CHI TIẾT BÀI LÃO HẠC CỦA NAM CAO

Tiết 13,14

lão hạc
(Nam Cao )
I. Giới thiệu tác giả, tác phẩm:
1. Tác giả:
2. Tác phẩm
II. Đọc- hiểu văn bản:
1.Đọc- tóm tắt:
2. Chú thích:
3. Bố cục:
4. Phân tích.
a. Nhân vật lão Hạc
* Tâm trạng của lão Hạc
sau khi bán cậu Vàng.
* Cái chết của Lão Hạc:
b. Nhân vật ông giáo:
c. Tổng kết: (Ghi nhớ/ SGK).

- Cố vui vẻ, cDời nhD mếu, đôi mắt ầng ậng nDớc, mặt đột
nhiên co rúm lại lão hu hu khóc.

=>Nỗi đau đớn, xót xa cứ tăng dần
=> Miêu tả cử chỉ, ngoại hình
Con ngDời

có trái tim vô cùng nhân hậu, sống rất tình, thủy
chung và trong sạch
-
Lão vật vã trên giDờng, đầu tóc rũ rDợi, quần áo
xộc xệch, mắt long sòng sọc, bọt mép sùi ra khắp ngDời,
chốc chốc lại giật mạnh nẩy lên.
=> 1 loạt các từ tDợng hình và tDợng thanh
=> Hình ảnh cụ thể, sinh động về cái chết dữ dội, thê thảm
=>
Nhân cách
cao thDợng, không phiền lụy đến ngDời
xung quanh, hi sinh vì con, khẳng định phẩm chất của
mình nhờ tâm hồn nặng hơn gấp trăm lần thể xác.
- Lúc đầu ông giáo chDa hiểu lão và có phần dửng dDng với
chuyện con chó.
- Cũng từng có nỗi đau nhD L Hạc vì phải bán sách.
- cũng nghèo túng không hơn gì L Hạc,.
Ông là ngDời có chiều sâu tâm lí và thấm đDợm triết lí
nhân sinh thâm trầm và sâu sắc. Đó chính là tình thD
ơng, nỗi buồn của ngDời trí thức
III. Luyện tập:




Nam Cao
Nam Cao
•
1915-1951
•

Tên khai sinh Trần Hữu Tri
•
Quê: làng Đại Hoàng, phủ Lí Nhân ( nay là xã Hòa Hậu,
huyện Lí Nhân), tỉnh Hà Nam.
•
Là nhà văn hiện thực xuất sắc với những tác phẩm viết
về người nông dân nghèo đói bị vùi dập và những trí
thức nghèo sống mòn mỏi, bế tắc trong xã hội cũ.
•
Sau Cách Mạng, ông chân thành, tận tụy sáng tác phục
vụ kháng chiến
•
Ông hy sinh trên đường công tác ở vùng sau lưng địch.
•
Được Nhà nước truy tặng giải thưởng Hồ Chí Minh về
văn học nghệ thuật ( 1996).

Tác ph m chínhẩ
Tác ph m chínhẩ

Truyện dài: Sống mòn ( 1944), truyện ngắn
Truyện dài: Sống mòn ( 1944), truyện ngắn
Đôi mắt ( 1948)
Đôi mắt ( 1948)

Tập Nhật kí Ở rừng ( 1948)
Tập Nhật kí Ở rừng ( 1948)

Truyện ngắn: Chí Phèo ( 1941), Trăng sáng (
Truyện ngắn: Chí Phèo ( 1941), Trăng sáng (

1942), Đời thừa ( 1943), Lão Hạc (1943), Một
1942), Đời thừa ( 1943), Lão Hạc (1943), Một
đám cưới ( 1944)…
đám cưới ( 1944)…

Bút kí Chuyện biên giới ( 1951)
Bút kí Chuyện biên giới ( 1951)

Lão Hạc là một trong những truyện ngắn
Lão Hạc là một trong những truyện ngắn
xuất sắc nhất viết về người nông dân của
xuất sắc nhất viết về người nông dân của
Nam Cao, đăng báo lần đầu năm 1943)
Nam Cao, đăng báo lần đầu năm 1943)




