quản trị ngân hàng thương mại đề cương chi tiết

QU N TR NGÂN HÀNG TH
Đ C

NG M I

NG CHI TI T

GI NG VIÊN
Th.s. Thái Văn Đ i _ Gi ng viên
Đ n v : Khoa Kinh t -Qu n tr Kinh doanh, Đ i h c C n Th
Đ a ch : Tp. C n Th
Đi n tho i: Email :
Gi làm vi c (office hours):
THÔNG TIN V MƠN H C
Mơ t mơn h c
M c tiêu
Đi u ki n tiên quy t
S ti t lý thuy t:
C u trúc môn h c

S ti t th c hành:
S ti t chu n b

nhà:

T ch c l p h c
Ph

ng pháp h c

TÀI LI U THAM KH O

1. Đánh giá và phòng ngừa r i ro trong kinh doanh
ngân hàng
TS. Nguy n Vĕn Ti n
NXB Th ng kê, 2002
Tài li u tham kh o

2. Qu n tr ngân hàng th

ng m i

PGS. TS. Lê Vĕn T , ThS. Nguy n Th
Xuân Li u.
NXB Th ng kê, 1999
3. Qu n lý và kinh doanh ti n t .
PTS. Nguy n Th Mùi
4. Qu n tr ngân hàng


TS. H Di u
NXB Th ng kê, 2002
5. Commercial Banking
Edward W. Reed
Edward K. Gill
Prentice - Hall, 1999
6. Commercial Bank Management
Peter S. Rose
Mc. Graw - Hill, 1999
KI M TRA VÀ ĐÁNH GIÁ
Cách th c thi và ki m tra
Đi m và thang đi m

Đ C

NG CHI TI T

Ch

ng 1

Tìm hi u v báo cáo tài chính c a ngân hàng th

Ch

ng 2

Mơ hình đo l

Ch

ng 3

Phân tích ho t đ ng kinh doanh c a ngân hàng th

Ch

ng 4

Qu n tr nghi p v đ u t c a ngân hàng th

Ch

ng 5

Qu n tr ngu n v n và thanh toán c a ngân hàng th

Ch

ng 6

S n ph m và chi n l

Ch

ng 7

Phân tích đ i th c nh tranh trong nghành ngân hàng

Ch

ng 8

Ho ch đ nh và ti n hành th c hi n chi n l

Ph l c

ng m i

ng l i nhu n và r i ro trong ho t đ ng ngân hàng

Tài li u tham kh o

ng m i

ng m i
ng m i

c s n ph m c a ngân hàng

c kinh doanh


CH ƠNG 1

TÌM HI U V

BÁO CÁO TÀI CHÍNH C A

NGÂN HÀNG TH

NG M I

I. TÌM HI U B NG CÂN Đ I K TOÁN
1. Khái ni m
2. N i dung và k t c u b ng cân đ i k tốn
3. Mơ t các kho n m c trên b ng Cân Đ i K Toán
II. BÁO CÁO THU NH P C A NGÂN HÀNG
1. Khái ni m
2. Gi i thích các ch tiêu trên b ng báo cáo thu nh p
III. NH NG THÔNG TIN B

SUNG

1. Tài s n sinh l i (TSSL)
2. Tài s n r i ro (TSRR)
3. KǶ h n c a ch ng khoán đ u t
4. Giá th tr

ng so v i giá s sách c a các ch ng khoán

5. T n th t tín d ng và kho n d tr bù đắp
6. N quá h n
7. S nh y c m lãi su t
8. S l

ng nhân viên

9. Giá c phi u trên th tr

ng (đ i v i ngân hàng c ph n)

10. Thu
IV. GI I THI U K TỐN KHO N D

TR

T N TH T TÍN D NG

V. NH NG THƠNG TIN NGỒI B NG CÂN Đ I K TỐN
VI. THƠNG TIN PHI TÀI CHÍNH
VII. NGU N THÔNG TIN VÀ CH T L

NG C A THÔNG TIN

Ch ng này gi i thi u và mô t m t cách khái quát v nh ng tài li u c b n đ c
s d ng trong vi c đánh giá tình hình ho t đ ng kinh doanh c a ngân hàng. Đ vi c đánh
giá đ c thu n ti n, b ng Cân Đ i K Toán (b ng t ng k t tài s n) và báo cáo thu nh p
c a ngân hàng s đ c trình bày m t cách c th đ làm ví d , ngồi ra cịn có nh ng tài
li u b sung v tình hình tài chính và nh ng nhân t nh h ng đ n ho t đ ng c a ngân
hàng.


I. TÌM HI U B NG CÂN Đ I K TỐN
1. Khái ni m
B ng cân đ i k tốn là m t báo cáo tài chính c a ngân hàng khái quát tình hình
s d ng v n và ngu n v n c a ngân hàng vào ngày cu i nĕm.
Đ có th đánh giá ho t đ ng c a ngân hàng m t cách chính xác, b ng Cân Đ i
K Toán dùng làm c s đ đánh giá ph i đ c ph n nh bằng s d bình quân ngày thay
vì s li u cu i nĕm. Đi u này r t d hi u b i vì s sai l ch có th phát hi n đ c n u
nh ng s li u hàng ngày đ c quan tâm đ n. S li u cu i nĕm ch s d ng trong m t s
tr ng h p nh t đ nh nào đó.
2. N i dung và k t c u b ng cân đ i k toán
B ng Cân Đ i K Toán đ

c th hi n m t cách t ng quát bao g m 2 ph n:

+ Ph n Tài s n (Assets) c a ngân hàng th hi n s s d ng v n (ngân quỹ) c a
ngân hàng, nó th hi n ho t đ ng c a ngân hàng.
+ Ph n N ph i tr & v n ch s h u (Liabilities and equity) đ c th hi n m t
cách c th từng ngu n hình thành nên ngân quỹ c a ngân hàng. N ph i tr không thu c
quy n s h u trong tài s n c a ngân hàng. Vì v y, v n ch s h u s bằng giá tr tài s n

tr đi giá tr n ph i tr .
V N CH S H U = T NG TÀI S N - N PH I TR
Sau đây xin mô t m t cách chi ti t v các kho n m c trên b ng Cân Đ i K Toán
c a m t ngân hàng th ng m i
B ng 1: B ng Cân Đ i K Tốn bình qn ngày c a Ngân hàng th
(NHTM) CN c a Mỹ

ng m i

ĐVT: 1.000.USD
Tài s n (Assets)
1/ Ti n mặt t i quỹ
2/ Ch ng từ có giá tr ng n h n
3/ Đ u t ch ng khoán

2000
2001
2002
10.217
11.698
13.205
2.723
2.200
1.504

16.697

18.625

26.925

17.012

16.330

15.176

+ Cho vay s n xu t kinh doanh

26.659

31.561

32.817

+ Cho vay tiêu dùng

19.679

26.938

28.141

+ Cho vay xây d ng, mua s m tài s n c

16.054

20.869

22.154

+ Ch ng khoán ch u thu .
+ Ch ng khoán mi n thu
4/ Cho vay


đ nh

123

Cho vay ròng
5/Tài s n c đ nh, máy móc thi t b
6/Tài s n khác
T ng c ng Tài s n:
Ngu n v n (Liabilitíe and equity)
1/ Ti n g i theo yêu c u thanh tóan
2/ Ti n g íi thanh tốn
3/ Ti n g i tiêtú ki m
4/ Ti n g i th tr ng ti n t
5/ Kỳ phi u
6/ Ch ng ch ti n g i (CD)
7/ Ti n g i có kỳ h n khác
T ng c ng ti n g i

83.453

(686)

(777)

