mức độ chấp nhận rủi ro của hệ thống ngân hàng thương mại việt nam

B GIÁO DC ÀO TO
TRNG I HC THNG LONG
o0o




KHÓA LUN TT NGHIP





 TÀI:

MC  CHP NHN RI RO CA H
THNG NGÂN HÀNG THNG MI
VIT NAM







Giáo viên hng dn : Th.S Lê Vn Hinh
Sinh viên thc hin : Dng Th Phng Tho
Mã sinh viên : A11547
Chuyên ngành : Ngân hàng

HÀ NI - 2011


LI CM N

Em xin gi li cm n chân thành đn thy giáo ThS. Lê Vn Hinh, ngi đã
tn tình hng dn, cung cp tài liu giúp đ em trong sut quá trình làm lun vn. Em
cng xin chân thành cm n cô giáo Mai Thanh Thy cùng các thy cô trong B môn
Kinh t trng i hc Thng Long đã to mi điu kin giúp em hoàn thành đ tài
này.
Tuy đã c gng dành nhiu thi gian tìm hiu và nghiên cu nhng khoá lun
ca em chc chn vn còn nhng thiu sót, kính mong các thy cô, các bn góp ý kin
đ khoá lun ca em hoàn thin hn.
Em xin chân thành cm n!
Sinh viên
Dng Th Phng Tho
Thang Long University Library

MC LC
CHNG 1: C S LÍ LUN V RI RO VÀ MC  CHP NHN RI
RO TRONG HOT NG NGÂN HÀNG THNG MI. 1

1.1. Khái quát v hot đng NHTM 1
1.1.1. Khái nim NHTM 1
1.1.2. Hot đng c bn ca NHTM 2
1.1.3. H thng ngân hàng 4
1.2. Hot đng ngân hàng và ri ro 5
1.2.1. Hot đng ngân hàng cha đng nhiu ri ro 5
1.2.2. Các loi ri ro trong hot đng ca NHTM 5
1.3. Chp nhn ri ro ca NHTM 10
1.3.1. ng x vi ri ro ca NHTM và mc đ chp nhn ri ro 10
1.3.2. Các ch tiêu đánh giá mc đ chp nhn ri ro 14
CHNG II: MC  CHP NHN RI RO CA H THNG NGÂN
HÀNG THNG MI VIT NAM 22
2.1. H thng tài chính ngân hàng Vit Nam 22
2.1.1. Ngân hàng Nhà nc Vit Nam 22
2.1.2. H thng Ngân hàng thng mi 23
2.1.3. Th trng tài chính 28
2.1.4. ánh giá s phát trin ca th trng tài chính ngân hàng 30
2.2. Mc đ chp nhn ri ro ca h thng NHTM Vit Nam 30
2.2.1. Mc đ chp nhn ri ro trong hot đng huy đng vn 30
2.2.2. Mc đ chp nhn ri ro trong hot đng s dng vn 38
2.3. Mc đ chp nhn ri ro ca h thng NHTM Vit Nam qua mt s ch
tiêu c th 53
2.3.1. Nhóm NHTMNN 54
2.3.2. Nhóm NHTMCP 57
CHNG III: GII PHÁP HN CH CHP NHN RI RO QUÁ MC CA
H THNG NHTM VIT NAM. 62
3.1 Mc tiêu phát trin ngành ngân hàng Vit Nam trong thi gian ti 62
3.1.1. Mc tiêu phát trin kinh t đt nc 62
3.1.2. Mc tiêu phát trin ngành ngân hàng 63
3.2. Nhng kt qu v qun lý mc đ chp nhn ri ro ca h thng NHTM 66

3.2.1. Ngh đnh s 141/2006/N-CP ngày 22/11/2006 66
3.2.2. Thông t 15/2009/TT-NHNN 66
3.2.3. Thông t 13/2010/TT-NHNN và Thông t 19/2010/TT-NHNN 66
3.2.4. Ch th 01/ CT-NHNN ban hành ngày 01/03/2011 68
3.3. Mt s gii pháp hn ch mc đ chp nhn ri ro quá mc ca NHTM . 69
3.3.1. Các chính sách v mô nhm gim mc đ chp nhn ri ro ca các
NHTM 69
3.3.2. Gii pháp t phía NHNN và c quan giám sát tài chính quc gia 70
3.3.3. Các gii pháp t các NHTM đ hn ch mc đ chp nhn ri ro quá
mc 75
KT LUN 78
PH LC 81
TÀI LIU THAM KHO 93

Thang Long University Library

DANH MC VIT TT


Ký hi
u vit tt

Tên đ
y đ

CIEM Vin nghiên cu qun lý kinh t trung ng
BS Bt đng sn
BIDV Ngân hàng đu t và phát trin Vit Nam
DNNN Doanh nghip nhà nc
DNDD Doanh nghip dân doanh

FDI u t trc tip nc ngoài
GDP Tng sn phm quc ni
IMF Qu tin t th gii
MHB Ngân hàng phát trin nhà ng bng sông
Cu Long
MHBS Công ty c phn chng khoán MHB
NHNN Ngân hàng Nhà nc
NHNo Ngân hàng nông nghip và phát trin nông
thôn Vit Nam.
NHTM Ngân hàng thng mi
NHTMNN Ngân hàng thng mi nhà nc
NHTMCP Ngân hàng thng mi c phn
TCTD T chc tín dng
TTCK Th trng chng khoán
TTBS Th trng bt đng sn
USD ô la M
VCB Ngân hàng Ngoi thng Vit Nam
VND Vit Nam đng
Vietinbank Ngân hàng Công thng Vit Nam
WB Ngân hàng Th gii


DANH MC BNG BIU,  TH

Bng
Bng 2.1. S lng các t chc tín dng ti Vit Nam tính đn đu tháng 10/2010 24
Bng 2.2. Các ch s th trng tài chính Vit Nam 25
Bng 2.3. Tng trng tài sn ca các NHTM Vit Nam qua các nm 27
Bng 2.4. S tham gia ca đi tác nc ngoài vào khu vc ngân hàng trong nc
(thi đim 31/12/2008) 27

Bng 2.5. Các ch s phát trin ca th trng chng khoán Vit Nam 29
Bng 2.6. Huy đng ca h thng NH Vit Nam. 31
Bng 2.7. Tng vn huy đng ca h thng NH Vit Nam phân theo k hn 32
Bng 2.8. C cu huy đng theo đng tin 34
Bng 2.9. T trng vay liên ngân hàng 37
Bng 2.10. Din bin tín dng ca các NHTM Vit Nam 40
Bng 2.11. Cho vay theo c cu đng tin 42
Bng 2.12. Mt s ch tiêu so sánh gia DNNN và DNDD 44
Bng 2.13. D n cho vay BS 48
Bng 2.14. Nhóm NHTMNN 54
Bng 2.15. T l an toàn vn ti thiu (CAR) nm 2009 55
Bng 2.16. Các ch tiêu thanh khon ca khi NHTMNN (không k MHB) 56
Bng 2.17. T l an toàn vn  mt s ngân hàng 57
Bng 3.1. Mc tiêu phát trin kinh t ca Vit Nam 2011-2015 62

Thang Long University Library
 th
 th 1.1. Mc đ cho phép NHTM kinh doanh các lnh vc bt đng sn, chng
khoán và bo him  mt s nc trên th gii 13
 th 2.1. S lng các loi hình NHTM  Vit Nam qua các nm 24
 th 2.2. Tng trng toàn h thng 41
 th 2.3. Mc huy đng vn vào th trng chng khoán. 46
 th 2.4. Tng quan gia tng trng d n tín dng và ch s chng khoán
nm 2009 47
 th 2.5. T trng d n cho vay bt đng sn so vi tng d n ca 21 NHTM
(không ghi tên c th), (%, vào 31/12/2007) 48
 th 2.6. Phân b n xu theo loi hình TCTD 55
 th 2.7. Tc đ huy đng vn và tc đ cho vay ca các TCTD nm 2009 56
 th 2.8. nh v nhóm TCTD theo t l an toàn vn ti thiu 58
 th 2.9. Tng trng d n theo nhóm TCTD 58

 th 2.10. nh v nhóm TCTD theo t l n xu nm 2009 59
 th 2.11. Mt s ch tiêu thanh khon khi NHTMCP 59
 th 3.1. H s ICOR ca Vit Nam qua các nm 70



