh xuất khẩu gạo của đông bằng
sông cửu long, Chính phủ cho rằng, trong thời gian tới cần phải nỗ lực hơn nữa
trong việc huy động các nguồn lực để tập trung thực hiện nghị định 109/2010CP
trong đó có nguồn lực tài chính. Chính phủ đã xác định thực hiện đa dạng hóa các
nguồn vốn huy động để triển khai thực hiện. Trong đó cùng với thực hiện lồng
ghép các nguồn vốn của các chương trình mục tiêu quốc gia,và chương trình mục
tiêu xây dựng nông thôn mới và các chương trình dự án hỗ trợ trên địa bàn và
nguồn vốn ngân sách hỗ trợ trực tiếp của Chương trình này ngoài bao gồm cả trái
phiếu Chính phủ thì cần phải huy động tối đa nguồn lực sẵn có của địa phương.
Phải xây dựng đội ngũ quản lý nhà nước, quản lý ngành. Trên cơ sở xác định rõ
tầm nhìn của Bộ và ngành, xây dựng tầm nhìn của các cơ quan quản lý nhà nước
và đơn vị sự nghiệp, từng bước xác định lại chức năng nhiệm vụ để hình thành tiêu
chuẩn mới của đội ngũ cán bộ. Từ đó rà soát, có kế hoạch bố trí, đào tạo và thu hút
nhân tài, thực hiện tiêu chuẩn hóa cán bộ theo hướng chuyên nghiệp, chất lượng
cao, gọn nhẹ, tập trung vào các hoạt động quản lý nhà nước (xây dựng chính sách,
chiến lược, quy hoạch, quản lý tiêu chuẩn, giám sát thực hiện,…) Phân cấp và
chuyển bớt các hoạt động dịch vụ công, hoạt động sự nghiệp sang cho nhân dân và
các thành phần kinh tế khác cùng tham gia.
Tăng cường công tác tuyên truyền, đổi mới nhận thức nhân dân. Hình thành một
kênh truyền hình và một số kênh truyền thanh chuyên trách phục vụ phát triển
Trang 18
Tìm hiểu tình hình thực hiện chính sách xuất khẩu lúa gạo ở Đồng bằng Sông Cửu Long
nông nghiệp nông thôn. Có chính sách khuyến khích mọi thành phần kinh tế tham

gia cung cấp nội dung thông tin phục vụ nông nghiệp, nông dân, nông thôn cho các
phương tiện truyền thông đại chúng. Ưu tiên đầu tư cho công tác in ấn, xuất bản
sách báo phổ biến kỹ thuật, tuyên truyền vận động cư dân nông thôn phát triển nếp
sống văn minh. Hỗ trợ cộng đồng và các tổ chức của nông dân xây dựng các hệ
thống truyền thông, thông tin của mình. Xây dựng quỹ hỗ trợ cho các văn nghệ sĩ
tập trung sáng tác, tuyên truyền, hỗ trợ các chương trình phát triển nông nghiệp
nông thôn.
Ngoài ra, cần huy động vốn đầu tư của DN đối với các công trình có khả năng
thu hồi vốn trực tiếp; các khoản đóng góp tự nguyên của nhân dân và các nguồn
vốn tín dụng, các khoản viện trợ không hoàn lại của các DN, tổ chức, cá nhân
trong và ngoài nước cho các dự án đầu tư
Vừa qua, Bộ Tài chính đã tổ chức các lớp tập huấn nâng cao năng lực quản lý tài
chính dự án đầu tư đối với các xã thực hiện chương trình kinh doanh xuất khẩu
gạo của đông bằng sông cửu long cho cán bộ một số bộ, ngành liên quan. Hội nghị
tập huấn nhằm giúp các cán bộ làm công tác xây dựng nông thôn mới của cơ quan
trung ương và địa phương nắm bắt được cơ chế tài chính thực hiện chương trình,
đồng thời lắng nghe phản ánh những khó khăn, vướng mắc trong quá trình tổ chức
thực hiện nhằm giúp các cơ quan hoàn thiện cơ chế tài chính cho chương trình
trong thời gian tới, đặc biệt là cơ chế tài chính thực hiện chương trình quy định về
nguồn vốn, cơ chế quản lý, thanh toán, quyết toán vốn thực hiện chương trình…
Được biết, ngay từ đầu năm để thực hiện hiệu quả Nghị định 109/2010CP của
Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa X về nông nghiệp, nông dân, nông thôn,
Bộ Tài chính đã có nhiều chính sách, giải pháp tài chính tổng hợp về lĩnh vực này.
