28
MỞ ĐẦU
“Hiền dữ phải đâu là tính sẵn
Phần nhiều do giáo dục mà nên”
(Hồ Chí Minh)
Hiện nay, đất nước trên con đường hiện đại hóa, hội nhập thế giới về các
lĩnh vực: văn hóa, kinh tế, xã hội, chính trị. Song song với thành tựu đạt được vẫn
còn những vấn đề tồn tại ảnh hưởng đến trật tự an ninh, xã hội. Hàng ngày, trên
các phương tiện thông tin đại chúng, ta vẫn nghe thấy các hiện tượng vi phạm pháp
luật từ những việc nhỏ nhặt nhất như xô xát, đánh nhau, gây rối …đến việc đau
lòng nhất là giết người. Mà đối tượng vi phạm đa số là những em trong độ tuổi vị
thành niên. Hành động thiếu ý thức của các em gây nỗi đau cho bao gia đình và xã
hội. Vì thế việc giáo dục pháp luật và ý thức chấp hành pháp luật có nghĩa vô cùng
quan trọng. Làm thế nào để toàn dân “sống và làm việc theo Hiến pháp và pháp
luật”. Trách nhiệm đó không chỉ ở “tế bào” nhỏ nhất của xã hội là gia đình mà còn
là trách nhiệm của tất cả mọi người, mọi tầng lớp. Trong đó, ngành giáo dục góp
phần quan trọng trong việc hình thành nhân cách học sinh, góp phần tạo ra những
công dân tốt cho xã hội.
Với nhiệm vụ quản lý nhà nước về mặt giáo dục, hàng năm, ngành giáo dục
đều đề ra định hướng phổ biến, giáo dục pháp luật trong nhà trường, đặc biệt công
tác pháp chế đã được Vụ Pháp chế - Bộ giáo dục và Đào tạo rất quan tâm thể hiện
bằng việc đề xuất Bộ trưởng xây dựng chương trình bồi dưỡng theo Quyết định
75/2007/QĐ-BGDĐT để tăng cường pháp chế toàn ngành, trong đó đặc biệt là hoạt
động (cũng là chức trách của người làm công tác pháp chế) phổ biến, giáo dục
pháp luật. Tiếp tục phát huy vai trò phổ biến, giáo dục pháp luật là nhiệm vụ trọng
tâm của ngành; được thực hiện liên tục với sự phối hợp thống nhất giữa các cơ
quan, đơn vị nhằm góp phần đưa các chủ trương chính sách của Đảng, Nhà nước
đến các đối tượng một cách thường xuyên, kịp thời, tạo sự chuyển biến mạnh mẽ
về ý thức tôn trọng và chấp hành pháp luật của cán bộ, công chức, viên chức và
học sinh của ngành giáo dục và đào tạo; góp phần phòng ngừa và hạn chế vi phạm
pháp luật, thực hiện nếp văn minh, giữ gìn an ninh, trật tự an toàn xã hội. Trong
công tác thực hiện mục tiêu giáo dục toàn diện học sinh, thì công tác phổ biến, giáo
dục pháp luật trong nhà trường là một trong những giải pháp có ý nghĩa chiến lược.
28
Thiết nghĩ, nếu công tác phổ biến, giáo dục pháp luật ở đơn vị có chất lượng, đạt
hiệu quả cao sẽ giúp cho các em có được những hiểu biết cơ bản về pháp luật từ đó
nâng cao ý thức, hành động các em trước hết về việc chấp hành nội qui của nhà
trường, hình thành nền nếp, kỉ luật trong học tập, lao động. Từ đó sẽ hình thành ở
những công dân học sinh này những chuẩn mực đạo đức cơ bản trong học tập,
cuộc sống hàng ngày, biết yêu thương cái đẹp của cuộc sống, biết tránh những cám
dỗ, lôi kéo của đối tượng vi phạm nội qui, pháp luật trong và ngoài nhà trường như
hiện nay. Cùng với hiệu quả trên sẽ giúp công tác giảng dạy của nhà trường ổn
định hơn, phụ huynh học sinh an tâm hơn về hiệu quả giáo dục của nhà trường. Có
thể khẳng định công tác này là một giải pháp cơ bản, hữu hiệu nâng cao chất lượng
giáo dục của nhà trường hiện nay. Chính vì thế mà tôi chọn đề tài “Giải pháp
nâng cao chất lượng phổ biến, giáo dục pháp luật ở Trường trung học cơ sở
Nguyễn Trãi , thành phố Châu Đốc đến năm 2015” để viết tiểu luận tốt nghiệp
nhằm đóng góp vào công tác phổ biến, giáo dục pháp luật cho học sinh tại đơn vị
đang công tác. Qua đó tiếp tục phát huy nhiều hơn nữa những việc đã làm được,
đồng thời tìm giải pháp khắc phục những tồn tại, yếu kém, nhằm thực hiện tốt hơn
công tác này trong năm nay và những năm tiếp theo.
CHƯƠNG 1
LÝ LUẬN VỀ CÔNG TÁC PHỔ BIẾN,GIÁO DỤC PHÁP LUẬT
1.1. Pháp luật và vai trò công tác phổ biến, giáo dục pháp luật
28
Pháp luật là hệ thống các quy tắc xử sự, là công cụ điều chỉnh các quan hệ xã
hội do Nhà nước ban hành, thể hiện ý chí của giai cấp cầm quyền và được thực
hiện bằng các biện pháp cưỡng chế của Nhà nước.
Pháp luật xã hội chủ nghĩa là kiểu pháp luật mới, nó thể hiện ý chí giai cấp
công nhân và nhân dân lao động. Nó điều chỉnh các mối quan hệ xã hội với mục
đích đem lại lợi ích cho số đông người lao động trong xã hội, xây dựng xã hội mới
- xã hội xã hội chủ nghĩa.
Pháp luật còn là một bộ phận quan trọng của cấu trúc thượng tầng xã hội. Nó
do cơ sở hạ tầng quyết định, nhưng có tác động trở lại đối với cơ sở hạ tầng. Nếu
pháp luật phản ánh đúng đắn các qui luật vận động và phát triển của xã hội, nhất là
các qui luật về kinh tế thì pháp luật sẽ tác động tích cực đối với sự phát triển kinh
tế xã hội. Ngược lại, pháp luật sẽ kìm hãm sự phát triển đó.
Theo Lênin: “một đạo luật là một biện pháp chính trị”. Trong lịch sử bất cứ
giai cấp cầm quyền nào cũng dựa vào pháp luật để thể hiện và thực hiện chính trị
của giai cấp mình. Pháp luật trở thành hình thức thể hiện tập trung, trực tiếp chính
trị của giai cấp cầm quyền, là một công cụ sắc bén để thể hiện quyền lực của Nhà
nước, thực hiện những yêu cầu, mục đích, nội dung chính trị của nó. Do đó Nhà
nước nào, pháp luật ấy. Những thuộc tính cơ bản của pháp luật là tính quy phạm,
tính cưỡng chế, tính khách quan, tính hệ thống và tương đối ổn định.
Vai trò công tác Phổ biến, giáo dục pháp luật thể hiện trên hai khía cạnh
Thứ nhất, Phổ biến, giáo dục pháp luật góp phần nâng cao hiệu lực, hiệu
quả quản lý Nhà nước, quản lý xã hội. Vai trò này bắt nguồn từ vai trò và giá trị xã
hội của pháp luật. Một trong những vai trò cơ bản của pháp luật trong đời sống nhà
nước, đời sống xã hội là: pháp luật là cơ sở để thiết lập, củng cố và tăng cường
quyền lực nhà nước. Một nguyên lý đã được khẳng định là nhà nước không thể tồn
tại thiếu pháp luật và pháp luật không thể phát huy hiệu lực của mình nếu không có
sức mạnh của bộ máy nhà nước. Thông qua quyền lực nhà nước, pháp luật mới có
thể phát huy tác dụng trong đời sống xã hội, phát huy vai trò quản lý Nhà nước,
quản lý xã hội. Hệ thống pháp luật là “con đường”, là cái “khung pháp lý” do Nhà
nước vạch ra để mọi tổ chức, mọi công dân dựa vào đó mà tổ chức, hoạt động và
phát triển. Phổ biến, giáo dục pháp luật góp phần đem lại cho mọi người có trí thức
pháp luật, xây dựng tình cảm pháp luật đúng đắn và có hành vi hợp pháp, biết sử
28
dụng pháp luật làm phương tiện để bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của mình, tạo
điều kiện thuận lợi cho quá trình quản lý Nhà nước, quản lý xã hội.
Thứ hai, Phổ biến, giáo dục pháp luật góp phần nâng cao ý thức pháp luật,
văn hoá pháp lý của mọi thành viên trong xã hội trong đó có học sinh, sinh viên.
