TÀI LIỆU BỒI DƯỠNG THƯỜNG XUYÊN 2012-2013

Vai trò quan trọng của phương tiện dạy học
đối với đổi mới phương pháp dạy học
Giáo dục và đào tạo đang là vấn đề thách thức của toàn cầu. Hiện nay các
quốc gia trên thế giới đang nỗ lực đổi mới nội dung và phương pháp giáo dục-đào
tạo với nhiều mô hình, biện pháp khác nhau nhằm mở rộng qui mô, nâng cao tính
tích cực trong dạy học và học một cách toàn diện, dạy làm sao để giúp người học
hướng tới việc học tập chủ động, chống lại thói quen học tập thụ động. Muốn vậy
cần phải nâng cao, cải tiến đồng bộ các thành tố liên quan, trong đó phương tiện
dạy và học là một thành tố quan trọng.
Nói chung, trong quá trình dạy học, các phương tiện dạy học giảm nhẹ công
việc của giáo viên và giúp cho học sinh tiếp thu kiến thức một cách thuận lợi. Có
được các phương tiện thích hợp, người giáo viên sẽ phát huy hết năng lực sáng tạo
của mình trong công tác giảng dạy, làm cho hoạt động nhận thức của học sinh trở
nên nhẹ nhàng và hấp dẫn hơn, tạo ra cho học sinh những tình cảm tốt đẹp với môn
học. Do đặc điểm của quá trình nhận thức, mức độ tiếp thu kiến thức mới của học
sinh tăng dần theo các cấp độ của tri giác: nghe-thấy-làm được (những gì nghe
được không bằng những gì nhìn thấy và những gì nhìn thấy thì không bằng những
gì tự tay làm), nên khi đưa những phương tiện vào quá trình dạy học, giáo viên có
điều kiện để nâng cao tính tích cực, độc lập của học sinh và từ đó nâng cao hiệu
quả của quá trình tiếp thu, lĩnh hội kiến thức và hình thành kỹ năng, kỹ xảo của các
em.
Tính chất của phương tiện dạy học biểu thị nội dung thông tin học, hình thức
thông tin và phương pháp cho thông tin chứa đựng trong phương tiện và phải dưới
sự tác động của giáo viên hoặc học sinh tính chất đó mới đựơc bộc lộ ra. Như vậy
đã có mối liên hệ chặt chẽ giữa tính chất và chức năng của phương tiện dạy học.
Trong quá trình dạy học, chức năng của các phương tiện dạy học thể hiện sự
tác động đạt được mục đích dạy-học.
Phương tiện dạy học bao gồm các chức năng sau:
- Truyền thụ tri thức
- Hình thành kỹ năng
- Phát triển hứng thú học tập

- Tổ chức điều khiển quá trình dạy học.
Do đó, khi dạy các môn học, đặc biệt là các môn học tự nhiên, cần chú ý đến
hai vấn đề chủ yếu sau:
+ Học sinh tri giác trực tiếp các đối tượng. Con đường nhận thức này được thể hiện
dưới dạng học sinh quan sát các đối tượng nghiên cứu ở trong các giờ học hay khi
đi tham quan.
+ Dưới sự hướng dẫn của giáo viên, học sinh tri giác không phải bản thân đối
tượng nghiên cứu mà tri giác những hình ảnh, biểu tượng, sơ đồ phản ảnh một bộ
phận nào đó của đối tượng.
Trên cơ sở phân tích trên ta thấy rằng phương tiện dạy học có ý nghĩa to lớn
đối với quá trình dạy học
- Giúp học sinh dể hiểu bài, hiểu bài sâu sắc hơn và nhớ bài lâu hơn.
+ Phương tiện dạy học tạo điều kiện thuận lợi nhất cho sự nghiên cứu dạng bề
ngoài của đối tượng và các tính chất có thể tri giác trực tiếp của chúng.
+ Phương tiện dạy học giúp cụ thể hóa những cái quá trừu tượng, đơn giản hóa
những máy móc và thiết bị quá phức tạp.
+ Phương tiện dạy học giúp làm sinh động nội dung học tập, nâng cao hứng thú học
tập bộ môn, nâng cao lòng tin của học sinh vào khoa học.
+ Phương tiện dạy học còn giúp học sinh phát triển năng lực nhận thức, đặc biệt là
khả năng quan sát, tư duy (phân tích, tổng hợp các hiện tượng, rút ra những kết
luận có độ tin cây, ), giúp học sinh hình thành cảm giác thẩm mỹ, được hấp dẫn
bởi cái đẹp, cái đơn giản, tính chính xác của thông tin chứa trong phương tiện.