Bộ Tài chính đã hướng dẫn các địa phương và phối hợp với Bộ Kế hoạch và Đầu
tư, các Bộ, ngành có liên quan để xây dựng, ban hành các cơ chế ưu tiên đầu tư cho
nông nghiệp và phát triển nông thôn. Đồng thời, tiếp tục triển tiếp tục ưu tiên bố trí
Trang 19
Tìm hiểu tình hình thực hiện chính sách xuất khẩu lúa gạo ở Đồng bằng Sông Cửu Long
ngân sách đầu tư phát triển nông nghiệp, nông dân, nông thôn tại các vùng khó
khăn theo và hàng năm ngân sách Trung ương cũng bố trí kinh phí để thực hiện các

chương trình, mục tiêu quốc gia, chương trình, nhiệm vụ, dự án quan trọng, trong
đó có nhiệm vụ phục vụ phát triển nông nghiệp, nông thôn, nông dân
Tại diễn đàn Quốc hội, Bộ trưởng Vương Đình Huệ khẳng định, dự toán ngân
sách Nhà nước chi cho lĩnh vực nông nghiệp, nông thôn đã tăng với tốc độ cao qua
từng năm. Việc đảm bảo bố trí chi từ NSNN cho lĩnh vực nông nghiệp, nông thôn
có tốc độ tăng cao hơn tăng chi chung của NSNN, do đó đã tăng tỷ trọng chi cho
nông nghiệp, nông thôn so tổng chi NSNN từ 32,8% (năm 2008) lên 39,8% năm
2011, bảo đảm mục tiêu Nghị quyết Trung ương 7 đề ra.
Tuy nhiên, để thực hiện nhiệm vụ này đòi hỏi sự nỗ lực rất lớn từ nhiều Bộ,
ngành. Về phía Bộ Tài chính, sẽ tiếp tục tập trung thực hiện các chính sách ưu đãi
về thu tiền sử dụng đất, về thuế giá trị gia tăng, thuế TNDN nhằm khuyến khích
đầu tư, nhất là các dự án đầu tư áp dụng công nghệ cao, công nghệ chế biến nông
sản thực phẩm sau thu hoạch, dự án đầu tư vào các vùng đặc biệt khó khăn phát
triển sản xuất kinh doanh, khuyến khích xuất khẩu; Thực hiện rà soát các khoản
phí, lệ phí thuộc lĩnh vực nông nghiệp và các loại phí, lệ phí người nông dân phải
đóng khi được cung cấp các dịch vụ công để đề xuất miễn, giảm cho nông dân;
Tiếp tục dành nguồn vốn tín dụng ưu đãi đầu tư cho nông nghiệp, nông thôn thông
qua chương trình kiên cố hóa kênh mương, đường giao thông nông thôn, cơ sở hạ
tầng thu gom lúa của doanh nghiệp
3.4.Nội dung triển khai chính sách xuất khẩu lúa gạo ở Đồng bằng Sông Cửu
Long
Hiện nay, sản xuất lúa gạo ở các tỉnh miền Bắc, miền Trung, Tây Nguyên và
Đông Nam Bộ chủ yếu nhằm mục tiêu bảo đảm an ninh lương thực tại chỗ, trong
khi Đồng Bằng Sông Cửu Long có vai trò chủ yếu trong việc sản xuất lúa gạo hàng
hóa để bảo đảm an ninh lương thực cả nước, duy trì giá lương thực phù hợp cho
Trang 20
Tìm hiểu tình hình thực hiện chính sách xuất khẩu lúa gạo ở Đồng bằng Sông Cửu Long
người tiêu dùng ở các khu vực đô thị, và tham gia xuất khẩu. Vì vậy sản xuất lúa
gạo ở Đồng Bằng Sông Cửu Long được thị trường hóa cao độ và diễn biến giá lúa
nội địa vùng Đồng Bằng Sông Cửu Long gắn chặt với giá gạo xuất khẩu và giá gạo

trên thị trường thế giới.