65.035

78.944

82.676

3.260
1.006
115.950
2000
18.986
15.689
9.162
10.725
18.401
20.159
10.163
103.285

3.503
1.855
133.155
2001
19.125
16.983
7.185
16.710
20.425
27.165
10.403

117.996

3.781
2.891
146.158
2002
21.632
19.107
6.843
20.012
19.338
32.078
11.664
130.674

1.715

2.463

2.175

1.405
790
-

Trừ: D tr cho t n th t cho vay

79.630

(480)

T ng s cho vay:

341

65.515

+ Cho vay khác

262

1.654
950
-

1.384
1.091
-

963

1.013

1.103

1.348
6.444
8.755
115.950

1.798
7.281
10.092
133.155

1.795
8.023
10.834
146.158

8/ Vay ng n h n:
+ Từ ngân hàng trung

ng

+ Từ các t ch c khác
9/ N ph i tr khác
10/ N dài h n
11/ V n ch s h u
+ C phi u thông th

ng

+ Chênh l ch tĕng giá
12/ Thu nh p ch a phân ph i
T ng c ng v n ch s h u
T ng ngu n v n
3. Mô t các kho n m c trên b ng Cân Đ i K Toán
3.1. Các kho n m c Tài s n (s d ng v n)

- Ti n mặt t i quỹ bao g m b n lo i tài s n bằng ti n nh sau:
+ Ti n gi y và ti n kim lo i t i két s t c a ngân hàng (NH), dành đ thanh toán
cho nh ng khách hàng, các kho n ti n nh hàng ngày và các kho n cho vay đ t xu t.


+ Ti n g i d tr
NH Trung ng, do các bi n pháp phòng ngừa ph i ti n hành,
các ngân hàng g i m t kh i l ng ti n gi y và ti n kim lo i m c t i thi u và an toàn t i
ngân hàng trung ng.
+ Ti n g i d tr
NH chi nhánh, nhi u ngân hàng l n trong m t s khu v c
trong n c ph c v nh là “t ng kho” c a các ngân hàng nh .
+ Các kho n ti n trong quá trình thu, các kho n ti n trong lãnh v c thanh toán s
thu trong th i gian ng n.
- Ch ng từ có giá ng n h n: Các ch ng từ có giá ng n h n ngân hàng đang n m
gi nh kỳ phi u, tín phi u kho b c. Đây cũng là d tr c a ngân hàng có tính thanh
kho n cao.
- Đ u t ch ng khoán: Các ngân hàng th ng m i đ u t vào các ch ng khốn vì
m c đích thanh kho n và đa d ng hố ho t đ ng đ nâng cao l i t c.
- Cho vay ( tín dung ) : Ho t đ ng tín d ng là ho t đ ng sinh l i ch y u c a các
ngân hàng th ng m i. Trong ho t đ ng tín d ng, m c tiêu ch y u c a ngân hàng là
ki m đ c l i nhu n, trên c s ph c v nhu c u tín d ng c a c ng đ ng. Nhà qu n tr
ngân hàng cũng ph i quy t đ nh phân chia v n trong ph m vi các kho n m c cho vay,
nghĩa là v n ph i đ c phân thành các kho n cho vay nh : tín d ng s n xu t kinh doanh,
tín d ng tiêu dùng, tín d ng tài s n c đ nh, tín d ng khác...
- Tài s n c đ nh, máy móc thi t b : Bao g m giá tr tài s n c a ngân hàng nh
nhà c a, trang thi t b và nh ng trang b c n thi t dành cho các ho t đ ng c a ngân hàng.
- Tài s n khác: Là nh ng tài s n không nằm trong các lo i tài s n nói trên.
3.2 Các kho n m c Ngu n v n
B ph n l n nh t thu c ngu n c a ngân hàng th

hàng là cá nhân và các doanh nghi p.

ng m i là ti n g i c a khách

- Ti n g i theo yêu c u (thanh toán) c a khách hàng: Là lo i ti n g i có th rút ra
b t c lúc nào cho nhu c u th c t . Lo i ti n g i này còn g i là ti n g i phát hành séc,
nghĩa là chúng có th đ c rút ra bằng cách phát hành séc. Lo i ti n g i này luôn đáp
ng cho ch tài kho n các giao d ch thanh toán c a h .
- Ti n g i ti t ki m là ph ng th c ph bi n nh t đ i v i công chúng ph n ánh
trong các tài kho n ti t ki m và bằng các s ti t ki m. Nh ng lo i ký thác này có th rút
ra bình th ng b t c lúc nào, nh ng v ph ng di n kỹ thu t, t i m t s ngân hàng theo
quy đ nh c a h c n ph i có th i gian nh t đ nh.
tr

- Ti n g i c a th tr ng ti n t : Ti n g i c a khách hàng ho t đ ng trên th
ng ng ai h i, th tr ng ti n t qu c t .

- Kỳ phi u: là gi y n đ c ngân hàng phát hành theo đi u lu t c a ngân hàng
nh là b ph n ngu n v n c a ngân hàng.
- Ch ng ch ti n g i: Các cá nhân, công ty, doanh nghi p ký thác có kǶ h n
đ c ch ng nh n bằng ch ng ch ti n g i c a NH, l ai huy đ ng v n này hi n nay
chi m v trí l n so v i ti n g i ti t ki m.


- Ti n g i có kỳ h n khác: Ti n g i c a cá nhân, các t ch c theo kỳ h n nh t
đ nh c a ngân hàng, khi đ n h n m i đ c rút ra. Trong tr ng h p đặc bi t c n ng i
g i ti n cũng có th rút ti n tr c kỳ h n, nh ng không đ c h ng lãi su t kỳ h n.
- Vay ng n h n: Đây là kho n vay c a ngân hàng nhằm b sung cho v n ho t
đ ng kinh doanh c a mình, có th vay từ ngân hàng nhà n c, hoặc từ các t ch c tín
d ng khác trong n c và n c ngoài.

n

- N dài h n: Các kho n vay dài h n từ các t ch c tín d ng khác, có th trong
c hoặc từ n c ngoài.

- N ph i tr khác: Các kho n n phát sinh trong quá trình ho t đ ng c a ngân
hàng, nh ph i tr ng i bán ng i cung c p, ph i n p ngân sách Nhà n c, ph i tr
công nhân viên . .
- V n ch s h u: V n ch s h u bao g m c phi u thông th
tĕng giá và thu nh p ch a phân ph i.

ng, chênh l ch

II. B NG BÁO CÁO THU NH P C A NGÂN HÀNG
1. Khái ni m
Báo cáo thu nh p là m t báo cáo tài chính th hi n k t qu ho t đ ng kinh doanh
cu ngân hàng sau m t kỳ k toán (cu i nĕm).
Thu nh p lãi su t trên tài s n sinh l i cu ngân hàng là ngu n thu nh p c b n,
trong khi chi phí lãi su t c n đ huy đ ng đ c ngu n quỹ ti n t c a ngân hàng th ng
là chi phí c b n.
Ngồi ra, các kho n thu nh p khác nh thu l phí v d ch v , hoa h ng nh n y
thác .. là nh ng kho n thu quan tr ng c a h u h t các ngân hàng.
Các kho n chi phí khác nh chi phí nhân viên ( ti n l ng, ph c p ..), máy móc
thi t b và nh ng chi phí khác nhằm ph c v cho ho t đ ng ngân hàng có ý nghĩa cho
ho t đ ng c a ngân hàng.
Sau đây là m u b ng báo cáo thu nh p lãi l c a ngân hàng
B ng 2: B ng báo cáo thu nh p c a NHTM CN qua 3 nĕm
ĐVT:1.000.USD
Kho n m c
I. THU NH P

