bài giảng kinh tế vĩ mô ngoại tác và hàng hóa công

Slide 1
Ngoaùi

taực

vaứ

haứng

hoựa

coõng
Chng

IX
Ti

liu

c:
1, Robert
1, Robert
Pindyck
Pindyck




Chng
Chng

18
18
2, Gregory
2, Gregory
Mankiw
Mankiw



Chng

10, 11
Slide 2
I. Ngoạitác
1.

Khái

niệm

ngoạitác
2.

Ngoạitácvàsự

không

hiệuquả

củathị

trường
3.

Những

giải

pháp

tư

nhân

đốivới

ngoạitác
4.

Các

chính

sách

của

Chính

phủđốivới

ngoại

tác
II. Hàng

hóa

công
1.

Các

loại

hàng

hóa

khác

nhau

trong

nềnk. tế
2.

Tính

không

hiệuquả

củaviệccungcấptư

nhân

HHCC
3.

Hàng

hóa

cá

nhân

đượccungcấpcôngcộng
4.

Nhu

cầu

tiêu

dùng

hàng

hóa

công
Slide 3
Ngoại

tác

là

những

lợi

ích

hay chi phí

ảnh

hưởng

ra

bên

ngoài

không

được

phản

ánh

qua giá

cả.
Lợi

ích

ảnh

hưởng

ra

bên

ngoài

-
ngoại

tác

tích

cực
Chi phí

ảnh

hưởng

ra

bên

ngoài

-
ngoại

tác

tiêu

cực
Đôi

khi

được

gọi

là

những

tác

động

đến

bên

thứ

ba.
I.

NGOẠI TÁC
1. Khái

niệm

ngoại

tác
Slide 4
Ví

dụ

về

ngoạitác
•

Ô nhiễm

và

ùn

tắc

do ô

tô
•

Hàng

xóm

ồn

ào
•

Khói

thuốc

lá
•

Chấtthảicủa

nhà

máy
•

Phòng

cháy
•

Chủng

ngừa

ngăn

chặn

bệnh

truyền

nhiễm

•

Giáo

dục
•

Nâng

cấp

nhà

ở
Ngoại

tác

tiêu

cực Ngoại

tác

tích

cực
Tại

sao

ngoại

tác

lại

là

vấn

đề?
 Chúng làm cho sản xuất quá nhiều những hàng hóa gây
nên ngoại tác tiêu cực và quá ít đối với những hàng hóa
gây nên ngoại tác tích cực .
 Chúng cũng dẫn tới sự không hiệu quả của thò trường
Slide 5
Các

khái

niệm
•

MC –

chi phí

biên

củatư

nhân
•

TC –

tổng

chi phí

củatư

nhân
•

TSC –

tổng

chi phí

củaxãhội
•

TEC –

chi phí

ngoạitác

TSC = TC + TEC
•

MEC –

chi phí

ngoại

tác

biên
•

MSC –

chi phí

biên

củaxãhội
MSC = MC + MEC
Slide 6
•

TU –

tổng

lợiíchcủatư

nhân
•

MU –

lợi

ích

biên

củatư

nhân
•

MEB –

lợiíchngoại

tác

biên
•

MSB -

lợi

ích

biên

củaxãhội
MSB = MU + MEB
Slide 7
2. Ngoitỏcvs

khụng

hiuqu

cath

trng
MSB
MSC
MSB=MU=D MSC=MC=S
Q*
Lửụùng
Thũ

trửụứng

hieọu

quaỷ

neỏu

MSB = MSC
Slide 8
a. Ngoại

tác

tiêu

cực

và

hiệu

quả
MSB
MSC
MSB=D
MC=S
Q
1
Đi

bằng

ô

tô
MSC=MC + MEC

Q*
Ngoại

tác

tiêu

cực

khiến

cho

MSC >
MSB dẫn

tới

tiêu

dùng

quá

mức.
Chúng

cũng

gây

ra

sự
mất

hiệu

quả

đo

bằng
tam giác

màu

hồng
Chi phí

ngoại

tác

biên

= MEC
Slide 9
b. Ngoại

tác

tích

cực

và

hiệu

quả
MSB
MSC
MSC=S
MU=D
MSB=MU+MEB
Q
Q*
Học

sinh

đến

trường
Lợi

ích

ngoại

tác

biên

= MEB
Ngoại

tác

tích

cực

khiến

cho

MSB>MSC
dẫn

tới

tiêu

dùng

dưới

mức

hiệuquả
Chúng

cũng

gây

ra

sự
mất

hiệu

quả

đo

bằng
tam giác

màu

hồng
Slide 10
Chi phí

ngoại

tác

–

Ví

dụ

củaR.


