Canh ngay he (Thao giang 2013)

Gi¸o viªn thùc hiÖn: §µo ThÞ HuyÒn
Ngµy 25 -11- 2010

Kiểm tra bài cũ:
1, Bài thơ “ Tỏ lòng” viết về đề tài gì?
A. Chiến tranh.
B. Tình yêu
C. Thiên nhiên.
D. Chí làm trai.
2, Dòng nào sau đây giải nghĩa đúng cho từ “ công danh”?
A. Chiến công và danh lợi.
B. Công lao và danh tiếng.
C. Sự nghiệp và danh tiếng
D. Công của và danh vị.
Đ
Đ

3, Cách diễn đạt của câu thơ thứ hai: “Ba quân khí
mạnh nuốt trôi trâu” có ý nghĩa gì?
A. Diễn tả sự chân thực sự đông đảo và căm hờn của
đoàn quân.
B. Nói phóng đại về sức mạnh và sự nghiệp của đội quân
chính nghĩa.
C. Đề cao vai trò và tư thế của vị tướng lĩnh trước ba
quân.
D. Vừa cụ thể hóa sức mạnh vật chất vừa khái quát hóa
sức mạnh tinh thần của đội quân.
4, Nghệ thuật biểu đạt của bài thơ là:
A.Cô đọng, hàm súc. C. Giọng điệu hào hùng
B. Hình ảnh giàu sức biểu cảm. D. Cả A, B, C.

(“Bảo kính cảnh giới” – bài số 43)
Nguyễn Trãi

I. Giới thiệu chung:
1.Tác giả Nguyễn Trãi:
(1380-1442)




I. Giới thiệu chung:
1. Tác giả:
2. Tác phẩm:
a. Tập thơ: “Quốc âm thi tập”:
-
Đây là tập thơ Nôm sớm nhất hiện còn
-
Gồm: 254 bài
-
Nội dung:
Vẻ đẹp con người
Nguyễn Trãi
Người anh hùng với lí
tưởng nhân nghĩa, yêu
nước, thương dân.
Nhà thơ với tình yêu
thiên nhiên, quê hương,
con người, cuộc sống.
-

Nghệ thuật: sáng tạo trong thể thơ Nôm Đường luật –
xen câu lục ngôn với câu thơ thất ngôn
 Đặt nền móng và mở đường cho sự phát triển của thơ
ca Tiếng Việt.


-
Bố cục:
Gồm 4 phần:
+ Vô đề
+ Môn thì lệnh
+ Môn hoa mộc
+ Môn cầm thú
b.Bài thơ “Cảnh ngày hè”:
-
Xuất xứ: Bài số 43 mục
“Bảo kính cảnh giới”
(Gương báu răn mình), phần
Vô đề, tập thơ “Quốc âm thi
tập”.
- Thể loại: thất ngơn bát cú
Đường luật, xen câu lục ngơn
- Hồn cảnh sáng tác: ước đốn khoảng 1438 – 1439 ,
lúc tác giả về ở ẩn ở Cơn Sơn


3, Đọc- chú thích.
Cảnh ngày hè.
(Nguyễn Trãi)
Rồi

(1)
// hóng mát // thưở ngày trường,
Hoè lục đùn đùn // tán rợp giương
(2)
.
Thạch lựu hiên // còn phun thức đỏ
(3)
,
Hồng liên trì // đã tiễn mùi hương
(4)
.
Lao xao chợ cá // làng ngư phủ
(5)
,
Dắng dỏi cầm ve // lầu tịch dương
(6)
.
Dẽ có Ngu cầm // đàn một tiếng
(7)
,
Dân giàu đủ // khắp đòi
(8)
phương.


II. Phân tích văn bản:
1. Bố cục.
Cảnh ngày hè.
(Nguyễn Trãi)
Rồi (1)// hóng mát // thưở ngày trường,

Hoè lục đùn đùn // tán rợp giương(2).
Thạch lựu hiên // còn phun thức đỏ(3),
Hồng liên trì // đã tiễn mùi hương(4).
Lao xao chợ cá // làng ngư phủ(5),
Dắng dỏi cầm ve // lầu tịch dương(6).
Dẽ có Ngu cầm // đàn một tiếng(7),
Dân giàu đủ // khắp đòi(8) phương.
Cảnh ngày
hè
Mong ước
của Nguyễn
Trãi


II. Phân tích văn bản:
1. Bố cục.
2. Phân tích.
a, Cảnh ngày hè.
* Câu1 : Rồi //hóng mát //thưở ngày trường
+ rồi: nhàn nhã, rỗi rãi.
+ ngày trường: ngày dài
Hoàn cảnh lí tưởng
để làm thơ, yêu đời
và say đắm cảnh
thiên nhiên
-Số chữ: 6
-
Ngắt nhịp: 1/2/3  tự do, thong thả.
- Hoàn cảnh:
+ Việc làm: hóng mát