- Giúp giáo viên tiết kiệm được thời gian trên lớp trong mỗi tiết học. Giúp giáo viên
điều khiển được hoạt động nhận thức của học sinh, kiểm tra và đánh giá kết quả
học tập của học sinh được thuận lợi và có hiệu suất cao.
Có rất nhiều loại phương tiện dạy học với các hình thức và chức năng khác nhau,
trong đó có: phương tiện tạo hình ảnh (bảng đen, bảng trắng, tranh ảnh, bảng
biểu, ), những phương tiện khuếch đại hình ảnh (máy chiếu), phương tiện thu/phát
khuếch đại âm thanh (máy quay, máy ghi âm, )
Để đánh giá chất lượng của các loại phương tiện dạy học, ta thường dựa vào các chỉ

tiêu chính: tính khoa học sư phạm, tính nhân trắc học, tính thẩm mỹ, tính khoa học
kỹ thuật và tính kinh tế.
* Tính khoa học sư phạm
Tính khoa học sư phạm là một chỉ tiêu chính về chất lương phương tiện dạy học.
Chỉ tiêu này đặc trưng cho sự liên hệ giữa mục tiêu đào tạo và giáo dục, nội dung
phương pháp dạy học với cấu tạo và nội dung của phương tiện. Tính khoa học sư
phạm thể hiện ở chỗ:
- Phương tiện dạy học phải bảo đảm cho học sinh tiếp thu được kiến thức, kỹ năng
kỹ xảo nghề nghiệp tương ứng với yêu cầu của chương trình học, giúp cho giáo
viên truyền đạt một cách thuận lợi các kiến thức phức tạp, kỹ xảo tay nghề làm
cho họ phát triển khả năng nhận thức và tư duy logic.
- Nội dung cà cấu tạo của phương tiện dạy học phải bảo đảm các đặc trưng của việc
dạy lý thuyết và thực hành cũng như các nguyên lý sư phạm cơ bản.
- Phương tiện dạy học phải phù hợp với nhiệm vụ sư phạm và phương pháp giảng
dạy, thúc đẩy khả năng tiếp thu năng động của học sinh.
- Các phương tiện dạy học hợp thành một bộ phải có mối liên hệ chặt chẽ về nội
dung, bố cục và hình thức, trong đó mỗi cái phải có vai trò và chỗ đứng riêng.
Phương tiện dạy học phải thúc đẩy việc sử dụng các phương pháp dạy học hiện đại
và các hình thái tổ chức dạy học tiên tiến.
* Tính thẩm mỹ
Các phương tiện dạy học phải phù hợp với các tiêu chuẩn về tổ chức môi trường sư
phạm:
- Phương tiện dạy học phải bảo đảm tỉ lệ cân xứng, hài hòa về đường nét và hình
khối giống như các công trình nghệ thuật.
- Phương tiện dạy học phải làm cho thầy trò thích thú khi sử dụng, kích thích tình
yêu nghề, làm cho học sinh nâng cao cảm thụ chân, thiện, mỹ.
* Tính khoa học kỹ thuật
Các phương tiện dạy học phải có cấu tạo đơn giản, dễ điều khiển, chắc chắn, có
khối lượng và kích thước phù hợp, công nghệ chế tạo hợp lý và phải áp dụng những
thành tựu của khoa học kỹ thuật mới.

- Phương tiện dạy học phải được bảo đảm về tuổi thọ và độ vững chắc.
- Phương tiện dạy học phải được áp dụng những tiến bộ khoa học kỹ thuật mới nhất
nếu có thể.
- Phương tiện dạy học phải có kết cấu thuận lợi cho việc chuyên chở và bảo quản.
* Tính kinh tế
- Nội dung và đặc tính kết cấu của phương tiện dạy học phải được tính toán để với
một số lượng ít, chi phí nhỏ vẫn bảo đảm hiệu quả cao nhất.
- Phương tiện dạy học phải có tuổi thọ cao và chi phí bảo quản thấp.
