Ôn tập phần văn

.
Thứ bảy, ngày 20 tháng 4 năm 2013
Tiết:105
OÂN TAÄP PHAÀN VAÊN

I/ Tên các văn bản đã học:
-Cổng trường mở ra
- Mẹ tôi
- Cuộc chia li của những con búp bê
- Những câu hát về tình cảm gia đình
- Những câu hát về tình yêu quê hương, đất
nước, con người
- Những câu hát than thân
- Những câu hát châm biếm
- Sông núi nước Nam
- Phò giá về kinh

I/ Tên các văn bản đã học:
- Thiên trường vãn vọng
- Bài ca côn sơn
-Sau phút chia li
-Bánh trôi nước
-Qua đèo ngang
-Bạn đến chơi nhà
-Xa ngắm thác núi lư
-Cảm nghĩ trong đêm thanh tĩnh
-Ngẫu nhiên viết nhân buổi mới về quê
-Bài ca nhà tranh bị gió thu phá
-Cảnh khuya

I/ Tên các văn bản đã học:
-Rằm tháng giêng
-Tiếng gà trưa
-Một thứ quà của lúa non:cốm
-Sài gòn tôi yêu
-Mùa xuân của tôi
-Tục ngữ về thiên nhiên và lao động sản
xuất
-Tục ngữ về con người và xã hội
-Tinh thần yêu nước của nhân dân ta
-Sự giàu đẹp của Tiếng Việt
-Đức tính giản dị của Bác Hồ
-Ý nghĩa văn chương

I/ Tên các văn bản đã học:
-Sống chết mặc bay
-Những trò lố hay là Va-ren và Phan Bội
Châu.
-Ca Huế trên sông Hương
-Quan Âm Thị Kính
=> HK I: 24 tác phẩm
=> KH II : 10 tác phẩm

.
II. Các định nghĩa
1. Ca dao - dân ca
- Thơ ca dân gian; những bài thơ - bài hát trữ
tình dân gian do quần chúng nhân dân sáng
tác - biểu diễn và truyền miệng từ đời này qua
đời khác.

- Ca dao là phần lời đã tước bỏ đi tiếng đệm,
lát,
2. Tục ngữ
Những câu nói dân gian ngắn gọn, ổn định, có
nhịp điệu, hình ảnh, thể hiện những kinh nghiệm
của nhân dân về mọi mặt, được vận dụng vào đời
sống, suy nghĩ và lời ăn, tiếng nói hàng ngày.

.
II. Các định nghĩa
3. Thơ trữ tình
Một thể loại văn học phản ánh cuộc sống
bằng cảm xúc trực tiếp của người sáng tác.
Văn bản thơ trữ tình thường có vần điệu, nhịp
điệu, ngôn ngữ cô đọng, mang tính cách điệu
cao.

4. Thơ trữ tình trung đại Việt Nam
- Đường luật (thất ngôn, ngũ ngôn, bát cú, tứ tuyệt, ,
lục bát, song thất lục bát, ngâm khúc, 4 tiếng,
- Những thể thơ thuần tuý Việt Nam: lục bát, 4 tiếng
(học tập từ ca dao, dân ca).
- Những thể thơ học tập của Trung Quốc: Đường luật,
hành,
5. Thơ thất ngôn tứ tuyệt Đường luật
- 7 tiếng/câu, 4 câu/bài, 28 tiếng/ bài;
- Kết cấu: câu 1 - khai, câu 2 - thừa, câu 3 - chuyển,
câu 4 - hợp;
- Nhịp 4/3 hoặc 2/2/3;
- Vần: chân (7), liền (1-2), cách (2-4), bằng.

6. Thơ ngũ ngôn tứ tuyệt Đường luật
- 5 tiếng/câu, 4 câu/bài, 20 tiếng/bài;
- Nhịp 3/2 hoặc 2/3;
- Có thể gieo vần trắc.
7. Thơ thất ngôn bát cú
- 7 tiếng/câu, 8 câu /bài, 56 tiếng/bài;
- Vần: bằng, trắc, chân (7), liền (1-2), cách (2-4-6-8);
- Kết cấu: 4 liên. Câu 1-2: đề, câu 3-4: thực, câu 5-6: luận,
câu 7-8: kết.
- Luật bằng trắc: nhất (1); tam (3); ngũ (5); bất luận (tự do);
nhị (2), tứ (4) lục (6) phân minh.
- Hai câu (3-4 và 5-6) phải đối nhau từng vế, từng từ, từng
âm thanh một.