Đọc tác phẩm
Đọc tác phẩm
có vai trò quan trọng để cảm nhận được những
có vai trò quan trọng để cảm nhận được những
đặc sắc của truyện ngắn này
đặc sắc của truyện ngắn này
Tâm trạng, tình cảm của các nhân vật trong truyện
được biểu hiện qua ngôn ngữ đối thoại và độc
thoại.
Lời của lão Hạc khi chua chát, xót xa,lúc chậm
chãi,nằn nì
Lời vợ ông giáo khi nói về lão Hạc thì lạnh lùng,

dứt khoát.
Lời của Binh Tư lại đầy vẻ nghi ngờ, mỉa mai.
Lời của ông giáo( người kể chuyện) khi thì từ tốn,
lúc lại cất lên xót xa, thương cảm với những
đoạn độc thoại nội tâm
* Giọng điệu đọc sẽ là một thước đo chân thực
mức độ thâm nhập tác phẩm.

Tóm t t tác ph mắ ẩ
Tóm t t tác ph mắ ẩ
Các ý chính
Các ý chính

Tình cảnh lão Hạc: Nhà nghèo, vợ đã mất, chỉ
Tình cảnh lão Hạc: Nhà nghèo, vợ đã mất, chỉ
còn đứa con trai. Anh ta phẫn chí vì không có
còn đứa con trai. Anh ta phẫn chí vì không có
tiền cưới, bỏ đi làm phu đồn điền cao su biền
tiền cưới, bỏ đi làm phu đồn điền cao su biền
biệt, một năm rồi chẳng có tin tức gì.
biệt, một năm rồi chẳng có tin tức gì.

Tình cảm của lão Hạc với con chó vàng: con
Tình cảm của lão Hạc với con chó vàng: con
chó như người bạn để làm khuây, như kỉ vật
chó như người bạn để làm khuây, như kỉ vật
của đứa con trai.
của đứa con trai.

Sự túng quẫn ngày càng đe

Sự túng quẫn ngày càng đe
h
h
µnh h¹
µnh h¹
lão Hạc:
lão Hạc:
sau trận ốm nặng kéo dài, lão yếu người ghê
sau trận ốm nặng kéo dài, lão yếu người ghê
lắm, đồng tiền bấy lâu nay dành dụm cạn kiệt,
lắm, đồng tiền bấy lâu nay dành dụm cạn kiệt,
lão không có việc.
lão không có việc.

Lão Hạc ngậm ngùi bán “ cậu vàng” rồi chọn
Lão Hạc ngậm ngùi bán “ cậu vàng” rồi chọn
cho mình một cái chết thật đau đớn, ngậm ngùi.
cho mình một cái chết thật đau đớn, ngậm ngùi.

Câu h i th o ỏ ả
Câu h i th o ỏ ả
lu nậ
lu nậ

Phân tích diễn biến tâm trạng của
Phân tích diễn biến tâm trạng của
lão Hạc xung quanh việc bán chó.
lão Hạc xung quanh việc bán chó.

Qua đó, em thấy lão Hạc là người

Qua đó, em thấy lão Hạc là người
như thế nào?
như thế nào?

Phân tích tâm tr ng ạ
Phân tích tâm tr ng ạ
lão H cạ
lão H cạ

Qua nhiều lần lão Hạc nói đi nói lại ý
Qua nhiều lần lão Hạc nói đi nói lại ý
định bán cậu Vàng, có thế thấy lão đã
định bán cậu Vàng, có thế thấy lão đã
suy tính, đắn đo nhiều lắm. Lão coi việc
suy tính, đắn đo nhiều lắm. Lão coi việc
này rất hệ trọng bởi “ cậu Vàng” là
này rất hệ trọng bởi “ cậu Vàng” là
người bạn thân thiết, là kỉ vật mà con
người bạn thân thiết, là kỉ vật mà con
trai lão rất thương yêu.
trai lão rất thương yêu.