LI M U
Các ngân hàng hay h thng ngân hàng thc hin hot đng ch yu là huy
đng vn t khu vc tit kim đn khu vc sn xut (đu t). Do đó, h thng này
đc ví nh h huyt mnh tài chính ca mi quc gia, đóng vai trò quan trng trong
tng trng kinh t (GDP), to công n vic làm, xóa đói gim nghèo…
V mt nghip v, ngân hàng tin hành cp tín dng trên c s phân tích, thm
đnh, đánh giá khách hàng trc, trong và sau cho vay; qua đó, ngun vn tài chính
đc phân b và s dng mt cách hiu qu nht. Tuy nhiên, vi đc đim hot đng
có h s đòn by tài chnh rt cao (huy đng rt ln so vi vn t có), ngân hàng và
hot đng ngân hàng luôn cha đng nhiu ri ro. Khng hong tài chính toàn cu
nm 2008-2009 có ngun gc t vic cho vay di chun, do vic ni rng điu kin
tín dng hay tng mc đ chp nhn ri ro ca h thng ngân hàng M, cho thy vn
đ ng x vi ri ro ca h thng ngân hàng ngày nay cn đc đc bit quan tâm. Và
nh vy vic đánh giá thc trng mc đ chp nhn ri ro ca h thng ngân hàng là
cn thit hn bao gi ht.
Thc t và lý thuyt đã ch ra rt nhiu loi ri ro đi vi hot đng ngân hàng,
nhng ri ro chính phi k đn là ri ro tín dng, ri ro thanh khon, ri ro th trng
Hu qu ca nhng ri ro này là s kém bn vng, đ v c h thng, tác đng sâu
rng đn mi mt ca nn kinh t và xã hi. Nghiêm trng hn, đ v h thng ngân
hàng có th lan rng ra thành khng hong tài chính toàn cu. Vi tính cht mang tính
đc thù, hot đng ngân hàng luôn đi lin vi ri ro và do đó các quyt đnh v kinh
doanh ca ngân hàng (nh cho vay khách hàng) thng trên c s đánh đi ri ro và
li nhun. Nh vy, đ hot đng hiu qu, nng đng, các ngân hàng phi đánh giá
đc mc đ ri ro ca khách hàng và c tình trng ri ro ca mình. Vic ngân hàng

(hay c h thng) chp nhn ri ro cao hn có th đem đn nhiu li nhun hn nhng
cng dn đn ngân hàng (hay c h thng) cha đng và tích t ri ro nhiu hn. Nu
vi ri ro, ngân hàng không hp th đc, thì có th ngân hàng đ v và s là mi
nguy cho c h thng;
Có rt nhiu nguyên nhân dn đn mt ngân hàng hay c h thng ngân hàng
ngày càng tích t ri ro và ngày càng lún sâu vào vòng ri ro. Các nguyên nhân phi
k đn là s qun lý ri ro yu kém, trc li, chy theo li nhun đn thun ca ngân
hàng Trong đó s chp nhn ri ro quá mc ca các ngân hàng cng là hin tng
ph bin trên th gii. Tình trng m rng cho vay đi vi các tài sn di chun ca
M nhng nm 2005-2007 dn đn cuc khng hong tài chính toàn cu nm 2008-
2009 nh đã đ cp  trên là mt ví d và là mt bài hc v s chp nhn ri ro quá
mc ca mt h thng ngân hàng.
 Vit Nam, h thng ngân hàng t khi đi mi đn nay đã có s phát trin
Thang Long University Library
mnh m v quy mô cng nh đa dng v loi hình đnh ch, sn phm, dch v cung
ng cho th trng. Gn đây, h thng này không b cun vào vòng xoáy ca cuc
khng hong tài chính th gii, tuy nhiên có khá nhiu du hiu cho thy h thng này
rt d tn thng trc các cú sc: tc đ tng trng tín dng cao và tp trung vào
bt đng sn, chng khoán; lãi sut huy đng rt cao; c cu ngun vn ngn hn là
chính, trong khi cho vay trung và dài hn chim quy mô ln Rõ ràng, h thng đang
phát trin không bn vng và ri ro cao (nht là ri ro thanh khon). Tình trng ri ro
nh hin nay ca h thng này có th là các ngân hàng đã và đang chy theo s lng,
h thp điu kin tín dng và chp nhn ri ro quá mc.
Nghiên cu, đánh giá v mc đ chp nhn ri ro ca h thng ngân hàng Vit
Nam: (i) Các hãng đnh mc tín nhim quc t (Moody’s, Standard and Poor và Fitch
Rating) nm 2010 đã h mc tín nhim ca nhiu ngân hàng do mc đ ri ro gia tng,
tng trng tín dng quá mc, qun lý không đc ci thin; iu đáng quan tâm là
các ngân hàng trong nc t ra rt h hng trc các kt qu xp hng tín nhim ca
các hãng này. (ii) Dng nh cha có nghiên cu chuyên sâu nào trong nc đt vn
đ đn vic đánh giá mc đ chp nhn ri ro ca h thng ngân hàng Vit Nam.

Hin ti, Chính ph ch trng lp li n đnh kinh t v mô, kim ch lm phát
cho nm 2011 và nhng nm tip theo bng nhng bin pháp chn chnh, cng c h
thng ngân hàng qua mt lot nhng quy đnh cht ch hn nh: tng các t l đm
bo an toàn h thng, gim tc đ tng trng tín dng chung, gim t l cho vay phi
sn xut, hn ch m chi nhánh
Trong bi cnh trên, rõ ràng vn đ đánh giá mc đ chp nhn ri ro (hành vi
ng x ca ngân hàng trc ri ro và li nhun, gia s lng và cht lng hot
đng ) ca c h thng ngân hàng Vit Nam đang đc đt ra c trên phng din
thc tin và lý lun. Vi mong mun góp phn tìm hiu, nhìn nhn đúng v thc trng
chp nhn ri ro h thng ngân hàng, sinh viên đã mnh dn chn đ tài: “Mc đ
chp nhn ri ro ca h thng ngân hàng thng mi Vit Nam” làm đ tài nghiên
cu khoá lun tt nghip ca mình.

1
CHNG 1: C S LÍ LUN V RI RO VÀ MC  CHP NHN
RI RO TRONG HOT NG NGÂN HÀNG THNG MI.

1.1. Khái quát v hot đng NHTM
1.1.1. Khái nim NHTM
T khi ra đi đn nay đã có rt nhiu khái nim và cách hiu v NHTM [13.1].
  Pháp: NHTM là nhng xí nghip hay c s thng xuyên nhn ca công
chúng di hình thc tin gi hay hình thc khác và h dùng vào nghip v chit
khu, tín dng hay dch v tài chính.
  M: NHTM là mt công ty kinh doanh chuyên cung cp dch v tài chính
và hot đng trong ngành dch v tài chính.
  n : NHTM là c s nhn các khon ký thác đ cho vay hay tài tr và
đu t.
  Th Nh K: NHTM là hi trách nhim hu hn thit lp nhm mc đích
nhn tin kí thác và thc hin các nghip v hi đoái, nghip v hi phiu, chit khu
và nhng hình thc cho vay mn hay tín dng khác.