Trong giai đoạn hiện nay, vấn đề củng cố, tăng cường pháp chế xã hội chủ nghĩa ở
nước ta đang là một vấn đề cấp thiết. Để nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý Nhà
nước, quản lý xã hội, thực hiện Nhà nước quản lý bằng pháp luật, mở rộng dân chủ
xã hội chủ nghĩa, phát huy quyền làm chủ của nhân dân lao động, Đại hội Đảng lần
thứ VII đã khẳng định: “điều kiện quan trọng để phát huy dân chủ là xây dựng và
hoàn chỉnh hệ thống pháp luật, tăng cường pháp chế xã hội chủ nghĩa, nâng cao
dân trí, trình độ hiểu biết pháp luật và ý thức pháp luật của nhân dân”. Để củng cố
và tăng cường pháp chế đòi hỏi phải áp dụng nhiều biện pháp đồng bộ trong đó có
việc nâng cao trình độ văn hoá pháp lý, xây dựng ý thức pháp luật ở mỗi người
dân. Chỉ khi nào trong xã hội mọi công dân đều có ý thức pháp luật, luôn tuân thủ
pháp luật và có hành vi phù hợp với yêu cầu, đòi hỏi của hệ thống pháp luật, mới
có thể thực hiện quản lý Nhà nước, quản lý xã hội bằng pháp luật và điều này chỉ
có thể hình thành và thực hiện được trên cơ sở tiến hành giáo dục pháp luật.
1.2. Giáo dục pháp luật trong trường học
Giáo dục trong nhà trường là sự tác động có bài bản, có định hướng, nội
dung kiến thức được sắp xếp khoa học theo hệ thống từ thấp đến cao, từ đơn giản
đến phức tạp, từ trực quan sinh động đến tư duy trừu tượng. Chương trình giáo dục
nhà trường có tính kế thừa, tính liên thông và phát triển trong nội dung kiến thức ở
từng lớp học, bậc học, giúp cho học sinh từng bước mở rộng nhận thức, bồi đắp tri
thức và thực hiện nhiệm vụ có tầm quan trọng đặc biệt đó là hình thành được ở
học sinh nhân cách người công dân trong xã hội mới.
Bác Hồ đã dạy: “Có tài mà không có đức thì là người vô dụng, có đức mà
không có tài thì làm việc gì cũng khó”. Xét trên mọi phương diện, giáo dục đạo
đức, lối sống, giáo dục công dân, giáo dục pháp luật đóng góp một phần quan trọng
tạo nên nhân cách của mỗi con người.
Như vậy, giáo dục pháp luật là hoạt động có định hướng, tổ chức, chủ định,
chủ thể giáo dục pháp luật tác động lên các đối tượng giáo dục pháp luật nhằm
hình thành tri thức, tình cảm pháp luật và thái độ tôn trọng pháp luật theo những
28
yêu cầu của pháp luật.
Công tác phổ biến, giáo dục pháp luật cho học sinh
Nghị quyết Hội nghị lần thứ hai Ban Chấp hành Trung ương khoá VIII đã
xác định mục tiêu chủ yếu của giáo dục là “thực hiện giáo dục toàn diện đức dục,
trí dục, thể dục, mỹ dục ở tất cả các bậc học. Hết sức coi trọng giáo dục chính trị,
tư tưởng, nhân cách, khả năng tư duy sáng tạo và năng lực thực hành”.
Nhà trường có nhiệm vụ xây dựng cho thế hệ trẻ cơ sở ban đầu nhưng rất
quan trọng của nhân cách người công dân, người lao động, những chủ nhân tương
lai của đất nước, biết sống, lao động và học tập trong xã hội mới với muôn vàn mối
quan hệ đa dạng. Muốn vậy, một trong những vấn đề có tầm quan trọng đặc biệt là
giáo dục cho học sinh biết, tôn trọng và làm theo những chuẩn mực xã hội do pháp
luật quy định. Dần dần hình thành trong người học những hành vi tự giác ứng xử
theo chuẩn mực xã hội đồng thời biết đề phòng, biết đấu tranh và khắc phục những
sai lệch so với các chuẩn mực đã được quy định. Đối với các em, hiểu biết pháp
luật là một bộ phận của học vấn và ý thức pháp luật là một thành phần quan trọng
không thể thiếu được của nhân cách.
Thông qua giáo dục pháp luật nhà trường trang bị cho các em những tri thức
pháp luật, xây dựng, hình thành ở các em nếp lao động và học tập theo pháp luật
với ý thức trách nhiệm, nghĩa vụ và quyền hạn của người công dân. Từ đó, các em
tự điều chỉnh hành vi của mình theo khuôn khổ của pháp luật một cách tự giác. Vì
thế việc giáo dục pháp luật cho học sinh là một yêu cầu khách quan nhằm chuẩn bị
một cách hệ thống cho thế hệ trẻ biết sống và làm việc theo pháp luật, góp phần
xây dựng một nhà nước pháp luật, một xã hội có kỷ cương, nề nếp.
Phổ biến pháp luật trong nhà trường được thực hiện thông qua các hoạt động
giáo dục ngoại khóa, giáo dục ngoài giờ lên lớp với các hình thức như nói chuyện
pháp luật, thi tìm hiểu pháp luật, viết báo tường, sinh hoạt theo chủ đề pháp luật,
tọa đàm, hội thảo chuyên đề nhằm góp phần củng cố những tri thức được học
trong chương trình, bồi dưỡng tình cảm, niềm tin pháp luật, đồng thời rèn luyện,
uốn nắn, hình thành hành vi ứng xử theo chuẩn mực pháp luật quy định, giúp
người học tiếp cận pháp luật toàn diện hơn, đầy đủ hơn, thấm sâu hơn, vượt qua
rào cản khô khan của ngôn ngữ văn bản.
28
Nhà trường là đơn vị cấu trúc cơ sở của hệ thống giáo dục quốc dân, là nơi
thực hiện chức năng dạy học có tổ chức. Giáo dục nhà trường giữ vai trò trọng yếu
trong việc giáo dục đạo đức, lối sống và hình thành nhân cách người học, tạo ra
nguồn nhân lực phù hợp với nhu cầu và sự phát triển của xã hội.
1.3. Quan điểm của Đảng về công tác phổ biến, giáo dục pháp luật
Xuất phát từ mục tiêu giáo dục và đào tạo toàn diện của các nhà trường, từ
yêu cầu tăng cường pháp chế xã hội chủ nghĩa, ngay từ đầu những năm 80, Đảng
và Nhà nước ta đã chủ trương đưa giáo dục pháp luật vào nhà trường. Các Nghị
quyết quan trọng của Đảng từ Nghị quyết số 14/TU ngày 11/01/1979 về cải cách
giáo dục đến các nghị quyết Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ V,VI,VII đều đã thể
hiện nhất quán chủ trương đó và nhấn mạnh vai trò của phổ biến giáo dục pháp
luật trong quá trình xây dựng con người mới xã hội chủ nghĩa Việt Nam. Đảng và
Nhà nước ta rất quan tâm, coi trọng công tác phổ biến, giáo dục pháp luật nhất là
từ khi có đường lối đổi mới của Đảng từ đại hội lần thứ VI đến nay.
Văn kiện lần thứ VI của Đảng đã xác định rõ: “Đưa việc dạy pháp luật vào hệ
thống các trường học của Đảng của Nhà nước (kể cả các trường phổ thông, đại
học) của các đoàn thể nhân dân.
Đẩy mạnh công tác phổ biến, giáo dục pháp luật nhằm “tăng cường sự lãnh
đạo của Đảng đối với công tác tư pháp” theo tinh thần Nghị quyết số 08/NQ-TƯ
ngày 02/01/2002 của Bộ Chính trị về một số nhiệm vụ trọng tâm công tác tư pháp
trong thời gian tới, góp phần vào việc thực hiện “phát huy dân chủ, tăng cường
pháp chế; giữ vững bản chất Nhà nước ta là Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa
của nhân dân, do nhân dân, vì nhân dân; bảo đảm và tôn trọng quyền dân chủ,
quyền, lợi ích hợp pháp của các tổ chức và công dân”, ngày 09 tháng 12 năm 2003
Ban Bí thư trung ương Đảng đã ban hành Chỉ thị số 32 – CT/TW về tăng cường sự
lãnh đạo của Đảng trong công tác phổ biến, giáo dục pháp luật, nâng cao ý thức
chấp hành pháp luật của cán bộ, nhân dân. Chỉ thị yêu cầu :
“Ban cán sự Đảng Bộ Giáo dục và Đào tạo phối hợp với Ban cán sự Đảng Bộ
Tư pháp và các bộ, ngành, địa phương tiếp tục hoàn thiện chương trình, giáo trình,
sách giáo khoa về pháp luật phục vụ trực tiếp cho công tác phổ biến, giáo dục pháp
luật trong nhà trường theo phương châm kết hợp nhuần nhuyễn lý luận với thực
28
tiễn, học đi đôi với hành. Việc đưa pháp luật vào giảng dạy trong nhà trường phải
được chọn lọc hợp lý, có hệ thống và bảo đảm hiệu quả thiết thực”.
