MAY BIEN THE

NhiÖt liÖt chµo mõng c¸c thÇy, c« vÒ dù tiÕt häc ngµy h«m nay !
NhiÖt liÖt chµo mõng c¸c thÇy, c« vÒ dù tiÕt häc ngµy h«m nay !
M«n:
M«n:
VËt lÝ líp 9
VËt lÝ líp 9
TiÕt 41
TiÕt 41
:
:
M¸y biÕn thÕ
M¸y biÕn thÕ
Công suất hao phí vì toả nhiệt sẽ giảm 2 lần
Công suất hao phí vì toả nhiệt sẽ tăng 2 lần
Không. Biện pháp chủ yếu trong gia đình là giảm điện trở của
dây dẫn điện (dùng dây t+ơng ứng với công suất dụng cụ điện).
Kiểm tra bài cũ
Kiểm tra bài cũ
Câu 1: Để truyền đi cùng một công suất điện nếu dùng dây dẫn có
tiết diện tăng gấp đôi thì công suất hao phí vì toả nhiệt sẽ thế nào?
Câu 2: Cũng hỏi nh* câu 1 nh*ng khi chiều dài tăng gấp đôi?
Câu 3: Muốn giảm hao phí điện năng trong gia đình ng*ời ta có
tăng hiệu điện thế nh* truyền tải điện năng đi xa không? Theo em
thì dùng biện pháp nào?
Muốn truyền tải điện đi xa, ng+ời ta
phải tăng hiệu điện thế ở hai đầu lên để
giảm hao phí. Nh+ng dụng cụ trong nhà
th+ờng chỉ dùng hiệu điện thế 220 V. Để
giải quyết cả hai nhiệm vụ tăng thế và hạ
thế, ng+ời ta phải dùng máy biến thế.
Vậy máy biến thế có cấu tạo và hoạt

động thế nào?
l
1
l
2
Tiết 41
Tiết 41


máy biến thế
máy biến thế
I. Cấu tạo và hoạt động của máy biến thế
1. Cấu tạo:
H. 37.1 SGK
- Hai cuộn dây dẫn có số vòng khác
nhau, đặt cách điện với nhau
- Một lõi sắt (hay thép) có pha silic
chung cho cả hai cuộn dây.
- Trong thực tế ng*ời ta còn vẽ biến thế nh*
sơ đồ d*ới đây (ở các bản vẽ kỹ thuật) và có
tên gọi là sơ đồ nguyên lý
sơ đồ nguyên lý
- Có sáng. Vì khi đặt vào hai đầu cuộn sơ
cấp một HĐT xoay chiều thì sẽ tạo ra
trong cuộn dây một dòng điện xoay chiều.
Lõi sắt bị nhiễm từ trở thành một NC có từ
tr*ờng biến thiên; số đ*ờng sức từ của từ
tr*ờng xuyên qua tiết diện S của cuộn thứ
cấp biến thiên, do đó trong cuộn dây thứ
cấp xuất hiện DĐCƯ làm cho đèn sáng.

Tiết 41
Tiết 41


máy biến thế
máy biến thế
I. Cấu tạo và hoạt động của máy biến thế
1. Cấu tạo:
2. Nguyên tắc hoạt động
C1 Nếu đặt vào hai đầu của một cuộn
dây (gọi là cuộn sơ cấp) một HĐT xoay
chiều thì bóng đèn ở hai đầu cuộn dây
kia (gọi là cuộn thứ cấp) có sáng không?
Tại sao?
Đóng K
- Nếu mắc song song một bóng đèn
sợi đốt có HĐT định mức nh* bóng
đèn LED thì đèn có sáng không?
Đèn LED sáng
Thêm đèn sợi đốt

Đèn sợi đốt có sáng
Tiết 41
Tiết 41


máy biến thế
máy biến thế
I. Cấu tạo và hoạt động của máy biến thế
1. Cấu tạo:

2. Nguyên tắc hoạt động
Chúng ta cùng quan sát thí nghiệm sau.
- Đặt vào hai đầu cuộn sơ cấp một HĐT xoay
chiều thì trong cuộn dây đó có dòng điện
xoay chiều chạy qua. Từ tr*ờng trong lõi sắt
luân phiên tăng giảm, vì thế số đ*ờng sức từ
xuyên qua tiết diện S của cuộn thứ cấp luân
phiên tăng giảm. Kết quả là trong cuộn thứ
cấp xuất hiện một dòng điện xoay chiều. Một
dòng điện xoay chiều phải do một dòng điện
xoay chiều gây ra. Bởi vậy hai đầu cuộn thứ
cấp có một dòng điện xoay chiều.
Trả lời C2
Tiết 41
Tiết 41


máy biến thế
máy biến thế
I. Cấu tạo và hoạt động của máy biến thế
1. Cấu tạo:
2. Nguyên tắc hoạt động
C2 Hiệu điện thế xuất hiện ở hai đầu
cuộn thứ cấp là HĐT xoay chiều. Tại
sao?
Khi đặt vào hai đầu cuộn sơ cấp một
HĐT xoay chiều thì ở hai đầu cuộn thứ
cấp xuất hiện một HĐT xoay chiều.
Tiết 41
Tiết 41

máy biến thế
máy biến thế
I. Cấu tạo và hoạt động của máy biến thế
1. Cấu tạo:
2. Nguyên tắc hoạt động
3. Kết luận
40060069
3
20020033
2
40020063
1
n
2
(vòng)n
1
(vòng) U
2
(V) U
1
(V)
Kết quả đo
Lần thí nghiệm
1. Tăng thế
2. Không tăng thế
3. Hạ thế
Tiết 41
Tiết 41

máy biến thế
máy biến thế
I. Cấu tạo và hoạt động của máy biến thế
II. Tác dụng làm biến đổi hiệu điện thế của máy biến thế
1. Quan sát
Quan sát làm TN, đọc và ghi lại kết quả, ta đ*ợc nh* bảng sau:
? Nhìn vào bảng trên em hãy
cho biết lần TN nào tăng thế,
không tăng, hạ thế ?
L
1
L
2
Để dễ nhìn chúng ta quan sát sơ đồ nguyên lý
- Cuộn dây L
1
:180 vòng (ứng với 20 vòng/ vôn), cuộn dây L
2
: 120 vòng, khoảng
cách các dấu chấm 60 vòng.
9V 6V
Nếu đặt vào
l
1
(180 vòng )
U
1
= 9V

Thì đo đ*ợc
l
2
(120 vòng)

U
2
= 6V
Khoảng cách các dấu chấm (60 vòng) đều đo đ*ợc 3V
3V
3V
3V
3V
3V
Tiết 41
Tiết 41


máy biến thế
máy biến thế
I. Cấu tạo và hoạt động của máy biến thế
II. Tác dụng làm biến đổi hiệu điện thế của máy biến thế
1. Quan sát
Tiết 41
Tiết 41


máy biến thế
máy biến thế
I. Cấu tạo và hoạt động của máy biến thế

II. Tác dụng làm biến đổi hiệu điện thế của máy biến thế
1. Quan sát
C3. Căn cứ vào các số liệu trên, hãy rút
ra nhận xét về mối quan hệ giữa hiệu điện
thế U đặt ở hai đầu các cuộn dây của máy
biến thế và số vòng dây của các cuộn t*
ơng ứng.
- Hiệu điện thế ở hai đầu mỗi cuộn
dây của máy biến thế tỷ lệ với số
vòng dây cuộn t*ơng ứng.
2. Kết luận
- Hiệu điện thế ở hai đầu mỗi cuộn
dây của máy biến thế tỷ lệ với số vòng
dây của mỗi cuộn
2
1
2
1
n
n
U
U
=
Khi hiệu điện thế ở cuộn sơ cấp lớn hơn
hiệu điện thế ở cuộn thứ cấp (U1 > U2) ta
có máy hạ thế, còn khi U1 < U2 ta có
máy tăng thế.
Các em quan sát (hình 37.2) SGK đ*ợc phóng to
d*ới đây và cho biết biến thế nào là tăng thế,
biến thế nào là hạ thế?