  Vit Nam: Theo Lut các t chc tín dng nm 2010 thì: NHTM là mt
loi hình t chc tín dng đc thc hin toàn b hot đng ngân hàng và các hot
đng kinh doanh khác có liên quan. Trong đó:
 T chc tín dng là doanh nghip thc hin mt, mt s hoc tt c các hot
đng ngân hàng. T chc tín dng bao gm ngân hàng, t chc tín dng phi ngân
hàng, t chc tài chính vi mô và qu tín dng nhân dân. (Lut các t chc tín dng
nm 2010, Lut s 47/2010/QH12).
 Hot đng ngân hàng là vic kinh doanh, cung ng thng xuyên mt hoc
mt s nghip v: (i) Nhn tin gi; (ii) Cp tín dng; (iii) Cung ng dch v thanh
toán qua tài khon. (Lut Ngân hàng Nhà nc 2010, Lut s 46/2010/QH12)
Nh vy, tuy có nhiu quan đim khác nhau nhng nhìn chung, v bn cht,
NHTM là mt doanh nghip đc thù, tính cht đc thù th hin  ch đi tng tác
nghip là tin t. NHTM không trc tip sn xut ra ca ci vt cht nh các doanh
nghip thuc lnh vc sn xut – kinh doanh (khu vc sn xut vt cht) nhng to
điu kin thun li cho quá trình sn xut, lu thông và phân phi sn phm xã hi
bng cách nhn tin gi, cung ng các dch v ngân hàng, tài tr vn tín dng, vn đu
t cho các doanh nghip, t chc kinh t m rng sn xut kinh doanh, góp phn to ra
ca ci vt cht cho xã hi.
Vi các chc nng trung gian tín dng, trung gian thanh toán, chc nng “to
tin” ca mình, NHTM đóng vai trò vô cùng quan trng trong nn kinh t: góp phn
nâng cao hiu qu và phát trin sn xut kinh doanh; góp phn thc hin chng trình
Thang Long University Library

2
chuyn dch c cu kinh t hp lý theo hng công nghip hóa, hin đi hóa đt nc;
NHTM va là ni to môi trng va là ni thc thi chính sách tin t quc gia; là cu
ni gia kinh t quc dân vi kinh t quc t. (PTS. TS. Mai Vn Bn, 2009) [1]
1.1.2. Hot đng c bn ca NHTM
Có nhiu cách đ phân loi hot đng ca NHTM, tuy nhiên đ phc v cho
mc tiêu nghiên cu ca đ tài nhm nhìn nhn mc đ chp nhn ri ro ca ngân

hàng qua nhng hot đng ch yu, ta có th chia thành ba nhóm c bn nh sau:
1.1.2.1. Hot đng huy đng vn
Thông thng, NHTM bt đu hot đng ca mình bng vic huy đng ngun
vn. i tng huy đng ca NHTM là tt c các ngun tin nhàn ri trong các doanh
nghip, các t chc Chính ph và dân c vi bt k hình thc, quy mô và thi hn nào.
B sung thêm cho ngun vn huy đng, các NHTM có th đi vay ca NHNN và t các
ngân hàng khác bng nhiu hình thc.
Bên cnh đó vn ch s hu cng là mt b phn quan trng trong ngun vn
ca NHTM. Ngun vn này tuy chim mt t trng nh trong tng ngun vn hot
đng song quy mô vn ch s hu li quyt đnh kh nng huy đng vn và uy tín
NHTM. NHTM có th tin hành huy đng ngun vn bng các cách sau:
 Cung cp các tài khon giao dch cho khách hàng: Vi t cách là trung gian
tài chính, NHTM thu hút mt s lng ln các t chc, cá nhân m tài khon ti ngân
hàng. Ngân hàng tr thành ngi th qu cho khách hàng, thc hin thu chi theo lnh
ca ch tài khon. Khi nn kinh t phát trin thì càng có nhiu khách hàng m tài
khon  ngân hàng, ngân hàng có c hi đ huy đng ngun vn này và m rng các
hot đng kinh doanh ca mình.
 Nhn tin gi ca khách hàng: Ngân hàng nhn tin gi ca khách hàng
bng hai phng thc chính là tin gi tit kim và chng ch tin gi. Ngun vn này
thng chim t trng ln trong c cu ngun vn ca NHTM. Tin gi tit kim có
loi không k hn và loi có k hn. Tài khon này nhm mc đích chính là huy đng
ngun tin tit kim ca các ch th trong xã hi. Chng ch tin gi cng có nhiu k
hn, có th đn hn 5 nm. V thc cht, chng ch tin gi đc coi nh nhng công
c vay n ca NHTM (nh k phiu, trái phiu ) và là mt ngun vn quan trng ca
NHTM, nó có th đc phát hành trên th trng tài chính.
 i vay vn: Ngoài ngun vn huy đng trên, các NHTM còn có th đi vay
vn trên th trng liên ngân hàng, vay các đnh ch tài chính hoc vay NHNN.
 Tng vn t có: Vn t có ca mt NHTM đóng vai trò rt quan trng trong
vic duy trì các hot đng hàng ngày và bo đm ngân hàng đó phát trin lâu dài. Quy
mô vn t có quyt đnh quy mô huy đng vn, đi vay, quy mô tài sn và mt s hot

đng khác ca ngân hàng. Vn đ đáng lu tâm ca các NHTM là thng xuyên phi

3
duy trì đc lng vn t có  mc hp lý.  tng vn t có, NHTM có th phát
hành c phiu, phát hành công c n dài hn có kh nng chuyn đi và nâng cao nng
lc t tích ly t li nhun ca ngân hàng.
1.1.2.2. Hot đng s dng vn
Hot đng s dng vn đu tiên và chim t trng ln nht ca các NHTM là
cho vay. Các sn phm cho vay có th phân chia theo nhiu tiêu thc khác nhau nh
thi gian, đi tng vay vn, tính cht s dng Thu nhp t hot đng cho vay cng
chim t trng ln nht và ph thuc vào kh nng hoàn tr c gc và lãi đúng hn ca
khách hàng.
So vi hot đng cho vay, hot đng đu t ca NHTM có quy mô và t trng
nh hn, song cng có ý ngha rt quan trng v mt thu nhp và to điu kin cho các
ngân hàng thâm nhp sâu rng vào nn kinh t, đng thi góp phn đa dng hóa đu
t, làm gim thiu ri ro trong kinh doanh ngân hàng.
Cách s dng vn khác ca NHTM bao gm mua sm tài sn c đnh, thc hin
các hot đng tài tr, qung cáo, thng chim t trng nh và không ngay lp tc
mang li li nhun cho ngân hàng song li góp phn quan trng vào vic phát trin và
qung bá hot đng ngân hàng.
Hot đng s dng vn cho nn kinh t ca NHTM có th đc chia thành 2
mng ch yu sau:
 Cp tín dng: đây là giao dch v tài sn (bng tài sn hoc bng tin) gia
bên cho vay là ngân hàng và bên đi vay là các doanh nghip, h gia đình và các ch
th khác, trong đó bên cho vay chuyn giao tài sn cho bên đi vay s dng trong mt
thi hn nht đnh theo tha thun, bên đi vay có trách nhim hoàn tr vn gc và lãi
cho bên cho vay khi đn hn thanh toán. Cp tín dng là hot đng kinh doanh to ra
thu nhp ln ca NHTM. Có th phân loi hot đng cp tín dng theo các tiêu thc
khác nhau nh thi gian cho vay, đi tng vay vn, mc đích vay vn, tính cht bo
đm khon vay

 u t chng khoán: u t chng khoán là hot đng kinh doanh quan
trng ca NHTM, mang li ngun thu nhp n đnh cho ngân hàng. Các NHTM đu t
chng khoán bng cách mua các loi giy t có giá nh trái phiu chính ph, công trái,
trái phiu chính quyn đa phng, tín phiu kho bc, trái phiu doanh nghip và các
loi chng khoán khác.
Thc t cho thy cp tín dng là nghip v ch yu trong hot đng s dng
vn ca ngân hàng tuy nhiên đây cng là hot đng d xy ra ri ro nht. Chính vì vy,
mc đ chp nhn ri ro ca ngân hàng cng bc l ch yu qua các quyt đnh cp tín
dng. Theo ngha nguyên thy ca khái nim tín dng (credit) là “tin” mà đa tin cho
s dng. Nh vy hot đng cp tín dng ph thuc rt nhiu vào ch “tin”  ngi
Thang Long University Library