2000

2001

2002

1/ Thu nh p lãi su t
+ Ch ng từ có giá tr ng n h n

279

159

153

+ Đ u t ch ng khoán ch u thu

1.792

1.850

1.920


+ Đ u t ch ng khoán mi n trừ thu

1.098

1.068

1.025

+ Cho vay s n xu t kinh doanh

4.109

3.665

3.533

+ Cho vay th

ng m i

2.898

3.229

3.408

+ Cho vay xây d ng, mua s m TSCĐ

1.936

2.923

2.224

16

29

32

12.182

12.023

12.295

657

947

1.061

309
13.094

349
13.519

468
13.842

+ Ti n g i theo yêu c u (thanh toán)

535

547

593

+ Ti n g i thanh toán

482

345

296

+ Ti n g i tiêtú ki m

885

1.321

1.155

1.626

1.637

1.494

+ Kỳ phi u

2.434

2.266

2.603

+ Ch ng ch ti n g i (CD)

1.091

865

393

+ Ti n g i có kỳ h n khác

346

409

198

62

89

85

+ N ph i tr khác

0

0

0

+ N dài h n
T ng chi phí lãi su t
2/ Chi phí ngồi lãi su t

7.461

7.479

7.363

+ Cho vay khác
T ng c ng thu nh p lãi su t

2/ Thu nh p ngồi lãi su t
+ Thu phí d ch v
+ Thu nh p ngoài lãi su t khác
T ng thu nh p ho t đ ng
II. CHI PHÍ
1/ Chi phí lãi su t

+ Ti n g i c a th tr

+ Vay ng n h n

ng ti n t

+ D phịng t n th t tín d ng
+L

ng và thu nh p c a công nhân viên

+ Chi phí ho t đ ng
+ Chi phí khác
T ng chi phí
Thu nh p tr c thu
Thu thu nh p
Thu nh p ròng ( sau thu )
Chia c t c

297

403

517

2.505

2.721

3.002

806

883

969

751
11.640
1.454
139
1.315
481

628
12.114
1.205
38
1.167
506

687
12.538
1.304
102
1.202
507

2. Gi i thích các ch tiêu trên b ng báo cáo thu nh p:
- Thu nh p lãi su t là thu nh p từ các ch ng từ có giá ng n h n, các kho n đ u t
ng n h n, các kho n tín d ng th ng m i, tín d ng tiêu dùng, tín d ng TSCĐ và các
kho n tín d ng khác mà ngân hàng nh n đ c trên từng lo i tài s n c th này.
T t c thu nh p lãi su t trừ đi ph n chi phí liên quan là ph n ch u thu , v i s
ngo i trừ thu nh p lãi su t c a ch ng khoán mi n trừ thu .
- Thu phí d ch v , hoa h ng bao g m các kho n thu nh p do nh ng d ch v khác

nhau c a ngân hàng nh nh n s y thác c a khách hàng, m L/C cho khách hàng, b o
lãnh tín d ng, l phí c p tín d ng . . .
- Thu nh p ngoài lãi su t khác bao g m thu nh p ròng từ b ph n ho t đ ng kinh
doanh, từ cho thuê tài chính tr c ti p . . .
- Chi phí lãi su t là kho n chi phí tr cho các kho n ký g i, các kho n vay ng n
h n, kho n n dài h n, các kho n n khác . . . trên từng lo i n ph i tr c th . Chi phí
lãi su t là lo i chi phí đ c trừ ra khi xác đ nh thu thu nh p c a ngân hàng.
- D phịng t n th t tín d ng là m t kho n ti n trích từ thu nh p đ hình thành
m t kho n d tr bù đ p cho kho n t n th t tín d ng có th phát sinh. Theo qui đ nh d
phịng t n th t tín dung là m t kho n chi phí ngịai lãi su t, làm gi m l i nhu n c a NH,
gi m tài s n trên b ng Cân đ i k tóan.. V qu n tr d a trên ki n th c và s nh n bi t v
ch t l ng c a các kho n tín d ng có th d phịng ít h n hay nhi u h n m c qui đ nh và
tin t ng rằng s đ bù đ p cho các kho n t n th t tín d ng có th x y ra.
- Ti n l ng và các kho n thu nh p c a công nhân viên th hi n toàn b các
kho n bù đ p đã chi cho t t c công nhân viên trong ngân hàng. Kho n bù đ p này không
ch bao g m ti n l ng mà còn bao g m các kho n chi có tính ch t xã h i, cho s c kh e
c a nhân viên . . .
- Chi phí ho t đ ng bao g m kho n kh u hao TSCĐ, chi phí th m
phịng máy móc, và thu trên máy móc thi t b .

n vĕn

- Chi phí khác là lo i chi phí chung cho chi phí ho t đ ng cịn l i c a ngân hàng.
Kho n này th ng bao g m các kho n chi phí nh qu ng cáo, b o hi m, chi phí giám
đ c, b u phí . . .


- Thu nh p tr

c thu là s chênh l ch gi a t ng thu nh p ho t đ ng và t ng chi

phí.
- Thu nh p rịng là kho n thu nh p tr c thu trừ đi kho n thu thu nh p ph i n p
cho ngân sách nhà n c, ngân sách đ a ph ng c a nĕm đó.
III. NH NG THƠNG TIN B

SUNG

Nh ng kho n m c từ b ng Cân Đ i K Toán c a ngân hàng th ng đ c k t h p
v i nh ng thông tin b sung s r t h u hi u trong vi c đánh giá ho t đ ng c a ngân hàng.
Sau đây là s mô t v các thơng tin b sung có liên quan trong vi c đánh giá.
1. Tài s n sinh l i (TSSL)
Tài s n sinh l i là t t c các tài s n đem l i lãi su t. Ti n t i quỹ và thi t b máy
móc thi t b là 2 lo i tài s n không thu c tài s n sinh l i.
TSSL = T ng tài s n - (Ti n t i quỹ + ti n d tr + máy móc thi t b và TSCĐ)
2. Tài s n r i ro (TSRR)
TSRR là tài s n sinh l i ph thu c vào r i ro tín d ng cũng nh r i ro lãi su t, là
nh ng tài s n đ u t vào nh ng lãnh v c có r i ro cao, có th b t n th t. các n c t
b n, m t s ngân hàng v n cịn tính tài s n r i ro bằng tài s n sinh l i trừ đi toàn b
ch ng khốn c a chính ph . Tuy nhiên, đa s các ngân hàng tính tài s n r i ro bằng tài
s n sinh l i trừ đi các ph ng ti n chi tr và ch ng khốn đ u t kỳ h n d ói 1 nĕm.
TSRR = TSSL - ( các ch ng từ có giá + ch ng khoán đ u t

d

i 1 nĕm)

3. Kỳ h n c a ch ng khoán đ u t
Các lo i ch ng khoán đ c phân lo i ch ng khóan đ u t ng n h n và ch ng
khoán đ u t dài h n. Thông tin này giúp cho chúng ta hi u đ c s nh y c m lãi su t

c a danh m c v n đ u t ch ng khoán và ti m nĕng tĕng hoặc gi m thu nh p c a danh
m c v n đ u t này n u lãi su t thay đ i.
4. Giá th tr
khoán

ng so v i giá s sách c a các ch ng

Ch tiêu này ch tỷ l % c a giá tr s sách so v i giá th tr ng c a ch ng khoán
ngân hàng. S khác nhau gi a giá th tr ng và giá tr trên s sách c a ch ng khoán
t ng tr ng cho s tĕng giá hay gi m giá không th hi n trong danh m c đ u t ch ng
khốn.
5. T n th t tín d ng và kho n d tr bù đ p


Tình hình d tr cho t n th t tín d ng và kho n t n th t tín dung th c t phát sinh
c a NH, m t nhà qu n tr NH có kinh nghi m s d tr cho t n th t tín d ng m t s
l ng t ng đ i phù h p h n.