Tiết 41
Tiết 41


máy biến thế
máy biến thế
I. Cấu tạo và hoạt động của máy biến thế
II. Tác dụng làm biến đổi hiệu điện thế của máy biến thế
III. Lắp đặt máy biến thế ở hai đ+ờng đầu dây tải điện
1. T ng thÕă
1. T ng thÕă
4. H¹ thÕ
4. H¹ thÕ
2. H¹ thÕ
2. H¹ thÕ
3. H¹ thÕ
3. H¹ thÕ
Giải:
+ Tính số vòng của cuộn 6 V
109
220
4000.6.
1
12
2
2
1
2
1
====

U
nU
n
U
U
n
n
(vũng)
(vũng)
54
220
4000.3.
1
12
2
2
1
2
1
====
U
nU
n
U
U
n
n
+ Tính số vòng của cuộn 3V
Trả lời cuộn 3VTrả lời cuộn 6V
C4. Một máy biến thế dùng trong nh cần phải hạ HĐT từ 220V xuống còn 6V

v 3V. Cuộn sơ cấp có 4000 vòng. Tính số vòng của các cuộn thứ cấp t*ơng ứng.
IV. Vận dụng
1. Tại sao mỏ hàn "súng lục" lại nóng nhanh vậy?
l
2
l
1
AC: 0,1V
AC: 220 v
Cuộn sơ cấp hàng nghìn vòng, cuộn thứ cấp vài vòng nh*ng dây có tiết diện lớn.
VD hình trên: mỏ hàn của Đức CFN3614 cuộn sơ cấp: 4400 vòng, cuộn thứ cấp:
2 vòng - Công suất 100W. Ta tính đ*ợc I = 100 : 0,1= 1000A. Dòng điện lớn nh*
vậy nên nóng tức thời. Tuỳ theo từng loại hai cuộn có số vòng khác số liệu trên.
1
2
2
1
n
n
I
I
=
Máy biến thế ngoài tính năng tăng, giảm điện thế xoay
chiều còn có tính năng quan trọng là làm biến đổi c*ờng
độ dòng điện. C*ờng độ dòng điện trong cuộn sơ cấp và
cuộn thứ cấp tỷ lệ nghịch với số vòng dây.
K
KIếN THứC THựC Tế
2. Giải pháp "tình thế" bằng dùng kiến thức "th+ơng mại"
Thị tr*ờng Việt Nam hiện nay tuy phong phú về linh kiện điện tử,

nh*ng đôi khi cũng có của độc" (tức là bị hỏng, rất khó mua
thay thế). Nếu là biến thế hỏng ta có thể khắc phục đ*ợc:
Tính số vòng: Lấy hệ số từ 35-45 (tuỳ theo chất l*ợng lõi thép),
không rõ thì lấy TB (tức 40) đem chia cho tiết diện lõi thép (chỗ
cuốn dây) tính bằng cm
2
. VD: lõi thép có tiết diện 2 cm
2
, số
vòng sẽ là 40:2=20 vòng/vôn. Từ đó tính ra cuộn sơ cấp và cuộn
thứ cấp cần cuốn. Cỡ dây thì lấy mẫu của biến thế hỏng, đem ra
cửa hàng (ng*ời bán sẽ biết và ta có thể nhờ t* vấn thêm). Nếu số
vòng ít, có thể đếm đợc thì là lý tởng nhất. Các em thực hiện sẽ
thấy thú vị trong thành quả của mình.
KIếN THứC THựC Tế
- Học phần ghi nhớ và đọc có thể em ch+a biết SGK.
- Chuẩn bị mẫu báo cáo thực hành trang 104 SGK.
- Làm bài tập 37 trang 46 SBT
Hớng dẫn về nhà