Sau khi bán “cậu Vàng”, lão Hạc cứ
Sau khi bán “cậu Vàng”, lão Hạc cứ
day dứt, ân hận vì
day dứt, ân hận vì
già bằng này tuổi
già bằng này tuổi
đầu rồi mà còn đánh lừa một con chó.
đầu rồi mà còn đánh lừa một con chó.

Cả đời, ông già nhân hậu này nào đã lỡ
Cả đời, ông già nhân hậu này nào đã lỡ
lừa ai.
lừa ai.

B d ng, c ch lão H c ộ ạ ử ỉ ạ
B d ng, c ch lão H c ộ ạ ử ỉ ạ
khi k l i v i ông giáo ể ạ ớ
khi k l i v i ông giáo ể ạ ớ
chuy n bán chóệ
chuy n bán chóệ

Lão cố làm ra vẻ vui vẻ. Nhưng trông lão
Lão cố làm ra vẻ vui vẻ. Nhưng trông lão
cười như mếu và đôi mắt lão ầng ậng
cười như mếu và đôi mắt lão ầng ậng
nước.
nước.

Mặt lão đột nhiên co rúm lại. Những nếp
Mặt lão đột nhiên co rúm lại. Những nếp
nhăn xô lại với nhau, ép cho nước mắt
nhăn xô lại với nhau, ép cho nước mắt
chảy ra. Cái đầu lão nghẹo về một bên
chảy ra. Cái đầu lão nghẹo về một bên
và cái miệng móm mém của lão mếu như
và cái miệng móm mém của lão mếu như
con nít. Lão hu hu khóc…
con nít. Lão hu hu khóc…


Xung quanh việc lão Hạc bán cậu Vàng,
Xung quanh việc lão Hạc bán cậu Vàng,
chúng ta nhận ra đây là người sống rất
chúng ta nhận ra đây là người sống rất
tình nghĩa, thủy chung, rất trung thực.
tình nghĩa, thủy chung, rất trung thực.
Đặc biệt, ta càng thấm thía lòng thương con sâu
sắc của người cha nghèo khổ. Từ ngày con trai
phẫn chí bỏ đi phu đồn điền vì không có tiền cưới
vợ, có lẽ lão vừa mong mỏi đợi chờ vừa luôn mang
tâm trạng ăn năn, cảm giác “mắc tội” vì không lo
liệu nổi cho con.
Người cha tôi nghiệp này còn mang cảm giác day
dứt vì đã không cho con bán vườn lấy vợ.

C¸I chÕt cña l o H¹c ®îc miªu t¶ nh ·
C¸I chÕt cña l o H¹c ®îc miªu t¶ nh ·
thÕ nµo?
thÕ nµo?
*************
*************
Em hi u th nào v ể ế ề
Em hi u th nào v ể ế ề
nguyên nhân cái ch t c a ế ủ
nguyên nhân cái ch t c a ế ủ
lão H c?ạ
lão H c?ạ

Ý nghĩa cái chết
Ý nghĩa cái chết
-
thể hiện lòng thương con vô hạn
thể hiện lòng thương con vô hạn
-
Thể hiện lòng tự trọng cao độ
Thể hiện lòng tự trọng cao độ
-
Có ý nghĩa tố cáo xã hội sâu sắc
Có ý nghĩa tố cáo xã hội sâu sắc
Cái chết của lão Hạc có ý nghĩa như thế nào?



Em hi
Em hi
ểu gì về người nông dân VN trước
ểu gì về người nông dân VN trước
cách mạng tháng Tám qua nhân vật Lão
cách mạng tháng Tám qua nhân vật Lão
Hạc?
Hạc?
-
Cuộc sống cực khổ
-
Phẩm chất tốt đẹp
-
Có tinh thần phản pháng

Thái độ, tình cảm của nhân vật “
tôi” đối với lão Hạc?
Thái độ của nhân vật “tôi” khi nghe lão
Hạc kể chuyện
Những ý nghĩa của nhân vật “tôi” về tình
cảm,nhân cách của lão Hạc.