Theo Tổng Cục Thống Kê (2009), Đồng Bằng Sông Cửu Long hiện có 1,9 triệu
ha diện tích canh tác lúa; 3,85 triệu ha diện tích gieo trồng; sản lượng hàng năm
khoảng 21 triệu tấn lúa; năng lực xuất khẩu trên dưới 5 triệu tấn gạo/năm, tương
đương 9-10 triệu tấn lúa. Mức xuất khẩu đạt kỷ lục 6 triệu tấn ở năm 2009 (Hiệp
hội lương thực Việt Nam, 2010). Nông dân trong vùng đang canh tác hàng chục
giống lúa khác nhau với quy mô diện tích hàng trăm ngàn ha/năm cho mỗi giống,
trong đó có một số giống có chất lượng gạo trung bình và thấp, ví dụ như IR50404.
Với quy mô sản xuất như trên, việc tham gia vào thị trường thế giới với khối lượng
giao dịch lớn và tập trung vào những giai đoạn cụ thể trong năm chắc chắn làm
thay đổi cung và tác động không nhỏ đến giá gạo trên thị trường thế giới. Về thị
trường, cần nhắc lại là thị trường gạo thế giới có đặc trưng có khối lượng gạo giao
dịch rất ít so với tổng sản lượng gạo thế giới (chỉ ở mức trên dưới 5%); dễ bị tác
động do yếu tố thời tiết khí hậu; giá cả thay đổi nhanh chóng vì khả năng thay đổi
cung rất nhanh do chu kỳ sản xuất lúa rất ngắn; và một số nước nhập khẩu chính
như Indonesia và Philippines đóng vai trò định giá. Các nước nhập khẩu gạo luôn
có xu hướng thúc đẩy sản xuất nội địa, trợ giá đầu vào và áp dụng thuế xuất hoặc
hạn ngạch để giảm nhập khẩu. Ngoài ra, vì tính chất giao dịch theo mùa, các nước
nhập khẩu có xu hướng tập trung nhập khẩu vào thời điểm thu hoạch rộ của các
nước xuất khẩu để mua với giá thấp. Thị trường xuất khẩu của Việt Nam chủ yếu là
các nước Châu Á và Châu Phi.