1.4. Pháp luật của Nhà nước về công tác phổ biến, giáo dục pháp luật
Cơ sở pháp lý của công tác phổ biến, giáo dục pháp luật là các văn bản quy
phạm pháp luật quan trọng trong qúa trình xây dựng, hoàn thiện hệ thống pháp
luật. Nhà nước ta đã ban hành nhiều văn bản pháp luật thể chế hoá các Nghị quyết
của Đảng, khẳng định vai trò chiến lược của công tác giáo dục pháp luật trong nhà
trường, tạo cơ sở pháp lý cho việc triển khai thực hiện phổ biến, giáo dục pháp luật
trong nhà trường.
Điều 31- Hiến pháp năm 1992 :“Nhà nước ta tạo điều kiện để công dân phát
triển toàn diện, giáo dục ý thức công dân, sống và làm việc theo Hiến pháp và pháp
luật”.
Để cụ thể hoá quy định trên của Hiến pháp năm 1992, ngày 05/7/1992 Chủ
tịch Hội đồng Bộ trưởng ra Chỉ thị số 274/CT về việc thi hành Hiến pháp năm
1992 yêu cầu các cơ quan chức năng chấn chỉnh, rà soát và nâng cao chất lượng
công tác giáo dục pháp luật trong nhà trường.
Quyết định số 1762/QĐ-BTP ngày 23 tháng 6 năm 2010 của Bộ tư pháp ban
hành chương trình bồi dưỡng kiến thức, nghiệp vụ phổ biến, giáo dục pháp luật
cho nguồn nhân lực thực hiện công tác phổ biến, giáo dục pháp luật.
Quyết định số 1928/QĐ-TTg ngày 20 tháng 11 năm 2009 của Thủ tướng
chính phủ Phê duyệt đề án “ Nâng cao chất lượng công tác phổ biến, giáo dục pháp
luật trong nhà trường”.
Thông tư liên tịch số 30/2010/TTLT-BGD&ĐT-BTP ngày 16 tháng 11 năm
2010 của Bộ Giáo dục - Đào tạo, Bộ Tư pháp hướng dẫn phối hợp công tác
PBGDPL trong trường học.
Quyết định số 06/2010/QĐ-TTg ngày 25 tháng 01 năm 2010 của Thủ tướng
Chính phủ về xây dựng, quản lý, khai thác tủ sách pháp luật trong trường học.
Về phía Bộ Giáo dục - Đào tạo, đã ban hành và phối hợp ban hành nhiều văn
bản chỉ đạo trực tiếp về công tác phổ biến, giáo dục pháp luật trong nhà trường như
Chỉ thị số 45/2007/CT-BGDĐT ngày 17/8/2007 về tăng cường công tác phổ biến,
giáo dục pháp luật trong ngành giáo dục, và các kế hoạch công tác phổ biến, giáo
dục pháp luật hàng năm chỉ đạo địa phương thực hiện.
28
Kế hoạch số 1142/QĐ-BGDĐT ngày 29 tháng 3 năm 2013 của Bộ Giáo dục
và Đào tạo ban hành kế hoạch công tác phổ biến, giáo dục pháp luật năm 2013.
Cụ thể hoá các văn bản pháp luật của Trung ương, Uỷ ban nhân dân tỉnh An
Giang đã có nhiều văn bản đề cập đến công tác phổ biến, giáo dục pháp luật điển
hình như:
Quyết định số 2047 / QĐ-UBND ngày 16 tháng 10 năm 2006 của Uỷ ban
nhân dân tỉnh An Giang , phê duyệt kế hoạch triển khai thực hiện chương trình
hành động quốc gia phổ biến, giáo dục pháp luật và nâng cao ý thức chấp hành
pháp luật cho cán bộ và nhân dân ở xã, phường, thị trấn từ năm 2005 – 2010 trên
địa bàn tỉnh.
Quyết định số 674 / QĐ-UBND, ngày 09 thàng 04 năm 2008 của UBND
tỉnh An Giang về việc ban hành kế hoạch triển khai thực hiện Nghị quyết số
61/2007/NQ-CP của Chính Phủ về việc tiếp tục thực hiện Chỉ thị số 32-CT/TW
của Ban Bí thư TW Đảng.
Quyết định số 740 /QĐ-UBND ngày 21 tháng 04 năm 2008 của UBND tỉnh
An Giang về việc ban hành kế hoạch thực hiện chương trình phổ biến, giáo dục
pháp luật từ năm 2008 đến năm 2012 trên địa bàn tỉnh An Giang.
Văn bản quan trọng gần đây nhất của UBND tỉnh An Giang về công tác này
là Quyết định số 2378/QĐ-UBND ngày 28/12/2011 của Chủ tịch UBND tỉnh An
Giang Về việc ban hành Kế hoạch công tác phổ biến, giáo dục pháp luật năm 2012
trên địa bàn tỉnh An Giang;
Những căn cứ trên đây là cơ sở pháp lý của công tác phổ biến giáo dục pháp
luật ở các địa phương nói chung và ở các trường học nói riêng.
28
CHƯƠNG 2
THỰC TRẠNG CÔNG TÁC PHỔ BIẾN, GIÁO DỤC PHÁP LUẬT Ở
TRƯỜNG THCS NGUYỄN TRÃI
2.1. Đặc điểm, tình hình tổ chức bộ máy của Trường trung học cơ sở
Nguyễn Trãi
Trường trung học cơ sở Nguyễn Trãi được thành lập năm 1972. Trường thuộc
phường Châu Phú B – nội ô thành phố với diện tích 5601 m
2
. Trường có bề dày về
chất lượng giảng dạy, trường được tặng huân chương lao động hạng II vào năm
2002 và những năm tiếp theo trường 5 lần đạt lá cờ đầu bậc trung học cơ sở,
trường có nhiều uy tín đối với phụ huynh học sinh và địa phương về chất lượng
dạy và học.
Hiện nay trường có 83 CB-GV-NV là 83 (100% đạt chuẩn; 71,1% trên
chuẩn). Trong đó, cán bộ quản lý 03 gồm: 1 Hiệu trưởng (kiêm Bí thư chi bộ) và
02 phó Hiệu trưởng; có 07 tổ chuyên môn và 01 tổ Văn phòng; Giáo viên trực tiếp
giảng dạy: 70; Tổng phụ trách Đội : 01; Giáo viên phụ trách Phòng thiết bị, Thực
hành thí nghiệm: 02; 01 Văn thư; 01 Kế toán; 01 Thư viện; 01 cán bộ y tế; 02 bảo
vệ phục vụ. Trường có 1 chi bộ Đảng gồm 37 Đảng viên và các tổ chức đoàn thể .
Trường được sự lãnh đạo, chỉ đạo và quan tâm sâu sát của cấp Ủy, ủy ban
nhân dân thành phố Châu Đốc, phòng giáo dục thành phố Châu Đốc, ủy ban nhân
dân phường Châu Phú B và các Đoàn thể của địa phương. Sự quan tâm về mặt
chuyên môn của phòng giáo dục, sự nhiệt tình hỗ trợ của ban đại diện cha mẹ học
sinh, phụ huynh học sinh đã nâng cao uy tín chất lượng giáo dục của nhà trường .
Cơ sở vật chất được đầu tư đủ theo hướng trường chuẩn quốc gia. Đội ngũ cán bộ,
giáo viên giàu kinh nghiệm, có tinh thần trách nhiệm cao, biết khắc phục khó khăn
để hoàn thành tốt nhiệm vụ, có tinh thần tự học tập, bồi dưỡng chuyên môn nghiệp
vụ, ứng dụng công nghệ thông tin trong công việc đạt hiệu quả. Từ đó, chất lượng
giáo dục của trường ngày càng được nâng cao hơn, thực chất hơn .
2.2. Thực trạng công tác phổ biến, giáo dục pháp luật ở Trường trung
học cơ sở Nguyễn Trãi
Công tác phổ biến, giáo dục pháp luật trong nhà trường là một trong những
nhiệm vụ được lãnh đạo Trường trung học cơ sở Nguyễn Trãi quan tâm nhằm góp
phần thực hiện thắng lợi mục tiêu giáo dục – đào tạo của trường. Hàng năm, lãnh
28
đạo trường luôn quan tâm, hỗ trợ thư viện, Đoàn – Đội, tổ bộ môn Giáo dục công
dân xây dựng kế hoạch về hoạt động tuyên truyền, giáo dục pháp luật của năm học.