Pyndyck
•

Tình

huống
–

Nhà

máy

thép

xả

chất

thải

vào

dòng

sông
–

Toàn

bộ

thò

trường

thép

có

thể

giảm

đi

bằng

cách

hạ

thấp

xuất

lượng

(hàm

sản

xuất

tỷ

lệ

cố

đònh)
–

Chi phí

ngoại

tác

biên

(MEC) là

chi phí

mà

các

ngư

dân

ở

hạ

lưu

phải

gánh

chòu

đối

với

mỗi

mức

sản

xuất
–

Chi phí

xã

hội

biên

(MSC) là

MC cộng

MEC.
MC
S = MC
I
D
P
1
Tổn

thấtXH

của

ngoại

tác
tiêu

cực
P
1
q
1
Q
1
MSC
MSC
I
Khi có

ngoại

tác

tiêu

cực,
chi phí

xã

hội

biên

MSC
cao

hơn

chi phí

biên
Chi phí

ngoại

tác
Xuất

lượng

của

công

ty
Giá
Xuất

lượng

của

ngành
Giá
MEC
MEC
I
Sự

chênh

lệch

là

chi phí
ngoại

tác

biên

MEC
q*
P*
Q*
Sản

lượng

cạnh

tranh

của
ngành

là

Q
1
trong

khi

sản
lượng

hiệu

quả

là

Q*
.
Công

ty

tối

đa

hóa

lợi
nhuận

sản

xuất

tại

q
1
trong

khi

mức

xuất

lượng
hiệu

quả

là

q*
.
Slide 12
MC
P
1
Lợi

ích

ngoại

tác

–

Ví

dụ

của

R. Pyndyck
Mức

sửa

nhà
Giá

trò
D
Liệu

ngoại

tác

tích

cực
có

làm

nản

lòng
nghiên

cứu

và

phát

triển

không?
q
1
MSB
MEB
Khi có

ngoại

tác

tích

cực
(lợi

ích

của

việc

sửa

nhà
đối

với

hàng

xóm), lợi

ích
xã

hội

biên

MSB lớn

hơn
lợi

ích

biên

D .
q*
Một

chủ

nhà

đầu

tư

q
1
vào
sửa

nhà

do lợi

ích

riêng

của

mình.
Mức

hiệu

quả

của

việc

sửa

nhà

q*
lại

lớn

hơn. Giá

P
1
cao

hơn

làm
người

ta

không

muốn

sửa

nhà
Slide 13
Ngoại

tác

và

hiệu

quả
•

Với

hàng

hóa

gây

nên

ngoại

tác

tiêu

cực,
MSC>MSB và

món

hàng

có

khuynh

hướng

được

sản

xuất

quá

nhiều.
•

Với

hàng

hóa

gây

nên

ngoại

tác

tích

cực,
MSB>MSC và

món

hàng

có

khuynh

hướng

được

sản

xuất

quá

ít.
Slide 14
Nội

bộ

hoá

ngoại

tác
Gồm

có

điều

chỉnh

MU hay MC sao

cho

người

sử

dụng

xem

xét

MSB hay MSC thực

khi

quyết

đònh.
 Phải xác đònh các bên của
ngoại tác.
 Phải đo lường giá trò bằng
tiền của lợi ích ngoại tác biên
hay chi phí ngoại tác biên.
Slide 15
3. Những

giảipháptư

nhân

đốivới

ngoạitác
•

Liệu

có

thể

giải

quyết

vấn

đề

ngoại

tác

mà

không

cần

có

chính

phủ?
•

Những

giải

pháp

dựa

trên

thò

trường

cho

vấn

đề

ngoại

tác: giấy

phép

gây

ô

nhiễm
•

Chính

sách

môi

trường
Đầu

tiên

ta

cần

xét

khái

niệm

quyền

sở

hữu
Slide 16
Quyền sở

hữu
•

Một

quyền

sở

hữu

xác

đònh

quyền

chiếm

hữu, sử

dụng, và

từ

bỏ

một

thứ

gì

đó.