Hiệu quả dạy học chính là sự tăng chất lượng, khối lượng kiến thức, kỹ
năng, kỹ xảo của học sinh, phù hợp với yêu cầu của chương trình, ít tiêu hao sức
lực của giáo viên và học sinh. để phát huy hiệu quả các phương tiện dạy học cần
phải đảm bảo các điều kiện trình bày dưới đây:
+ Môi trường sư phạm của nhà trường. Môi trường sư phạm của nhà trường bao
gồm cả môi trường vật chất và tinh thần (nề nếp học tập, tinh thần làm việc, quan
hệ thầy trò ). ở đây chúng ta chỉ đề cập đến môi trường vật chất, nói khác hơn, đó
là cơ sở vật chất của nhà trường bao gồm: không gian, ánh sáng, âm thanh, nhiệt
độ, độ ẩm, sự lưu thông của không khí, hình thức và nội dung bố trí các đồ vật, nơi
làm việc của học sinh và giáo việc (lớp học, phòng thực hành, xưởng )
+ Bảo đảm các nguyên tắc sử dụng phương tiện dạy học. Phương tiện dạy học có
tác dụng làm tăng hiệu quả của quá trình nhận thức của học sinh, giúp cho học sinh
thu nhận được kiến thức về đối tượng thực tiễn khách quan. Tuy vậy, nếu không sử
dụng phương tiện dạy học một cách hợp lý thì hiệu quả sư phạm của phương tiện
dạy học không những không tăng lên mà còn làm cho học sinh khó hiểu, rối loạn,
căng thẳng Do đó các nhà sư phạm đã nêu lên các nguyên tắc đúng lúc, đúng chỗ,
đúng cường độ. Như vậy, không phải bao giờ và bất cứ đâu phương tiện dạy học
cũng có tác dụng tích cực đến hoạt động nhận thức của học sinh. Để phát huy hết
hiệu quả và nâng cao vai trò của phương tiện dạy học khi sử dụng phương tiện,
người giáo viên phải nắm vững ưu nhược điểm và các khả năng cũng như yêu cầu
của phương tiện để việc sử dụng phương tiện dạy học phải đạt đựơc mụch đích dạy
học và phải góp phần nâng cao hiệu quả của quá trình dạy học.

Nâng cao năng lực khai thác và sử dụng các trang thiết bị kỹ thuật
hiện đại cho đội ngũ giảng viên góp phần đổi mới PPGDĐH
1. Ứng dụng của các trang thiết bị kỹ thuật hiện đại trong đổi mới PPGDĐH.
- Khi đã trải qua một số năm giảng dạy theo PP truyền thống, người dạy đã hình
thành thói quen (cả về hành động và tư duy như thuộc nội dung kiến thức và khi
dạy thì đọc luôn cho SV) và để từ bỏ một thói quen cần có sự quyết tâm của mỗi
GV và phải có môi trường mới (phòng học trực tuyến, công cụ mới máy vi tính,
máy chiếu, hỗ trợ cho việc giảng dạy.
- Giáo dục trong thời đại tin học hoá và tự động hoá ngày càng sâu rộng, với sự
bùng nổ thông tin, HS ngày càng phải học tập nhiều môn khoa học mới, với khối
lượng lớn thông tin.
- Nhiều ngành học yêu cầu sử dụng ngày càng nhiều các thiết bị hiện đại. Có môn
học mang tính thời sự hàng ngày đòi hỏi cập nhập thường xuyên mà điều này
không thể trông chờ vào SGK mà dựa vào mạng internet hoặc hướng dẫn của giảng
viên… Nếu không có các thiết bị hiện đại mà chỉ bằng bằng các công cụ truyền
thống (sách giáo khoa, bảng đen phấn trắng ) và phương pháp thuyết trình để
truyền đạt kiến thức thì rất khó để đạt hiệu quả trong việc giảng dạy và việc tiếp thu
kiến thức một cách sáng tạo tích cực của HS.
- Vai trò của người thầy cần phải thay đổi, thầy làm nhiệm vụ hướng dẫn, người
học tự đi tìm và lĩnh hội thông tin, tri thức. Như vậy người dạy và người học phải
biết sử dụng một số phương tiện hiện đại để hỗ trợ. Trong đó sử dụng công nghệ
thông tin để hỗ trợcác nội dung, các thao tác của quá trình dạy và học, sẽ giúp
người thầy nâng cao khả năng sử dụng phương pháp mới, học trò chủ động tìm tòi,
phát huy sáng kiến trong học tập.