Việc điều hành xuất khẩu gạo của Việt Nam hiện nay được thực hiện thông qua
hoạt động của Tổ điều hành xuất khẩu gạo của Chính phủ. Bộ Thương mại phối
hợp với Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, Ủy ban nhân dân các tỉnh có sản
Trang 21
Tìm hiểu tình hình thực hiện chính sách xuất khẩu lúa gạo ở Đồng bằng Sông Cửu Long
lượng lúa hàng hóa lớn và Hiệp hội Lương thực Việt Nam, điều hành việc xuất
khẩu gạo hàng năm theo nguyên tắc: bảo đảm về an ninh lương thực; tiêu thụ hết
lúa hàng hóa và bảo đảm giá lúa có lợi cho nông dân, đồng thời phù hợp mặt bằng
giá cả hàng hoá trong nước; kiến nghị Thủ tướng Chính phủ các giải pháp xử lý khi

các nguyên tắc này không được bảo đảm hài hoà. Để bảo đảm định hướng trên, Bộ
Nông nghiệp và Phát triển nông thôn là cơ quan chịu trách nhiệm về việc dự báo và
tính toán khối lượng gạo hàng hóa có thể xuất khẩu sau khi trừ đi các nhu cầu tiêu
dùng trong nước và yêu cầu về dự trữ. Đối với những hợp đồng xuất khẩu theo
thoả thuận của Chính phủ Việt Nam với Chính phủ nước ngoài (hợp đồng Chính
phủ), Bộ Thương mại trao đổi với Hiệp hội Lương thực Việt Nam để Hiệp hội
thống nhất việc tổ chức giao dịch, ký kết hợp đồng và giao hàng (Nghị Định
12/2006/NĐ-CP, đã dẫn). Những hợp đồng này chiếm khoảng trên 50% trong tổng
số khối lượng gạo xuất khẩu của Việt Nam hằng năm. Các hợp đồng Chính phủ
cũng này được Hiệp hội chỉ định giao dịch dự thầu hoặc ký kết hợp đồng xuất khẩu
tập trung thông qua việc lựa chọn thương nhân dự thầu (Điều 2, Quy chế thực hiện
các hợp đồng xuất khẩu gạo tập trung, Hiệp Hội Lương Thực Việt Nam, 2009).
Thương nhân được cử tham gia dự thầu và trúng thầu hoặc được chỉ định để ký
hợp đồng tập trung sẽ được xuất khẩu trực tiếp 20% số lượng hàng hóa của hợp
đồng đã ký. 80% số lượng hàng hóa còn lại của hợp đồng, Hiệp hội sẽ phân giao
cho các thương nhân thành viên có năng lực khác ủy thác xuất khẩu. Còn lại
khoảngdưới 50% tổng lượng xuất theo hợp đồng thương mại, do các doanh nghiệp
tự quyết định, tự tìm nguồn hàng và đăng ký với Hiệp hội. Căn cứ vào kết quả
đăng ký hợp đồng và thực hiện kế hoạch 6 tháng đầu năm, Hiệp Hội Lương thực
Việt Nam sẽ nhận đăng ký tiếp số lượng xuất khẩu 6 tháng cuối năm cho các đơn
vị trên cơ sở chỉ tiêu xuất khẩu gạo định hướng đã được Chính phủ thông báo
(Mục 6, Điều 2, Quy chế đăng ký hợp đồng xuất khẩu gạo, Hiệp Hội Lương thực
Việt Nam, 2009). Ngoài ra, quy chế của Hiệp hội cũng quy định rõ là khi đàm phán
Trang 22
Tìm hiểu tình hình thực hiện chính sách xuất khẩu lúa gạo ở Đồng bằng Sông Cửu Long
với đối tác ký hợp đồng, các thành viên phải đưa vào điều khoản về việc đăng ký
hợp đồng với Hiệp hội và phải được Hiệp hội chấp thuận mới có hiệu lực. Do đó,
doanh nghiệp xuất khẩu phải đăng ký hợp đồng, và phải được Hiệp hội chấp thuận
mới được xuất khẩu (Hiệp Hội Lương thực Việt Nam, 2009).
Như vậy, rõ ràng nhiệm vụ chủ yếu của Hiệp hội là thay mặt Nhà nước chỉ định

giao dịch dự thầu hoặc ký kết hợp đồng xuất khẩu tập trung xuất khẩu cho các
công ty thành viên dựa trên các hợp đồng Chính phủ; kiểm soát các hợp đồng
thương mại; và giám sát giá xuất khẩu dựa trên giá xuất tối thiểu được Hiệp hội ấn
định theo từng thời điểm.