8. Thơ lục bát
- Thể thơ dân tộc cổ truyền bắt nguồn từ ca dao, dân ca;
- Kết cấu theo từng cặp: Câu trên 6 tiếng (lục), câu dưới
8 tiếng (bát);
- Vần bằng, lưng (6-6); chân (6-8); liền;
- Nhịp 2/2/2/2; 3/3/4/4; 2/4/2; 2/4;
- Luật bằng trắc: 2B - 2T - 6B - 8B.
9. Thơ song thất lục bát
- Kết hợp có sáng tạo giữa thể thơ thất ngôn đường
luật và thơ lục bát;
- Một khổ 4 câu;
- Vần 2 câu song thất;
- Nhịp ở 2 câu 7 tiếng.

10. Truyện ngắn hiện đại.

- Có thể ngắn, rất ngắn, dài, hơi dài;
- Cách kể chuyện linh hoạt, không gò bó, không hoàn
toàn tuân theo trình tự thời gian, thay đổi ngôi kể, nhịp
văn nhanh, kết thúc đột ngột.
11.Phép tương phản nghệ thuật
Là sự đối lập các hình ảnh, chi tiết, nhân vật, trái
ngược nhau, để tô đậm, nhấn mạnh một đối tượng hoặc
cả hai.
12. Tăng cấp trong nghệ thuật
Thường đi cùng với tương phản.

-
Văn học Việt Nam: tình yêu thiên nhiên, tình bà cháu, tình
vợ chồng, tình yêu đất nước,…
-Văn học Đường :tình thương nhớ quê hương, sự tiếc
nuối khi đi xa quê lâu quá,…
III. Những tình cảm, thái độ thể hiện trong các bài ca
dao - dân ca đã học

IV. Những kinh nghiệm của nhân dân được thể hiện trong
tục ngữ:
1. Kinh nghiệm về thiên nhiên thời tiết.
Thời gian: ngày đêm, tháng ngày, năm,… ; dự đoán
nắng, mưa, bão, giông, lụt,
2. Kinh nghiệm về lao động sản xuất nông nghiệp
Đất đai quý hiếm, vị trí các nghề: làm ruộng, nuôi
cá, làm vườn, kinh nghiệm cấy lúa, làm đất, trồng trọt,
chăn nuôi,
3. Kinh nghiệm về con người xã hội
Xem tướng người, học tập thầy bạn, tình thương

người, lòng biết ơn, đoàn kết là sức mạnh,

.
V. Những giá trị lớn về tư tưởng, tình cảm thể hiện
trong các bài thơ, đoạn thơ trữ tình của Việt Nam và
Trung Quốc (thơ Đường) đã học.
- Lòng yêu nước và tự hào dân tộc;
- ý chí bất khuất, kiên quyết đánh bại mọi quân xâm
lược;
- Thân dân - yêu dân, mong dân được khỏi khổ, no ấm,
nhớ quê, mong về quê, ngỡ ngàng khi trở về, nhớ mẹ,
nhớ thương bà,
- Ca ngợi cảnh đẹp thiên nhiên: Đêm trăng xuân, cảnh
khuya, thác hùng vĩ, đèo vắng,
- Ca ngợi tình bạn chân thành, tình vợ chồng thuỷ
chung chờ đợi, vời vợi nhớ thương,

.
VI. Giá trị chủ yếu về tư tưởng, nghệ thuật của tác
phẩm văn xuôi đã học.
Số
TT
Nhan đề
văn bản -
T/g
Giá trị tư
tưởng
Giá trị nghệ
thuật
1 Cổng

trường mở
ra (Lí lan)
Lòng mẹ thương
con vô bờ, ước
mong con học
giỏi nên người
trong đêm trước
ngày khai giảng
lần đầu tiên của
đời con.
Tâm trạng người
mẹ được thể hiện
chân thực nhẹ
nhàng mà cảm
động chân thành,
lắng sâu.

.
2 Mẹ tôi
(ét-
môn-đô-
đờ Ami-
xi)
Tình yêu
thương, kính
trọng cha mẹ là
tình cảm thật là
thiêng liêng.
Thật đáng xấu
hổ và nhục nhã

cho kẻ nào chà
đạp lên tình
thương yêu đó.
Thư của bố gửi
cho con; những
lời phê bình
nghiêm khắc
nhưng thấm thía
và đích đáng đã
khiến cho con
hoàn toàn tâm
phục khẩu
phục, ăn năn
hối hận vì lầm
lỗi của mình với
mẹ.