6. N quá h n
N quá h n là nh ng kho n n tín d ng bao g m c lãi và g c, hoặc lãi không thu
đ c khi đ n h n. Ch tiêu n quá h n cho th y m t s nh n xét v ch t l ng danh m c
đ u t tín d ng c a ngân hàng.
7. S nh y c m lãi su t
S nh y c m lãi su t ch s so sánh gi a s nh y c m c a lu ng ti n t thu c tài
s n (tài s n nh y c m lãi su t) và lu ng ti n t thu c ngu n v n (ngu n v n nh y c m lãi
su t). Kỳ h n c a s nh y c m này th ng đ c xác đ nh (30 ngày , 90 ngày , 6 tháng ..
). Các kho n đ u t càng ng n h n càng nh y c m v i lãi su t, có nghĩa là khi lãi su t
thay đ i thu nh p từ các kho n đ u t này s thay đ i.
* Tài s n nh y c m lãi su t là các lo i tài s n mà trong đó thu nh p v lãi su t s
thay đ i trong m t kho n th i gian nh t đ nh khi lãi su t thay đ i.

* Ngu n v n (N ph i tr ) nh y c m lãi su t là các kho n n mà trong đó chi phí
lãi su t s thay đ i trong th i gian nh t đ nh khi lãi su t thay đ i.
8. S l

ng nhân viên

Ch tiêu này có th đ c dùng đ đánh giá qui mơ ho t đ ng c a ngân hàng.
Ngịai ra c n phân lo i nhân viên chính th c và nhân viên bán th i gian qui đ i t ng
đ ng, hoặc nhân viên biên ch và h p đ ng, đi u này cho th y trình đ chun mơn c a
nhân viên trong ho t đ ng ngân hàng, từ đó có th đánh giá đ c nĕng l c h at đ ng c a
NH.
9. Giá c phi u trên th tr

ng (đ i v i ngân hàng c ph n)

C phi u c a NH có th bán đ c v i giá cao m t cách tích c c trên th tr ng
hoặc ng c l i. Giá c phi u trên th tr ng tĕng hay gi m cho th y đ c k t qu kinh
doanh c a ngân hàng có hi u qu hay khơng, ch c ch n rằng khi giá c phi u trên th
tr ng c a ngân hàng có xu h ng gia tĕng hàng nĕm, ch ng t ngân hàng này ho t đ ng
kinh doanh có hi u qu và ng c l i thì s phá s n đang đ n g n v i ngân hàng.
10. Thu
Thu là ph n thu nh p c a ngân hàng th ng m i trong quá trình h at đ ng kinh
doanh phân ph i cho Nhà n c theo ch đ qui đ nh Tùy theo chính sách c a m i qu c
gia các lo i thu ngân hàng ph i th c hi n theo nghĩa v đ i v i Nhà n c bao g m các


thu gì, thu su t bao nhiêu đ u đ c qui đ nh trong lu t thuê. Trong ví d c a ngân hàng
th ng m i CN thu thu nh p NH ph i n p v i thu su t 32%.
Các thông tin b sung c a NHTM CN đ

c h th ng trong b ng sau đây:

B ng 3: Các thông tin b sung c a ngân hàng
CN

ĐVT:1.000 USD

Ch tiêu
1. Tài s n sinh l i
2. Tài s n r i ro
3. Ch ng khoán đ u t
+ D i 1 nĕm
+ Trên 1 nĕm - 5 nĕm
+ 5 nĕm - 10 nĕm
+ Trên 10 nĕm
3. Giá trên s sách /giá th tr
các ch ng khoán

2000
101.467
92.700

2001
115.899
108.241

2002
126.281
119.046

6.044
11.421
9.653
6.591

5.458
14.218
9.824
5.255

5.731
15.372
15.808
5.190

96,81%

98,17%

108,91%

90,04%
287

96,01%
320

103,18%
424

552
964
251
1

681
1.433
388
3

845
1.688
436
3

50.644
46.741
126
13

59.766
66.182
132
12

70.352
81.749
136
10

1.633

1.577

1.498

12.663

12.532

12.768

ng c a

+ Ch ng khoán đ u t ch u thu
+ Ch ng khoán đ u t

mi n trừ

thu
5. T n th t tín d ng trừ kho n d tr bù
đ p.
6. N quá h n
+ Cho vay SXKD
+ Cho vay tiêu dùng
+ Cho vay TSCĐ
+ Cho vay khác
7. S nh y c m lãi su t (1 nĕm)
+ Tài s n nh y c m lãi su t
+ Ngu n v n nh y c m Lãi su t

8. S l ng lao đ ng ( ng i)
9. Giá th tr ng cu m i c phi u
10 . Thu : Đ c tính tốn trên c s
lu t thu qui đ nh cho NH CN nh sau:
+ M c thu nh p lãi su t trên ch ng
khóan mi n trừ thu .
+ T n thu nh p lãi su t t
tính thu
+ T ng thu nh p t

ng đ

ng đ

ng

ng tính


thu
13.629

13.828

14.315

Các thông tin b sung cho bi t chi ti t h n nh ng d li u c n thi t s d ng trong
phân tích ho t đ ng kinh doanh c a ngân hàng, cho phép đánh giá v qui mô, nĕng l c,
và kh nĕng sinh l i cũng nh r i ro trong h at đ ng đ u t c a NH m t cách chính xác
h n.

IV. GI I THI U K TỐN KHO N D

TR

T N TH T TÍN D NG

M c yêu c u d tr cho s bù đ p t n th t tín d ng nên đ c d a trên ki n th c v
qu n lý các danh m c đ u t tín d ng hi n có c a NHTM. Đặc bi t, ng i qu n lý ph i
xem xét th ng xuyên nh ng v ng m c gặp ph i v t n th t tín d ng và khái quát ch t
l ng danh m c đ u t tín d ng, nh ng đi u ki n v kinh t tài chính hi n t i và kh
nĕng trong t ng lai, nh ng kinh nghi m liên quan đ n các kho n tín d ng hi n hành ..
đ xác đ nh m c d tr m t cách chính xác.
Ví d : Tài li u c a NHTM CN (2002 )
B ng 4: K toán kh an d tr
d ng
D
T
D
D

v t n th t tín
ĐVT: USD

tr cho t n th t tín d ng cịn l i , 31/ 12/ 2001
n th t tín d ng trong nĕm 2002 phát sinh
phòng cho t n th t tín d ng nĕm 2002
tr cho t n th t tín d ng cịn l i , 31 / 12/ 2002

731.300

- 423.820
+ 517.220
824.700

B ng 4 cho th y d tr cho t n th t tín d ng nĕm 2001 còn thừa l i 731.300
USD sau khi dã bù đ p cho t n th t trong nĕm. Nhà qu n tr ngân hàng này đã th y rằng
các kho n đ u t tín d ng có kh nĕng t n th t nhi u h n trong nĕm 2002, nên đã d tr
thêm m t kho n là 517.220 USD. Do d tr thêm nhi u h n s t n th t phát sinh là
423.820 USD trong nĕm 2002, nên vào cu i nĕm 2002 m c d tr t n th t còn l i
824.700 USD, v n m c cao h n nĕm tr c. Kh an d tr t n th t đã làm tĕng thêm
chi phí c a NH, t c là gi m l i nhu n, n u d tr quá l n chi phí s tĕng cao, l i nhu n
càng gi m. V n đ
đây c n xem xét m c d tr h p lý nh t, b o d m hi u qu trong
h at đ ng.
V. NH NG THƠNG TIN NGỒI B NG CÂN Đ I K TOÁN
Ngân hàng đã phát tri n nhi u ho t đ ng m i trong kinh doanh. Các ho t đ ng
này không đ c li t kê trên b ng cân đ i k toán nh các tài s n hay các kho n n ph i
tr . Nh ng ho t đ ng này có th nh h ng l n đ n l i nhu n và r i ro c a ngân hàng.
Có hai lo i ho t đ ng thu c thơng tin ngồi b ng cân đ i k toán:


- Lo i ho t đ ng th nh t bao g m các ho t đ ng đem l i thu nh p hoặc ph i chi
m t s chi phí mà khơng liên quan đ n s s n sinh hay n m gi tài s n hoặc ngu n v n
c a ngân hàng. Thí d : ng i môi gi i đ h ng hoa h ng.
- Lo i ho t đ ng th hai bao g m nh ng cam k t ph i th c hi n c a ngân hàng và
quy n đòi h i ph i đ c th c hi n. Lo i ho t đ ng này đ c chia làm ba lo i c th nh
sau:
Sự đảm bảo về tài chính: Là s nh n trách nhi m b i m t ngân đ ng ra nh n
nhi m v đ i v i thành ph n th ba đ th c hi n nhi m v n u thành ph n th ba n y
không th c hi n đ c nh :

+ B o đ m th tín d ng ngân hàng ph i tr cho ng i h ng l i s ti n n u thành
ph n th ba có s b t n v tài chính. Trong thanh tốn xu t nh p kh u theo ph ng
th c tín d ng ch ng từ, n u ngân hàng m th tín dung khơng có kh nĕng thanh tóan
cho đ n v xu t kh u, ngân hàng b o lãnh này s th c hi n nhi m v này.
+ H n m c tín d ng mà ngân hàng đã th ng nh t v i khách hàng c a mình ngân
hàng ph i cung c p đ n m c t i đa cho khách hàng trừ khi đi u ki n đ c thay đ i m t
cách c th .
+ Tín d ng tu n hồn là h p đ ng tín d ng thơng th ng gi a ngân hàng và
khách hàng ngân hàng s c p v n cho khách hàng tùy thu c vào th i h n đã ghi trên h p
đ ng.
+ Nh ng ti n nghi phát hành ch ng khoán đ

c đ m b o b i ngân hàng.

Tài chính thương mại
Tài chính th ng m i bao g m m th tín d ng th ng m i và ch p nh n chi tr
th tín d ng đ c dùng trong tài chính th ng m i qu c t . Ngân hàng m th tín d ng
b o đ m v i khách hàng mình s tr cho thành ph n th ba theo h p đ ng. S ch p nh n
c a ngân hàng th c hi n đ i v i h i phi u có kỳ h n b o đ m s thanh toán ti n khi đ n
h n.
Những hoạt động đầu tư
Nh ng ho t đ ng này không xu t hi n trên b ng cân đ i k toán c a ngân hàng,
nh các nghi p v mua bán có kỳ h n, nghi p v hóan đ i ti n t (Swap ), nghi p v
quy n ch n (Option) . . .Nh ng ho t đ ng này đ u có cùng đặc tính nh nh ng ho t
đ ng khác ngoài b ng cân đ i k tốn. Ngân hàng ln ln nh n đ c l phí hoặc thay
đ i v trí r i ro, đây là nh ng ho t đ ng không xu t hi n trên b ng cân đ i k toán bây
gi nh ng qua đó ngân hàng có th th c hi n trong t ng lai.
VI. THÔNG TIN PHI TÀI CHÍNH
Thơng tin phi tài chính cũng nh h ng đ n tình hình tài chính t ng qt cu ngân
hàng. Danh sách các thông tin này đã đ c đ a ra b i Michael Knapp và tóm t t nh sau:

Danh sách câu h i thu c thông tin phi tài chính
1. Ngân hàng có đ

c đ m b o b i trung tâm d ch v thông tin khơng?

2. Ngân hàng có đ

c ki m tốn b i cơng ty ki m tốn khơng?


3. Ngân hàng vừa thay đ i ng

i ki m tốn đ c l p ph i khơng?

4. NH có thay đ i v s qu n lý trong nh ng nĕm g n đây không?
5. Nh ng thông tin gì vê kinh nghi m ho t đ ng ngân hàng và kinh nghi m v
kinh doanh chung mà các ng i bên ngồi có th có đ c?
6. S xu t hi n các nhà giám đ c n i ti ng bên ngồi có nh h
đ ng c a ngân hàng không?

ng l n đ n ho t

7. Ngân hàng có h i đ ng xem xét l i, ki m tra l i kho n cho vay không?
8. Ch t l

ng t ng quát và đi m m nh tài chính c a ngân hàng là gì?

9. Ngân hàng có s d ng ph
kho n cho vay khơng?

ng pháp b o tịan v n đ khơng th c hi n nh ng

10. Ngân hàng có tặng kho n ti n th

ng lãi su t đáng k cho ngu i g i ti n

không?
Quan đi m c b n v nh ng thông trên là s b sung quan tr ng cho thơng tin tài
chính c a ngân hàng.
VII. NGU N THÔNG TIN VÀ CH T L

NG C A THƠNG TIN

Các ngu n thơng tin ngân hàng s p x p th t từ báo cáo tài chính hàng nĕm c a
ngân hàng đ n s phân tích chi ti t tài chính sẵn có trong nh ng báo cáo ho t đ ng ngân
hàng th ng nh t. Công ty t v n, h i liên hi p công nghi p, và d ch v thông tin cũng
cung c p thông tin quan tr ng cho vi c đánh giá ho t đ ng kinh doanh c a ngân hàng.
Ch t l ng thông tin, c th thơng tin v tài chính, trên c ng v ngân hàng đáng
đ cao quan đi m ch t l ng c a thông tin c n thi t đ phân tích ho t đ ng kinh doanh.
Ba lãnh v c c n quan tâm:
+ S d ng th i đi m c a d li u
+ S d ng giá tr s sách c a d li u
+ S nh n th c cho phép đ nh rõ nh ng d li u c b n
H u h t các báo cáo tài chính hàng nĕm hay từng quí c a ngân hàng đ u đ c
th c hi n vào m t đi m th i gian c th , nh ng nh ng tài s n và ngu n v n tài chính là
ng n h n hoặc có th mua, bán, hoặc có th tr l i trong m t th i gian ng n, m t s d
li u th i đi m có th khơng ph n ánh m t cách chính xác đ c quá trình bi n đ ng c a
chúng. Các nhà phân tích ngân hàng ln dùng s d bình qn ngày v tài s n và ngu n
v n cho vi c đánh giá ho t đ ng c a ngân hàng.
D li u dùng trong phân tích h at đ ng kinh doanh c a ngân hàng nh b ng cân

đ i k tốn khơng th dùng s li u th i đi m, vì s khơng chính xác.
Giá tr s sách c a d li u không ph n chính xác hi u qu c a h at đ ng kinh
doanh trong lãnh v c đ u t các ch ng khoán, khi giá th tr ng c a ch ng khoán thay
đ i tĕng hay gi m đ u nh h ng đ n tỷ su t sinh l i.