Hiện nay, thương nhân thuộc các thành phần kinh tế đều được phép xuất khẩu
gạo, lúa hàng hóa. Theo các thông tin đại chúng, trong năm 2009, có hơn 200
doanh nghiệp tham gia xuất khẩu gạo. Hầu hết các doanh nghiệp xuất khẩu gạo
đều không có đủ năng lực vốn, kho bãi, nhà máy sấy lúa và chế biến nên không thu
mua lúa dự trữ sẵn sàng cho xay xát xuất khẩu, mà chỉ thu mua gạo xuất khẩu từ hệ
thống doanh nghiệp cung ứng gạo sau khi ký kết được hợp đồng. Cơ chế thu mua
chế biến lúa gạo xuất khẩu diễn ra chủ yếu theo phương thức “mua đứt bán đoạn”
giữa những tác nhân sản xuất, chế biến và thương mại trong ngành hàng và không
tồn tại liên kết dọc thật sự trong ngành hàng. Doanh nghiệp xuất khẩu căn cứ trên
giá hợp đồng, dự kiến mức lợi nhuận sau khi trừ chi phí và thuế, để định giá mua
gạo từ các doanh nghiệp cung ứng. Các doanh nghiệp cung ứng gạo xuất khẩu mà
đa số là doanh nghiệp tư nhân kiêm chức năng xay xát, lau bóng và đóng gói thành
phẩm, dựa trên mức giá bán cho doanh nghiệp xuất khẩu, dự kiến mức lợi nhuận
sau khi trừ chi phí và thuế để định giá thu mua gạo nguyên liệu (gạo lức hoặc gạo
25% tấm) từ các nhà máy xay xát trong vùng sản xuất. Các nhà máy căn cứ trên
giá mua của doanh nghiệp cung ứng gạo xuất khẩu, định giá thu mua lúa thông qua
mạng lưới thương lái thu mua lúa tươi (tại ruộng) hoặc lúa khô (tại nhà) để sấy, xay
Trang 23
Tìm hiểu tình hình thực hiện chính sách xuất khẩu lúa gạo ở Đồng bằng Sông Cửu Long
xát đến mức gạo nguyên liệu. Thương lái thu mua lúa sẽ căn cứ vào giá đặt hàng từ
các nhà máy xay xát để định giá mua lúa của nông dân.
Về dự trữ, có ba loại hình chính thức là dự trữ trong dân, dự trữ lưu thông của
các doanh nghiệp và dự trữ quốc gia. Cơ chế ổn định giá lúa chủ yếu thông qua dự
trữ lưu thông: khi giá lúa xuống thấp Nhà nước sẽ can thiệp bằng cách yêu cầu các
doanh nghiệp xuất khẩu mua tạm trữ lúa theo cơ chế giá mua phải bảo đảm nông
dân đạt được 30% lợi nhuận so với giá bán. Doanh nghiệp xuất khẩu được giao chỉ

tiêu tạm trữ lưu thông ở mức 20% năng lực xuất khẩu. Tuy nhiên, vốn dự trữ lưu
thông chủ yếu là vốn vay kinh doanh của chính các doanh nghiệp với lãi suất thỏa
thuận. Ngoài ra, cơ quan dự trữ quốc gia cũng thu mua lúa gạo vào để kiềm giữ
giá, tuy nhiên tác động không đáng kể vì lượng mua dự trữ không nhiều (Tô Hà,
Minh Sơn, 2009).