Nhờ vậy, trong thời gian qua, công tác phổ biến, giáo dục pháp luật tại trường đã
dần được chú trọng, trở thành một nhiệm vụ thường xuyên của trường. Từ đó đã
giúp cho hoạt động của trường luôn bảo đảm đúng pháp luật, đúng chủ trương,
định hướng của ngành, của các cấp lãnh đạo.
2.2.1. Những nội dung pháp luật đã được đưa vào chương trình học
Đa số nội dung pháp luật được đưa vào chương trình dạy học chính khóa môn
giáo dục công dân được thực hiện 1 tiết / 1 tuần
Lớp 6: Công ước Liên hợp quốc về quyền trẻ em; Công dân nước Cộng hoà
xã hội chủ nghĩa Việt Nam; Thực hiện trật tự an toàn giao thông; Quyền và nghĩa
vụ học tập; Quyền được pháp luật bảo hộ về tính mạng, thân thể, sức khoẻ, danh
dự và nhân phẩm; Quyền bất khả xâm phạm về chỗ ở; Quyền được bảo đảm an
toàn và bí mật thư tín, điện thoại, điện tín …
Lớp 7: Xây dựng gia đình văn hoá; Quyền được bảo vệ, chăm sóc và giáo dục
của trẻ em Việt Nam; Bảo vệ môi trường và tài nguyên thiên nhiên; Quyền tự do
tín ngưỡng và tôn giáo …
Lớp 8: Quyền và nghĩa vụ của công dân trong gia đình; Phòng chống tệ nạn
xã hội; Phòng chống nhiễm HIV/AIDS; Phòng ngừa tai nạn cháy, nổ và các chất
độc hại; Quyền sở hữu tài sản và nghĩa vụ tôn trọng tài sản của người khác; Nghĩa
vụ tôn trọng bảo vệ tài sản nhà nước và lợi ích công cộng; Quyền khiếu nại tố cáo
của công dân …
Lớp 9: Quyền và nghĩa vụ của công dân trong hôn nhân; Quyền tự do kinh
doanh và nghĩa vụ đóng thuế; Quyền và nghĩa vụ lao động của công dân; Vi phạm
pháp luật và trách nhiệm pháp lý của công dân; Quyền tham gia quản lý nhà nước,
quản lý xã hội của công dân; Hiến pháp nước cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam,
Pháp luật nước cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam…
Nội dung pháp luật còn được chú trọng phổ biến trong chương trình hoạt động
ngoại khóa, ngoài giờ lên lớp: phòng chống tệ nạn xã hội; phòng chống
HIV/AIDS; tác hại của rượu, bia, thuốc lá; bạo lực gia đình, an toàn giao thông,
bảo vệ môi trường, bảo vệ rừng, bảo vệ quyền trẻ em…
28
2.2.2. Các hình thức phổ biến, giáo dục pháp luật nhà trường đã thực hiện
trong thời gian qua
* Giáo dục pháp luật thông qua bộ môn Giáo dục công dân. Việc giáo dục
pháp luật thông qua bộ môn này nhằm:
Cung cấp những tri thức cơ bản, cần thiết nhất về lĩnh vực đạo đức và pháp
luật, kinh tế để hình thành ý thức về vị trí trách nhiệm là lý tưởng của công dân
trong xã hội.
Hình thành trong học sinh hành vi hợp pháp phù hợp với chuẩn mực xã hội.
Rèn kỹ năng vận dụng các tri thức, tình cảm vào việc lý giải những vấn đề
chính trị, kinh tế pháp luật từ đó định hướng đúng đắn cho hành vi của mình trong
các quan hệ xã hội. Nhằm đem lại lợi ích cho cá nhân, gia đình và toàn cộng đồng.
Giáo viên bộ môn giáo dục công dân kết hợp nhiều phương pháp đặc trưng
của bộ môn trong giảng dạy nhằm giúp học sinh lĩnh hội kiến thức đạt được hiệu
quả nhất định. Nếu vận dụng phù hợp các phương tiện trực quan (video clip, mô
hình, sơ đồ minh hoạ ), nghiên cứu thực tế…sẽ làm tăng chất lượng bộ môn.
* Phổ biến giáo dục pháp luật thông qua các buổi sinh hoạt chào cờ hàng
tuần:
Trong buổi sinh hoạt vào ngày thứ hai đầu tuần ngoài việc tổng kết rút kinh
nghiệm trong tuần vừa qua, phổ biến công tác tuần tới, Ban giám hiệu còn lồng
ghép tuyên truyền phổ biến, giáo dục pháp luật cho học sinh toàn trường với những
nội dung phù hợp với tình hình thực tiễn xảy ra hoặc theo các văn bản chỉ đạo của
các cấp, của ngành hay của địa phương nhằm phục vụ tốt cho công tác dạy và học,
giáo dục đạo đức, nề nếp kỷ luật, kỷ cương, hình thành nhân cách của học sinh,
mục đích giúp các em thực hiện và chấp hành tốt pháp luật của Nhà nước. Nội
dung sinh hoạt được thực hiện bởi các tổi chuyên môn, báo viên tuyên truyền pháp
luật, các Đoàn thể trong nhà trường… cho 1433 học sinh ở 4 khối lớp và giáo viên
chủ nhiệm , giáo viên bộ môn .Cụ thể theo kế hoạch:
Thời gian Nội dung sinh hoạt Thực hiện
27/8/2012
Kỷ niệm cách mạng tháng 8/1945 và Quốc
khánh 02/9/1945
Sử - Địa – GDCD
10/9/2012 Chuyên đề về phòng chống tội phạm. Công an Thị xã
17/9/2012
Tìm hiểu về pháp luật về an toàn giao
thông đường bộ
Chi Đoàn
24/9/2012 Xây dựng trường học thân thiện, học sinh Tổ Ngoại ngữ
28
tích cực
01/10/201
2
Rèn luyện kỹ năng sống Tổ Hoá - Sinh
08/10/201
2
Truyền thông công tác phòng chống dịch
tay, chân , miệng, cúm A H
5
N
1
Y tế
15/10/2012 Bác Hồ gửi thư cho Ngành Giáo dục Thư viện
22/10/2012 Chủ đề văn học Tổ Văn
05/11/2012 Công ơn thầy cô giáo và tình nghĩa thầy trò Tổ Thể dục-Nhạc-Hoạ
12/11/2012 Phòng chống HIV/AIDS Công Đoàn
19/11/2012 Ý nghĩa ngày nhà giáo Việt Nam 20/11 Tổ Toán
26/11/2012 Giới thiệu một số trò chơi dân gian Tổng phụ trách Đội
03/12/2012 Truyền thống uống nước nhớ nguồn Tổ Lý – Tin
10/12/2012 Kỷ niệm ngày thành lập QĐNDVN Thị Đội
17/12/2012 Bác Hồ với quân đội nhân dân Việt Nam Thư viện
07/01/201
3
Lịch sử địa phương Tổ Sử - Địa – GDCD
14/01/2013 Sức khoẻ vị thành niên Tổ Hoá - Sinh
21/01/2013 Kể chuyện Bác Hồ Thư viện
28/01/201
3
Ý nghĩa thành lập Đảng Cộng Sản Việt
Nam
Chi Bộ
04/02/201
3
Ý nghĩa của ngày Tết cổ truyền Việt Nam
Tổ Ngữ Văn
18/02/201
3
Hướng dẫn một số trò chơi tập thể Tổng phụ trách Đội
25/02/2013
Phòng chống xâm hại trẻ em và buôn bán
phụ nữ qua biên giới
Hội Phụ Nữ Thị Xã
04/3/2013 Ý nghĩa ngày Quốc Tế Phụ Nữ 08/3 Công Đoàn nhà trường
11/3/2013
Một số nội dung cơ bản về bệnh học đường
và vệ sinh an toàn thực phẩm
Y tế nhà trường
18/3/2013 Quyền và bổn phận của trẻ em Tổ Ngoại ngữ
25/3/2013
Truyền thống vẻ vang của Đoàn TNCS Hồ
Chí Minh
Chi Đoàn
01/4/2013 Hoà bình và hữu nghị Tổ Toán
08/4/2013 Rèn luyện kỹ năng sống cho học sinh Tổ Lý Tin
15/4/2013
Rèn luyện sức khoẻ để học tập và xây
dựng tổ quốc
Tổ Thể dục
22/4/2013 Ngày đọc sách Thư viện
29/4/2013
Ý nghĩa ngày Miền Nam hoàn toàn giải
phóng, thống nhất đất nước
Chi Đoàn
06/5/2013
An toàn giao thông và phòng chống tội
phạm
Công An
TX. Châu Đốc
20/5/2013 Sinh hoạt ngày sinh Bác hồ Tổng phụ trách Đội
* Phổ biến giáo dục pháp luật thông qua các buổi sinh hoạt Chi bộ:
28
Chi bộ là nơi sinh hoạt của đảng viên, lực lượng cốt cán nhà trường, là
những người tiên phong, gương mẫu đi đầu trong mọi hoạt động dạy học và các
phong trào của đơn vị. Vì vậy, việc phổ biến giáo dục pháp luật, cũng như công tác
giáo dục chính trị tư tưởng trong sinh hoạt chi bộ sẽ góp phần lớn trong việc tuyên
truyền, vận động mọi người cùng thực hiện đúng đường lối chủ trương của Đảng
và chính sách pháp luật của Nhà nước. Công tác này được phổ biến khá đều đặn
trong các buổi họp định kì hàng tháng với 100% đảng viên tham dự.