2. Hướng khai thác và sử dụng các trang thiết bị kỹ thuật hiện đại.
- Khai thác máy tính, máy chiếu cho công tác soạn, giảng. Theo tôi soạn bài trên
máy tính có ưu điểm là ghi nhớ được, dễ dàng thay đổi bổ sung khi thảo luận cùng
đồng nghiệp và phát hiện những điểm hay cần thêm, điểm dở cần bỏ, có thể đưa lên
mạng. Sử dụng máy chiếu hiệu quả là tăng cường học tập cho HS bằng thị giác,
tức là chỉ lên chiếu trên màn chiếu những vấn đề khó diễn giải bằng lời( như các

định nghĩa, định lí với các kí hiệu dài, phức tạp), vấn đề không thể viết lên
bảng(câu hỏi trắc nghiệm), hình vẽ, mô hình. Trong quá trình trình bày bài giảng,
tùy theo từng nội dung bài học cụ thể mà ứng dụng công nghệ thông tin với những
mức độ và hình thức khác nhau. Nhìn chung, chúng ta có thể trình bày bài giảng
bằng máy vi tính (trình diễn slide: text, âm thanh, hình ảnh, video clip ); dùng đèn
chiếu, micro, loa, đèn chiếu lazer
- Xây dựng giáo trìnhđiện tử là sự tích hợp các công nghệ phần mềm dạy học (như
công nghệ WEB, công nghệ đa phương tiện để thể hiện các tính năng mô phỏng,
tương tác, tích hợp hình ảnh (tĩnh, động), có khả năng thể hiện và truyền tải tri thức
nhanh chóng, khuyến khích và giúp người học có khả năng chủ động học và đặt
câu hỏi nhờ trợ giúp. Giáo trình điện tử có thể lưu trữ trên các đĩa CD-ROM hoặc
trên một kho tài nguyên học tập trên mạng, người học có thể sử dụng học tập bất
cứ khi nào, bất cứ ở đâu. Giáo trình điện tử là sản phẩm của nhóm các GV giàu
kinh nghiệm với sự tham gia của kĩ sư tin học.
- Khai thác mạng internet. Nhiều GV coi khai thác mạng internet là tìm tài liệu nếu
thế thì mới khai thác được một phần, yêu cầu của ĐMPPGD là tăng cường khả
năng tự nghiên cứu, thực hành.
- Khai thác ứng dụng của các phần mềm mô phỏng trong giảng dạy làm cho quá
trình truyền thụ kiến thức được thuận tiện hơn. Tuy nhiên, nếu sử dụng các phần
mềm mô phỏng chỉ để minh họa hiện tượng, qui trình nào đó . . . cho tường minh
hơn, thì phương pháp giảng dạy đó chưa đổi mới thực sự. Các phần mềm mô phỏng
được xây dựng gắn với soạn giáo án theo phần mềm đó, phải bảo đảm sự đồng bộ
giữa thiết bị, nội dung và phương pháp, tạo ra được mâu thuẫn, kích thích hứng thú
của HS, thoả mãn các yêu cầu tích cực, sáng tạo, phát triển tư duy. Phối hợp chặt
chẽ giữa các bước chuyển động của hình vẽ phù hợp với các tình huống nêu vấn đề
và dự đoán hiện tượng xảy ra sau đó kiểm tra trên phần mềm mô phỏng…
3. Nâng cao năng lực khai thác và sử dụng các trang thiết bị kỹ thuật hiện đại
cho đội ngũ giảng viên
Có rất nhiều trang thiêt bị hiện đại với ứng dụng đa dạng. Nếu chỉ sử dụng theo chủ
quan của mỗi GV thì chưa phát huy hết tác dụng đôi khi lại là đi ngược với mục

đích đổi mới PPGD. Vì thế mỗi trường, mỗi bộ môn, mỗi giảng viên phải hiểu biết
sâu về trang thiết bị dành cho bộ môn của mình và cách ứng dụng, tình huống ứng
dụng. Không thể để các nhà trường, GV tự nghiên cứu ứng dụng mà cần có sự hộ
trợ của các đồng nghiệp và KTTT.
- Giảng viên được tập huấn về CNTT, mỗi GV phải có trình độ nhất định về CNTT
và sự hiểu biết về ứng dụng CNTT cho giáo dục.
- Mỗi GV hiểu biết về thiết bị sử dụng cho bộ môn của mình, không lên dùng một
thiết bị mà không biết gì về thiết bị đó, làm sao giảng viên phải làm chủ được thiết
bị thì mới có thể vận dụng tốt vào bài giảng của mình.
- Giảng viên phải được trang bị lý thuyết về ứng dụng thiết bị công nghệ cho công
tác giảng dạy . Từ lý luận đó phát triển ý tưởng của mình, không để mỗi GV thử
nghiệm, mày mò.
- Mỗi bộ môn xây dựng cơ sở dữ liệu về ứng dụng thiết bị( hình ảnh, giáo án,
video…) để GV sau nghiên cứu tiếp thu phát triển.
- Thực hiện công tác NCKH trong nhà trường để giáo viên cùng tham gia, đặc biệt
trên các trang thiết bị kỹ thuật ở phòng thực hành giúp người giảng viên nâng cao
năng lực sử dụng phương tiện máy móc, sinh viên hình thành kỹ năng, tác phong
nghiên cứu khoa học đồng thời có thể mang lại lợi ích kinh tế từ thông qua đề tài
NCKH các cấp.