III/ KẾT QUẢ THỰC HIỆN CHÍNH SÁCH XUẤT KHẨU LÚA GẠO Ở
ĐỒNG BẰNG SÔNG CỬU LONG
Trên cơ sở của Nghị định 109/2010/NĐ-CP về kinh doanh xuất khẩu gạo của
chính phủ, thời gian qua các tổ chức, thương nhân, người dân ở địa bàn Đồng bằng
Sông Cửu Long đã đẩy mạnh và đa dạng hóa các hoạt động xuất khẩu lúa gạo, tạo
thuận lợi để người sản xuất phát triển sản xuất kinh doanh, tạo điều kiện khai thác
tiềm năng thế mạnh của địa phương, chuyển dịch cơ cấu kinh tế theo hướng công
nghiệp hoá, hiện đại hoá; khuyến khích các thành phần kinh tế phát triển, góp phần
xoá đói giảm nghèo
Sáu tháng đầu năm 2009, ước thực hiện xuất khẩu gạo của thành phố Cần Thơ
là 312,15 nghìn tấn, đạt 58,9% so kế hoạch năm và tăng 39,7% so cùng kỳ, giá trị
ước đạt 128,66 triệu USD, tăng 16,1% so cùng kỳ, chiếm tỷ trọng 37% trong tổng
kim ngạch xuất khẩu của thành phố, trong đó xuất trực tiếp là 182,22 nghìn tấn, đạt
giá trị 74,6 triệu USD và xuất ủy thác là 129,93 nghìn tấn, đạt giá trị 54,06 triệu
USD. Ngoài ra, các doanh nghiệp thành phố đã cung ứng cho xuất khẩu 120 nghìn
Trang 24
Tìm hiểu tình hình thực hiện chính sách xuất khẩu lúa gạo ở Đồng bằng Sông Cửu Long
tấn gạo. Tình hình xuất khẩu gạo 3 tháng đầu năm khá thuận lợi, doanh nghiệp tiếp
tục thực hiện các hợp đồng đã ký từ cuối năm 2008, với lượng lúa gạo tồn kho sẵn
có và nguồn cung dồi dào từ thu hoạch vụ lúa đông xuân. Giá gạo xuất khẩu thời
điểm đầu tháng 4 tăng 30 - 60 USD/tấn so với đầu năm 2009, gạo 5% tấm ở mức
460 USD/tấn.
Tuy nhiên, từ giữa tháng 4 đến nay, tình hình xuất khẩu gạo có nhiều khó khăn,
không ổn định; giá gạo trên thị trường thế giới sụt giảm khá mạnh (giảm 30
USD/tấn so đầu tháng 4-2009). Những ngày cuối tháng 6, giá gạo trên thị trường

thế giới có nhích lên (tăng từ 5 đến 10 USD/tấn, gạo 5% tấm dao động ở mức 400 -
405 USD/tấn), do một số thông tin có nhiều khách hàng nước ngoài dự kiến nhập
khẩu gạo Việt Nam. Những ngày gần đây, giá lúa, gạo nguyên liệu trên địa bàn
thành phố tăng nhẹ trở lại, lúa thường có giá 4.200 - 4.300 đồng/kg (tăng100 - 200
đồng/kg), lúa IR50404 giá 3.700 - 3.800 đồng/kg (tăng 100 - 200 đồng/kg), giá gạo
nguyên liệu dao động ở mức 5.500 - 5.600 đồng/kg (tăng từ 100 - 200 đồng/kg).
Theo báo cáo của các doanh nghiệp kinh doanh gạo trên địa bàn, tồn kho lúa, gạo
có đến ngày 30-6-2009 là 36.430 tấn lúa và 163.499 tấn gạo các loại.
Quan trọng nhất là chỉ đạo của Chính phủ với những chính sách hỗ trợ về tín
dụng đã khuyến khích các doanh nghiệp kinh doanh lương thực mua hết lúa hàng
hóa trong dân để dự trữ, có tác động tích cực về mặt thị trường lúa gạo tại vựa lúa
đồng bằng sông Cửu Long. Từ những thông tin khởi sắc trên, mặc dù đang thu
hoạch rộ vụ hè thu nhưng nông dân không vội bán lúa, chờ giá lúa tăng thêm trong
tháng. Mặc dù giá lúa đang ở mức cao nhưng phần lớn các doanh nghiệp kinh
doanh lương thực trữ hàng là chính, bảo đảm lượng gạo theo hợp đồng giao hàng
trong thời điểm "tàu nước ngoài hút hàng" trong tháng 7-2009, không doanh
nghiệp nào bán tháo, thông qua đó cũng góp phần ổn định mặt hàng lúa gạo. Với
thông tin các nước lớn về sản xuất lương thực không tung hàng dự trữ ra bán trên
thị trường đã giúp các doanh nghiệp kinh doanh lương thực tại Tây Nam Bộ định
Trang 25