* Phổ biến giáo dục pháp luật thông qua các buổi họp Hội đồng sư phạm của
trường:
Định kỳ hàng tháng trường đều tổ chức họp Hội đồng sư phạm toàn trường
để tổng kết rút kinh nghiệm việc thực hiện nhiệm vụ tháng qua, triển khai kế hoạch
công việc sắp tới, trao đổi về chuyên môn. Phổ biến giáo dục, pháp luật cũng được
thực hiện thông qua chuyên san, thông tin tư tưởng, tình hình địa phương, trong
nước và quốc tế để cán bộ, giáo viên, công nhân viên hiểu và áp dụng tuyên truyền
phổ biến giáo dục pháp luật lại cho học sinh thông qua các hoạt động giáo dục.
* Phổ biến giáo dục pháp luật thông qua các tiết sinh hoạt lớp vào thứ bảy
hàng tuần:
Thông qua sơ kết hoạt động học tập, thực hiện nề nếp trong tuần của học
sinh mà giáo viên chủ nhiệm lớp uốn nắn các em thực hiện và chấp hành tốt nội
qui học sinh, nội qui trường lớp. Giáo viên chủ nhiệm cùng với nhà trường tuyên
truyền phổ biến giáo dục pháp luật cho phụ huynh thông qua các lần họp phụ
huynh học sinh: định kì 03 lần / 1 năm học .
* Phổ biến giáo dục pháp luật thông qua các hoạt động giáo dục ngoài giờ:
Thông qua các hoạt động giáo dục ngoài giờ, trường tổ chức cho các em vui
chơi, giải trí, văn nghệ gây quỹ hỗ trợ học sinh có hoàn cảnh khó khăn, đố vui,
tháng bộ môn, hái hoa dân chủ hoặc chiếu phim trong các hoạt động chủ điểm giáo
dục lớn như: Tôn sư trọng đạo (tháng 11), Tiến bước lên Đoàn (tháng 3). Từ đó
các em có ý thức phấn đấu học tập và noi theo.
Những hoạt động thiết thực trên đã góp phần tích cực đến giáo dục hình
thành nhân cách, lối sống lành mạnh, trong sáng cho các em và tạo niềm tin nơi
cha mẹ học sinh đối với công tác Giáo dục và Đào tạo của nhà trường trong những
năm qua.
28
2.2.3. Một số kết quả cụ thể
Việc làm tốt công tác phổ biến, giáo dục pháp luật đã tạo được sự chuyển biến
rõ rệt trong nhận thức và hành động của toàn thề giáo viên và học sinh của nhà
trường. Qua đó, nhà trường đã hoàn thành tốt mục tiêu nhiệm vụ chủ yếu là dạy tốt
và học tốt, chấp hành nghiêm nội quy,quy chế của Trường và pháp luật của Nhà
nước.
Nhìn chung nhận thức về vị trí, vai trò của công tác phổ biến, giáo dục pháp
luật dần được nâng cao. Các văn bản pháp luật mới ban hành được quán triệt đầy
đủ, thường xuyên, góp phần nâng cao trách nhiệm của cán bộ, giáo viên và ý thức
pháp luật của học sinh, ngăn chặn kịp thời các hành vi vi phạm pháp luật, góp phần
giữ vững trật tự nền nếp nhà trường.
Đội ngũ cán bộ phụ trách công tác phổ biến, giáo dục pháp luật trong trường
học được củng cố, tăng cường về số lượng và chất lượng.
Đối với học sinh:
* Về công tác duy trì sĩ số: đạt 100%
* Về chất lượng giáo dục:
Học tập
Năm học Giỏi Khá Trung bình Yếu Kém
2011-2012 46,02% 38,94% 15,04%
2012-2013 50,2% 34,9% 14,7% 0,2%
Hạnh kiểm
Năm học Tốt Khá Trung bình Yếu
2011-2012 94,6% 5,0% 0,4%
2012-2013 92,9% 5,2% 1,9%
* Kết quả khác về một số kỳ thi và phong trào: Học sinh giỏi cấp tỉnh: 80 học
sinh; Tỉ lệ TN.THCS là: 100%; Tỉ lệ tuyển sinh vào lớp 10 công lập : 98%; Tham
gia hội thi Ca – Múa – Nhạc cấp thành phố: đạt giải Nhất toàn đoàn; cấp Tỉnh: giải
Nhì đơn ca, giải Ba múa.
Đối với giáo viên:
Giáo viên dạy giỏi cấp thành phố là: 21 GV (31,34% ); Giáo viên đạt giải
sáng kiến kinh nghiệm : 19 cấp trường, 09 cấp thành phố, 04 cấp tỉnh; Giáo viên
đạt danh hiệu chiến sĩ thi đua cơ sở : 31 - chiến sĩ thi đua tỉnh : 03 .
*Các Danh hiệu thi đua nhà Trường đạt được trong những năm qua:
Chi bộ trong sạch vững mạnh tiêu biểu : 3 lần trong 5 năm
28
Lá cờ đầu bậc trung học cơ sở
Công tác tổ chức các hoạt động giáo dục pháp luật dần có nề nếp, ổn định.
Nhà trường không có học sinh nghiện hút, tiêm chích ma túy. Đa số học sinh tham
gia tích cực vào các hoạt động ngoại khóa thể hiện ở số lượng tham gia, chất lượng
của các tác phẩm dự thi. Các hoạt động ngoại khóa giúp các em bổ sung thêm kiến
thức hữu ích trong thực tiễn cuộc sống, từ đó rèn luyện thêm cho các em kĩ năng
vận dụng tình huống pháp luật vào cuộc sống.
Từ những hoạt động này công tác phổ biến, giáo dục pháp luật hấp dẫn hơn,
giúp các em yêu thích bộ môn giáo dục công dân đồng thời từng bước nâng cao vị
trí của môn học này.
Tạo được sân chơi lành mạnh, thực hiện chủ trương của ngành tại đơn vị, xây
dựng “trường học thân thiện, học sinh tích cực”. Song song đó thì công tác quản lí
nhà trường dần đổi mới theo hướng cải cách hành chính đáp ứng ngang tầm yêu
cầu của ngành giáo dục trong thời kì hội nhập.
2.3. Nguyên nhân thành tựu và các mặt còn hạn chế
2.3.1. Nguyên nhân thành tựu
Công tác này đã là pháp lệnh trên toàn quốc vì thế hoạt động nhà trường có cở
sở pháp lí nên việc thực hiện khá thuận lợi.
Được sự chỉ đạo của Sở Giáo dục và Đào tạo, các cơ quan chức năng chuyên
môn có thẩm quyền.
Ban giám hiệu nhà trường quan tâm, động viên, hỗ trợ.
Giáo viên dạy giáo dục công dân được đào tạo đúng chuyên ngành, hầu hết
nhiệt tình, tâm huyết khi làm công tác tuyên truyền .
Hình thức tổ chức phong phú lôi cuốn học sinh tham gia. Nội dung ngắn gọn,
dễ hiểu, gẫn gũi cuộc sống, phù hợp với lứa tuổi nên học sinh dễ tham gia và hứng
thú hoạt động.
2.3.2. Hạn chế và nguyên nhân hạn chế
* Hạn chế
Hoạt động chưa có kế hoạch cho cả năm học, chỉ tổ chức theo chủ điểm, tháng
bộ môn.
Hình thức phổ biến, giáo dục pháp luật cho học sinh tương đối phong phú tuy
nhiên việc phổ biến cho giáo viên, nhân viên nhà trường chủ yếu là diễn thuyết,
28
lồng ghép trong các cuộc họp nên tầm quan trọng của công tác này chưa được đánh
giá cao. Một bộ phận giáo viên, nhân viên còn thực hiện sai qui chế của ngành,
kiến thức về pháp luật hạn chế nên xử lí tình huống còn nhiều lúng túng.