Khi nghe Binh Tư cho biết lão Hạc
Khi nghe Binh Tư cho biết lão Hạc
xin hắn bả chó để bắt một con chó
xin hắn bả chó để bắt một con chó
hàng xóm thì nhân vật “tôi” cảm
hàng xóm thì nhân vật “tôi” cảm
thấy
thấy
cuộc đời quả thật…đáng
cuộc đời quả thật…đáng
buồn,
buồn,
nhưng khi chứng kiến cái
nhưng khi chứng kiến cái
chết đau đớn của lão Hạc, “tôi” lại
chết đau đớn của lão Hạc, “tôi” lại
nghĩ:
nghĩ:
Không! Cuộc đời chưa hẳn
Không! Cuộc đời chưa hẳn
đã đáng buồn, hay vẫn đáng buồn
đã đáng buồn, hay vẫn đáng buồn

nhưng lại đáng buồn theo một
nhưng lại đáng buồn theo một
nghĩa khác.
nghĩa khác.

Em hiểu ý nghĩ đó của nhân vật tôi
Em hiểu ý nghĩ đó của nhân vật tôi
như thế nào?
như thế nào?


Trong truyện này, chi tiết lão Hạc xin bả chó của
Trong truyện này, chi tiết lão Hạc xin bả chó của
Binh Tư có một vị trí nghệ thuật quan trọng.
Binh Tư có một vị trí nghệ thuật quan trọng.

Nó chứng tỏ ông lão giàu lòng tự trọng ấy đã đi
Nó chứng tỏ ông lão giàu lòng tự trọng ấy đã đi
đến quyết định cuối cùng.
đến quyết định cuối cùng.

Nó còn có ý nghĩa
Nó còn có ý nghĩa
đánh lừa -
đánh lừa -
chuyển ý nghĩ tốt
chuyển ý nghĩ tốt
đẹp của ông giáo và người đọc về lão Hạc sang
đẹp của ông giáo và người đọc về lão Hạc sang
một hướng trái ngược.

một hướng trái ngược.
Cuộc đời quả thật cứ mỗi
Cuộc đời quả thật cứ mỗi
ngày một thêm đáng buồn -
ngày một thêm đáng buồn -
nó đẩy những con
nó đẩy những con
người đáng kính như lão Hạc đến con đường
người đáng kính như lão Hạc đến con đường
cùng, bị tha hóa. Với câu nói của Binh Tư:
cùng, bị tha hóa. Với câu nói của Binh Tư:


- Lão làm bộ đấy! Thật ra lão chỉ tẩm ngẩm
- Lão làm bộ đấy! Thật ra lão chỉ tẩm ngẩm
thế, nhưng cũng ra phết chứ chả vừa đâu…
thế, nhưng cũng ra phết chứ chả vừa đâu…
tình huống truyện được đẩy lên đỉnh điểm.
tình huống truyện được đẩy lên đỉnh điểm.


Cái chết đau đớn của lão Hạc lại khiến ông giáo
Cái chết đau đớn của lão Hạc lại khiến ông giáo
giật mình mà ngẫm nghĩ về cuộc đời.
giật mình mà ngẫm nghĩ về cuộc đời.
Cuộc đời
Cuộc đời
chưa hẳn đã đáng buồn bởi may mà ý nghĩa
chưa hẳn đã đáng buồn bởi may mà ý nghĩa
trước đó của mình đã không đúng, bởi còn đó

trước đó của mình đã không đúng, bởi còn đó
những người cao quý như lão Hạc
những người cao quý như lão Hạc
.
.

Nhưng cuộc đời lại đáng buồn theo nghĩa:
Nhưng cuộc đời lại đáng buồn theo nghĩa:


Con người có nhân cách cao đẹp như lão Hạc
Con người có nhân cách cao đẹp như lão Hạc
mà không được sống. Sao ông lão đáng
mà không được sống. Sao ông lão đáng
thương, đáng kính như vật mà phải chịu cái chết
thương, đáng kính như vật mà phải chịu cái chết
vật vã, dữ dội đến thế này!
vật vã, dữ dội đến thế này!


