Phần 1. MOT SO VAN DE VE TO CHUC NGHIEN CUU KHOA HOC CHO HS THCS

Nội dung, chương trình
tập huấn hè 2013
•
1/ Một số vấn đề về nghiên cứu khoa học của
học sinh trung học
•
2/ Các dự án kiểm chứng giả thuyết bằng
thực nghiệm
•
3/ Báo cáo nghiên cứu khoa học
•
4/ Giới thiệu gian trưng bày và thuyết trình
•
5/ Giới thiều về: Hướng dẫn triển khai cuộc thi
KHKT cấp quốc gia 2013-2014

I/ Giới thiệu ISEEF
•
ISEEP là Hội thi khoa học, kỹ thuật quốc tế được phát
triển từ Hội thi khoa học kỹ thuật quốc gia của Mĩ, do Hội
vì khoa học và công chúng ( viết tắt là SSP) sáng lập, tổ
chức lần đầu tiên tại Philadelphia vào năm 1950. Năm
1958, Hội thi này lần đầu tiên trở thành Hội thi khoa học
quốc tế với sự tham gia của Nhật, Canada và Đức.
•
Từ năm 1997, tập đoàn INTEL là nhà tài trợ cho Hôi thi
và Hội thi mang tên Intel ISEEF.
•
Đến nay Inten ISEEF là Hội thi KHKT quốc tế hàng năm
lớn nhất dành cho HS trung học từ lớp 9 đến lớp 12. Mỗi

năm có khoảng 1500 học sinh từ khoảng 70 quốc gia
tham gia tại ở 17 lĩnh vực của Hội thi

II/ Học sinh Việt Nam với ISEEF
+ Năm học 2012-2013 bộ GD&ĐT đã ban hành quy chế thi
KHKT cấp quốc gia kèm theo thông tư 38 ngày 02/11/2013 về thi
KHKT cho HS THCS và HS THPT , cuộc thi KHKT 2012-2013 tại
Việt Nam có 34 đơn vị Tỉnh, thành phố với 140 dự án dự thi. Cuộc thi
đã chọn được 5 dự án tham dự kỳ thi KHKT quốc tế tại Mỹ và có 2 dự
án được giải tư cuộc thi đó là: Dự án: “Hệ thống trồng rau nuôi cá tự
động tại nhà ” và dự án “ Nghiên cứu khả năng lọc vi khuẩn trong nước
của màng vỏ trứng gà”
+ Năm 2011 tham dự 02 đÒ tài tại Los Angeles Mĩ
+ Năm 2012 tại Pittsburgh có 1549 học sinh trên 68 quốc gia tham dự
và đề tài “ Xử lý nước mặn thành nước ngät b»ng kü thuật chân không
và năng lượng mặt trời phục vụ cho sinh hoạt ” của học sinh Việt Nam
đã đạt giải nhất

Chuyên đề 1
MỘT SỐ VẤN ĐỀ VỀ
NGHIÊN CỨU KHOA HỌC
CỦA HỌC SINH TRUNG HỌC

I/ MỘT SỐ KHÁI NiỆM CƠ BẢN
KHOA HỌC
CÁC ĐC ĐỌC THÔNG TIN QUA CÁC CÂU SAU RỒI
XÁC ĐỊNH ĐÂU LÀ TRI THỨC KHOA HỌC?
ĐÂU LÀ TRI THỨC KINH NGHIỆM ?
TRI THỨC NÀO ĐÁNG TIN ?
Tri thức kinh nghiệm ?Tri thức khoa học ?

TRI THỨC NÀO ĐÁNG TIN
•
Nhất nước, nhì phân, tam cần, tứ giống
•
Trái đất ngày càng nóng lên
•
Chuồn chuồn bay thấp thì mưa, bay cao thì nắng
•
Cường độ dòng điện tỉ lệ nghịch với giá trị điện trở
•
Muốn sáng tạo hơn, hãy sử dụng đèn mờ
•
Tuổi Tân Sửu thường ĐÀO HOA
•
Hút thuốc lá có hại cho sức khỏe
•
Rau non, xanh mơn mởn chứng tỏ có thuốc bảo vệ TV
•
Chớ cười nhiều nếu muốn trở thành sếp

TRI THỨC NÀO ĐÁNG TIN
•
Nhất nước, nhì phân, tam cần, tứ giống
•
Trái đất ngày càng nóng lên
•
Chuồn chuồn bay thấp thì mưa, bay cao thì nắng
•
Cường độ dòng điện tỉ lệ nghịch với giá trị điện trở

•
Muốn sáng tạo hơn, hãy sử dụng đèn mờ
•
Tuổi Tân Sửu thường ĐÀO HOA
•
Hút thuốc lá có hại cho sức khỏe
•
Rau non, xanh mơn mởn chứng tỏ có thuốc bảo vệ TV
•
Chớ cười nhiều nếu muốn trở thành sếp

KHÁI NIỆM KHOA HỌC
•
Tri thức khoa học: là những hiểu biết tích lũy được
một cách hệ thống nhờ hoạt động nghiên cứu khoa
học có mục tiêu, có kế hoạch và được thực hiện
dựa trên hệ thống các phương pháp khoa học
•
Tri thức kinh nghiệm: Từ quá trình cảm nhận và
xử lý các vấn đề trong cuộc sống, kinh nghiệm,
hiểu biết được tích lũy, ban đầu còn riêng lẻ, rời
rạc, về sau hình thành những mối liên hệ mang tính
hệ thống.