4
cho vay và ch “tín”  ngi vay tin. Theo ngha rng, ch “tín” này bao hàm c
nng lc tài chính và s sn sàng tr tin ca ngi đi vay. iu này đòi hi ngân hàng
phi tìm mi cách đ kim soát đc kh nng hoàn tr n ca khách hàng hay ít nht
cng là d tính, phán đoán đc kh nng này trên c s phân tích khách hàng qua các
bc nh: kim tra h s và mc đích vay vn; điu tra, thu thp, tng hp thông tin
v khách hàng và phng án vay vn; phân tích, thm đnh khách hàng vay vn; d
kin li ích cho ngân hàng nu khon vay đc phê duyt; phân tích, thm đnh
phng án vay vn/d án đu t; thm đnh các bin pháp bo đm tin vay…trc
khi cho vay. Tóm li, ngân hàng luôn phi đm bo vic cho vay đc thc hin đúng
theo quy đnh hin hành ca NHNN, ca các lut liên quan…Nu ngân hàng không coi
cht lng tín dng quan trng hn m rng tín dng cng đng ngha vi vic ngân
hàng đang chp nhn ri ro trong hot đng kinh doanh ca mình.
1.1.2.3. Hot đng trung gian
Song song vi các hot đng huy đng và cho vay nói trên, NHTM còn thc
hin hot đng trung gian. Hot đng trung gian bao gm: hot đng trung gian thanh
toán, hot đng chuyn tin, y thác, tín thác,…góp phn thc hin thu chi an toàn,
nhanh chóng, thun tin, tit kim chi phí và thi gian cho khách hàng, đng thi

mang li li nhun cho ngân hàng thông qua vic thu phí.
T vic tìm hiu hot đng ngân hàng  trên, ta có th thy các ngân hàng có
nhng mi quan tâm ch yu sau: (PGS.TS. Nguyn Vn Tin, 2009) [3]
 Huy đng ngun vn mt cách đa dng vi giá r, tng cng t trng
ngun dài hn. Mi quan tâm này gi là qun lý tài sn N. Càng làm tt vic này,
ngân hàng càng có nhiu điu kin phát trin kinh doanh sinh li.
 Qun lý tài sn Có  mc ri ro thp chp nhn đc: đa dng hóa danh
mc tài sn Có, đt đc nhng tài sn Có có t l ri ro v n thp thông qua vic
cp tín dng có s phân tích, thm đnh, đánh giá đúng mc đích vay, phng án sn
xut ca khách hàng.
 Quyt đnh mc vn ch s hu mà ngân hàng phi duy trì  mc hp lý và
cách thc đt đc s vn ch s hu cn thit đ đm bo cho phn tài sn Có có ri
ro.
 Bo đm kh nng thanh khon, sn sàng thanh toán khi ngi gi tin có
nhu cu rút tin và thc hin ngha v gii ngân khi đn hn Ngân hàng cn xác đnh
duy trì lng tin có sn ti đa là bao nhiêu đ đm bo hot đng, không d tr d
tha làm gim c hi đu t.
1.1.3. H thng ngân hàng
Vi vai trò là kênh dn vn ca mình, hot đng ngân hàng mang tính h thng
khá rõ. Trong quá trình hot đng, các ngân hàng có s liên h vi nhau nh các ngân

5
hàng m tài khon ti nhau đ cùng phc v khách hàng; đ gi, vay mn ln nhau
khi tha vn, thiu vn. Các ngân hàng có th cùng tham gia đng tài tr cho mt
khách hàng; mt khách hàng có th quan h vi nhiu ngân hàng; khách hàng có th
chuyn t ngân hàng này sang ngân hàng khác… Nh vy, dòng tin trong nn kinh t
có th chy t ngân hàng này sang ngân hàng khác. Thông qua các quan h tài khon
ti ngân hàng nh trên mà các khách hàng có th thc hin thanh toán, chi tr vi nhau
mt cách nhanh chóng. Các ngân hàng hot đng trong điu kin tng tác qua li,
mt cách trc tip, gián tip và chng cht to nên tính h thng trong hot đng ngân

hàng. Do vy, h thng ngân hàng đc hiu là các ngân hàng có quan h cht ch và
tng tác nghip v vi nhau mt cách trc tip hay gián tip.
Tính h thng trong hot đng ngân hàng cng là đim mnh trong vic thc
hin chc nng trung gian tài chính. Tuy nhiên, cng chính vì tính h thng này mà ri
ro trong hot đng ngân hàng li có tính dây truyn, lây lan. Tình trng này đc hiu
là nu có s sp đ ca mt ngân hàng đn l thì có th nh hng sang c nhiu ngân
hàng trong nc, thm chí s lây lan này còn vt qua khi phm vi mt quc gia mà
tr thành mt cuc khng hong ngân hàng quc t; do đó hot đng ngân hàng có th
gây ra các hiu ng ngoi lai sâu rng hn bt k ngành nào.
1.2. Hot đng ngân hàng và ri ro
1.2.1. Hot đng ngân hàng cha đng nhiu ri ro
Trong lnh vc ngân hàng, ri ro là kh nng mà các s kin đc d đoán
trc hay không đc d đoán trc có th gây ra tác đng bt li đi vi vn hay thu
nhp ca ngân hàng.
Hot đng kinh doanh ngân hàng rt nhy cm, liên quan đn nhiu lnh vc
khác nhau ca nn kinh t, chu s tác đng ca nhiu nhân t khách quan và ch quan
nh kinh t, chính tr, xã hi… Mt s thay đi bt li nh ca các yu t này cng có
th gây ra thit hi cho ngân hàng. Bên cnh đó, hot đng c bn ca NHTM là huy
đng vn đ cho vay, và thng huy đng vn rt ln so vi vn t có ca bn thân
ngân hàng. Chính vì vy, ngi ta cng cho rng, NHTM là đnh ch có t l đòn by
tài chính cao. Hn th na gia huy đng (ngun) và cho vay (s dng vn) ca
NHTM thng có s khác bit đáng k v k hn và đng tin nên hot đng ngân
hàng có đ ri ro khá cao trc các bin đng ca môi trng kinh t v mô. Ngoài
vic huy đng vn và cho vay, ngân hàng còn hot đng trên rt nhiu lnh vc khác
nh thanh toán, bo lãnh, kinh doanh ngoi hi, chng khoán, góp vn liên doanh,
dch v th đi lý… nên có th nói rng ri ro ngân hàng rt đa dng.
1.2.2. Các loi ri ro trong hot đng ca NHTM
Chính vì hot đng ngân hàng luôn song hành vi ri ro nên vic nhn bit và
hiu sâu sc v các loi ri ro là vô cùng cn thit. Có nhiu cách phân loi ri ro trong
Thang Long University Library

6
hot đng ca NHTM, song trên thc t, hot đng ca các NTHM Vit Nam hin nay
b chi phi ch yu bi 7 loi ri ro chính: ( Tham kho S tay thanh tra trên c s ri
ro, nm 2009) [6].
1.2.2.1. Ri ro tín dng
Ri ro tín dng là ri ro tim n đi vi thu nhp hoc vn phát sinh khi ngi
vay hoc đi tác không thc hin đúng điu khon ca hp đng hoc không thc hin
đy đ nh tha thun ti điu khon ca hp đng.
nh ngha này hàm cha nhiu khía cnh hn mt đnh ngha truyn thng vn
cho rng ri ro tín dng ch liên quan đn các hot đng cho vay. Ri ro tín dng cng
phát sinh trong nhiu loi hot đng ngân hàng nh bo lãnh, tài tr ngoi thng k
c vic la chn các sn phm cho danh mc đu t, các TCTD đi lý, các đi tác kinh
doanh sn phm phái sinh hay các đi tác ngoi hi.
Khi gp ri ro tín dng, ngân hàng không thu đc vn tín dng đã cp và lãi
cho vay, nhng ngân hàng phi tr vn và lãi cho khon tin huy đng khi đn hn,
điu này làm cho ngân hàng mt cân đi trong vic thu chi. Khi không thu đc n thì
vòng quay vn tín dng gim, ngân hàng kinh doanh không có hiu qu. Khi gp phi
ri ro tín dng ngân hàng thng ri vào tình trng mt kh nng thanh khon, làm
mt lòng tin ngi gi tin, nh hng đn uy tín ngân hàng. Khi không thu đc vn,
lãi, n tht thu vi t l cao dn đn ngân hàng b l và mt vn. Nu tình trng này
kéo dài không khc phc đc, ngân hàng s b phá sn, gây hu qu nghiêm trng
cho nn kinh t nói chung và h thng ngân hàng nói riêng. Chính vì vy đòi hi các
nhà qun tr ngân hàng phi ht sc thn trng và phi có nhng bin pháp thích hp
nhm gim thiu ri ro tín dng.
1.2.2.2. Ri ro th trng
Ri ro th trng là ri ro tim n gây ra tác đng tiêu cc đn thu nhp hoc
vn ca ngân hàng do nhng bin đng ca các yu t trên th trng nh bin đng
lãi sut, t giá, giá chng khoán, giá hàng hóa
Ri ro th trng có nhiu hình thc nên đc chia ra làm 3 loi là ri ro lãi

sut, ri ro ngoi hi, và ri ro giá c.
1.2.2.2.1. Ri ro lãi sut
Ri ro lãi sut là loi ri ro do s bin đng ca lãi sut hoc nhng yu t liên
quan đn lãi sut làm tn tht v tài sn và thu nhp ca ngân hàng.
NHTM không th tránh ri ro lãi sut hoàn toàn. Ri ro lãi sut cao s đe da
đn thu nhp, vn, thanh khon và kh nng thanh toán NHTM. Loi ri ro này phát
sinh khi ngân hàng duy trì k hn khác nhau gia tài sn N và tài sn Có. Nu ngân
hàng duy trì tài sn Có có k hn dài hn so vi tài sn N thì ngân hàng luôn đng
trc ri ro v lãi sut trong vic tái tài tr đi vi tài sn N khi lãi sut tng. Ngc