Hoeứ luùc ủuứn ủuứn taựn rụùp giửụng


Thạch lựu hiên còn phun thức đỏ


Hong lieõn trỡ ủaừ tieón muứi hửụng


bËt ra, tu«n trµo
*Câu 2,3,4:
- Chi tiết, hình ảnh:
+ Hoè lục
đùn đùn
tán rợp giương
+ Thạch lựu: phun thức đỏ
dồn dập tuôn ra
toả rộng ra, vươn cao.
+Hồng liên: tiễn mùi hương
Ngát, nứcĐầy, dư thừa
màu
 động từ, tính từ, từ láy

Thạch lựu hiên // còn phun thức đỏ(3),

Hồng liên trì // đã tiễn mùi hương(4).
Ngắt nhịp ¾:
- Không theo nhịp thơ Đường luật, gợi

sự chú ý của người đọc, làm nổi bật
cảnh vật hơn trong ngày hè.
Lối đối ngẫu


Bút pháp tả thực: hình ảnh gần gũi, giản dị, chân
thực với sự kết hợp của màu sắc, hương thơm

sáng tạo của nhà thơ.
Cảnh vật thiên nhiên sinh động, đang ứa
căng, tràn đầy sức sống.
Yêu thiên nhiên, yêu đời + tâm hồn nghệ sĩ

Cảm nhận: thị giác, khứu giác, trí
tưởng tượng phong phú

tinh tế, nhạy bén, sâu sắc.
Thiên nhiên trong thơ ca trung đại: tùng, cúc, trúc, mai

-Âm thanh:
+ lao xao chợ cá
+ dắng dỏi cầm ve
đảo ngữ, từ láy tượng
thanh, so sánh, đối ngẫu
Cảnh chợ cá.
*Câu 5,6.

Không khí rộn ràng,
nhộn nhịp của chiều hè
nơi làng quê.

 Gợi cuộc sống con
người yên vui, no đủ
 Gợi niềm vui rộn rã
trong lòng tác giả
-
Dắng dỏi: tiếng ve inh ỏi
-
Lao xao: đông vui, nhộn
nhịp, sôi động.

 Tuy là buổi chiều nhưng cuộc sống vẫn
chưa ngừng lại. Cảnh vật hiện lên tràn
đầy sức sống, ấm áp, tươi vui.
-
Thời gian: lầu tịch dương

cuối ngày
Trời chiều bảng lảng bóng hoàng hôn
Tiếng ốc xa đưa vẳng trống dồn
( “Chiều hôm nhớ nhà” – Bà Huyện Thanh
Quan)
Tình yêu cuộc sống.

Em hãy viết một đoạn văn ( từ
khoảng 6 – 10 dòng ) tổng kết
những đặc sắc về nội dung và
nghệ thuật của 6 câu thơ đầu

b, Mong ước của Nguyễn Trãi.
- Câu 7: “Ngu cầm”: đàn của vua Thuấn.

-
Câu 8:
+ Số chữ: 6  phá cách – nhịp 3/3 chắc khỏe,
+ Đối câu 1 – 8
+ Âm điệu: đột ngột, ngắn gọn, súc tích  sự dồn nén
cảm xúc
+ Điểm kết tụ: người dân
 Ước mong nhân dân tất cả các nơi được sống yên
vui, giàu có, ấm no, hạnh phúc.
 Tấm lòng yêu thương sâu sắc, cao cả.
Tư tưởng nhân nghĩa : thẩm mĩ + nhân
văn




III, Tổng kết:
1, Nghệ thuật:
+ Cách tân so với thơ Đường.
+ Từ ngữ: giản dị, quen thuộc với danh từ, động từ, tính từ
giàu sức biểu cảm.
+ Sự gắn kết hài hòa của bức tranh thiên nhiên và cuộc sống.
2, Nội dung:
+ Vẻ đẹp cuộc sống: giản dị, thanh cao
+ Tấm lòng ưu ái với dân với nước, tâm hồn yêu
thiên nhiên, yêu cuộc sống
 Giá trị nhân văn cao đẹp.


IV. Luyện tập củng cố:

Bài tập1: Trắc nghiệm
1, Bức tranh thiên nhiên trong bài thơ được miêu tả ở
phương diện nào?
A. Âm thanh. C. Màu sắc.
B. Hương vị D. Cả A, B, C.
2, Cảnh sắc thiên nhiên trong bài thơ là?
A. Buổi sáng hè nhẹ nhàng, tươi tắn.
B. Buổi trưa hè nồng nàn rực rỡ.
C. Buổi chiều hè sinh động, tràn đầy sức sống.
D. Một đêm hè thanh tĩnh, bình yên.
5, Vẻ đẹp nghệ thuật của bài thơ là:
A. Tả cảnh ngụ tình. C. Các cặp đối chỉnh.
B. Sử dụng từ láy. D. Cả A, B, C.
Đ
Đ
Đ