Tại sao lão
Tại sao lão
Hạc lại tự tử
Hạc lại tự tử
bằng cách ăn
bằng cách ăn
bả chó?
bả chó?

Sao lão không

Sao lão không
chọn cái chết
chọn cái chết
lặng lẽ, êm dịu
lặng lẽ, êm dịu
hơn?
hơn?
- Dường như ở cách
lựa chọn này có một
ý muốn tự trừng
phạt ghê gớm.
- Nó càng chứng tỏ
đức tính trung thực,
lòng tự trọng đáng
quý ở lão Hạc.
- Cái chết càng gây
ấn tượng mạnh ở
người đọc.

Theo em cái hay của truyện thể
hiện rõ nhất ở những điểm nào?
* Ngôn ngữ sinh động, ấn tượng, giàu
tính tạo hình và sức gợi cảm
* Bút pháp khắc họa nhân vật
* Nghệ thuật kể chuyện: dẫn dắt, tạo tình
huống, gỡ nút…

Vi c truy n đ c k b ng l i c a nhân v t “ tôi” ệ ệ ượ ể ằ ờ ủ ậ
Vi c truy n đ c k b ng l i c a nhân v t “ tôi” ệ ệ ượ ể ằ ờ ủ ậ
đem l i hi u qu ngh thu t gì?ạ ệ ả ệ ậ

đem l i hi u qu ngh thu t gì?ạ ệ ả ệ ậ

Nhờ cách kể này, câu chuyện trở nên gần gũi, chân
Nhờ cách kể này, câu chuyện trở nên gần gũi, chân
thực. Tác giả như kéo người đọc cùng nhập cuộc,
thực. Tác giả như kéo người đọc cùng nhập cuộc,
cùng sống, chứng kiến với các nhân vật. Vì thế, ở
cùng sống, chứng kiến với các nhân vật. Vì thế, ở
đây không hề gợn lên một chút nghi ngờ về sự
đây không hề gợn lên một chút nghi ngờ về sự
tưởng tượng, sắp xếp mà người đọc thấy đúng là
tưởng tượng, sắp xếp mà người đọc thấy đúng là
câu chubyện thực của đời đã diễn ra.
câu chubyện thực của đời đã diễn ra.

Khi tác giả nhập vai thành nhân vật “tôi” để kể ở
Khi tác giả nhập vai thành nhân vật “tôi” để kể ở
ngôi thứ nhất, câu chuyện được dẫn dắt tự nhiên,
ngôi thứ nhất, câu chuyện được dẫn dắt tự nhiên,
linh hoạt. Cốt truyện có thể được linh hoạt dịch
linh hoạt. Cốt truyện có thể được linh hoạt dịch
chuyển không gian, thời gian, có thể kết hợp tự
chuyển không gian, thời gian, có thể kết hợp tự
nhiên giữa kể với tả, với hồi tưởng bộc lộ trữ tình.
nhiên giữa kể với tả, với hồi tưởng bộc lộ trữ tình.

Chọn cách kể này, tác phẩm có nhiều giọng điệu.
Chọn cách kể này, tác phẩm có nhiều giọng điệu.
Tác phẩm có thể vừa tự sự vừa trữ tình, đặc biệt
Tác phẩm có thể vừa tự sự vừa trữ tình, đặc biệt

có khi hòa lẫn những triết lí sâu sắc. Vì thế, truyện
có khi hòa lẫn những triết lí sâu sắc. Vì thế, truyện
ngắn
ngắn
Lão Hạc
Lão Hạc
cũng như nhiều tác phẩm khác của
cũng như nhiều tác phẩm khác của
Nam Cao- kết hợp nhuần nhuyễn giữa hiện thực
Nam Cao- kết hợp nhuần nhuyễn giữa hiện thực
với trữ tình.
với trữ tình.