7
li, khi lãi sut gim ngân hàng gp ri ro v lãi sut trong vic tái đu t tài sn Có
nu tài sn Có có k hn ngn hn so vi k hn ca tài sn N.
Mt khác, ngân hàng còn có th gp ri ro làm gim giá tr tài sn khi lãi sut
th trng thay đi. Nh chúng ta đã bit, giá th trng ca tài sn Có hay tài sn N
là da trên giá tr hin ti ca tin t. Vì vy, nu lãi sut th trng tng lên thì mc
chit khu giá tr tài sn cng tng lên, và do đó giá tr hin ti ca tài sn Có và tài
sn N gim xung. Ngc li, nu lãi sut th trng gim thì giá tr ca tài sn Có và
tài sn N s tng lên. Nu k hn ca tài sn Có ln hn k hn ca tài sn N mà lãi
sut tng thì ngân hàng b tn tht và nu k hn ca tài sn Có nh hn k hn ca tài
sn N mà lãi sut gim thì ngân hàng b tn tht.
Ngoài ra ri ro lãi sut còn có th xy ra do các nguyên nhân khác nh: Bt li
trong cnh tranh buc ngân hàng phi tng lãi sut huy đng và h lãi sut cho vay đ
thu hút khách hàng do đó làm tng chi phí và gim thu nhp ca ngân hàng; do cung
tin t nh hn cu tin t nên ngân hàng phi tng lãi sut đ huy đng vn; do chính
sách u đãi cho vay ca Nhà nc nên ngân hàng phi gim lãi sut cho vay
1.2.2.2.2. Ri ro hi đoái
Ri ro hi đoái là ri ro do s bin đng ca t giá hi đoái gây nên. Nhng ri
ro này có th phát sinh trong tt c các nghip v có liên quan đn ngoi t ca ngân
hàng nh: cho vay, huy đng vn bng ngoi t, mua bán ngoi t, đu t chng khoán

bng ngoi t.
Loi ri ro này ch yu xy ra khi TCTD có s chênh lch gia tài sn Có và tài
sn N bng ngoi t c trong ni bng và ngoi bng. Thay đi ca t giá s tác đng
lên giá tr ca chênh lch này. Vì vy, trong các giao dch ngoi hi và trong cân đi
tài sn bng ngoi t ca ngân hàng, bt c mt trng thái ngoi hi dng hay âm đu
có th gp ri ro hi đoái khi t giá ngoi t thay đi.
Trng thái ngoi hi ròng = (Tài sn Có ngoi t i – Tài sn N ngoi t i) +
(doanh s mua vào ngoi t i – doanh s bán ra ngoi t i)
Nu ngân hàng  trng thái ngoi t dng thì khi ngoi t đó gim giá so vi
đng bn t ngân hàng s l. Nu ngân hàng  trng thái ngoi t âm thì khi ngoi t
đó lên giá so vi đng bn t thì ngân hàng s l.
1.2.2.2.3. Ri ro giá c
Ri ro v giá c là kh nng có nhng tác đng xu lên vn và thu nhp phát
sinh do nhng thay đi bt li ca giá tr các công c tài chính, các khon đu t hoc
các tài sn ni bng, ngoi bng ca NHTM hay do thay đi ca các yu t th trng.
1.2.2.3. Ri ro thanh khon
Ri ro thanh khon là tình hung mà ngân hàng không đ kh nng thanh toán
đ đáp ng các ngha v khi đn hn. Nh vy ri ro thanh khon mang các ni dung
Thang Long University Library

8
sau:
 NH thiu tin đ đáp ng nhu cu chi tr cho ngi gi tin, thanh toán các
khon n đn hn
 S thâm ht ngân qu đ đáp ng nhu cu ca các bên đi tác dn đn tn
tht cho NH nh gim thu nhp, gim vn, mt uy tín
c trng c bn ca ri ro thanh khon là tính lng ca tài sn Có thp hn
tính lng ca tài sn N. Vì vy ri ro thanh khon xy ra do hai nguyên nhân chính là
nguyên nhân t phía tài sn N và t phía tài sn Có:
 Nguyên nhân t phía tài sn N phát sinh do ngân hàng không đáp ng

đc các nhu cu thanh toán, buc phi nhng bán các tài sn khác vi giá thp hn
giá th trng.  có thu nhp cao, hu ht các ngân hàng đu gim d tr tin mt và
tng đu t vào nhng tài sn có tính thanh khon thp và có thi hn dài. Do vy, khi
nhng ngi gi tin đng thi có nhu cu rút tin ngay lp tc thì ngân hàng rt d b
ri ro.
 Nguyên nhân t phía tài sn Có phát sinh trong trng hp mt s khon tín
dng đã cp không đc hoàn tr đúng hn, trong khi vn huy đng đã đn hn thanh
toán và các hp đng tín dng đã ký đn hn gii ngân. Trong trng hp này, ngân
hàng phi tìm ngay nhng ngun vn khác đ tài tr. Lúc này, ngân hàng buc phi s
dng tin mt d tr hoc bán tài sn Có khác hoc đi vay t bên ngoài. iu này có
th làm gim thu nhp ca ngân hàng, hoc làm tng ri ro v tài sn N ca ngân
hàng.
1.2.2.4. Ri ro hot đng
Ri ro hot đng là tn tht phát sinh do quy trình và th tc ni b không đy
đ hoc b li; do con ngi; do h thng hoc do s kiên bên ngoài.
Ri ro hot đng tim n trong hu ht các hot đng và các b phn ca TCTD
nh: trong h thng máy tính, trong hu ht các giao dch , các cam kt, các giao dch
ca nhân viên.
Ri ro hot đng liên quan đn bn yu t: con ngi, quy trình, h thng và
các s kin bên ngoài.
 Con ngi: Ri ro hot đng tng lên cùng vi s tham gia ca con ngi
vào hot đng khi to, phê duyt, báo cáo, hoc điu chnh mt giao dch. Các yu t
ca ri ro hot đng liên quan đn hành vi gian ln, li, s b sót và lm dng ca
nhân viên. NHTM càng có nhiu nhân viên, nhiu đa đim giao dch và khách hàng
thì ri ro hot đng càng cao.
 Quy trình: Ri ro hot đng tng theo mc đ phc tp ca giao dch. Giao
dch có nhiu bc, nhiu quy đnh, hoc nhiu mc tham chiu nên đòi hi phi có
kim soát ni b và phê duyt.