Thơng tin tài chính ngân hàng đ c ch ra m t cách t ng quát theo giá tr s sách
h n là giá th tr ng. Ch có kho n m c trên b ng cân đ i k tốn mà đa s ngân hàng
cung c p trên thơng tin giá tr th tr ng là ch ng khoán đang n m gi .. Còn nh ng tài
s n c b n khác, nh các kho n cho vay, và n ph i tr , nh vay dài h n đ u đ c trình
bày theo giá tr s sách.
Cu i cùng, nhi u lo i thông tin tài chính ngân hàng đ u b
k tốn, lu t thu , và s quy t đ nh qu n lý.

nh h

ng b i qui t c

CH ƠNG 2

MƠ HÌNH ĐO L

NG L I NHU N VÀ R I RO

TRONG HO T Đ NG NGÂN HÀNG
I. V N D NG NH NG KI N TH C C
NGHI P

B NT

TÀI CHÍNH DOANH

1. Th c hi n m c tiêu đ u tiên
2. Đo l

ng r i ro cho doanh nghi p

3. Thông tin c n thi t b sung thêm đ i v i doanh nghi p
4. Đ i v i ho t đ ng c a ngân hàng
5. Phân tích kh năng sinh l i c a ngân hàng
II. ĐO L

NG L I NHU N VÀ R I RO TRONG HO T Đ NG NGÂN HÀNG

1. Môi tr

ng ho t đ ng c a NH SMV

2. Đo l

ng k t qu thu nh p

3. Đo l

ng r i ro:

4. Đ ra m c tiêu cho l i nhu n và r i ro
III. S

ĐÁNH Đ I GI A L I NHU N VÀ R I RO

1. Nh n m nh đ n thanh kho n và s nh y c m lãi su t cân bằng:
2. B ph n qu n lý, c đơng và đ nh ch
3. Tình hình b sung s đánh đ i gi a l i nhu n và r i ro


Nhi u ngân hàng s ph i qu n tr và ch p nh n r i ro cao đ có th đ t đ c l i
nhu n h p lý. Đi u quan tr ng m t ngân hàng có th đo l ng r i ro đ th c hi n l i
nhu n kh quan h n trong kỳ t i v i nh ng thách th c c a các nhân t bên ngoài và s
đi u ch nh các lu t l . Ho t đ ng c a m t ngân hàng s nh h ng đ n giá tr ï c a nó trên
th tr ng, nĕng l c c a nó s thơn tính ngân hàng khác hoặc là b thơn tính v i giá t t,
và nĕng l c s t o nên trong th tr ng tài chính. Mặc dù ngân hàng không th thay đ i
k t qu ho t đ ng đã qua, nh ng qua đánh giá k t qu ho t đ ng này là b c đ u tiên c n
thi t cho vi c l p k ho ch ho t đ ng trong t ng lai.
Ch ng này gi i thi u ki n th c c b n v ph ng pháp phân tích l i nhu n và
r i ro c a ngân hàng, bằng cách v n dung các tỷ s đo l ng l i nhu n và r i ro trong
doanh nghi p vào phân tích l i nhu n và r i ro trong h at đ ng c a ngân hàng. Đ ng th i
cho th y s đánh đ i gi a l i nhu n và r i ro , nghĩa là l i nhu n càng cao thì r i ro càng
cao và ng c l i.
I. V N D NG NH NG KI N TH C C
NGHI P

B NT

TÀI CHÍNH DOANH

Nhi u nhà ngân hàng cho rằng ngân hàng th ng m i thì khác v i kinh doanh phi
tài chính vì th nh ng khái ni m đ c s d ng trong phân tích doanh nghi p thì khơng
phù h p cho các ngân hàng th ng m i. Mặc dù ngân hàng ho t đ ng trong m t lãnh v c
đặc bi t, nh ng h u h t các khái ni m nguyên th y đ c phát tri n đ u h ng v l i

nhu n. Nói m t cách t ng quát, nh ng khái ni m c b n dùng trong phân tích ho t đ ng
doanh nghi p phù h p cho vi c phân tích ngân hàng th ng m i.
1. Th c hi n m c tiêu đ u tiên
- Trong lãnh v c ho t đ ng kinh doanh, m t doanh nghi p mua nguyên v t li u ì k t h p
v i ti n v n và lao đ ng đ s n xu t ra s n ph m hàng hóa hoặc d ch v . R i sau đó hàng
hóa và d ch v s đ c bán cho ng i s d ng v i giá cao h n chi phí nguyên v t li u,
v n và lao đ ng và thu đ c l i nhu n.
- Trong lãnh v c tài chính, m t doanh nghi p thu hút đ c ngu n quỹ ti n t từ
các ch n và ch s h u; chi ngu n quỹ cho nguyên v t li u, t b n, lao đ ng và b o t n
ngu n quỹ. Theo lý thuy t tài chính hi n nay, m c tiêu c b n c a qu n tr doanh nghi p
là t i đa hóa giá tr ch s h u đ u t c a doanh nghi p.
2. Đo l

ng r i ro cho doanh nghi p

Đ xác đ nh xem vi c qu n tr ho t đ ng kinh doanh có đ t đ c các m c tiêu đã
đ ra hay không, c n phân tích l i nhu n và r i ro c a doanh nghi p. S gi i thi u này
liên quan kh nĕng sinh l i đ c phân tích bao hàm trong mơ hình l i nhu n trên v n ch
s h u. Mơ hình này đ c phát tri n đ u tiên b i Dupont Corporation. Nó có th d c
phân tích đ làm rõ nh ng lãnh v c mà trong đó doanh nghi p có th c n c i ti n.
3. Thơng tin c n thi t b sung thêm đ i v i doanh nghi p


Đi sâu h n n a trong phân tích kh nĕng sinh l i, l i nhu n c a doanh nghi p c n
ph i đ c đánh giá. Đo l ng r i ro, nh s thay đ i c a chi phí hàng bán, c a các lo i
chi phí . . . c n ph i đ c tính tốn m t cách c th . Đo l ng r i ro và l i nhu n c a
doanh nghi p th ng đ c so sánh v i các doanh nghi p khác cùng qui mơ, cùng tính
ch t s n xu t.
Qu n tr doanh nghi p thành công là s n l c cân bằng gi a r i ro và l i nhu n
vì s t i đa hóa giá tr đ u t c a doanh nghi p.

4. Đ i v i ho t đ ng c a ngân hàng
Ngân hàng th ng m i huy đ ng đ c v n từ các khách hàng, các ch n , và
ngu n v n ch í s h u, r i s d ng ngu n quỹ ti n t cho nguyên v t li u, lao đ ng . . .
và hy v ng đ thu h i l i s ti n l n h n s ti n đã b ra. Đ i v i ngân hàng th ng m i,
nguyên v t li u là quỹ ti n t , và s n ph m bán ra cũng là quỹ ti n t . Cũng nh doanh
nghi p phi tài chính, m c tiêu c b n c a qu n tr ngân hàng là t i đa hóa giá tr đ u t
c a ch s h u trong ngân hàng.
5. Phân tích kh năng sinh l i c a ngân
hàng
Đ phân tích kh nĕng sinh l i c a ngân hàng tài li u đ
tài chính c a ngân hàng nh :

c s d ng là các báo cáo

+ B ng cân đ i k toán (b ng t ng k t tài s n) th hi n bằng s li u bình quân.
+ B ng báo cáo thu nh p lãi l c a ngân hàng.
Và tính tốn các ch tiêu dùng đ phân tích kh nĕng sinh l i trên c s mơ hình
Dupont.
Tr c tiên ta l y ví d phân tích kh nĕng sinh l i c a m t doanh nghi p phi tài
chính, đó là cơng ty ABC c a Mỹ h at đ ng trong lãnh v c s n xu t kinh doanh.
Ví d : Báo cáo tài chính c a cơng ty ABC
B ng1: B ng Cân Đ i k Tốn bình qn c a cơng ty ABC năm 2002
ĐVT: USD
Tài s n
V n bằng ti n
Kho n ph i thu
Hàng t n kho
TSCĐ
T ng c ng

Ngu n v n
5.000.000
30.000.000
20.000.000
45.000.000
100.000.000

N ng n h n
N dài h n
Ngu n v n ch s h u
Thu nh p gi l i
T ng c ng

3.000.000
2.000.000
1.000.000
4.000.000
10.000.000

B ng 2: B ng báo cáo thu nh p c a công ty ABC nĕm 2002
ĐVT: USD


Ch tiêu
1 - Doanh thu bán hàng
2 - Giá v n hàng bán
3 - Thu nh p ho t đ ng (lãi g p)
4 - Chi phí bán hàng và chi phí qu n lý DN
5 - Thu nh p ho t đông tr c thu và lãi vay
6 - Lãi vay