- Phải có đội ngũ kĩ thuật viên chuẩn bị, bảo dưỡng, bảo quản các trang thiết bị
công nghệ hiện đại theo đúng quy tắc, quy định.
- Có nhật ký sử dụng các trạng thiết bị hiện đại để tiện theo dõi và bảo dưỡng
bảo trì máy móc.
Do vậy: Đổi mới PPGDĐH là yêu cầu cấp thiết để nâng cao chất lượng của nguồn
nhân lực. Người giảng viên có vai trò chính, những người trực tiếp làm việc với
các HS tuy nhiên để thực hiện tốt quá trình đổi mới, phải có ứng dụng của các
trang thiết bị công nghệ hiện đại và người sử dụng các trang thiết bị đó phải biết
khai thác và sử dụng các trang thiết bị đó một cách khoa học vào công tác giảng
dạy của mình. Để làm được điều đó mỗi GV phải có ý thức học tập nghiên cứu,
làm chủ được trang thiết bị hiện đại trong mỗi bài giảng của mình./.

Một số vấn đề kiểm tra đánh giá kết quả học tập của HS
1. Khái niệm kiểm tra, đánh giá kết quả học tập của học sinh
1.1. Kiểm tra
Kiểm tra là tra xét, xem xét, kiểm tra là soát xét lại công việc, kiểm tra là xem xét
tình hình thực tế để đánh giá, nhận xét. Kiểm tra là cung cấp những dữ kiện, những
thông tin làm cơ sở cho việc đánh giá. Kiểm tra với nghĩa là nhằm thu thập số liệu,
chứng cứ, xem xét, soát xét lại công việc thực tế để đánh giá và nhận xét.
Kiểm tra có các hình thức như kiểm tra thường xuyên (kiểm tra hàng ngày), kiểm
tra định kì (kiểm tra hết chương, hết phần ) và kiểm tra tổng kết (kiểm tra cuối học
kì).
1.2. Đánh giá
Đánh giá là quá trình hình thành những nhận định, phán đoán về kết quả công việc
dựa vào sự phân tích những thông tin thu được, đối chiếu với những mục tiêu, tiêu
chuẩn đề ra, nhằm đề xuất những quyết định thích hợp để cải thiện thực trạng, điều
chỉnh nâng cao chất lượng và hiệu qủa công việc.
Đánh giá trong giáo dục là quá trình thu thập và xử lý kịp thời, có hệ thống thông
tin về hiện trạng và hiệu quả giáo dục. Căn cứ vào mục tiêu dạy học, làm cơ sở cho
những chủ trương, biện pháp và hành động trong giáo dục tiếp theo. Cũng có thể
nói rằng đánh giá là quá trình thu thập phân tích và giải thích thông tin một cách hệ
thống nhằm xác định mức độ đạt đến của các mục tiêu giáo dục về phía học sinh.
Đánh giá có thể thực hiện bằng phương pháp định lượng hay định tính.
Như vậy đánh giá là việc đưa ra những kết luận nhận định, phán xét về trình độ học
sinh. Muốn đánh giá kết quả học tập của học sinh thì việc đầu tiên là phải kiểm tra,
soát xét lại toàn bộ công việc học tập của học sinh, sau đó tiến hành đo lường để
thu thập những thông tin cần thiết, cuối cùng là đưa ra một quyết định. Do vậy
kiểm tra và đánh giá kết quả học tập của học sinh là hai khâu có quan hệ mật thiết
với nhau. Kiểm tra nhằm cung cấp thông tin để đánh giá và đánh giá thông qua kết
quả của kiểm tra. Hai khâu đó hợp thành một quá trình thống nhất là kiểm tra -
đánh giá.
2. Các loại đánh giá kết quả học tập của học sinh

Có các loại đánh giá là đánh giá chẩn đoán, đánh giá từng phần, đánh giá tổng kết
và ra quyết định.
Đánh giá chẩn đoán được tiến hành trước khi dạy một chương hay một vấn đề quan
trọng nào đó giúp cho giáo viên nắm được tình hình những kiến thức kiên quan có
trong học sinh, những điểm học sinh nắm vững, những lỗ hổng cần bổ khuyết để
quyết định cách dạy cho thích hợp.
Đánh giá từng phần được tiến hành nhiều lần trong giảng dạy nhằm cung cấp
nhưng thông tin ngược để giáo viên và học sinh kịp thời điều chỉnh cách dạy và
cách học, ghi nhận xét kết quả từng phần để tiếp tục thực hiện chương trình một
cách vững chắc.
