Đô thị hóa và tác động của nó đến những biến đổi làng xã ngoại thành Hà Nội (Qua trường hợp làng Phú Đô

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
VIỆN VIỆT NAM HỌC VÀ KHOA HỌC PHÁT TRIỂN



KIM KYUNG



ĐÔ THỊ HOÁ VÀ TÁC ĐỘNG CỦA NÓ ĐẾN
NGOẠI THÀNH HÀ NỘI
(QUA TRƯỜNG HỢP LÀNG PHÚ ĐÔ)



Chuyên ngành : Việt Nam học
Mã số : 60 31 60


LUẬN VĂN THẠC SĨ



NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC:
PGS. TS VŨ VĂN QUÂN


Hà Nội - 2009
M ỤC L ỤC
OAN
M L

DANH M CÁC B
DANH M HÌNH
DANH M CÁC KÍ HI VÀ CH VI T


 9
1. Lý do ch tài 9
ng và phm vi 10
i ca lu 11
u 11
5. Cu trúc ca lu 12
 

 13
    HÓA - MT S V  LÝ LUN VÀ THC
TIN 18
2.1. m 

, ng 


ng a 

- i-  18
2.1.1. Khái niô th hoá 18
ô th hoá và các nhân t ô th hoá 
Vit Nam 19
ô th hoá  Vit Nam 19
2.1.2.2. Các nhân t ô th hoá  Vit Nam 22
2.1.3. S ng cô th n kinh t - xã hi   25

 hoá  ngoi thành Hà Ni 29
ô th hoá  ngoi thành Hà Ni 29
2.2.2. Các nhân t ô th n ngoi thành Hà Ni 34
2.2.3. S ng cô th n cuc sô 37
2.2.3.1. Nhng mt tích cc cô th hoá vô 38
2.2.3.2. Nhng mt tiêu cc cô th hoá v 39
ng 3. KHÁI QUÁT V  41
3.1. Vài nét v v a lý 41
3.2. Lch s  42
3.3.  47
u kinh t 48
3.4.1.Nông nghip 48
3.4.2.Th công nghip truyn thng và các ngh ph 49
i và ch làng 49
3.5. Các t chc xã hi 50
ình 50
3.5.2. Dòng h 52
3.5.3. T chc giáp 55
3.5.4. T chc xóm, ngõ 56
3.5.5. B máy qun lý hành chính làng 57
ng làng 60
 61
3.6.2. H

 64
3.6.3. Vic t chc t l, gi ch 65
 67





A 





A
Ô 67
4.1. 



ng ô. 67
4.1.1. S chuyt nông nghiô th. 67
4.1.2. p  

nh 68
4.1.3.   chuyi ngh nghiô th
hoá, t nông nghip sang phi nông nghip. 69
4.2. 







ô d




a 

 70
4.2.1. Diai và qun lý s dt 70
4.2.2. S ng cô th n cnh quan t nhiên 73
4.2.3. Bii dân s 75
4.2.4.  79
u kinh t 79
4.2.4.2. S i v thu nhp, chi tiêu 86
4.2.5.  

: s chuyn dch ngh nghip 87
4.2.6. Mi quan h xã hi 91
4.2.6.1. Quan h ình và dòng h 92
4.2.6.2. Quan h làng xóm 94
4.2.7. 

i  - li sng 96
4.2.8. 

n thc cô th hoá 98
4.2.8.1 

n thc v kinh t 98
4.2.8.2. 

n thc v li sng 99
4.3. T ng hánh giá ô th hoá làng xã ngoi thành

Hà Ni 102
4.3.1. Nhim chung 103
4.4.2. Nhng khác bit 107
KT LUN 110
TÀI LIU THAM KHO 111















DANH MU
̣
C CA
́
C BA
̉
NG

- B: Dân s trung bình phân theo thành th và nông thôn so
v t dân s.

- 2.2: Tc  tng và c cu kinh t.
- Bng 4.1: Bin ng din tích t nông nghip t  ca xã M
Trì.
- 4.2: Bng thng kê hin trng s dng t làng Phú ô.
- 4.3: Bin ng dân s làng Phú ô t nm 2005-2007.
-  4.4: Thng kê tình hình kt qu ng ký qun lý tm trú,
thông báo lu trú, tm vng ti công an xã.



