9

 H thng: Các h thng x lý d liu đc la chn phi có tính tính chính
xác, an toàn, tính tng h thích hp và luôn sn sàng cho vic s dng, hn ch thi
gian cht khi nhân viên và khách hàng không th truy cp.
 Các s kin bên ngoài: S kin bên ngoài là các yu t nm ngoài s kim
soát ca NHTM cng góp phn gây ra ri ro hot đng. Ví d: Các vn đ v c s h
tng (bao gm đin, nc, đin thoi, h thng truyn d liu, giao thông, vn
chuyn ), đình công, các thay đi v pháp lý hoc chính tr và ngay c thi tit khc
nghit có th to ra hoc làm tng thêm các ri ro trong NHTM.
 Các vn đ khác: Mt s vn đ khác có nh hng đn mc đ ri ro hot
đng nh: khi lng và giá tr giao dch, mc đ phc tp ca giao dch, nhng thay
đi mà NHTM đang gp phi (quyn s hu mi, lãnh đo mi, nhân viên mi, sn
phm mi, nhng thay đi v chính sách, quy trình, h thng ). Các NHTM đang
trong quá trình sát nhp vi t chc hot đng ngân hàng khác thì có mc đ ri ro
hot đng đc bit cao.
Tp hp nhiu yu t ri ro hot đng có ngha là ri ro hot đng cao. Ví d:
h thng thanh toán là mt trong nhng lnh vc có ri ro hot đng cao nht  hu ht
các TCTD, là vì: lng tin trong các giao dch ln, s lng giao dch nhiu, nhiu
quy trình phê duyt, kh nng xy ra li ca con ngi và ph thuc quá nhiu vào các
h thng.
1.2.2.5. Ri ro danh ting
NHNN Vit Nam đa ra khái nim sau đây v ri ro danh ting: Ri ro danh
ting là ri ro tim n tác đng đn thu nhp và vn phát sinh t nhng ý kin bt li
ca công chúng đi vi hình nh, thng hiu, hoc sn phm ca NHTM.
Ri ro danh ting có th phát sinh t bt k b phn nào trong các NHTM,
nhng chúng thng đi kèm vi các hành đng hoc các quyt đnh ca Ban điu hành
hoc Hi đng qun tr mà công chúng có th nhn bit đc. Do đó, ri ro danh ting
ca mt NHTM ch yu da trên quan đim ca công chúng, ca nhng ngi tham
gia vào th trng và nhng ngi có nh hng trên th trng, ngi nm gi c
phiu trên th trng bao gm ngi gi tin, khách hàng vay, ch n, c đông, nhà
phân tích th trng, phng tin thông tin đi chúng và các c quan qun lý.

Ri ro danh ting nh hng đn kh nng thit lp các mi quan h hay dch
v mi, hoc tip tc duy trì các mi quan h đang có. Theo thi gian, ri ro này có
th có nh hng xu đn vn và thu nhp ca NHTM.
1.2.2.6. Ri ro chin lc
Ri ro chin lc là ri ro tim n tác đng đn thu nhp và vn phát sinh t
chin lc, vic thc hin không đúng chin lc, hoc không có kh nng thích ng
vi nhng thay đi trong môi trng kinh doanh ca NHTM.
Thang Long University Library
10
Ri ro này đ cp đn s phù hp gia các mc tiêu chin lc ca t chc,
chin lc kinh doanh đc trin khai đ thc hin các mc tiêu, các ngun lc phc
v cho vic thc hin mc tiêu và cht lng thc hin. Các ngun lc cn thit đn
tin hành chin lc kinh doanh bao gm c ngun lc hu hình và ngun lc vô hình.
Nó bao gm các kênh thông tin, h thng hot đng, mng li phân phi, kh nng
và nng lc qun lý.
Ri ro chin lc tp trung vào các quyt đnh do lãnh đo NHTM (Hi đng
qun tr và Ban điu hành) đt ra và vic thc hin các quyt đnh này có hiu qu,
hiu lc nh th nào. Theo đó, ri ro chin lc nh hng đn các chính sách và thc
tin qun tr ri ro đi vi tt c các hot đng và sn phm ca NHTM. Ri ro chin
lc có nh hng ti tt c các loi ri ro khác ca NHTM.
1.2.2.7. Ri ro tuân th
Ri ro tuân th là ri ro tim n nh hng đn thu nhp và vn phát sinh do
vic không tuân th pháp lut, quy đnh, quy ch, thông l tt, chính sách và quy trình
ni b hoc các chun mc đo đc khác.
Ri ro này phát sinh khi các lut l và quy đnh v qun lý các sn phm c th
ca NHTM hoc các hot đng ca khách hàng không th hin rõ ràng, còn mp m
và không đc kim chng. Ri ro tuân th dn đn NHTM phi chu pht, phi bi
thng thit hi và hy hp đng nên có th làm suy gim v danh ting, gim giá tr
kinh doanh, hn ch các c hi kinh doanh, gim kh nng m rng hot đng và
không có kh nng thc hin hp đng.

Ri ro tuân th cng là mt vn đ trong ri ro chin lc. ó là tình trng
không tuân th tràn lan trong các NHTM, phn ánh công tác qun lý yu kém ca
NHTM.
1.3. Chp nhn ri ro ca NHTM
1.3.1. ng x vi ri ro ca NHTM và mc đ chp nhn ri ro
ng x vi ri ro đc hiu là thái đ nhìn nhn, cách x lý vi ri ro và
thng b chi phi bi s đánh đi gia li ích và ri ro.  làm rõ khái nim này, ta
có th phân tích tình hung c th sau. Trong cuc sng hàng ngày, ri ro thng trc
nht ca con ngi là khi tham gia giao thông. Nhìn nhn ri ro này là rt khác nhau 
mi ngi, có ngi đc bit thn trng và lo lng, có ngi cn thn, có ngi th ,
coi nh T đó có nhng cách x lý khi tham gia giao thông nh chn phng tin
công cng có tính an toàn cao, chp hành nghiêm chnh lut l an toàn giao thông
nhng cng không ít nhng trng hp vi phm nh đi hàng hai, hàng ba, phóng
nhanh vt u, vt đèn đ, không đi m bo him khi đi xe máy Nh vy, vi ri
ro, luôn có rt nhiu cách ng x và chính nhng ng x này phn đã phn ánh mc
đ chp nhn ri ro ca con ngi.
11
Cng nh vy, các NHTM, ng x vi ri ro ch yu b chi phi bi s đánh
đi gia li nhun, tng trng và ri ro. V bn cht, ngân hàng luôn phi hot đng
theo nguyên tc thn trng nhm hn ch ti đa nhng ri ro có th xy ra ch yu
trong quá trình qun lý vn, huy đng vn và s dng vn. Tuy nhiên, vi tính cht
đc thù ca các nghip v, hot đông ngân hàng luôn đi lin vi ri ro và do đó các
quyt đnh v kinh doanh ca ngân hàng (nh cho vay khách hàng) phi đc phân
tích, đánh giá, thm đnh k càng.  hot đng có hiu qu, nng đng, các ngân
hàng cn phi đánh giá đc mc đ ri ro ca khách hàng và c tình trng ri ro ca
mình; cân bng gia li nhun và ri ro, gia tng trng và nng lc qun tr ri ro.
Bi nu chp nhn ri ro cao, ngân hàng có th có li nhun cao, nhng ngân hàng li
ri vào tình trng không chc chn, kém bn vng và do đó h thng s d tn thng,
dn đn đ v.
Vic đánh đi ri ro và tng trng li nhun nh vy có th rt khác nhau gia

các ngân hàng, gia các h thng ngân hàng trong các thi k khác nhau và có th nói
đó là cách ng x vi ri ro ca ngân hàng. Cách ng x vi ri ro ca ngân hàng có
th đc nhìn nhn trong tng nghip v ca ngân hàng.
1.3.1.1. ng x vi ri ro trong qun lý vn
Trc tiên, mc đ an toàn ca ngân hàng đc biu hin qua s đy đ v vn
t có. Bi l, vn t có là c s đ hình thành nên các ngun vn khác ca ngân hàng
đng thi to nên uy tín ban đu, quyt đnh quy mô hot đng ca ngân hàng. Vn t
có s giúp ngân hàng bù đp đc nhng thit hi phát sinh khi ri ro xy ra và đm
bo cho ngân hàng tránh khi nguy c phá sn. Trong mt s trng hp ngân hàng
mt kh nng chi tr thì vn t có s đc s dng đ hoàn tr cho khách hàng, bo v
cho khách hàng không b mt vn khi gi tin ti ngân hàng. Mt ch s quan trng
trong mc đy đ vn là t s an toàn vn ti thiu (CAR). T s này càng nh chng
t ngân hàng càng d gp ri ro do có ít vn đ t v trc các thay đi bt li ca nn
kinh t, t đó cng ri ro hn cho nhng ngi gi tin. Chính vì vy, mi ngân hàng
luôn phi phát trin hot đng trên c s gia tng h s CAR và bo đm h s này đy
đ theo quy đnh ca NHNN.
1.3.1.2. ng x vi ri ro trong hot đng huy đng vn
Ngân hàng huy đng vn đ cho vay, vì vy có đc c cu ngun vn đa dng
vi giá r luôn là mc tiêu mà ngân hàng hng ti. Ngân hàng cn huy đng vn 
mc phù hp vi s dng, vi kh nng qun lý ca ngân hàng, tng vn phi đi kèm
qun tr. Bên cnh đó, vic có mt c cu k hn vn huy đng hp lý cng là mt yu
t vô cùng quan trng. Khi ngun vn ngn hn chim t trng ch yu (mt cân đi
k hn) s là rt khó khn và ri ro cho ngân hàng trong vic ra quyt đnh cho vay
trung dài hn. Nu các ngân hàng s dng quá nhiu vn ngn hn cho vay trung dài
Thang Long University Library
12
hn s dn đn thiu ht thanh khon. T đó đy ngân hàng đn tình trng chp nhn
ri ro quá mc nh huy đng vn bng mi giá, vay th trng 2 (th trng liên ngân
hàng) trong khi các khon vay th trng 2 là ngun ngn hn thng ch đ bù đp
nhng thiu ht tm thi v mt thanh khon hay yêu cu d tr ca NHNN. Vì vy