Đánh giá tổng kết tiến hành khi kết thúc môn học, khóa học bằng những kì thi
nhằm đánh giá tổng quát kết quả học tập, đối chiếu với những mục tiêu đề ra.
Dựa và những định hướng trong khâu đánh giá. Giáo viên quyết định những biện
pháp cụ thể để giúp đỡ họ sinh hay cả lớp về những sai sót đặc biệt hay những
thiếu sót phổ biến.
3. Những yêu cầu sư phạm cần tuân thủ khi đánh giá kết quả học tập của học
sinh
Khi đánh giá cần phải tuân thủ những yêu cầu sau:
- Đánh giá phải xuất phát từ mục tiêu dạy học.
- Công cụ đánh giá phải đảm bảo mức độ chính xác nhất định.
- Đánh giá phải mang tính khách quan, toàn diện, có hệ thống và công khai.
- Đánh giá phải đảm bảo tính thuận tiện của việc sử dụng công cụ đánh giá.
4. Những nguyên tắc để đánh giá kết quả học tập của học sinh
Để đánh giá kết quả học tập cần dựa vào những nguyên tắc mang tính tổng quát và
cụ thể.
Những nguyên tắc mang tính tổng quát:
- Đánh giá là quá trình tiến hành, có hệ thống để xác định phạm vi đạt được của các
mục tiêu đề ra. Vậy, phải xác định rõ mục tiêu đánh giá là gì.
- Khi đánh giá phải chọn mục tiêu đánh giá rõ ràng, các mục tiêu phải được biểu
hiện dưới dạng những điều có thể quan sát được.

- Giáo viên cần phải biết rõ những hạn chế của từng công cụ đánh giá để sử dụng
chúng có hiệu quả.
- Khi đánh giá giáo viên phải biết nó là phương tiện để di đến mục đích, chứ bản
thân không phải là mục đích. Mục đích đánh giá là để có nhưng quyết định đúng
đắn, tối ưu nhất cho quá trình dạy học.
- Đánh giá bao giờ cũng gắn với việc học tập của học sinh, nghĩa là trước tiên phải
chú ý đến việc học tập của học sinh. Sau đó mới kích thích sự nỗ lực học tập của
học sinh, cuối cùng mới đánh giá bằng điểm số.
- Đánh giá bao giờ cũng đi kèm theo nhận xét để học sinh nhận biết những sai sót
của mình về kiến thức kỹ năng, phương pháp để học sinh nghiên cứu, trao đổi thêm
kiến thức.
- Qua những lỗi mắc phải của học sinh, giáo viên cần rút kinh nghiệm để phát hiện
ra những sai sót trong quá trình dạy và đánh giá của mình để thay đổi cách dạy sao
cho phù hợp với học sinh.
- Trong đánh giá nên sử dụng nhiều phương pháp và hình thức khác nhau nhằm
tăng độ tin cậy và chính xác.
- Lôi cuốn và khuyến khích học sinh tham gia vào quá trình đánh giá.
- Giáo viên phải thông báo rõ các loại hình câu hỏi để kiểm tra đánh giá giúp học
sinh định hướng khi trả lời.
- Phải dựa trên những cơ sở của phương phá dạy học mà xem xét kết quả của một
câu trả lời, của một bài kiểm tra, kết hợp với chức năng chẩn đoán hoặc quyết định
về mặt sư phạm.
- Trong các câu hỏi xác định về mặt định lượng, giáo viên thông qua các câu hỏi
yêu cầu học sinh giải thích bằng lời để xác định rõ nhận thức của học sinh.
- Phương pháp và cách thức tiến hành kiểm tra đánh giá phải diễn ra trong hoàn
cảnh thoải mái, học sinh cảm thấy tự nguyện, không lo lắng hay sợ sệt.
- Không nên đặt những câu hỏi mà bản thân giáo viên không thể trả lời một cách
chắc chắn được.
- Nên luôn nghi ngờ về tính khách quan và mức độ chính xác của bộ câu hỏi để từ
đó chúng ta có thêr đưa ra kết quả tối ưu nhất.

5. Cơ sở đánh giá kết quả học tập của học sinh
Để đánh giá kết quả học tập của học sinh cần dựa vào mục tiêu môn học, mục đích
học tập và mối quan hệ giữa mục tiêu của môn học, mục đích học tập và đánh giá
kết quả học tập.
