Cấu tạo, nguyên lý hoạt đông van mot chieu

Van một chiều – Trung Dũng

2012

I. Giới thiệu
Van một chiều: - là thiết bị bảo vệ đường ống dẫn chất lỏng, cho phép dòng chất
lỏng đi qua chỉ theo 1 hướng nhất định và ngăn cản dòng theo hướng ngược lại. Van
một chiều được sử dụng để bảo vệ các thiết bị của mạch thủy lực như ống dẫn, máy
bơm, bình chứa, … Ngoài ra van một chiều còn có tác dụng ngăn ngừa sự mất mát
chất lỏng khi có sự cố rò rỉ, hỏng hóc ống dẫn.
Chức năng quan trọng của van một chiều đó là đảm bảo chế độ vận hành chuẩn
của cả hệ thống. Ta có thể xem xét trường hợp khi hệ thủy lực được cung cấp chất lỏng
bởi 1 trạm máy bơm gồm nhiều máy bơm ghép song song. Khi có sự cố tụt áp tại một
máy bơm, nếu không có van một chiều lớp ở cửa đẩy của máy bơm đó , thì một phần
lưu lượng chất lỏng có thể chảy ngược về máy bơm bị tụt áp. Điều này không có lợi
trong quá trình vận hành hệ thống.
Các dạng chính của Van một chiều gồm: Dạng trượt và dạng cửa xoay.


Van dạng cửa xoay
Van dạng trượt

Các bộ phận chính của van: phần tử trượt –dạng trượt( cửa xoay – dạng cửa),
mặt đế đỡ, phần tử trợ lực( lò xo,then, …).
Về nguyên tắc Van một chiều dạng trượt được lắp trên đoạn ống dẫn nằm ngang.
Van một chiều dạng cửa xoay có thể lắp trên đoạn nằm ngang hoặc thẳng đứng.
Van một chiều – Trung Dũng

2012

Phạm vi ứng dụng: Van một chiều có ứng dụng rộng rãi trong nhiều thiết bị

thủy lực thuộc: hệ thống kỹ thuật nước, nhiệt, hơi, hệ thống thông gió, chữa cháy,
điều hòa không khí, xử lý chất thải,

Ký hiệu van một chiều trong mạch thủy lực-khí nén:



II. Nguyên lý hoạt động:
Khi không có dòng chất lỏng chảy qua van, phần tử trượt (cửa xoay) của van dưới
tác dụng của trọng lượng hoặc lực lò xo nằm ở ví trí “Đóng”. Khi xuất hiện dòng chảy
đến van, phần tử trượt (cửa xoay ) dưới tác động của năng lượng dòng chảy bị đẩy
khỏi vị trí đóng và cho phép dòng chảy đi qua van. Tại thởi điểm vận tốc dòng chảy về
không, phần tử trượt ( cửa xoay) quay về vị trí đóng, áp suất cửa ra của van tác động
lên phần tử trượt giữ chặt phần tử trượt ở vị trí đóng và ngăn cản dòng chảy về hướng
cửa vào của van. Như vậy sự hoạt động của van 1 chiều hoàn toàn tự động dưới tác
động của chất lỏng.

III. Cấu tạo:
1. Van một chiều dạng trượt:
So với các dạng van một chiều khác, van một chiều dạng trượt có cấu trúc đơn
giản hơn nhiều. Nhờ cấu trúc đơn giản van một chiều dạng trượt đảm bảo độ tin
cậy khi làm việc, nhưng cũng vì thế mà van một chiều dạng trượt dễ bị tắc nếu
chất lỏng cần không được lọc kỹ.
Van một chiều – Trung Dũng

2012

Về mặt cấu trúc van 1 chiều dạng trượt luôn đảm
bảo trục đường ống dẫn vuông góc với trục của
mặt đế đỡ. Thường thì phần tử trượt nằm trên đĩa

đỡ nhờ chính khối lượng của nó, nhưng như vậy
luôn phải đảm bảo van được lắp đặt nằm ngang. Để
đảm bảo van 1 chiều dạng trượt có thể lắp trên
đoạn ống nằm đứng, người ta sử dụng lò xo làm
phần tử hỗ trợ kẹp chặt. Một phương án khác có
thể sử đụng là thay đổi cấu trúc van: van 1 chiều bi
trượt. Loại van này chỉ được sử dụng ở đường ống
nhỏ.