.
3 Cuộc
chia tay
của
những
con búp
bê
(Khánh
Hoài)
- Tình cảm gia
đình là vô cùng
quý giá và quan
trọng;

- Người lớn, các
bậc cha mẹ hãy
vì con cái mà cố
gắng có thể
tránh những
cuộc chia ly - li
dị.
- Qua cuộc chia
tay của những
con búp bê - cuộc
chia tay của
những đứa trẻ
ngây thơ tội
nghiệp mà đặt
vấn đề gìn giữ gia
đình một cách
nghiêm túc và
sâu sắc.

.
4 Sống
chết mặc
bay
(Phạm
Duy Tốn)
Lên án tên quan
phủ vô trách
nhiệm gây lên tội
ác khi làm nhiệm
vụ hộ đê; cảm

thông với những
thống khổ của
nhân dân vì vỡ
đê.
- Nghệ thuật
tương phản và
tăng cấp;
- Bước khởi đầu
cho thể loại
truyện ngắn hiện
đại.

.
5 Những
trò lố
hay là Va
ren và
Phan Bội
Châu
- Đả kích toàn
quyền Va ren đầy
âm mưu thủ
đoạn, thất bại,
đáng cười trước
Phan Bội Châu;
ca ngợi người
anh hùng trước
kẻ thù sảo trá.
- Truyện ngắn
hiện đại viết bằng

tiếng Pháp;
- Kể chuyện theo
hành trình chuyến
đi của Va ren;
- Cuộc gặp gỡ
đầy kịch tính
trong tù giữa Va
ren và Phan Bội
Châu.

.
6 Một thứ
quà của
lúa
non
Cốm
Ca ngợi và miêu
tả vẻ đẹp và giá
trị của một thứ
quà quê đặc sản
mà quen thuộc
Việt Nam.
- Cảm giác tinh tế,
trữ tình đậm đà,
trân trọng nâng
niu,
- Bút kí - tuỳ bút,
hay về văn hoá
ẩm thực.

.
7 Sài Gòn
tôi yêu
(Minh
Hương)
Tình cảm sâu
đậm của tác giả
đối với Sài Gòn
qua sự gắn bó
lâu bền, am hiểu
tường tận và
cảm nhận tinh tế
về thành phố
này.
- Bút kí, kể, tả,
giới thiệu và biểu
cảm kết hợp khá
khéo léo, nhịp
nhàng;
- Lời văn giản dị,
dùng đúng mức
các từ ngữ địa
phương.

.
8 Mùa
xuân của
tôi
(Vũ
Bằng)

Vẻ đẹp độc đáo
của mùa xuân
miền Bắc và Hà
Nội qua nỗi sầu
xa xứ của một
người Hà Nội
Hồi ức trữ tình,
lời văn giàu hình
ảnh, giàu cảm
xúc, giàu chất
thơ, nhẹ êm và
cảm động ngọt
ngào.

.
9 Ca Huế
trên
sông
Hương
(Hà ánh
Minh)
Giới thiệu ca
Huế - một sinh
hoạt và thú vui
văn hoá rất tao
nhã ở đất cố đô.
Văn bản giới
thiệu- thuyết
minh: mạch lạc
giản dị mà nêu rõ

những đặc điểm
chủ yếu của vấn
đề.

.
VII. Tiếng Việt giàu và đẹp bởi:
- Hệ thống nguyên âm, phụ âm khá phong
phú;
- Giàu thanh điệu;
- Cú pháp câu TV rất tự nhiên, cân đối, nhịp
nhàng;
- Từ vựng dồi dào cả về 3 mặt thơ, nhạc,
hoạ: gợi âm thanh , hình dáng, màu sắc.

.
VIII. Đặc điểm chính về ý nghĩa của văn
chương:
- Nguồn gốc cốt yếu của văn chương là lòng
thương người và thương muôn vật, muôn loài.
- Văn chương sáng tạo ra sự sống, sáng tạo ra
những thế giới khác, những người, những sự vật
khác,
- Văn chương gây cho ta những tình cảm ta
không có, luyện những tình cảm ta sẵn có.