Bài 35. ƯU THẾ LAI

1. Nguyên nhân dẫn đến hiện tượng thoái hoá giống?
2 đ ( chọn câu trả lời đúng nhất )
A.Tỉ lệ thể dò hợp tăng dần qua nhiều thế hệ.
B. Tỉ lệ thể đồng hợp tăng dần qua nhiều thế hệ.
C. Tỉ lệ thể đồng hợp tăng dần qua nhiều thế hệ, xuất
hiện thể đồng hợp lặn gây hại.
D. Tỉ lệ thể đồng hợp lặn giảm, thể đồng hợp trội tăng
qua nhiều thế hệ
2. Nêu khái niệm hiện tượng thoái hoá giống ở cây
giao phấn ?Tại sao cây đậu Hà Lan, cà chua tự
thụ phấn mà không bò thoái hoá giống ? 6đ
3. Hãy nêu một số biểu hiện của hiện tượng ưu thế
lai ? 2đ
Đáp án:
Câu 1: C. Tỉ lệ thể đồng hợp tăng dần qua nhiều thế
hệ, xuất hiện thể đồng hợp lặn gây hại. 2đ
Câu 2:- Hiện tượng thoái hoá: các thế hệ kế tiếp có
sức sống kém dần biểu hiện như phát triển chậm,
chiều cao cây và năng suất giảm dần, nhiều cây bò
chết. nhiều dòng bôïc lộ đặc điểm có hại: bạch tạng,
thân lùn, bắp dò dạng… 3đ
- Cây đậu Hà Lan, cà chua tự thụ phấn nhưng không
bò thoái hoá vì hiện tại chúng đang mang những cặp
gen đồng hợp không gây hại cho chúng. 3đ
Câu 3: Hiện tượng ưu thế lai có biểu hiện: cơ thể lai
có sức sống cao hơn , sinh trưởng nhanh hơn, phát
triển mạnh hơn chống chòu tốt hơn so với bố mẹ
chúng. 2đ
ƯU THẾ LAI
I. HiƯn tỵng u thÕ lai:

HiƯn tỵng u thÕ lai
ë ng«
a vµ c: C©y vµ b¾p ng«
ë 2 dßng tù thơ
phÊn . b: C©y vµ
b¾p cđa c¬ thĨ lai F
1
Bài 35- Tiết 38
Tuần 20
Hãy tìm hiểu thông tin SGK, quan sát hình sau đây:
Em có nhận xét gì về đặc điểm của giống ngô lai F
1

( cây và bắp ) so với 2 dòng tự thụ phấn ?
Cơ thể lai F
1
thân cao và bắp to hơn cây bố mẹ
ƯU THẾ LAI
I. HiƯn tỵng u thÕ lai:
- ¦u thÕ lai lµ hiƯn tỵng c¬ thĨ lai F
1

cã søc sèng cao h¬n, sinh trëng
nhanh h¬n, ph¸t triĨn m¹nh h¬n,
chèng chÞu tèt h¬n, c¸c tÝnh tr¹ng
năng st cao h¬n trung bình giữa hai
bè mĐ hc vỵt tréi c¶ hai bè mĐ.
Bài 35 - Tiết 38
Tuần 20
Ưu thế lai là gì?

¦u thÕ lai lµ hiƯn tỵng c¬ thĨ
lai F
1
cã søc sèng cao h¬n,
sinh trëng nhanh h¬n, ph¸t
triĨn m¹nh h¬n, chèng chÞu
tèt h¬n, c¸c tÝnh tr¹ng năng
st cao h¬n trung bình giữ a
hai bè mĐ hc vỵt tréi c¶
hai bè mĐ.
Ưu thế lai biểu hiện rõ nhất
trong trường hợp nào ?
Ưu thế lai biểu hiện rõ
nhất trong trường hợp
lai giữa các dòng thuần
có kiểu gen khác nhau.
- Ưu thế lai biểu hiện rõ nhất trong
trường hợp lai giữa các dòng thuần
có kiểu gen khác nhau.
ƯU THẾ LAI
I. HiƯn tỵng u thÕ lai:
-¦u thÕ lai lµ hiƯn tỵng c¬ thĨ lai F
1

cã søc sèng cao h¬n, sinh trëng
nhanh h¬n, ph¸t triĨn m¹nh h¬n,
chèng chÞu tèt h¬n, c¸c tÝnh tr¹ng
năng st cao h¬n trung bình giữa hai
bè mĐ hc vỵt tréi c¶ hai bè mĐ.
-VÝ dơ: ¦u thÕ lai ë ng«, cµ chua,

gµ, lỵn …
Bài 35 - Tiết 38
Tuần 20
Nêu ví dụ về ưu thế lai ở thực
vật và động vật ?
¦u thÕ lai ë ng«, cµ chua,
gµ, lỵn …
- Ưu thế lai biểu hiện rõ nhất trong
trường hợp lai giữa các dòng thuần
có kiểu gen khác nhau.
Ưu thế lai biểu hiện cao nhất
ở đời nào?
Ưu thế lai biểu hiện cao nhất
ở đời F
1
, sau đó giảm dần
qua các thế hệ
-Ưu thế lai biểu hiện cao nhất ở đời F
1
,
sau đó giảm dần qua các thế hệ
II. Nguyên nhân của
hiện tượng ưu thế lai
ƯU THẾ LAI
I. HiƯn t'ỵng 'u thÕ lai:
II. Nguyªn nh©n cđa hiƯn t'
ỵng 'u thÕ lai:
Bài 35 - Tiết 38
Tuần 20
Hãy tìm hiểu thông tin

SGK, hình 34.3 , thảo luận
nội dung sau: ( 4 phút )
-
Tại sao khi lai 2 dòng
thuần, ưu thế lai biểu hiện
rõ nhất ?
-
Tại sao ưu thế lai biểu hiện
rõ nhất ở thế hệ F
1
, sau đó
giảm dần qua các thế hệ ?
Kết quả thảo luận:
-
Do ở cơ thể lai F
1
có
nhiều cặp gen dò hợp.
-
Ở F
1
tỉ lệ thể dò hợp cao
nên ưu thế lai biểu hiện
rõ, qua các thế hệ tỉ lệ
thể dò hợp giảm và thể
đồng hợp tăng, xuất hiện
cặp gen đồng hợp gây
hại.
P A A aa
F

1
Aa
F
2
a a
A a aa
F
3
aa
Aa aa
F
4
aa
Aa
aa
F
n
aa
aa
.
.
.

Hình: Sự biến đổi tỉ lệ thể dò hợp và thể đồng
hợp do hiện tượng tự thụ phấn và giao phối gần.
I. HiƯn tỵng u thÕ lai:
II. Nguyªn nh©n cđa hiƯn t
ỵng u thÕ lai:
- Cơ thể lai F
1

có nhiều cặp gen dò hợp.
Kết luận:Do cơ thể lai có
nhiều cặp gen dò hợp nên
có hiện tượng ưu thế lai.
Cơ sở di truyền của hiện
tượng ưu thế lai ?
Cơ sở di truyền của hiện
tượng ưu thế lai: Các tính
trạng số lượng do nhiều gen
trội quy đònh. mỗi dạng bố
mẹ thuần chủng, nhiều gen
lặn ở trạng thái đồng hợp
biểu hiện một số đặc điểm
xấu. Khi lai giữa chúng với
nhau, chỉ có các gen trội có
lợi mới được biểu hiện ở cơ
thể lai F1.
P: AAbbCC x aaBBcc  F1:
AaBbCc
- Cơ sở di truyền của hiện tượng ưu
thế lai: Các tính trạng số lượng do
nhiều gen trội quy đònh. mỗi dạng bố
mẹ thuần chủng, nhiều gen lặn ở trạng
thái đồng hợp biểu hiện một số đặc
điểm xấu. Khi lai giữa chúng với nhau,
chỉ có các gen trội có lợi mới được biểu
hiện ở cơ thể lai F1.
P: AAbbCC x aaBBcc  F1: AaBbCc
ƯU THẾ LAI
Bài 35 - Tiết 38

Tuần 20
I. HiƯn tỵng u thÕ lai:
II. Nguyªn nh©n cđa hiƯn
tỵng u thÕ lai:
Để duy trì ưu thế lai người
ta dùng phương pháp nào ?
Để duy trì ưu thế lai người
ta dùng phương pháp nhân
giống ( giâm, chiết, ghép, vi
nhân giống … )
- Cơ sở di truyền của hiện tượng ưu thế
lai: Các tính trạng số lượng do nhiều
gen trội quy đònh. mỗi dạng bố mẹ
thuần chủng, nhiều gen lặn ở trạng thái
đồng hợp biểu hiện một số đặc điểm
xấu. Khi lai giữa chúng với nhau, chỉ có
các gen trội có lợi mới được biểu hiện ở
cơ thể lai F
1
.
P: AAbbCC x aaBBcc  F1: AaBbCc
Bài 35 - Tiết 38
Tuần 20
ƯU THẾ LAI
- Cơ thể lai F
1
có nhiều cặp gen dò hợp.
I. HiƯn tỵng u thÕ lai:
II. Nguyªn nh©n cđa hiƯn t
ỵng u thÕ lai:

III. Các phương pháp tạo
ưu thế lai
1. Phương pháp tạo ưu thế lai
ở cây trồng
Tìm hiểu thông tin SGK,
nêu các phương pháp tạo
ưu thế lai ở cây trồng ?
Lai khác dòng và lai
khác thứ
Lai khác dòng là gì ? Ví
dụ.
Lai khác dòng: tạo hai
dòng tự thụ phấn rồi
cho chúng giao phấn với
nhau
Ví dụ: giống ngô lai có
năng suất tăng 25 – 30
%.
Lai khác thứ là gì ? Ví dụ.
Lai khác thứ là những
tổ hợp lai giữa hai thứ
hoặc tổng hợp nhiều
thứ của cùng một loài.
Ví dụ: giống lúa lai DT
17 có năng suất cao,
chất lượng tốt.
-Lai khác dòng: tạo hai dòng tự thụ
phấn rồi cho chúng giao phấn với nhau
Ví dụ: giống ngô lai có năng suất tăng
25 – 30 %.

- Lai khác thứ là những tổ hợp lai giữa
hai thứ hoặc tổng hợp nhiều thứ của
cùng một loài.
Ví dụ: giống lúa lai DT 17 có năng suất
cao, chất lượng tốt.
Bài 35 - Tiết 38
Tuần 20
ƯU THẾ LAI
Gièng lóa lai CNR 36
Gièng lóa lai TBR1
Gièng ng« lai LVN10
I. HiƯn tỵng u thÕ lai:
II. Nguyªn nh©n cđa hiƯn t
ỵng u thÕ lai:
III. Các phương pháp
tạo ưu thế lai
1. Phương pháp tạo ưu thế lai
ở cây trồng
Để tạo ưu thế lai ở vật nuôi
chủ yếu người ta dùng
phép lai nào?
Lai kinh tế
Lai kinh tế là gì ? Ví
dụ.
Lai kinh tế: cho giao phối
giữa cặp vật nuôi bố mẹ
thuộc hai dòng thuần khác
nhau rồi dùng con lai F
1

làm sản phẩm, không dùng
nó làm giống.
Ví dụ: lợn lai kinh tế
Ỉ Móng Cái x Đại bạch
2. Phương pháp tạo ưu thế lai
ở vật nuôi
- Lai kinh tế: cho giao phối giữa cặp vật
nuôi bố mẹ thuộc hai dòng thuần khác
nhau rồi dùng con lai F
1
làm sản phẩm,
không dùng nó làm giống.
-Ví dụ: lợn lai kinh tế Ỉ Móng Cái x Đại
bạch
Bài 35 - Tiết 38
Tuần 20
ƯU THẾ LAI
Bò Hà Lan Bò THANH HOá
Lụùn ặ Moựng Caựi Lụùn Lanủrat
Ngan
VÞt cá
Gµ RiGµ Ñoâng Caûo
I. HiƯn tỵng u thÕ lai:
II. Nguyªn nh©n cđa hiƯn t
ỵng u thÕ lai:
III. Các phương pháp tạo
ưu thế lai
1. Phương pháp tạo ưu thế lai
ở cây trồng
Tại sao không dùng con lai

kinh tế làm giống ?
Các thế hệ sau ưu thế
lai giảm dần do xuất
hiện các cặp gen đồng
hợp lặn có hại.
2. Phương pháp tạo ưu thế lai
ở vật nuôi
- Lai kinh tế: cho giao phối giữa cặp vật
nuôi bố mẹ thuộc hai dòng thuần khác
nhau rồi dùng con lai F
1
làm sản phẩm,
không dùng nó làm giống.
-Ví dụ: lợn lai kinh tế Ỉ Móng Cái x Đại
bạch
Người ta hay dùng con cái
thuộc giống trong nước cho
giao phối với con đực cao sản
nhập nội có thuận lợi gì ?
Con lai thích nghi với điều
kiện khí hậu, điều kiện
chăn nuôi của giống mẹ và
có sức tămg sản của giống
bố.
Ngày nay, viện chăn
nuôi quốc gia đã vận
dụng các phương pháp
thụ tinh nhân tạo, kíc`h
thích nhiều trứng cùng
một lúc để tạo con lai

kinh tế đối với bò và
lợn có nhiều thuận lợi .
Bài 35 - Tiết 38
Tuần 20
ƯU THẾ LAI
Câu 1: Ưu thế lai là gì? Cho biết cơ sở di truyền của
hiện tượng trên?
Câu 2: Nguyên nhân của hiện tượng ưu thế lai?
Tại sao ưu thế lai chỉ biểu hiện rõ ở thế hệ F
1
, sau
đó giảm dần qua các thế hệ?
-¦u thÕ lai lµ hiƯn tỵng c¬ thĨ lai F
1
cã søc sèng cao
h¬n, sinh trëng nhanh h¬n, ph¸t triĨn m¹nh h¬n,
chèng chÞu tèt h¬n, c¸c tÝnh tr¹ng năng st cao h¬n
trung bình giữa hai bè mĐ hc vỵt tréi c¶ hai bè
mĐ.
- Cơ sở di truyền của hiện tượng ưu thế lai: Các tính
trạng số lượng do nhiều gen trội quy đònh. mỗi
dạng bố mẹ thuần chủng, nhiều gen lặn ở trạng thái
đồng hợp biểu hiện một số đặc điểm xấu. Khi lai
giữa chúng với nhau, chỉ có các gen trội có lợi mới
được biểu hiện ở cơ thể lai F
1
.
P: AAbbCC x aaBBcc  F1: AaBbCc
-
Nguyên nhân của ưu thế lai: cơ thể lai F1 có nhiều

cặp gen dò hợp.
-
Ở F
1
tỉ lệ thể dò hợp cao nên ưu thế lai biểu hiện
rõ, qua các thế hệ tỉ lệ thể dò hợp giảm và thể đồng
hợp tăng, xuất hiện cặp gen đồng hợp gây hại.
Câu 3: Tại sao con lai kinh tế F
1
chỉ dùng làm
sản phẩm mà không dùng nó làm giống ?
A. Con lai kinh tế F
1
ưu thế lai biểu hiện rõ
nhất
B. Ưu thế lai giảm dần qua các thế hệ do xuất
hiện các cặp gen lặn có hại
C. Con lai kinh tế F
1
có sức sống yếu, sinh
trưởng chậm, chống chòu kém, năng suất
thấp
Hướng dẫn học tâp:
- Học bài, cần học kó: khái niệm hiện tượng ưu
thế lai, lai kinh tế, lai khác dòng và nguyên
nhân của hiện tượng ưu thế lai.
-
Đọc thêm các bài: Các phương pháp chọn
lọc, thành tựu chọn giống ở Việt Nam.
-

Chuẩn bò bài: thực hành: tập dượt các thao
tác giao phấn.