DANH MU
̣
C HÌNH

- Hình 1: B   hình làng Phú ô nm 1989
- Hình 2: Bn  a hình làng Phú ô nm 2000
- Hình 3: Bn  a hình làng Phú ô nm 2007
- Hình 4 : S  phân chia làng Phú ô
- Hình 5: S  nhng a m làng Phú ô

DANH MU
̣
C CA
́
C KI
́
HIÊ
̣
U VA
̀
CHƯ
̃
VIÊ
́
T TĂ
́
T


- TP.HCM: 
- GS: 
- TS: 


- PGS: 
- TSKH: 





- Nxb: 
- B TN&MT: 








- B NN&PTNT: 










- : 
- UBND: 

1
MƠ
̉
ĐÂ
̀
U

1. Lý do chọn đề tài
Vit Nam là mc xây d nông nghip nông
ng làng xã là trung tâm cuc sng ci Vit. T
ng làng xã là tinh thn ca c
c Vit Nam. Tuy nhiên, trong quá trình phát trin lch s, làng xã Vit
Nam ci v nhiu mt. Mt trong nhng yu t thúc y s thay
i làng  hoá. ô th hoá là yu t không th c trong xu
ng phát trin trên th gii ct Nam và nó dn nhng bin
i trong cuc sng cng làng xã.
ô th hoá  Viu phát trin t th k 16-17. Trong
thi k Pháp thuc, y mi
k chin tranh chng Pháp, quá trình này b ngng l phi tn
i chin tranh chng M hoá  min Bc b chm li
 min Nam li tng lên. Nên t nn 1970 dân s  tng
t khong 7% lên 20%. Tuy nhiên hn 20 n l  i
kng k. Sau công cuc i mi, tc   hoá tng rt nhanh. Nm
1989 t l  hoá 19,8% nhng m 1999 tnn 23,4%. Theo d

ng quy hoch tng th phát tri Vit Nam, t l dân
 toàn qun nm 2020 s là 45%. i
s u dân nông thôn chuy.
G, ng tích cc ci mi, s tng
kinh t và nhng ca kinh t th  
xng tng nhanh vi s phát trin c li, Thành
ph H Chí Minh, Hi Phòng, H 
ph Hà Ni là th a Vit Nam và trung tâm min Bc Vit Nam. S m

2
rng v ranh gii, quy mô, phát trin kinh t, to ra sc hút dân nh
ng trc ti hoá  các làng xã hin nay.
Tác gi chn  tài ô th ng ca nó n nhng bii
làng xã ngoi thành Hà Ni (ng hp làng Phú ô) vì nhiu lí do.
Làng Phú ô có mt vài iu u cho làng xã ngoi thành Hà
Ni. Làng Phú ô có ngh làm bún truyn thng, trong lch s Vit Nam làng
ngh truyn thng là mt trong nhc sc ca làng xã Vit
Nam. V v a lý, hú ô nm git c
  ng nm g  t là sau nm 2002, ng ph xung
quanh làng thin, Phú c thoát khi cô lp v ma lý,
khi u cho vic chu nh hng sâu sc ca  th hoá. ô th hoá nh
hng n cuc sng ngi dân Phú ô v mt kinh t-xã hi, vn hoá vt
cht và vn hoá tinh thn.
2. Đối tượng và phạm vi
c ngoài, chúng tôi có nhiu hn ch v mt ngôn ng và
 u ki thc hin nghiên cu toàn din v làng xã ngoi thành
Hà Ni. Vì vy, chúng tôi ly mt làng ngh   nghiên cu. Phú ô
là mt làng ngh tiêu biu  ngoi thành Hà N 




xem xét nhng quá
 hoá. Làng này va là làng ngh cha nha mt
làng ngh truyn thng Vit Nam, va là m
hoá nhanh chóng,  thy nhng bii làng truyn thng
Vi           n vn, chúng tôi
nghiên cu s bii ca làng Phú ô trong quá trình  hoá và nh
ng ca s bi

 u kinh t, u t chc, u dân
s, bn sc vn hóa truyn th
Trong lun vn chúng tôi không nghiên c



 n c th
v làng Phú ô mà tp trung ch yn trm c sau 2002.

3
n có nhiu s i có tính cht thi s v mi mt ca làng
Phú ô.
3. Đóng góp mới của luận văn
Nhiu nhà nghiên cu và hc gi u v  và
 hoá  Vit Nam. ng thc và nhng nhà nghiên
cc ngoài cùng cng hi kho sát và nghiên cu làng xã Vit Nam.
Chính vì v tài tìm hiu v  hoá và s ng ci vi cng
ng làng xã ngoi thành Hà Ni không phi  tài mi, mc  là qua
nghiên cu hy vng m sau:
Th nht: Bu tp hu v làng Phú ô  nhiu
khía cnh: lch s u t chu kinh t, sn phm truyn

và c nhi c 
lc nhng thi cng ch ra mt s hn ch do s tác
ng c i v
Th hai: Nêu mt s bin pháp phát huy nh c
th hoám bo gi c bn sc vn hoá truyn thng ca làng, góp
pho ngh nghii dân làng Phú c
bi
Th ba: Có th d báo nhng làng ngh xung quanh Hà Ni quy mô
không ln không nh s phát tri  hoá.
Hy vng là nhng kt qu nghiên cu ca lun vn này s góp thêm
mt phn nh vào vic nghiên cu nhng bii cng làng xã Vit
Nam.
4. Phương pháp nghiên cứu
 c nghiên cu vi s vn dng phi h