khi ngân hàng huy đng th trng 2 đ cp tín dng, đc bit là tín dng trung, dài
hn là mt biu hin chp nhn ri ro quá mc. Nu xét v c cu đng tin, ngân
hàng huy đng quá nhiu ngoi t cng d gp ri ro t giá.
1.3.1.3. ng x ri ro trong hot đng s dng vn
Trên phng din cp tín dng, ngân hàng phi là kênh dn vn đn khu vc
sn xut, đu t hiu qu, ít ri ro và hn ch cho vay khu vc phi sn xut. Ngân hàng
ch cho vay khi thc s hiu rõ v khách hàng, ngành ngh kinh doanh và mc đích s
dng tin ca h; khi các khon cho vay đc đm bo bng các tài sn th chp thì
các tài sn này phi có tính kh mi, đng thi ngân hàng phi có cách nhìn nhn 
góc đ chuyên môn vi nhng tài sn này bi trong khi th trng bt đng sn và th
trng hàng hoá cha phát trin và có nhiu bin đng phc tp thì ngân hàng rt d
gp ri ro do gim giá tr tài sn đm bo khi phát mi.
Các ngân hàng cn duy trì t l cp tín dng trên ngun vn huy đng (LDR)
theo quy đnh ca NHNN. T l này biu hin % các khon cho vay ca ngân hàng
đc tài tr thông qua tin gi. Mt s gia tng t l LDR cho thy ngân hàng đang có
ít hn “tm đm” đ tài tr cho tng trng và bo v mình khi nguy c rút tin gi
đt ngt, nht là các ngân hàng da quá nhiu vào ngun tin gi đ tài tr cho tng
trng. Vì vy t l này còn nh mt thc đo thanh khon, khi t l LDR tng thì tính
thanh khon ca ngân hàng gim đi mt cách tng ng.
Bên cnh đó, các ngân hàng cn cân đi đc k hn gia huy đng và cho
vay.  hn ch ri ro đn mc ti đa thì các ngun ngn hn ch đc dùng cho vay
ngn hn. Song trên thc t, phn ln các khon huy đng và cho vay không th có k
hn trùng khp vi nhau nh vy. Nên các ngân hàng cn đm bo t l ngun vn
ngn hn cho vay trung dài hn nht đnh theo quy đnh ca nhà nc đ kim soát ri
ro thanh khon. T l này cng có ý ngha tng t nh LDR nhng tính đe da đn
kh nng thanh khon là trc tip hn. Nhng vn đ v thanh khon có th gây ra tác
đng bt li lên vn và thu nhp ca t chc tín dng và trong nhng tình hung xu,
có th dn đn s đ v ca TCTD do mt kh nng chi tr. Khng hong v thanh
khon ca mt ngân hàng có vai trò quan trng trong h thng (ví d nh mt ngân
hàng chim th phn ln v tin gi hoc cho vay, có th s nh hng đn các ngân

hàng khác và toàn b h thng ngân hàng nói chung). Nó cng có th gây nh hng
đn hot đng ca các h thng thanh toán và các th trng tài chính khác. Mt ngân
hàng chp nhn ri ro quá mc là ngân hàng có t l LDR và t l ngun vn ngn hn
13
cho vay trung dài hn cao, hay cho vay vt huy đng (LDR > 100%).
Mc đ chp nhn ri ro quá mc trong hot đng ngân hàng còn biu hin 
vic các ngân hàng có xu hng tp trung cho vay khách hàng ln (các tp đoàn, các
DNNN). Vi suy ngh quy mô ln không th đ v hay các DNNN thì đc s hu
thun t Nhà nc nên ít ri ro, các ngân hàng cp tín dng mt cách d dãi, b qua
nhng nguyên tc thn trng trong tín dng.
 bo đm h thng ngân hàng vn hành đúng và tt chc nng dn vn, phân
b vn mt cách hiu qa, h thng lut pháp các nc v NHTM vn hn ch ht
mc các NHTM đu t hot hot đng phi sn xut do có mc đ mo him hay ri ro
cao. Theo kinh nghim quc t, ba lnh vc phi sn xut có tm quan trng v qun lý
mà NHTM thng tham gia vào đó là: chng khoán, bo him, bt đng sn. Quan sát
mt cách h thng  các nn kinh t phát trin cho thy, tu theo mc đ phát trin ca
th trng và h thng ngân hàng, nng lc qun tr ca nn kinh t (v mô và vi mô)
v tài chính, ngân hàng mà các hn ch này đc ni rng mt cách phù hp. Mt
nghiên cu v cho NHTM kinh doanh mo him trên mt s lnh vc nhà đt, bo
him, chng khoán đn mc nào đã đc nhóm nghiên cu ca i Hc Cambridge
tin hành nm 2006 trên c s la chn ngu nhiên 152 quc gia và vùng lãnh th.
 th 1.1. Mc đ cho phép NHTM kinh doanh các lnh vc bt đng sn, chng
khoán và bo him  mt s nc trên th gii [12]


 Kt qu điu tra cho kt qu nh sau:
 V mc đ hn ch NHTM kinh doanh chng khoán: ch có 4 quc gia cm
hoàn toàn NHTM kinh doanh chng khoán đi vi NHTM, 21 quc gia hn ch, 66
nc cho phép theo kiu có kim soát/cp phép; 61 quc gia không cm.
 V mc đ hn ch NHTM kinh doanh bt đng sn: có ti 48 quc gia cm

hoàn toàn NHTM kinh doanh lnh vc này, 36 quc gia hn ch, 37 nc cho phép
theo kiu có kim soát/cp phép; 11 quc gia không cm.
0% 20% 40% 60% 80% 100%
Chung khoan
Bao hiem
Bat đong san
Cam
Han che
Cho phep
Khong cam
Thang Long University Library
14
 V mc đ hn ch NHTM kinh doanh bo him: có ti 39 quc gia cm
hoàn toàn NHTM kinh doanh lnh vc này, 53 quc gia hn ch, 47 nc cho phép
theo kiu có kim soát/cp phép; 14 quc gia không cm.
 Kt qu điu tra cng cho thy, tùy theo mc đ phát trin ca th trng tài
chính, nng lc qun lý ca c quan có thm quyn và bn thân các NHTM mà có s
khác nhau v mc đ hn ch NHTM kinh doanh vào các lnh vc này.
Mc dù cp tín dng vn là hot đng ch yu song ngân hàng cn phi duy trì
mt mc tng trng tín dng hp lý. Trên phng din v mô, tng trng tín dng
phi phù hp vi tng trng GDP và kh nng hp th vn ca nn kinh t góp phn
nâng cao hiu qu s dng vn ca nn kinh t. Còn trên phng din vi mô, nguyên
tc tng trng tín dng phi đi kèm vi nng lc qun lý, không đc ly s lng
thay cho cht lng. Khi tng trng tín dng không đm bo nguyên tc trên tc là
tng trng tín dng quá mc thì tính d tn thng ca các NHTM tng lên; th hin
 vic dòng vn tín dng ngân hàng thng có khuynh hng "chy vào" khu vc có
mc đ ri ro cao và có tác đng "bóp méo" giá c trên th trng hay NHTM d dàng
cho doanh nghip vay hn đng ngha vi vic NHTM chp nhn ri ro cao hn. ó là
vì, do có đc đng vn mt cách d dàng nên các doanh nghip có xu hng s dng
vn kém hiu qu hn; t đó gia tng thách thc cho ngân hàng trong vic ngn chn