•

Nếu

quyền

sở

hữu

được

xác

đònh

rõ

ràng, các

bên

liên

quan

đến

ngoại

tác

có

thể

đàm

phán

một

giải

pháp.
•

Trong trường

hợp

ngoại

tác, quyền

sở

hữu

có

thể

không

được

xác

đònh

rõ

ràng.
Anh

chò

sở

hữu
vật

này!
Slide 17
Ví

dụ

về

giải

pháp

tư

nhân

đốivới

ngoạitác
•

A và

B là

hàng

xóm
•

A nuôi

mộtcon chó
•

Chó

sủa

và

làm

phiềnB
•

A đượclợitừ

việc

nuôi

chó

nhưng

chó

sủalạigâyngoại

tác

tiêu

cực

đốivớiB

Slide 18
* A có

quyềnhợp

pháp

được

nuôi

chó
•

Nếu

A thu

đượclợi

ích

$500 từ

việcnuôichó
•

B phảichịu

chi phí

$800 vì

tiếng

chó

sủa
•

B có

thểđềnghị

trả

cho

A $600 để

A từ

bỏ

con chó

và

A vui

lòng

chấpnhận
•

Cả

A và

B đều

đượclợihơntrước
Slide 19
•

Nếu

A thu

đượclợi

ích

$1000 từ

việc

nuôi

chó

•

Nhưng

B chỉ

sẵn

sàng

trả

$800 để

không

phải

nghe

tiếng

chó

sủa
•

A từ

chối

đề

nghị

thấphơn

$1000
•

B không

chấpnhậntrả

hơn

$800
•

Thương lượng không

đạt

đượcnhưng

kếtcục

là

có

hiệuquả
Slide 20
* B có

quyền

đượcsống

trong

yên

ổnvàtrậttự
•

A có

thểđềnghị

trả

tiềnchoB để

được

phép

nuôi

chó
•

Nếulợiíchcủa

con chó

đốivới

A > chi phí

củatiếng

sủa

đốivới

B thì

A và

B sẽ

tìm

cách

thương lượng để

A được

phép

nuôi

chó
•

Việcaicóquyềnsẽ

xác

định

xem

ai

phải

trả

tiền

cho

ai

trong

cuộcthương lượng
Slide 21
Định

lý

Coase
•

Các

tác

nhân

kinh

tế

tư

nhân

có

thể

tự

giải

quyết

đượcvấn

đề

ngoạitác. Bấtkể

các

quyền

đượcphânbổ

thế

nào, thì

các

bên

tham

gia

cũng

có

thểđạt

đượcmộtthỏa

thuận

trong

đómọingười

đềucólợivàkết

cục

đạt

đượclàcóhiệuquả.
Slide 22
Đònh

lý

Coase
Thò

trường

cạnh

tranh

đạt

được

hiệu

quả

phân

bổ

trong

những

trường

hợp

liên

quan

đến

ngoại

tác

tiêu

cực

nếu

hai

điều

kiện

sau

được

thỏa:
•

Quyền sở

hữu

được

xác

đònh

rõ

ràng
•

Chi phí

giao

dòch

bằng

không

(không

tốn

nhiều

để

đạt

được

thỏa

thuận)
Kết

quả

vẫn

y nguyên

bất

kể

bên

nào

có

quyền

sở

hữu.
Hãy

cho

thêm

ví

dụ
Slide 23
Tại

sao

đònh

lý

Coase

đôi

khi

thất

bại?
•

Quyền sở

hữu

không

luôn

được

xác

đònh

rõ

ràng

(ví

dụ: nuôi

chó)
•

Chi phí

giao

dòch

đôi

khi

cao. Anh

chò

có

thể

nghó

một

vài

lý

do tại

sao?
–

Tốn

thời

gian

và

công

sức

đàm

phán.
–

Ta phải

xác

đònh

người

để

trao

đổi.
–

Hợp

đồng

phải

được

soạn

thảo.
–

Ta phải

giả

đònh

nguy

cơ

hợp

đồng

không

đïc

tuân

thủ.
●

Kẻăn

theo

Slide 24
Ta hãy

làm

một

thử

nghiệm!
Giả

sử

mọi

người

ở

bên

phải

phòng

đều

hút

thuốc, và

mọi

người

bên

trái

phòng

đều

không

hút

thuốc.
 Người hút thuốc, châm thuốc. Người
không hút thuốc, ho.
 Liệu mọi người có vui lòng không?
 Ta nên làm gì về việc này?
1-

Người

hút

thuốc

có

quyền

sở

hữu
Slide 25
2-Người không

hút

thuốc

có

quyền

sở

hữu
•

Người

hút

thuốc, cất

thuốc

đi. Người

không

hút

thuốc, cười

và

thở

sâu
•

Liệu

mọi

người

có

vui

lòng

không?

•

Ta nên

làm

gì

về

việc

này?