Em hiểu
Em hiểu


g× vÒ nhµ v¨n Nam Cao
g× vÒ nhµ v¨n Nam Cao
qua đoạn
qua đoạn
văn sau:
văn sau:
Chao ôi! Đối với những người ở quanh
Chao ôi! Đối với những người ở quanh
ta, nếu ta không cố tìm mà hiểu họ, thì
ta, nếu ta không cố tìm mà hiểu họ, thì
ta chỉ thấy họ gàn dở, ngu ngốc, bần
ta chỉ thấy họ gàn dở, ngu ngốc, bần
tiện, xấu xa, bỉ ổi…tòan những cớ để

tiện, xấu xa, bỉ ổi…tòan những cớ để
cho ta tàn nhẫn; không bao giờ ta
cho ta tàn nhẫn; không bao giờ ta
thấy họ là những người đáng thương,
thấy họ là những người đáng thương,
không bao giờ ta thương
không bao giờ ta thương
.
.


Đây là lời triết lí lẫn cảm xúc trữ tình xót xa của
Đây là lời triết lí lẫn cảm xúc trữ tình xót xa của
Nam Cao.
Nam Cao.

Với triết lí trữ tình này, Nam Cao khẳng định một
Với triết lí trữ tình này, Nam Cao khẳng định một
thái độ sống, một cách ứng xử mang tinh thần
thái độ sống, một cách ứng xử mang tinh thần
nhân đạo: cần phải biết quan sát, suy nghĩ đầy đủ
nhân đạo: cần phải biết quan sát, suy nghĩ đầy đủ
về những con người hàng sống quanh mình, cần
về những con người hàng sống quanh mình, cần
phải nhìn nhận họ bằng lòng đồng cảm, bằng đôi
phải nhìn nhận họ bằng lòng đồng cảm, bằng đôi
mắt của tình thương. Vấn đề “đôi mắt” này đã trở
mắt của tình thương. Vấn đề “đôi mắt” này đã trở
thành một chủ đề sâu sắc, nhất quán ở sáng tác
thành một chủ đề sâu sắc, nhất quán ở sáng tác

của Nam Cao. Ông cho rằng con người chỉ xứng
của Nam Cao. Ông cho rằng con người chỉ xứng
đáng với danh nghĩa con người khi biết đồng cảm
đáng với danh nghĩa con người khi biết đồng cảm
với mọi người xung quanh, khi biết nhìn ra và trân
với mọi người xung quanh, khi biết nhìn ra và trân
trọng, nâng niu những điều đáng thương, đáng
trọng, nâng niu những điều đáng thương, đáng
quý ở họ.
quý ở họ.

Nam Cao đã nêu lên một phương pháp đúng đắn,
Nam Cao đã nêu lên một phương pháp đúng đắn,
sâu sắc khi đánh giá con người: Ta cần biết tự đặt
sâu sắc khi đánh giá con người: Ta cần biết tự đặt
mình vào cảnh ngộ cụ thể của họ thì mới có thể
mình vào cảnh ngộ cụ thể của họ thì mới có thể
hiểu đúng, cảm thông đúng.
hiểu đúng, cảm thông đúng.

Qua đoạn trích Tức nước vỡ bờ và truyện ngắn Lão Hạc
em hiểu thế nào về cuộc đời và tính cách người nông dân
trong xã hội cũ?

Qua các tác phẩm này người
Qua các tác phẩm này người
đọc hiểu được tình cảnh nghèo
đọc hiểu được tình cảnh nghèo
khổ, bế tắc của tầng lớp nông
khổ, bế tắc của tầng lớp nông

dân bần cùng trong xã hội thực
dân bần cùng trong xã hội thực
dân nửa phong kiến.
dân nửa phong kiến.

Từ các tác phẩm này, chúng ta
Từ các tác phẩm này, chúng ta
thấy được vẻ đẹp tâm hồn cao
thấy được vẻ đẹp tâm hồn cao
quý, lòng tận tụy hi sinh vì
quý, lòng tận tụy hi sinh vì
người thân…của người nông
người thân…của người nông
dân.
dân.
Gợi ý
Gợi ý
Gợi ý
Gợi ý