Vẫn còn nhiều học sinh vi phạm nội qui nhà trường. Dù các hoạt động ngoại
khóa, ngoài giờ lên lớp gắn liền với thực tiễn nhưng kiến thức các em có được và
việc ứng dụng vào cuộc sống là rất hạn chế. Nhiều học sinh tham gia mang tính
phong trào hơn là tìm hiểu pháp luật.
Chưa tổ chức nhiều phong trào thi đua, tìm hiểu trong giáo viên và học sinh
* Nguyên nhân hạn chế
Lãnh đạo nhà trường chưa đầu tư đúng mức cho công tác này, trong Ban giám
hiệu chưa phân công cá nhân phụ trách công tác này vì thế Ban giám hiệu cũng
chưa xây dựng kế hoạch hoạt động cũng như không kiểm tra tổng kết nên không
đánh giá được chất lượng của công tác này.
Không ít giáo viên, học sinh chưa nhận thức đúng, đầy đủ về ý nghĩa và tầm
quan trọng của công tác phổ biên, giáo dục pháp luật nên hiệu quả của công tác
này ở trường chưa đạt như mong muốn.
Đa số cán bộ phụ trách công tác phổ biên, giáo dục pháp luật chưa qua đào tạo
luật, chưa được tập huấn nhiều về nghiệp vụ phổ biến, giáo dục pháp luật và có quá
ít thời gian cho công tác này nên không có tính chuyên nghiệp.
Kinh phí hạn chế, phương tiện, tài liệu giảng dạy, tham khảo thiếu thốn ảnh
hưởng đến chất lượng và hiệu quả giảng dạy, học tập và phổ biến, giáo dục pháp
luật.
Việc tổ chức hoạt động ngoại khóa, chất lượng, hiệu quả chưa đạt như mong
muốn.
Môn giáo dục công dân chưa được đánh giá cao nên hoạt động của môn này
tổ chức ít được đồng nghiệp và học sinh quan tâm.
Về chương trình giáo dục đạo đức nói chung phong phú, nhiều bài học nhưng
chưa xác định rõ những phẩm chất cơ bản của nhân cách con người Việt Nam. Các
bài học nặng về lý thuyết, thiếu kỹ năng sống, chưa tạo được dấu ấn trong lòng học
sinh, hình thành nhân cách không rõ nét, học sinh dễ bị tác động của xã hội.
28
Nhà trường chưa chủ động phối hợp với phòng tư pháp thành phố để được tư
vấn, hỗ trợ thường xuyên cũng như giáo viên ở trường làm công tác này ít có điều
kiện học tập.
Một bộ phận phụ huynh học sinh chưa phối hợp chặt chẽ với nhà trường trong
công tác quản lí, giáo dục học sinh .
2.4. Những vấn đề bức xúc từ thực tiễn đặt ra
Từ những thành tựu và tồn tại, thực tiễn đã chỉ ra một số vấn đề cần được
lãnh đạo nhà trường quan tâm chỉ đạo sâu sát hơn như :
Đội ngũ giáo viên dạy giáo dục công dân, pháp luật thiếu, trình độ hiểu biết
pháp luật không đồng đều.
Chưa thành lập được câu lạc bộ pháp luật trong nhà trường.
Chưa có kinh phí hoạt động.
Cần thực hiện tốt sự phối hợp giữa chi bộ, ban giám hiệu, công đoàn cơ sở và
Đoàn thanh niên và các tổ chức đoàn thể khác trong nhà trường.
Thực hiện tốt quy chế tập trung dân chủ trong việc xây dựng tổ chức , sinh
họat và hoạt động của trường, tăng cường hơn nữa công tác kiểm tra của chi bộ,
nâng cao sức chiến đấu của từng cán bộ, đảng viên.
Tăng cường công tác tuyên truyền, giáo dục những chủ trương của Đảng,
pháp luật của Nhà nước trong cán bộ , đảng viên. Các cán bộ cơ sở phải làm công
tác vận động quần chúng thật tốt, phải có khả năng lý luận, năng lực công tác để
hoàn thành tốt nhiệm vụ được giao.
Cần có chuẩn qui định cũng như nội dung thống nhất trong nhà trường phổ
thông về công tác phổ biên, giáo dục pháp luật.
28
CHƯƠNG 3
MỤC TIÊU, GIẢI PHÁP NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG
CÔNG TÁC PHỔ BIẾN, GIÁO DỤC PHÁP LUẬT Ở TRƯỜNG TRUNG
HỌC CƠ SỞ NGUYỄN TRÃI , THÀNH PHỐ CHÂU ĐỐC ĐẾN NĂM 2015
3.1. Phương hướng
Để nâng cao chất lượng công tác tuyên truyền phổ biến giáo dục pháp luật
trong nhà trường đến năm 2015, nhà trường cần phải đạt được những mục tiêu và
nhiệm vụ thiết thực sau đây:
Trang bị có hệ thống pháp lý những kiến thức về Nhà nước và Pháp luật
Cần xuất phát từ đặc điểm của tầng lớp trẻ tuổi (Đó là sự hiểu biết về thế giới
quan nói chung còn bị hạn chế do đặc điểm độ tuổi), nên cần phải có dung lượng
thông tin một cách hợp lý và nhất thiết phải được tiến hành trong mối liên hệ chặt
chẽ với việc truyền thụ bồi dưỡng những kiến thức về văn hoá khoa học nói chung.
Phải làm rõ trách nhiệm và bổn phận của mỗi công dân trong việc xây dựng, đảm
bảo cho việc hoạt động bình thường của bộ máy Nhà nước, đảm bảo cho hệ thống
pháp luật phát huy hiệu lực điều chỉnh trong đời sống xã hội.
Trực tiếp hình thành và phát triển thói quen tuân thủ pháp luật
Học sinh là những công dân tương lai của đất nước. Do vậy, ngay từ những
hành vi trong học tập và giao tiếp, nhà trường và gia đình phải cùng nhau phối hợp
giúp các em hình thành thói quen chấp hành pháp luật từ những việc cụ thể nhất
như tham gia giao thông đúng luật (xe đạp, đi xe buýt ), nếp chào hỏi; xây dựng
cho các em có ý thức trách nhiệm với bản thân, gia đình, trường lớp.
Xây dựng thái độ tôn trọng Nhà nước, Pháp luật và các quy tắc xã hội khác.
Nhằm hình thành cho các em ý thức trách nhiệm của mình với tư cách là
một thành viên của cộng đồng xã hội trong công cuộc xây dựng và bảo vệ tổ quốc
xã hội chủ nghĩa. Giáo dục phải xác định mối quan hệ đúng đắn giữa Nhà nước –
Pháp luật và mọi thành viên trong xã hội. Do đó góp phần xây dựng thái độ tôn
trọng đối với Nhà nước – Pháp luật và các quy tắc xã hội là một trong những
nhiệm vụ quan trọng của công tác tuyên truyền phổ biến giáo dục pháp luật đối với
học sinh.
28
Giáo dục tính tích cực và ý thức đấu tranh chống những biểu hiện tiêu cực
Ngoài việc hình thành thói quen hành động theo đúng pháp luật cho thế hệ
trẻ, công tác phổ biến pháp luật còn giáo dục tính tích cực của người công dân và
trách nhiệm của họ trong đấu tranh chống những biểu hiện vi phạm pháp luật. Giáo
dục pháp luật cho học sinh nhằm hình thành ý thức tôn trọng và tuân thủ pháp luật,
nhưng không phải là sự tuân thủ một cách thụ động.
Giáo dục tính tích cực của người công dân sẽ mọi người thấy giá trị của nó
trong chính thành quả của mình, xác định hướng đi phù hợp với quy luật phát triển
của xã hội . Phấn đấu đến năm 2015 nhà trường đạt các chỉ tiêu sau:
Đội ngũ giáo viên phấn đấu 100% giáo viên bộ môn GDCD tham gia các hội
thi: tuyên truyền về giáo dục pháp luật, tìm hiểu quê hương và con người An
Giang; giáo viên dạy giỏi các cấp .
100% đội ngũ làm công tác phổ biến, giáo dục pháp luật được đào tạo
chuyên nghiệp. Tất cả cán bộ, giáo viên, nhân viên và học sinh thực hiện tốt Hiến
pháp, pháp luật nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam và các qui định định
khác của địa phương.Tổ chức có hiệu quả các hoạt động phổ biến giáo dục pháp
luật thông qua các ngày lễ lớn trong năm và các hoạt động giáo dục khác.