Mục tiêu của môn học là những gì học sinh cần phải đạt được sau khi học xong
môn học, nó bao gồm các thành tố:
- Hệ thống các kiến thức khoa học gồm cả các phương pháp nhận thức;
- Hệ thông kỹ năng kỹ xảo;
- Khả năng vận dụng kiên thức vào thực tế;
- Thái độ, tình cảm đối với nghề nghiệp, đối với xã hội.
Mục đích học tập là những gì học sinh cần có được sau khi đã học xong một đơn vị
kiến thức, một quy tắc nào đó. Mục đích học tập có thể bao gồm các phần sau đây:
- Lĩnh hội tri thức của nhân loại nhằm đáp ứng nhu cầu nhận thức về tự nhiên và xã
hội;
- Trang bị kiến thức để đáp ứng nhu cầu về thi tuyển, nghề nghiệp và nhu cầu cuộc
sống;
- Thu thập những kinh nghiệm sáng tạo để có thể độc lập nghiên cứu và hoạt động
sau này.
Giữa mục tiêu của môn học, mục đích học tập và đánh giá kết quả học tập có mối
quan hệ chặt chẽ với nhau. Nếu mục tiêu của môn học và mục đích học tập được
xác định đúng đắn thì chúng hỗ trợ cho nhau trong việc đánh giá, đạt được yêu cầu
đề ra của công việc đánh giá kết quả học tập của học sinh. Mục tiêu của môn học
và mục đích học tập là cơ sở cho việc xác định nội dung chương trình, phương
pháp và quy trình dạy học và học tập. Đồng thời nó cung là cơ sở để chọn phương
pháp và quy trình đánh giá kết quả học tập của học sinh. Đánh giá kết quả học tập
dựa trên tiêu chí của mục tiêu dạy học sẽ nhận được thông tin phản hồi chính xác
nhằm bổ sung, hoàn thiện quá trình giáo dục.
6. Quy trình của việc đánh giá kết quả học tập
Quy trình đánh giá kết quả học tập gồm các bước:
- Căn cứ vào mục tiêu dạy học và mục đích học tập để xác định mục tiêu đánh giá;

- Lượng hóa các mục tiêu dạy học để đặt ra các mức độ cần đạt về kiến thức, kỹ
năng, thái độ nhằm xác định nội dung và các tiêu chí đánh giá;
- Lựa chọn phương pháp đánh giá phù hợp với mục tiêu, nội dung đã đề ra trên cơ
sở các đặc điểm của đối tượng được đo lượng, thẩm định và trên cơ sở hoàn cảnh
xã hội;
- Soạn thảo công cụ: Viết câu hỏi, đặt bài toán dựa trên mục tiêu đề ra và nội dung
cần đánh giá;
- Sắp xếp câu hỏi, bài toán tù dễ đến khó, chú ý đến tính tương đương của các đề
(nếu có nhiều đề) và duyệt lại đáp án;
- Tiến hành đo lường;
- Phân tích kết quả, đánh giá độ tin cậy và độ giá trị của bài thi;
- Điều chỉnh, bổ sung để hoàn thiện công cụ đánh giá bài thi.
Theo Guber và Stuffebeam, quy trình đánh giá kết quả học tập gồm các bước sau
đây:
- Xác định mục tiêu đánh giá để xây dựng bộ câu hỏi;
- Thu thập số liệu;
- Tổ chức, sắp xếp và phân loại số liệu;
- Phân tích số liệu;
- Báo cáo kết quả để rút ra các kết luận cần thiết.
Đánh giá trong giáo dục là một vấn đề hết sức phức tạp và khó khăn vì nó mang
tính tổng hợp nhiều yếu tố. Vì vậy để đánh giá chính xác một học sinh, một lớp,
hay một khóa học, điều đàu tiện người giáo viên phải làm là xây dựng quy trình,
lựa chọn một phương pháp cũng như thu thập các thông tin cần thiết cho việc đánh
giá. Như vậy, quy trình đánh giá có thể bao gồm bốn bước: đo, lượng giá, đánh giá
vầ ra quyết định.
Đo: Kết quả bài kiểm tra của mỗi học sinh được ghi nhận bằng điểm số. Điểm số là
những kí hiệu gián tiếp phản ánh trình độ của mỗi học sinh về mặt định tính, nhưng
nó không có ý nghĩa về mặt định lượng.
Lượng giá: Dựa vào các số đo để đưa ra những tính toán về ước lượng, về trình độ
kiến thức, kĩ năng kĩ xảo của một học sinh. Lượng giá là một bước trung gian giữa

đo và đánh giá, có thể lượng giá theo chuẩn lượng giá theo tiêu chí.