NGHIÊN CỨU KHOA HỌC
Nghiên cứu khoa học là sự phát hiện bản chất
sự vật, phát triển nhận thức khoa học về thế
giới; hoặc sáng tạo phương pháp mới và
phương tiện kỹ thuật mới để làm biến đổi sự
vật phục vụ cho mục tiêu hoạt động của con

người

PHÁT MINH, PHÁT HIỆN, HAY SÁNG CHẾ
•
Archimet PHÁT HIỆN ra định luật sức nâng của
nước.
•
Kock SÁNG CHẾ ra vi trùng lao.
•
Lebedev PHÁT MINH ra tính chất áp suất của
ánh sáng.
•
James Watt PHÁT MINH ra máy hơi nước.
•
Colombo PHÁT HIỆN châu Mỹ.
•
Nobel SÁNG CHẾ ra công thức thuốc nổ TNT.

PHÁT MINH, PHÁT HIỆN, HAY SÁNG CHẾ
•
Archimet PHÁT HIỆN ra định luật sức nâng của
nước.
•
Kock SÁNG CHẾ ra vi trùng lao.
•
Lebedev PHÁT MINH ra tính chất áp suất của
ánh sáng.
•
James Watt PHÁT MINH ra máy hơi nước.
•

Colombo PHÁT HIỆN châu Mỹ.
•
Nobel SÁNG CHẾ ra công thức thuốc nổ TNT.
PHÁT MINH
PHÁT HIỆN
PHÁT MINH
SÁNG CHẾ
PHÁT HIỆN
SÁNG CHẾ

PHÁT MINH
•
là sự khám phá ra những quy luật, những tính chất
hoặc những hiện tượng của thế giới vật chất tồn tại
một cách khách quan mà trước đó chưa ai biết,
nhờ đó làm thay đổi cơ bản nhận thức của con
người
–
Phát minh KHÔNG có giá trị thương mại,
KHÔNG có khái niệm cấp bằng phát minh và
KHÔNG được bảo hộ pháp lý
–
VD: Archimet phát minh định luật sức nâng của
nước, Lebedev phát minh tính chất áp suất của
ánh sáng

PHÁT HIỆN
•
là sự khám phá ra những vật thể, những quy
luật xã hội đang tồn tại một cách khách quan

–
Phát hiện KHÔNG có giá trị thương mại,
KHÔNG có khái niệm cấp bằng phát hiện
và KHÔNG được bảo hộ pháp lý
–
VD: Kock phát hiện vi trùng lao, Marie Curie
phát hiện nguyên tố phóng xạ radium,
Colomb phát hiện châu Mỹ

SÁNG CHẾ
•
là một giải pháp kỹ thuật mới về nguyên lý kỹ thuật,
tính sáng tạo và áp dụng được
–
Sáng chế có khả năng áp dụng nên có ý nghĩa
thương mại, được cấp bằng sáng chế độc quyền
(patent), có thể mua bán bằng sáng chế, cấp giấy
phép sử dụng (licence) và được bảo hộ quyền sở
hữu công nghiệp
–
VD: James Watt sáng chế ra máy hơi nước, Nobel
sáng chế ra công thức thuốc nổ TNT

KHỞI ĐẦU – HAI LOẠI DỰ ÁN
DỰ ÁN KHOA HỌC
DỰ ÁN KHOA HỌC
DỰ ÁN KỸ THUẬT
DỰ ÁN KỸ THUẬT
PHÁT MINH
PHÁT MINH

SÁNG CHẾ
SÁNG CHẾ
PHÁT HIỆN
PHÁT HIỆN

II/ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU KHOA HỌC
PPNCKH là con đường, cách thức nghiên cứu để
đặt ra câu hỏi khoa học và trả lời câu hỏi khoa học
thông qua quan sát và thực nghiệm. Là một quá
trình thường gồm các giai đoạn sau:
PPNCKH là con đường, cách thức nghiên cứu để
đặt ra câu hỏi khoa học và trả lời câu hỏi khoa học
thông qua quan sát và thực nghiệm. Là một quá
trình thường gồm các giai đoạn sau:
1/ Đặt ra câu hỏi khoa học (về 1 vấn đề KH trong 1 lĩnh
vực nào đó)
1/ Đặt ra câu hỏi khoa học (về 1 vấn đề KH trong 1 lĩnh
vực nào đó)
2/ Nghiên cứu tổng quan về những kết quả nghiên cứu
được công bố về vấn đề đó
2/ Nghiên cứu tổng quan về những kết quả nghiên cứu
được công bố về vấn đề đó
3/ Đưa ra giả thiết khoa học ( mà nhờ giả thiết này có thể
trả lời câu hỏi KH đã nêu ở trên)
3/ Đưa ra giả thiết khoa học ( mà nhờ giả thiết này có thể
trả lời câu hỏi KH đã nêu ở trên)
4/ Kiểm tra giả thiết bằng thực nghiệm
4/ Kiểm tra giả thiết bằng thực nghiệm
5/ Phân tích dữ liệu thực nghiệm và rút ra kết luận
5/ Phân tích dữ liệu thực nghiệm và rút ra kết luận

6/ Trình bày và đánh giá kết quả nghiên cứu
6/ Trình bày và đánh giá kết quả nghiên cứu

TRẢI NGHIỆM - NHÌN NHẬN CỦA NHÀ
KHOA HỌC
•
Trong hai loại pin A và B, loại nào tốt hơn?
•
Trong hai loại pin A và B, loại nào sử dụng
được lâu hơn?
•
Trong hai loại pin A và B, loại nào duy trì
được hiệu điện thế lâu hơn trước khi đạt
ngưỡng 0.9 vôn?
ĐẶT CÂU HỎI NGHIÊN CỨU
TRẢI NGHIỆM - VÍ DỤ MINH HỌA

TRẢI NGHIỆM - DỰ ĐOÁN CÓ CƠ SỞ
Khi sử dụng làm nguồn cho cùng một thiết bị,
pin A sẽ cho thời gian lâu hơn trước khi tới
ngưỡng 0.9 vôn
GIẢ THUYẾT KHOA HỌC

TRẢI NGHIỆM – KIỂM CHỨNG DỰ ĐOÁN
•
Đại lượng chủ động thay đổi: THỜI GIAN
•
Đại lượng phụ thuộc: HIỆU ĐIỆN THẾ
•
Đại lượng không đổi: MÁY HÁT, ĐĨA HÁT, ÂM

LƯỢNG
THỰC NGHIỆM KIỂM CHỨNG
Hình ảnh chỉ là ví dụ minh hoạ

TRẢI NGHIỆM – SỐ LIỆU THỰC NGHIỆM
•
Pin B dưới ngưỡng 0.9(v) ở
5 h
•
Pin A dưới ngưỡng 0.9(v) ở
7.5 h
•
Kết luận: Pin A tốt hơn pin
B
THU THẬP SỐ LiỆU PHÂN TÍCHVÀ KẾT LuẬN

ĐÂY LÀ GÌ?

III/ CÂU HỎI NGHIÊN CỨU
•
Khả thi
•
Thú vị
•
Mới lạ
•
Đạo đức
•
Liên quan
Can J Surg. 2010 August

YÊU CẦU

CÁC LOẠI CÂU HỎI
•
Sự tồn tại
–
Trẻ sơ sinh có nhận biết được mầu không?
•
Miêu tả, Phân loại
–
Đặc điểm của sự chú ý là gì?
•
Thành phần
–
Những yếu tố nào tạo nên chỉ số IQ?
•
Mối liên hệ
–
Sự tập trung chú ý có ảnh hưởng tới chỉ số IQ
không?
III/ CÂU HỎI NGHIÊN CỨU

HÌNH THÀNH CÂU HỎI
Chủ đề RỘNG
Chủ đề RỘNG
Chủ đề HẸP
Chủ đề HẸP
Chủ đề QUAN TÂM
Chủ đề QUAN TÂM
Câu hỏi NC

Câu hỏi NC
Sức khoẻ
Phụ nữ
Sức khoẻ
Phụ nữ
Phụ nữ
và bệnh ung thư
Phụ nữ
và bệnh ung thư
Phụ nữ hút thuốc
Và ung thư vú
Phụ nữ hút thuốc
Và ung thư vú
Có hay không mối liên
hệ giữa hút thuốc là và
bệnh ung thư vú ở phụ
nữ
Có hay không mối liên
hệ giữa hút thuốc là và
bệnh ung thư vú ở phụ
nữ
III/ CÂU HỎI NGHIÊN CỨU

IV/ GIẢ THUYẾT KHOA HỌC
•
Có thể kiểm chứng
•
Có thể bác bỏ
•
Đơn giản nhất có thể

•
Cụ thể, rõ ràng, chính xác
•
Hữu ích
•
Có cở sở
•
Làm rõ mối liên hệ giữa các biến
•
Dễ đo các biến
•
Khả thi về TG
YÊU CẦU