2. Van 1 chiều dạng cửa xoay:

Điểm đặc trưng của van1 chiều dạng cửa đó là trục của mặt đế đỡ luôn trùng với
trục đường ống dẫn chất lỏng. Khi không có dòng chất lỏng tới van, mặt đế đỡ
được đóng kín bởi cửa xoay. Khi có dòng chất lỏng tới van, cửa xoay quay
quanh trục tạo khe hở cho phép chất lỏng đi qua van. Khi ngắt dòng qua van cửa
sập quay trở về vị trí đóng nhờ khối lượng của chính nó. Ở dạng van nằm ngang,
trục quay của cửa xoay được thiết kế cao hơn so với trục đường ống, để đảm bảo
cửa sập quay về vị trí đóng khi không có
dòng. Tại thời điểm ngắt dòng qua van,
cửa xoay từ vị trí mở quay về vị trí đóng,
với những van có kích thước lớn, có thể
tạo ra va đập thủy lực giữa cửa sập và mặt
đế đỡ. Để khắc phục sự cố đó người ta
phân 2 trường hợp:
- Không cần khắc phục: Là khi đường
kính cửa sập nhỏ hơn 400mm, khi đó

va đập không gây ảnh hưởng nghiêm

Van một chiều dạng bi trượt

Van một chiều dạng cửa xoay lăp đứng
Van một chiều – Trung Dũng

2012

trọng tới khả năng làm việc của van và hệ thống.
- Cần khắc phục: với những van 1 chiều ở thiết bị chuyên dụng cần gia công
phần va chạm của cửa sập đủ mềm và nhẵn. Gắn các thiết bị giảm chấn, tay
đòn lên cửa sập. Ưu điểm cửa loại van này so với các loại van một chiều
khác là có thể đảm bảo khả năng làm việc với đường kính ống dẫn lớn, chất
lỏng thô ( nhiều tạp chất, chưa được lọc kỹ ).


3. Van một chiều dạng bích.

Van một chiều dạng bích đem lại hiệu quả cao về mặt kỹ thuật với ưu điểm
chính làm giảm chiều dài mạch và chi phí lắp ráp.
Van một chiều dạng bích có 2 loại: Đĩa bích lò xo, cửa đôi.
Sự khác biệt cơ bản của Van 1 chiều dạng bích với các van một chiều khác là
không sử dụng các mặt bích để nối van với đường ống dẫn. Nhờ đó mà khối
lượng Van giảm 5 lần, và độ dài lắp ráp giảm 6-8 lần so với các van một chiều
khác. Phần tử làm việc của van dưới tác dụng của dòng chất lỏng di chuyển dọc
theo hướng chảy và tạo ra khe hở cho phép dòng chất lỏng qua van. Van dạng
bích có thể lắp đặt theo cả phương ngang và phương đứng.

- Đĩa bích lò xo: Nguyên lý hoạt động tương tự với nguyên lý hoạt hoạt động

của Van một chiều bi trượt. Sử dụng đĩa bích lò xo nhằm mục đích tiết kiệm
chiều dài lắp van, và khối lượng van. Kích thước đĩa bích lò xo 15-200mm.

Đĩa bích
lò xo. (sơ
đồ)
Đĩa bích
lò xo
(hình ảnh
thực tế.)

Van một chiều – Trung Dũng

2012

- Dạng cửa đôi: Kích thước 50-700mm. Sử dụng van 1 chiều dạng cửa đôi để
ngăn ngừa va chạm thủy lực.