Đánh giá: Bước này đòi hỏi giáo viên phải đưa ra những nhận định phán đoán về
thực chất trình độ của một học sinh trước vấn đề được kiểm tra, đồng thời đề xuất
những định hướng bổ khuyết, sai sót hoặc phát huy hiệu quả.
Quyết định: Đây là bước cuối cùng của quá trình đánh giá, giáo viên sẽ đưa ra
những biện pháp cụ thể để giúp học sinh tiến bộ
7. Mục đích, ý nghĩa và vai trò của kiểm tra- đánh giá kết quả học tập của học
sinh
7.1. Mục đích của việc kiểm tra- đánh giá
- Công khai hóa nhận định về năng lực và kết quả học tập của mỗi học sinh và tập
thể lớp, tạo cơ hội cho học sinh phát triển kỹ năng tự đánh giá, giúp học sinh nhận
ra sự tiến bộ của mình, khuyến khích động viên việc học tập.
- Giúp chho giáo viên có cơ sở thực tế để nhận ra những điểm mạnh và điểm yếu
của mình, tự hoàn thiện hoạt động dạy, phân đấu không ngừng nâng cao chất lượng
và hiệu quả dạy học.
Như vậy, đánh giá không chỉ nhằm mục đích nhận định thực trạng và định hướng,
điều chỉnh hoạt động của trò mà còn đồng thời tạo điều kiện nhận định ra thực
trạng và điều chỉnh hoạt động dạy của thầy.
7.2. Ý nghĩa của việc kiểm tra- đánh giá
Kiểm tra- đánh giá có ý nghĩa vô cùng quan trọng đối với học sinh, giáo viên và
đặc biệt là đối với cán bộ quản lí.
Đối với học sinh: Việc đánh giá có hệ thống và thường xuyên cung cấp kịp
thời những thông tin "liên hệ ngược" giúp người học điều chỉnh hoạt động học.
- Về giáo dục chỉ cho học sinh thấy mình đã tiếp thu điều vừa học đến mức độ nào,
còn thiếu sót nào cần bổ khuyết.
- Về mặt phát triển năng lực nhận thức giúp học sinh có điều kiện tiến hành các
hoạt động trí tuệ như ghi nhớ, tái hiện, chính xác hóa, khái quát hóa, hệ thống hóa
kiến thức, tạo điều kiện cho học sinh phát triển tư duy sáng tạo, linh hoạt vận dụng
kiến thức để giải quyết các tình huống thực tế.
- Về mặt giáo dục học sinh có tinh thần trách nhiệm cao trong học tập, có ý chí

vươn lên đạt những kết quả cao hơn, cũng cố lòng tin vào khả năng của mình, nâng
cao ý thứcc tự giác, khắc phụ tính chủ quan tự mãn.
Đối với giáo viên: Cung cấp cho giáo viên những thông tin "liên hệ ngược
ngoài" giúp người dạy điều chỉnh hoạt động dạy.
Đối với cán bộ quản lí giáo dục: Cung cấp cho cán bộ quản lí giáo dục
những thông tin về thực trạng dạy và học trong một đơn vị giáo dục để có những
chỉ đạo kịp thời, uốn nắn được những lệch lạc, khuyến khích, hỗ trợ những sáng
kiến hay, bảo đảm thực hiện tốt mục tiêu giáo dục.
7.3. Vai trò của kiểm tra-đánh giá trong dạy học hiện nay
Trong nhà trường hiện nay, việc dạy học không chỉ chủ yếu là dạy cái gì mà còn
dạy học như thế nào. Đổi mới phương phá dạy học là một yêu cầu cấp bách có tính
chất đột phá để nâng cao chất lượng dạy học. Đổi mới phương pháp dạy học đòi
hỏi phải tiến hành một cách đồng bộ đổi mới từ nội dung chương trình sách giáo
khoa, phương pháp dạy học cho đến kiểm tra đánh kết quả dạy học. Kiểm tra đánh
giá có vai trò rất to lớn đến việc nâng cao chất lượng đào tạo. Kết quả của kiểm tra
đánh giá là cơ sở để điều chỉnh hoạt động dạy, hoạt động học và quản lý giáo duc.
Nếu kiểm tra đánh giá sai dẫn đến nhận định sai về chất lượng đào tạo gây tác hại
to lơn trong việc sử dụng nguồn nhân lực. Vậy đổi mới kiểm tra đánh giá trở thành
nhu cầu bức thiết của ngành giáo dục và toàn xã hội ngày nay. Kiểm tra đánh giá
đúng thực tế, chính xác và khách quan sẽ giúp người học tự tin, hăng say, nâng cao
năng lực sáng tạo trong học tập.