Định kỳ phối kết hợp với ngành Công an, ban Tư pháp địa phương và cấp
trên tổ chức tuyên truyền, giáo dục pháp luật đặc biệt là văn bản pháp qui mà xã
hội quan tâm. Đảm bảo đầy đủ cơ sở vật chất cho công tác phổ biến, giáo dục pháp
luật ở đơn vị.
3.2. Những giải pháp nâng cao chất lượng công tác phổ biến, giáo dục
pháp luật ở Trường trung học cơ sở Nguyễn Trãi đến năm 2015
3.2.1. Hoàn thiện chương trình, giáo trình, sách giáo khoa, tài liệu giảng
dạy phù hợp từng bậc học, cấp học. Xây dựng hệ thống tài liệu tham khảo.
Đây là nội dung quan trọng trong công tác phổ biến, giáo dục pháp luật trong
nhà trường vì đó là nguồn tư liệu chính thống, thống nhất để thực hiện một cách
đồng bộ và thuận lợi cho công tác trao đổi, chia sẻ kinh nghiệm cũng như việc
kiểm tra, giám sát, đánh giá của việc thực hiện công tác này trên cả nước. Gợi ý
một số nội dung cụ thể sau:
Xây dựng chương trình phổ biến bồi dưỡng pháp luật ngoại khóa thống nhất
cho các giáo viên ở trường phổ thông.
28
Xây dựng kế hoạch đào tạo, bồi dưỡng, củng cố đội ngũ giáo viên dạy giáo
dục công dân, các lực lượng giáo dục trong nhà trường, cán bộ Đoàn -Đội làm
công tác quản lý học sinh.
Triển khai thực hiện có hiệu quả Đề án “Nâng cao chất lượng công tác phổ
biến, giáo dục pháp luật trong trường học”.
Tăng cường biên soạn tài liệu tham khảo, tài liệu hỗ trợ phổ biến, giáo dục
pháp luật cùng với sự đổi mới về nội dung lẫn hình thức là việc cần làm ngay vì
đây là nguồn tư liệu bổ sung cần thiết cho công tác phổ biến, giáo dục pháp luật do
lực lượng làm công tác này ở trường trung học phổ thông chủ yếu là giáo viên dạy
giáo dục công dân nên kiến thức về pháp luật có những hạn chế nhất định. Không
những thế, kiến thức về pháp luật của giáo viên nhà trường hiện nay chưa đủ đáp
ứng với yêu cầu của ngành trong thực hiện nhiệm vụ. Tài liệu tham khảo phong
phú sẽ có tác dụng kích thích sự tìm tòi, say mê nghiên cứu mở mang kiến thức
cho giáo viên và học sinh, đồng thời bổ sung cho thư viện nhà trường nói chung, tủ
sách pháp luật nói riêng những tài liệu quí giá.
Chương trình, sách giáo khoa dùng trong chương trình nội khoá cần quan tâm
biên soạn, cập nhật, phát hành các tài liệu phù hợp với từng loại đối tượng khác
nhau. Bổ sung hệ thống tài liệu tham khảo cần cập nhật hàng năm, có chỉnh lý kịp
thời. Tài liệu cần phong phú về thể loại, dễ tuyên truyền, dễ hiểu, phù hợp với từng
cấp học, từng nhóm đối tượng.
Các sở, cơ quan quản lý giáo dục, cơ sở giáo dục phổ thông cần bổ sung đủ
các thiết bị dạy học này như máy chiếu, trang bị internet.
Về phía nhà trường, Tổ giáo dục công dân có trách nhiệm tập hợp, thu thập tài
liệu tham khảo và tư vấn cho đồng nghiệp, học sinh chọn chủ đề phù hợp cho năm
học, cho từng hoạt động cụ thể có mục đích, kế hoạch.
3.2.2. Xây dựng kiện toàn và mở rộng đội ngũ cán bộ thực hiện công tác
phổ biến, giáo dục pháp luật trong ngành giáo dục
Cụ thể hoá trong sự chỉ đạo của ngành một cách có hệ thống từ tất cả các cấp,
bậc học để đội ngũ giáo viên được trang bị, rèn luyện những kiến thức pháp luật
tương xứng cũng như khả năng phổ biến, giáo dục pháp luật cho học sinh, là người
đứng trên bục giảng, họ trực tiếp làm công tác này sẽ mang lại kết quả cao khi họ
đã được đào tạo, bồi dưỡng một cách khoa học hợp lí.
28
Công tác phổ biến, giáo dục pháp luật cho học sinh thật sự hiệu quả khi cả tập
thể sư phạm nhà trường thực hiện một cách đồng bộ. Để làm được điều đó trước
hết mỗi giáo viên phải tự trau dồi bản thân, rèn luyện nếp sống, sinh hoạt và làm
việc theo pháp luật để là tấm gương cho học sinh noi theo. Điều này còn đòi hỏi
lãnh đạo nhà trường đặc biệt quan tâm quán triệt tư tưởng của giáo viên, có kế
hoạch, biện pháp quản lí thật cụ thể để cụ thể hoá được chủ trương, đường lối của
Đảng, chính sách pháp luật của Nhà nước, quy định của ngành .Cần tập trung đào
tạo, bồi dưỡng giáo viên dạy giáo dục công dân phù hợp yêu cầu của ngành.
Về phía các cơ quan giáo dục, các cở sở giáo dục, cần tổ chức đội ngũ báo cáo
viên theo hướng chuyên nghiệp, ổn định để bảo đảm chất lượng và đội ngũ tuyên
truyền viên rộng rãi để có thể đưa pháp luật đến với nhiều người một cách linh
hoạt. Các báo cáo viên cần được tập hợp một cách chính thức, được cấp thẻ, có
quy định rõ ràng về quyền và nghĩa vụ. Các cơ quan quản lý giáo dục cần phân
công người phụ trách công tác báo cáo viên để có kế hoạch đào tạo, bồi dưỡng, sử
dụng đội ngũ này một cách hiệu quả. Tuỳ yêu cầu công tác, các sở giáo dục và đào
tạo, các cơ sở giáo dục đại học, trung cấp chuyên nghiệp có thể có báo cáo viên
cấp huyện, cấp tỉnh hoặc cấp trung ương.
Các báo cáo viên thực hiện chế độ sinh hoạt định kỳ để trao đổi nghiệp vụ,
tiếp cận thông tin mới, tìm hiểu thực tiễn Các báo cáo viên được tạo điều kiện
tham gia tập huấn về nội dung pháp luật, nghiệp vụ công tác báo cáo viên, tham dự
các cuộc họp cần thiết, được trang bị phương tiện, trợ cấp kinh phí và hưởng thù
lao đối với hoạt động chuyên môn (có thể tạo điều kiện cho báo cáo viên được sử
dụng Internet, cấp tài liệu miễn phí hoặc quy đổi thời gian hoạt động báo cáo pháp
luật vào định mức giáo viên ).
Chú ý đào tạo, bồi dưỡng Bí thư Đoàn thanh niên, giáo viên phụ trách tư vấn
tâm lý, Tổ trưởng, Chủ tịch công đoàn vì họ là lực lượng cốt cán, là những cánh
tay nối dài của lãnh đạo nhà trường trong quá trình thực hiện nhiệm vụ giáo dục.
3.2.3. Tổ chức bồi dưỡng kiến thức pháp luật, nâng cao trình độ, năng lực
cho đội ngũ cán bộ làm công tác phổ biến giáo dục pháp luật
Cần mở các lớp tập huấn có trọng tâm, chủ điểm để quán triệt văn bản mới
phục vụ cho việc giảng dạy phổ biến, giáo dục pháp luật trong nhà trường.
28
Tổ chức cho cán bộ phụ trách công tác này tham quan thực tế ở các địa điểm
liên quan thiết thực để họ được tiếp xúc trực tiếp, trao đổi, học hỏi kiến thức mới,
kinh nghiệm trong quá trình thực hiện.
Giáo viên giảng dạy phải linh hoạt tổ chức các hình thức hoạt động dạy học,
phổ biến pháp luật một cách tự nhiên.
3.2.4. Xây dựng, hoàn thiện và pháp huy cơ chế phối hợp trong công tác
tuyên truyền phổ biến, giáo dục pháp luật giữa ngành giáo dục với cơ quan tổ
chức chính trị xã hội các cấp; phối hợp giữa nhà trường, gia đình và xã hội
trong công tác phổ biến giáo dục pháp luật
Công tác phổ biến, giáo dục pháp luật do nhiều chủ thể tiến hành với vai trò,
vị trí khác nhau. Vì vậy, việc phối hợp các hoạt động phổ biến, giáo dục pháp luật
có ý nghĩa quan trọng. Hiện tượng “trống đánh xuôi, kèn thổi ngược” trong phổ
biến, giáo dục pháp luật không chỉ giảm hiệu quả mà còn dẫn đến những tai hại
khó lường. Chính vì vậy, khác các loại hội đồng tư vấn khác, hội đồng làm công
tác phổ biến, giáo dục pháp luật các cấp là “hội đồng phối hợp”.