7 - Thu nh p ch u thu
8 - Thu thu nh p (34%)
9 - Thu nh p sau thu

S ti n
20.000.000
15.000.000
5.000.000
3.000.000
2.000.000
4.00.000
1.600.000
544.000
1.056.000

Phân tích kh nĕng sinh l i c a Công ty ABC, cĕn cứ vào hai báo
cáo tài chính c a cơng ty để tính các t số về kh nĕng sinh l i, nh sau:


K t qu tính tóan c a các tỷ s cho th y kh nĕng sinh l i c a công ty r t kh quan. L i
nhu n biên t khá cao đ t đ n 25%, t c là 100 USD doanh thu đem l i 25 USD l i nhu n
g p. Tỷ s ROA và ROE cũng đ t đ c tỷ l khá cao là 10,56% đ i v i ROA và 21,12%
đ i v i ROE, cho th y công ty n y s d ng tài s n và v n ch s h u có hi u qu cao.
Đ phân tích kh nĕng sinh l i c a v n ch s h u, các nhà phân tích th ng s
dung s đ Dupont đ phân tích nhằm xác đ nh rõ các nhân t có liên quan tác đ ng đ n
tỷ s ROE, t c là các nhân t làm tĕng hoặc gi m tỷ l l i nhu n ròng trên v n ch s
h u, từ s phân tích có th đ a ra quy t đ nh h p lý cho vi c nâng cao hi u qu s
dung v n ch s h u. Sau đây là s đ Dupont đ phân tích ROE.
Sơ đồ 1: Sơ đồ Dupont

Qua s đ cho th y tỷ s ROE bằng h s v n ch s h u nhân v i ROA, h s v n ch
s h u và ROA càng cao thì ROE s cao. Nh v y đ tĕng ROE thì m t hoặc c hai nhân
t n y tĕng lên. Nhân t th nh t là h s v n ch s h u s bằng t ng tài s n chia cho
v n ch s h u, đ có h s này cao h n thì hoặc là tĕng t ng tài s n hoặc gi m v n ch
s h u theo m t c c u t t nh t cho h at đ ng kinh doanh c a công ty. Nhân t th hai là
ROA đ c tính bằng cách l y tỷ su t l i nhu n trên doanh thu nhân v i h s s dung tài
s n. Đ tĕng ROA, m t trong hai nhân t h s s dung tài s n hay tỷ su t l i nhu n
tĕng lên, do đó c n ph i thu nhanh các kho n ph i thu, đ y nhanh t c đ chu chuy n
hàng t n kho và nâng cao hi u qu s dung TSCĐ, hoặc tĕng thu nh p và gi m chi phí
trên doanh thu.
Nh phân tích kh nĕng sinh l i c a công ty s n xu t kinh doanh, các nhà phân
tích ngân hàng cũng s d ng các ch tiêu t ng t đ phân tích kh nĕng sinh l i c a
ngân hàng. Sau đây l y ví d phân tích kh nĕng sinh l i c a ngân hàng XYZ

B ng 3: B ng Cân Đ i K Toán c a ngân hàng XYZ năm 2002
ĐVT : USD
TÀI S N
Ti n mặt,ch ng từ có giá
Cho vay ng n h n

S

TI N

NGU N V N

8.000.000 N ng n h n
40.000.000 N dài h n

S TI N

70.000.000
23.000.000


Ch ng khoán ng n h n
Cho vay dài h n
Ch ng khoán dài h n
Tài s n c đ nh
T NG C NG

20.000.000
20.000.000
10.000.000
2.000.000
100.000.000

C phi u th ng
Lãi ch a phân ph i
-

1.000.000
6.000.000
100.000.000

T NG C NG
B ng 4: Báo cáo thu nh p lãi l c a ngân hàng th

ng m i XYZ. 2002
ĐVT:USD

1- Doanh thu ( thu lãi cho vay và ti n g i)
2- Chi phí tr lãi
3 -Thu nh p v lãi su t ( 1 - 2 )
4- Chi phí qu n lý, lao đ ng, d ng c . . .
4 - Thu nh p ( l i nhu n ) ho t đ ng tr c thu
6 - Thu thu nh p ( 34%)

9.000.000
4.000.000
5.000.000
3.000.000
2.000.000
680.000

7- Thu nh p (l i nhu n ) sau thu

1.320.000

Phân tích kh năng sinh l i c a ngân hàng th ng m i XYZ: Phân tích kh
nĕng sinh l i c a ngân hàng XYZ cũng t ng t nh phân tích kh nĕng sinh l i c a
cơng ty ABC. Các ch tiêu sinh l i gi a công ty th ng m i ABC và ngân hàng th ng
m i XYZ đ c phân tích qua các nĕm đ có th đánh giá xu h ng c a l i nhu n và kh
nĕng sinh l i.


Đánh giá r i ro và l i nhu n c a ngân hàng nên đ c so sánh v i nh ng ngân
hàng t ng t . Nói m t cách t ng quát, l i nhu n càng cao thì r i ro càng cao. Ngân
hàng c g ng t i đa hóa giá tr đ u t c a v n ch s h u trong ngân hàng bằng cách cân
bằng s đánh đ i gi a r i ro và l i nhu n.
Ý nghĩa c a m i ch tiêu đo l ng thu nh p đ c xem xét k t qu và so sánh v i

k t qu t ng t đ i v i công ty ABC. Công ty ABC ho t đ ng trong lãnh v c s n xu t
s n ph m công nghi p nhẹ, cùng qui mô h at đ ng ( t ng tài s n ) .
Có l ch tiêu quan tr ng nh t là thu nh p sau thu trên v n ch s h u (ROE),
trong đó thu nh p sau khi đã bù đ p tồn b chi phí và thu chia cho v n ch s h u: c
phi u thông th ng, l i nhu n ch a phân ph i và quỹ d tr . T s ROE v mặt qu n tr
cho bi t kh nĕng, m c đ ki m đ c l i nhu n tính trên giá tr s sách c a v n s h u
đ u t vào ngân hàng. S đo l ng này cũng ph n nh doanh thu, hi u qu ho t đ ng đ t
đ c.
L i nhu n ròng trên v n ch s h u b t ngu n từ l i nhu n trên t ng tài s n và h
s v n ch s h u. L i nhu n trên t ng tài s n ( ROA) đ c tính bằng cách l y l i nhu n
chia cho t ng tài s n. T s này ph n ánh nĕng l c qu n tr cu ngân hàng v s d ng tài
chính và nh ng ngu n v n th c s đem l i l i nhu n.
Nhi u nhà qu n tr tin rằng t s ROA là ph ng pháp t t nh t đo lu ng hi u qu
c a ngân hàng, b i vì ROA đ i v i nh ng trung gian tài chính nh ngân hàng th ng m i


thì th p h n h u h t các doanh nghi p phi tài chính. Đa s các trung gian ph i s d ng
địn b y tài chính m t cách m nh m đ tĕng l i nhu n trên v n ch s h u.
Đo l ng l i nhu n và r i ro c a NH nên đ c so sánh v i các NH t ng t cũng
nh các DN phi tài chính. Nói m t cách t ng quát l i nhu n càng cao thì r i ro càng cao.
Qu n tr NH c g ng t i đa hóa giá tr v n ch s h u đ u t vào NH bằng cách cân bằng
s đánh đ i gi a r i ro và l i nhu n. Ban qu n tr ngân hàng nên gi nh ng khái ni m
nh v y trong ý t ng c a mình khi phân tích các t s đo l ng l i nhu n đ t đ c và
r i ro ph i ch p nh n c a ngân hàng th ng m i.
II. ĐO L
NG L I NHU N VÀ R I
RO TRONG HO T Đ NG NGÂN
HÀNG
Sau đây ch n ngân hàng SMV làm m t ví d c a NHTM ho t đ ng trong môi
tr ng gi thuy t s đ c dùng đ ch ng minh cách đo l ng l i nhu n và r i ro c a NH

và đánh giá m i quan h c a chúng v i nhau.
đây:

Cĕn c vào ví d c b n, coi nh NH có th huy đ ng ngu n quỹ trong 5 cách sau
+ Ti n g i không kỳ h n
+ Ti n g i có kỳ h n: 3 tháng, 6 tháng . . .
+ Vay m

n từ các ngu n khác

+ V n CSH, v n đ u t c a các CSH
+ Thu nh p ch a phân ph i.
T ng t , v i ngu n quỹ có đ c ngồi mua s m máy móc thi t b , và ti n đ t i
quỹ, ngân hàng s s d ng ngu n quỹ còn l i theo 5 cách sau đây:
+ Đ u t ch ng khoán ng n h n < 3tháng.
+ Đ u t ch ng khoán dài h n > 3 tháng.
+ Cho vay ng n h n ch t l ng cao, và lãi su t thay đ i. Ch t l
là kh an cho vay này đ c phân l ai khơng r i ro.

ng cao có nghĩa

+ Cho vay trung h n ch t l ng trung bình, và lãi su t thay đ i. Ch t l
bình có nghĩa là kho n cho vay này đ c phân l ai có th b r i ro.
+ Cho vay dài h n ch t l ng cao, và lãi su t không đ i. Ch t l
là kho n cho vay này đ c phân lo i không r i ro.
1. Mơi tr

ng trung

ng cao có nghĩa

ng ho t đ ng c a NH SMV

Ngân hàng SMV ho t đ ng trong n n kinh t và lu t l c a Mỹ vào th p niên 90,
sau đây cho th y lãi su t huy đ ng v n và cho vay c a ngân hàng ... ( xem b ng 5 )
Bảng 5: Môi trường họat động của ngân hàng SMV
Các kho n có thu nh p và chi phí trong mơi tr

ng

Lãi su t


kinh doanh
A. Khả năng thu nhập sẳn có
+ Ch ng khoán ng n h n
+ Ch ng khoán dài h n (m i l u hành)
+ Ch ng khoán dài h n (đã l u hành)
+ Cho vay ng n h n , ch t l ng cao
+ Cho vay trung h n, ch t l ng TB
+ Cho vay dài h n lãi su t c đ nh (m i)
+ Cho vay dài h n lãi su t c đ nh (cũ )

5%
7%
8%
7%
9%
8%
9%

B. Chi phí trong mơi tr ờng hoạt động
+ Ti n g i không kỳ h n
+ Ti n g i ng n h n
+ Ti n g i dài h n
+ Vay các t ch c khác
+ Các chi phí khác ( s ti n)
+ Thu su t thu thu nh p

3%
4%
5%
4%
$2.000.000
34%

B ng này trình bày đi u ki n c b n trong môi tr ng gi thuy t mà trong đó NH SMV
ph i ho t đ ng. Mặc dù môi tr ng này khơng có nghĩa là tiêu bi u cho b t c th i kỳ c
th nào, nh ng thu nh p và chi phí nó khơng xa r i v i th c t c a th p niên 90. H n
n a, m i quan h gi a các lãi su t r t là h p lý tiêu bi u cho các kỳ h n khác nhau.
Ch ng khoán ng n h n lãi su t 5% , dài h n 7% b i vì r i ro lãi su t trên ch ng khoán
dài h n cao. Cho vay lãi su t cao h n đ u t ch ng khốn b i vì r i ro tín d ng l n h n. .
..
Bảng 6: Bảng Cân Đối Kế Toán của ngân hàng SMV
ĐVT: ( USD 1.000 )
Tài s n

S ti n

Ti n mặt t i quỹ

Ch ng khoán ng n h n
Ch ng khoán dài h n
Cho vay ng n h n
Cho vay trung h n
Cho vay dài h n
TSCĐ & Máy móc thi t b
T ng c ng

6.900
15.000
15.000
20.000
20.000
20.000
3.100
100.000

N ph i tr & ngu n v n
CSH
Ti n g i không kỳ h n
Ti n g i có kỳ h n ng n h n
Ti n g i có kỳ h n dài h n
Vay các t ch c khác
V n ch s h u
T ng c ng

S ti n
30.000
30.000
30.000

3.000
7.000

100.000

B ng 7: Báo cáo thu nh p c a NH SMV
ĐVT:
Ch tiêu
Doanh thu

USD 1.000
S ti n
6.950


Chi phí lãi su t
Các chi phí khác
Thu nh p ho t đ ng
Thu

- 3.720
- 2.000
1.230
-418
812

Thu nhập ròng

B ng Cân Đ i K Toán c a NH SMV cho th y ngu n quỹ có đ c từ các ngu n
nh ti n g i không kỳ h n 30 tri u, ti n g i có kỳ h n và ti t ki m 30 tri u, ti n g i kỳ

h n dài h n 30 tri u, ngồi ra NH cịn vay thêm 3tri u và v n CSH 7 tri u. S d ng
ngu n quỹ này NH gi ti n t i quỹ và d tr 6,9 tri u (15% c a 30tri u ti n g i không kỳ
h n và 4% c a 60 tri u ti n g i có kỳ h n), và TSCĐ và các tài s n khác tr giá 3,1 tri u.
NH đã đ u t 15 tri u vào ch ng khoán ng n h n và cho vay 20 tri u cho m i lo i nh
cho vay ng n h n ch t l ng cao, cho vay trung h n ch t l ng th p, và cho vay dài h n
lãi su t c đ nh, 15 tri u còn l i đ u t vào ch ng khoán dài h n.
Báo cáo thu nh p c a NH đ c tính tốn trên c s s d c a từng kho n và lãi su t
trong môi tr ng ho t đ ng. Doanh thu đ c tính tốn nh sau:
Bảng 8: Doanh thu của NH SMV
Các kho n đ u t
Ti n mặt t i quỹ
Ch ng khoán ng n h n
Ch ng khoán dài h n
Cho vay ng n h n
Cho vay trung h n
Cho vay dài h n
TSCĐ & Máy móc thi t b
T ng doanh thu

ĐVT: USD 1.000
S d
Lãi su t
Doanh thu
6.900
0%
0
15.000
5%
750
15.000

8%
1.200
20.000
7%
1.400
20.000
9%
1.800
20.000
9%
1.800
3.100
0%
0
6.950

Chi phí lãi su t cũng đ c tính t ng t nh doanh thu, cĕn c trên s d và lãi
su t c a từng kho n huy đ ng v n đ c th hi n b ng 9.
Bảng 9: Chi phí lãi suất của NH SMV
ĐVT: USD 1.000
Các lo i ph i chi phí lãi su t
Ti n g i không kỳ h n
Ti n g i có kỳ h n ng n h n
Ti n g i có kỳ h n dài
Vay các t ch c khác
T ng chi phí

S d
30.000
30.000

30.000
3.000

Lãi su t
3%
4%
5%
4%

Chi phí
900
1.200
1.500
120
3.720

Thu nh p ho t đ ng bằng t ng doanh thu trừ đi t ng chi phí lãi su t và chi phí
khác. Thu nh p rịng bằng thu nh p ho t đ ng trừ đi thu thu nh p, thí d thu thu nh p
34%. Cĕn c vào báo cáo tài chính c a ngân hàng SMV, các t s đo l ng l i nhu n và
r i ro c a NH SMV đ c tính toán nh sau: