bai 10 Bien tro - dien tro dung trong ky thuat

Câu hỏi: Điện trở của dây dẫn phụ thuộc vào những yếu tố
nào? Phụ thuộc như thế nào? Viết công thức biểu diễn sự phụ
thuộc đó?
Trả lời:
Điện trở của dây dân phụ thuộc vào 3 yếu tố: chiều dài, tiết
diện và vật liệu làm dây.
Điện trở tỷ lệ thuận với chiều dài, tỷ lệ nghịch với tiết diện và
phụ thuộc vào vật liệu làm dây
Công thức:
s
l
R .
ρ
=
Trong đó: R- Điện trở (Ω)
ρ - Điện trở suất (Ω.m)
ℓ - Chiều dài dây dẫn (m)
s - Tiết diện dây dẫn (m
2
)
Từ công thức trên theo em có những cách nào để làm
thay đổi điện trở của dây dẫn?
Kiểm tra bài cũ

Sử dụng biến trở có thể làm
cho đèn từ từ sáng dần lên hoặc từ
từ tối dần đi. Cũng nhờ biến trở mà
ta có thể điều chỉnh tiếng của rađiô
hay của tivi to dần lên hay nhỏ dần
đi…Vậy biến trở có cấu tạo và hoạt

động như thế nào ?
Đó là nội dung tìm hiểu của bài
học hôm nay:

C1. Quan sát ảnh chụp, hình 10.1 SGK và hình dưới để
nhận dạng các loại biến trở.




CM N
A B
C
A N B
1. Tìm hiểu cấu tạo và hoạt động của biến trở:
I. BIẾN TRỞ:

TL: Biến trở không có tác dụng thay đổi điện trở. Vì con chạy C
không dịch chuyển thì dòng điện lúc nào cũng chạy qua toàn bộ
cuộn dây của biến trở và như vậy con chạy sẽ không có tác dụng
làm thay đổi chiều dài của phần cuộn dây khi có dòng điện chạy
qua.
Biến trở con chạy
Biến trở tay quay
CM N
A B
1. Tìm hiểu cấu tạo và hoạt động của biến trở:
C
A N B
C2. Cấu tạo :Bộ phận chính của biến trở trên các hình 10.1 a, b

(SGK) hoặc hình dưới gồm con chạy (hoặc tay quay) C và cuộn dây
dẫn bằng hợp kim có điện trở suất lớn (nikêlin hoặc nicrom), được
quấn đều đặn theo dọc theo một lõi bằng sứ.
Hỏi: Nếu mắc hai đầu A, B của cuộn dây này nối tiếp vào mạch
điện thì khi không dịch chuyển con chạy C, biến trở có tác dụng
thay đổi cường độ dòng điện không ? Vì sao ?

C3. Biến trở được mắc nối tiếp vào mạch điện, chẳng
hạn với hai điểm A và N của các biến trở hình 10.1 a và
b. Khi đó dịch chuyển con chạy hoặc tay quay C thì điện
trở của mạch điện có thay đổi không ? Vì sao ?
CM N
A B
C
A N B
TLC3. Điện trở của mạch điện có thay đổi. Vì khi đó
nếu dịch chuyển con chạy hoặc tay quay C sẽ làm thay
đổi chiều dài của phần cuộn dây có dòng điện chạy qua,
làm thay đổi điện trở của biến trở và mạch điện.
1. Tìm hiểu cấu tạo và hoạt động của biến trở:
I. BIẾN TRỞ:

C4. Trên hình 10.2 (SGK)
hoặc hình bên vẽ các ký
hiệu sơ đồ của biến trở hãy
mô tả hoạt động của biến
trở có ký hiệu sơ đồ a, b, c,d




TL: Khi dịch chuyển con
chạy thì sẽ làm thay đổi
chiều dài phần cuộn dây
có dòng điện chạy qua và
do đó làm thay đổi điện trở
của biến trở.

1. Tìm hiểu cấu tạo và hoạt động của biến trở:
I. BIẾN TRỞ:

C5. Vẽ sơ đồ
hình 10.3 (SGK)
2. Sử dụng biến trở để điều chỉnh cường độ dòng điện:
CM N
A B
6V


1. Tìm hiểu cấu tạo và hoạt động của biến trở:
I. BIẾN TRỞ:

C6. Tìm hiểu trị số điện trở
lớn nhất của biến trở được sử
dụng và cường độ lớn nhất của
dòng điện cho phép chạy qua
biến trở đó.
CM N
A B
6V


2. Sử dụng biến trở để điều chỉnh cường độ dòng điện:
1. Tìm hiểu cấu tạo và hoạt động của biến trở:
I. BIẾN TRỞ:

1. Tiến hành thí nghiệm theo các bước sau:
Bước 1: Mắc mạch điện theo hình 10.3.
Bước 2: Đẩy con chạy C về sát điểm N để biến trở có điện trở lớn nhất.
Bước 3: Đóng công tắc rồi dịch chuyển con chạy C để đèn sáng hơn.
2. Trả lời câu hỏi:
? Khi đóng công tắc tại sao dịch chuyển con chạy C đèn sáng
hơn?
? Để đèn sáng mạnh nhất thì phải dịch chuyển con chạy của biến
trở tới vị trí nào? Vì sao?
Phiếu học tập

hình 10.3

CM N
A B
6V

+ Đẩy con chạy C về
sát điểm N để biến trở
có trị số lớn nhất.
Vì lúc này dòng điện
qua toàn bộ cuộn dây.
2. Sử dụng biến trở để điều chỉnh cường độ dòng điện:
1. Tìm hiểu cấu tạo và hoạt động của biến trở:
I. BIẾN TRỞ:

CM N
A B
6V

+ Đóng công tắc
rồi dịch chuyển
con chạy C để đèn
sáng hơn.


Vì phần cuộn dây
có dòng điện đi qua
ngắn lại nên điện trở
giảm, cường độ
dòng điện tăng dần
nên đèn sáng dần.
2. Sử dụng biến trở để điều chỉnh cường độ dòng điện:
1. Tìm hiểu cấu tạo và hoạt động của biến trở:
I. BIẾN TRỞ:

A B
6V

+ Để đèn sáng mạnh
nhất thì phải dịch
chuyển con chạy tới
vị trí M Vì điện trở
của biến trở nhỏ nhất
(Rb = 0Ω)

CM N
+ Để đèn sáng mạnh
nhất thì phải dịch
chuyển con chạy tới
vị trí nào ? Vì sao ?
2. Sử dụng biến trở để điều chỉnh cường độ dòng điện:
1. Tìm hiểu cấu tạo và hoạt động của biến trở:
I. BIẾN TRỞ:

CM N
A B
6V

Biến trở có
thể dùng để điều
chỉnh cường độ
dòng điện trong
mạch khi thay đổi
trị số điện trở của
nó.



3. Kết luận:
Biến trở có
tác dụng gì ?
2. Sử dụng biến trở để điều chỉnh cường độ dòng điện:

Bài 10 Biến trở - Điện trở dùng trong kỹ thuật

A – V
meter
A
V
Automatic Voltage
Stabilizer
Bộ môn Vật Lý Kỹ Thuật – Khoa Vật Lý – Trýờng ĐHSP Hà Nội 2
Bấm phím ↓ để bắt đầu, Bấm phím ↑ để thực hiện lại

II. CÁC ĐIỆN TRỞ DÙNG TRONG KỸ THUẬT:
Tìm hiểu cấu tạo và
nhận biết các điện trở
trong kĩ thuật

Ω

Biến trở có thể dùng để điều chỉnh cường độ dòng điện
trong mạch khi thay đổi trị số điện trở của nó.
I. BIẾN TRỞ:

Than mỏng phủ ngoài
     !  "# !
#$%&''('&)! *+
 ) , - .% ' ( /
$012%3
4+,/$56'(/! 
S
l
R
ρ

=
Trong kỹ thuật chẳng hạn trong
mạch điên rađiô, tivi … người ta
cần sử dụng các điện trở có kích
thước rất nhỏ với các trị số khác
nhau, có thể lớn tới vài trăm
mêgaôm (1M =10
6
Ω) .Các điện
trở này được chế tạo bằng một
lớp than hay lớp kim loại mỏng
phủ ngoài một lõi cách điện
(thường bằng sứ) .
II. CÁC ĐIỆN TRỞ DÙNG TRONG KỸ THUẬT:
Biến trở có thể dùng để điều chỉnh cường độ dòng điện
trong mạch khi thay đổi trị số điện trở của nó.
I. BIẾN TRỞ:
Hãy giải thích vì sao lớp than
hay lớp kim loại mỏng có điện
trở rất lớn?

C8 Hãy nhận dạng hai
cách ghi trị số các điện
trở kỹ thuật nêu dưới
đây:
Cách 1: Trị số được ghi
trên điện trở.
Cách 2: Trị số được thể
hiện bằng các vòng màu
sơn trên điện trở.


Ω

47%#839#

47%#83/
47%#83
47%#83
47%#83:
II. CÁC ĐIỆN TRỞ DÙNG TRONG KỸ THUẬT:
Biến trở có thể dùng để điều chỉnh cường độ dòng điện
trong mạch khi thay đổi trị số điện trở của nó.
I. BIẾN TRỞ:

C9 Đọc trị số các điện trở kỹ thuật sau:
III. VẬN DỤNG:

Ω
;
<
Ω
=
;=
Ω
>
0<
Ω
?
II. CÁC ĐIỆN TRỞ DÙNG TRONG KỸ THUẬT:
Biến trở có thể dùng để điều chỉnh cường độ dòng điện

trong mạch khi thay đổi trị số điện trở của nó.
I. BIẾN TRỞ:
47%#83/
<
47%#83
47%#83

C10 Một biến trở con
chạy có điện trở lớn
nhất là 20 Ω . Dây
điện trở của biến trở
là dây hợp kim
nicrom có tiết diện
0,5 mm
2
và được
quấn đều xung quanh
một lõi sứ tròn đường
kính 2 cm.Tính số
vòng dây của biến trở
này.
Chiều dài của dây hợp kim là:
6
6
20.0,5.10
9,091( )
1,1.10
RS
l m
ρ

−
−
= = ≈
Số vòng dây của biến trở là:
9,091
145( òng)
3,14.0,02
l
N v
d
π
= = ≈
Giải:
III. VẬN DỤNG:

• Biến trở là điện trở có thể thay
đổi trị số và có thể sử dụng để
điều chỉnh cường độ dòng điện
trong mạch.

Học thuộc ghi nhớ của bài
Đọc “Có thể em chưa biết”
Làm bài tập 10.1–10.6 SBT
Chuẩn bị trước bài 11 sgk).
Học thuộc ghi nhớ của bài
Đọc “Có thể em chưa biết”
Làm bài tập 10.1–10.6 SBT
Chuẩn bị trước bài 11 sgk).