Bên cạnh cơ chế phối hợp của Hội đồng phối hợp công tác phổ biến, giáo dục
pháp luật các cấp, cần tiến hành phối hợp song phương hoặc phối hợp nhiều cơ
quan liên quan để thực hiện các nhiệm vụ phổ biến, giáo dục pháp luật trong
ngành giáo dục. Ở Trung ương, Bộ Giáo dục và Đào tạo và Bộ Tư pháp đã được
Chính phủ giao nhiệm vụ phối hợp trong nhiều vấn đề như: hoàn thiện chương
trình, giáo trình, sách giáo khoa; đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ giáo viên…Ở địa
phương, sở giáo dục và đào tạo, các phòng giáo dục và đào tạo cần xây dựng cơ
chế phối hợp với cơ quan tư pháp cùng cấp một cách thường xuyên. Việc phối hợp
ở các sở giáo dục và đào tạo cần thực hiện theo định hướng của cơ quan cấp trên
và của địa phương.
Phối hợp giữa nhà trường, gia đình và xã hội trong công tác phổ biến giáo dục
pháp luật được thực hiện qua các buổi họp phụ huynh học sinh đầu năm học, sơ
kết, tổng kết; thông qua công tác giáo viên chủ nhiệm phối hợp với phụ huynh,
thông qua các hoạt động ngoại khoá, các hoạt động xã hội của nhà trường…
3.2.5. Đổi mới các biện pháp, đa dạng hóa các hình thức phổ biến, giáo dục
pháp luật
28
Đa dạng hoá các hình thức giáo dục pháp luật, làm cho công tác giáo dục pháp
luật thực sự có chiều sâu, đạt hiệu quả cao là đòi hỏi cấp bách hiện nay, đặc biệt là
giáo dục pháp luật cho đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức.
Các hình thức phổ biến, giáo dục pháp luật truyền thống tiếp tục được phát
huy cùng với sự kết hợp vận dụng linh hoạt, sáng tạo một số hình thức mới. Tuyên
truyền miệng là hình thức tuyên truyền được sử dụng khá linh hoạt: thông qua hội
nghị tập huấn, tọa đàm, bồi dưỡng kiến thức pháp luật; thông qua sóng truyền
thanh, tư vấn trực tiếp; xây dựng Câu lạc bộ pháp luật, Câu lạc bộ “phòng chống tệ
nạn xã hội”, “Hoa học trò”, “Tuổi trẻ phòng chống tội phạm”…tổ chức Hội thảo
trao đổi kinh nghiệm giảng dạy ngoại khóa giữa các trường. Tiếp tục tổ chức các
hội thi kết hợp thêm nhiều hình thức khác như trình diễn thời trang, thi hùng biện,
sân khấu hóa về các nội dung gần gũi cuộc sống, dễ hiểu, dễ thực hiện như: tìm
hiểu pháp luật giao thông đường bộ và văn hóa ứng xử khi tham gia giao thông,
chúng em bảo vệ môi trường sống và pháp luật bảo vệ rừng, tuyên truyền phòng
chống HIV/AIDS, tìm hiểu về quyền trẻ em, tổ chức nói chuyện chuyên đề theo
chủ đề về môi trường, kỹ năng sống, tìm hiểu pháp luật phòng, chống ma túy…
Tổ chức cho học sinh tham dự phiên tòa xét xử lưu động ở địa phương từ đó
hướng dẫn các em tổ chức hoạt động phiên tòa giả định để nắm được những cách
giải quyết vấn đề của các em từ đó giáo viên có định hướng cho các em cách giải
quyết hợp lí có tổng kết thi đua, trao giải thưởng tuần, tháng, học kì và cả năm
học để kích thích học sinh tham gia; bản tin pháp luật phải là tin tức khởi điểm cho
chương trình phát thanh học đường; kịp thời tuyên dương nêu gương tốt trong học
sinh để các em phấn đấu thực hiện tốt.
3.2.6. Đầu tư kinh phí thõa đáng cho hoạt động phổ biến giáo dục pháp
luật.
Chỉ thị số 32-CT/TW của Ban bí thư đã nêu rõ “Cần bố trí một khoản ngân
sách cần thiết cho công tác phổ biến, giáo dục pháp luật”. Theo quy định tại điểm
1.3, Mục c của Chương trình phổ biến, giáo dục pháp luật ban hành kèm theo
Quyết định số 13/2003/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ thì các bộ, cơ quan
ngang bộ, cơ quan thuộc Chính phủ phải bảo đảm kinh phí thực hiện công tác phổ
biến, giáo dục pháp luật từ ngân sách nhà nước hằng năm. Các cơ quan quản lý
giáo dục, cơ sở giáo dục cần có dự toán chi ngân sách theo kế hoạch của Nhà nước.
28
Bên cạnh nguồn ngân sách bố trí trực tiếp cho phổ biến, giáo dục pháp luật
như trên, cần tranh thủ thêm kinh phí từ nguồn đào tạo cán bộ, kinh phí xây dựng
chương trình, sách giáo khoa, kinh phí tuyên truyền, kinh phí các chương trình
mục tiêu về an toàn giao thông, phòng chống ma tuý, phòng chống tội phạm…
Kinh phí đó một mặt đầu tư cho cơ sở vật chất, mặt khác có chế độ thoã đáng cho
bộ phận làm công tác này.
3.2.7. Thường xuyên đôn đốc, kiểm tra, hướng dẫn việc thực hiện kế hoạch
phổ biến, giáo dục pháp luật
Trong kế hoạch phổ biến, giáo dục pháp luật cần phân kỳ thực hiện cụ thể.
Căn cứ vào kế hoạch kiểm tra này, cơ quan, tổ chức giữ vai trò là đầu mối trong
hoạt động phổ biến, tuyên truyền, giáo dục pháp luật sẽ kiểm tra tiến độ thực hiện
công việc trong phạm vi thẩm quyền, từ đó có thể bước đầu đánh giá mức độ thực
hiện kế hoạch phổ biến, giáo dục pháp luật.
Trình tự tiến hành kiểm tra có thể theo các bước:
+ Ban hành kế hoạch kiểm tra: Kế hoạch kiểm tra phải xác định rõ mục đích,
yêu cầu, đối tượng kiểm tra; thời gian kiểm tra; cách thức kiểm tra; thành phần
đoàn kiểm tra và các điều kiện khác bảo đảm kiểm tra;
+ Họp đoàn kiểm tra để phổ biến kế hoạch và phân công cụ thể;
+ Tiến hành kiểm tra: nghe báo cáo, kiểm tra thực tiễn;
+ Xây dựng báo cáo và kết luận kiểm tra;
Sau mỗi lần kiểm tra định kỳ, cơ quan đầu mối tổ chức kiểm tra cần có báo
cáo gửi các cơ quan liên quan. Các báo cáo định kỳ này là cơ sở để tổng kết công
tác phổ biến, giáo dục pháp luật. Từ đó có thể rút ra những kinh nghiệm cần thiết
để công tác tổ chức việc phổ biến, giáo dục pháp luật ngày càng tốt hơn.
3.2.8. Tổ chức sơ, tổng kết đánh giá rút kinh nghiệm, qua đó kịp thời động
viên, khen thưởng các cá nhân và tập thể có thành tích xuất sắc trong công tác
phổ biến giáo dục pháp luật
Sơ kết, tổng kết định kỳ và theo từng đợt nhằm đánh giá thực trạng tình hình,
tìm ra những mô hình tốt, kịp thời phát hiện những tồn tại, khuyết điểm và nguyên
nhân, từ đó đề ra nhiệm vụ mới thích hợp. Việc sơ kết, tổng kết có thể gắn với
khen thưởng tập thể, cá nhân có nhiều thành tích song cần làm thiết thực, không
phô trương. Cần chú ý việc tổng kết các mô hình tốt để nhân rộng trong thực tiễn.
28
Thực tiễn cho thấy, nơi nào ít quan tâm đến công tác phổ biến, giáo dục pháp
luật thì khi sơ kết, tổng kết ít thấy hạn chế, khó khăn. Ngược lại, nơi nào quan tâm
thì tuy làm được nhiều việc song vẫn thấy những hạn chế, khó khăn cần khắc phục
để làm tốt hơn nữa.
Vì nhiệm vụ phổ biến, giáo dục pháp luật là nhiệm vụ của cả hệ thống chính
trị nên việc tiến hành sơ kết, tổng kết ở mỗi cấp cũng cần có sự phối hợp của các
cơ quan, tổ chức liên quan với sự lãnh đạo trực tiếp của cấp uỷ.