n xu. Nh vy tng trng tín dng quá mc cng có ngha là ngân hàng chp nhn
ri ro quá mc.
Bên cnh đó, vic các ngân hàng tng quy mô (tng vn ch s hu, m rng
mng li chi nhánh, thành lp tp đoàn tài chính ngân hàng) không đi kèm vi tng
nng lc qun tr tng ng s làm cho ngân hàng hot đng kém hiu qu, s dng
vn lãng phí. Tng vn to sc ép li nhun, khin các ngân hàng đy vn ra bng mi
cách, đng ngha vi vic ngân hàng chp nhn ri ro nhiu hn.
Cui cùng, ct lõi ca hot đng ngân hàng là chp nhn ri ro. Vì vy nên mi
quan tâm ct lõi ca ngân hàng chính là qun tr ri ro [4]. Các ngân hàng luôn phi
nâng cao nng lc qun tr ri ro phù hp vi tc đ tng trng ca mình và tính
phc tp gia tng ca th trng. Nu các NHTM không duy trì mt h thng quy trình
th tc đ nhn dng, đo lng, theo dõi và kim soát hot đng s tim n kh nng
tn tht cao khi môi trng kinh t bt li.
Nh vy, chính ng x trc ri ro ca ngân hàng đã phn ánh mc đ chp
nhn ri ro ca ngân hàng.
1.3.2. Các ch tiêu đánh giá mc đ chp nhn ri ro
1.3.2.1. S cn thit ca vic xác đnh mt mc đ chp nhn ri ro hp lý
Trên phng din v mô, ngân hàng là đnh ch tài chính có vai trò vô cùng
quan trng trong nn kinh t. Vic m rng hot đng ngân hàng nh m rng tín
15
dng ca c h thng có th dn đn tng trng kinh t cao. Tuy nhiên nu tng
trng quá mc, h thng ngân hàng cng s phi đi mt vi mc đ ri ro cao hn;
nn kinh t ri vào trng thái ri ro hn do tng trng tín dng vt kh nng hp th
vn ca toàn xã hi, dn đn tng trng kinh t quá nóng, tình trng bong bóng nhà
đt, bong bóng chng khoán, lm phát… T đó tác đng tr li h thng ngân hàng có
th gây đ v h thng, hay là nguy c ca khng hong ngân hàng. Chính vì vy, vic
cân bng gia tng trng kinh t, tng trng ngân hàng và kim soát ri ro, đa ra
mt mc đ chp nhn ri ro nht đnh ca c h thng là vô cùng cn thit đi vi
nn kinh t ca mi quc gia.
Trên phng din vi mô, nh đã phân tích  trên, nhìn chung các NHTM luôn

phi đi mt vi s đánh đi gia ri ro và li nhun. Mâu thun trên đt ra cho ngân
hàng thách thc phi theo đui mt mc ri ro thp nht có th chp nhn đc phù
hp vi nng lc qun tr ri ro ca mình; có ngha là duy trì tc đ tng trng phù
hp, duy trì kh nng tài chính ca ngân hàng  mt chng mc mà có th tn ti, chu
đng, chng đ trc các tác đng bt li ca môi trng bên ngoài (các cú sc), có
th đm bo đc kh nng thanh toán nhng khon n (ngha v n) ti nhng thi
đim xác đnh. Vì vy mi mt ngân hàng, mt nhóm ngân hàng và rng hn là c mt
h thng ngân hàng đu có nhng khu v ri ro khác nhau hay mc đ chp nhn ri
ro hp lý khác nhau.
Tuy vy, bng vic da trên các quy đnh, lut hin hành và nhng thông l
đm bo an toàn hot đng ngân hàng, ta vn có th thit lp mt “ngng” các t l
an toàn chung mà các ngân hàng cn phi đt đc. Không đt đc “ngng” này
đng ngha vi vic ngân hàng đang hot đng vi nhiu ri ro, h thng đang tích ly
ri ro, hay rng hn là nn kinh t đang tích t ri ro.
Trên thc t các “ngng” ri ro đã đc nghiên cu và áp dng rng rãi trên
th gii và đang đc đa vào Vit Nam. Nói đn các chun mc quc t v đm bo
an toàn trong hot đng ca các t chc tài chính, ngi ta s nhc ngay đn các tiêu
chun Basel - nhng tiêu chun ra đi cách đây hn hai thp k và liên tc đc hu
ht các nc cng nh các t chc tài chính toàn cu tuân th mt cách rng rãi hay c
gng đt đc. Vào nm 1988, y ban Basel đã công b h thng đo lng vn mà nó
đc đ cp nh là Hip c vn Basel hay Basel I. H thng này cung cp khung đo
lng ri ro tín dng vi tiêu chun vn ti thiu là 8%. T nm 1988, Basel I không
ch đc ph bin trong các quc gia thành viên mà còn  hu ht các nc khác. Nm
1999, y ban Basel đã đ xut khung đo lng mi (Basel II) vi 3 tr ct chính: (1)
yêu cu vn ti thiu trên c s k tha Basel I; (2) s xem xét giám sát ca quá trình
đánh giá ni b và s đ vn ca các t chc tài chính; và (3) s dng hiu qu vic
thông b thông tin nhm lành mnh k lut th trng nh là mt s b sung cho các
Thang Long University Library
16
n lc giám sát. Sau đó, Basel II đc ban hành vào ngày 26/6/2004 và hin nay đang

hng ti xây dng hoàn thin Basel III.
Ti Vit Nam, vn đ các ch tiêu đm bo an toàn trong hot đng ngân hàng
đã đc đa vào khá lâu nh Quyt đnh 457/2005/Q-NHNN (Quyt đnh 457) quy
đnh v các t l bo đm an toàn trong hot đng ca TCTD ca Thng đc NHNN
Gn đây nht là Thông t 13/2010/TT-NHNN ban hành ngày 25/5/2010 (Thông t 13)
thay th Quyt đnh 457. Thông t này quy đnh các t l đm bo an toàn trong hot
đng ngân hàng, đáp ng quá trình hi nhp đi t thp ti cao, tin dn lên mc cao
hn, tng bc xây dng h thng ngân hàng tim cn vi chun mc quc t. Các
chuyên gia kinh t cng cho rng Thông t 13 là c bn đã tip thu đc các chun
mc quc t và do đó to mt cú “phanh” khá mnh vi nhng ngân hàng đang hot
đng bt chp ri ro hay chp nhn ri ro quá mc ca h thng ngân hàng Vit Nam;
t đó nhm xây dng mt h thng tài chính lành mnh và n đnh, thc hin tt vai
trò phân b vn trong nn kinh t. Và hn th na, thông t này góp phn đa ra các
tham s v ngng chp nhn ri ro ca h thng ngân hàng Vit Nam. Do đó vic ly
các chun mc v t l đm bo an toàn trong hot đng ngân hàng theo Thông t 13
làm ngng ri ro chun đi vi h thng ngân hàng Vit Nam hin nay có th coi là
phù hp nht.
1.3.2.2. Các ch tiêu đánh giá mc đ chp nhn ri ro
Các t l đánh giá mc đ chp nhn ri ro trong hot đng ngân hàng có th
đc phân nh sau:
 V mc đ vn có 2 nhóm ch tiêu: (1) T l an toàn vn ti thiu, (2) Mt
s ch tiêu khác v vn.
 V cht lng tài sn Có có 6 nhóm ch tiêu: (1) Nhóm ch tiêu đánh giá d
n; (2) Nhóm các ch tiêu gii hn cho vay, bo lãnh, chit khu giy t có giá; (3)
Nhóm các ch tiêu gii hn góp vn, mua c phn; (4) Ch tiêu t l cp tín dng t
ngun vn huy đng (LDR); (5) Ch tiêu t l ngun vn ngn hn đc s dng đ
cho vay trung dài hn; (6) Nhóm ch tiêu trích lp d phòng ri ro.
 V kh nng thanh khon có 2 nhóm ch tiêu: (1) Nhóm các ch tiêu t l chi
tr đc quy đnh ti Thông t 13; (2) Nhóm các ch tiêu đánh giá thanh khon khác.
 V công tác qun tr ri ro có 4 quy đnh ti thiu.

Sau đây là mt s ch tiêu quan trng, các ch tiêu đy đ tham kho phn ph
lc s liu.
1.3.2.2.1. Mc đ vn
STT

Ch s phân
tích
Quy đnh
ti
Ý ngha Th
gii
T l an toàn vn ti thiu