Phương pháp phân tích: Các u, tài lic phân tích bao gm các

4
b. c bit là nhng tài liu, s lic tng hp và phân tích
trong thc và sau nm 2002.
Phương pháp so sánh: Pc s d làm ni bt nhng nét
ng và s khác bit ca làng Phú  c
và sau nm 2002
Quan sát: Bao gm c vic tái hin nhng hic trong
i sng ca làng và nhu thc t  phc v  tài v
nông thôn, nông dân, nông nghip c
Phương pháp trò chuyện, phỏng vấn: Các tài li  c bng các
c thm tra, b nh tính hoá bng các cuc trò
chuyn và phng vn sâu. Chúng tôi tp chung ch yu phng vng
i dân gc ca làng Phú ô và nhi t n

Phương pháp tổng hợp: Vic tng hp các d kin, tài li
tích k ng là thao tác quan trong trong bài báo cáo này. T 
rút ra nhng kt lun cui cùng sau mt chng tin hành nghiên cu
5. Cấu trúc của luận văn
Ngoài phn m u, kt lun và tài liu tham kho, ni dung chính ca
lun vc trin khai trong bn chng
Chương 1. Tổng quan
Chương 2. Đô thị hoá-Một số vấn đề lý luận và thực tiễn.
Chương 3. Khái quát về làng Phú Đô
Chương 4. Sự tác động của đô thị hoá và những biến đổi của làng Phú Đô





5
Chương 1
TNG QUAN

n nay, nhng công trình nghiên cu v  hoá và làng xã khá
nhiu và rt hp di vi các nhà nghiên cc. Qua
nhng tác gi  ành nhiu giy mc nghiên cu làng xã Vit Nam mà
chúng tôi hiu bit c nhm ca nó.
Trc ht phi k n nhng công trình nghiên cu mang tính khái
quát v nông thôn và làng xã. Tác phm Người nông dân châu thổ Bắc kỳ do
Pierre Gourou [57] nm 1936 là mt công trình nghiên cu c sc nghiên
cu v a lý nhân vn vùng châu th sông Hng. Mc c nghiên cu và
xut bn t nhng nm 30 ca th k trc, nhn nay nó vn còn mang
tính thi s. Cun sách này  cn môi trng và vt cht, c dân nông
thôn, phng tin sng ca nông dân Bc k. Mc u bin i v

chính tr, kinh t và xã hi  vùng ng bng sông Hng nhng nhng nghiên
cu ca Pierre Gourou vn là nn tng c bn, mt s v ông a ra cho
n nay vn còn mang tính thi s. Cui nhng nm 70 ca th k trc,
Nông thôn Việt Nam trong lịch sử tp hp các bài nghiên cu ca các tác gi
trong và ngoài Vin s hc [70] có ý ngha khoa hc quan trng. Nhng bài
nghiên cu tuy ch mi nm  dng phác tho nhng ý tng, quan im
nghiên cu  có tác dng khai m nhng v vn tn ti trong lòng xã hi
nông thôn Vit Nam. Trong nhng nm gn y có nhiu công trình nghiên
cu i theo hng nghiên cu khái quát nh cun Cộng đồng làng xã Việt
Nam hiện nay do Nguyn Vn Sáu, H Vn Thông Ch [47] nm 2001. Mc
tiêu ca cun sách là làm sáng t nhm, ch 
gii pháp ca c Vit Nam v nông nghip, nông thôn. 
xut nhng kin ngh, giái pháp nhm khc phc nhng hn ch trong quá

6
trình xây dng cng làng xã. Cun Văn hoá và cư dân đồng bằng sông
Hồng [77] do tp th tác gi V T Lp, c Thnh,
Tô Ngc Thanh, inh Th Hoàng Uyên nm 1991. Cun sách phân tích khung
cng t nhiên ca vng bng sông Hng
th xut xây dng nn vn hoá mi - k tha và gi gìn tinh hoa vn hoá
truyn thng. Bên cnh  còn có nhng cun sách nghiên cu v nhng khía
cnh ca ng bng này nh Cơ cấu tổ chức của làng Việt cổ truyền ở Bắc
Bộ ca Trn T [67]  xét làng Vit di góc  c cu t chc; Nông dân
và nông thôn Việt Nam thời cận đại do Vin s hc [71,72], Qua nhng
cun sách này chúng tôi hiu sâu sc din mo ca nông thôn và làng xã Vit
Nam xa và nay.
Trc công cuc i mi hoá  Vit Nam trin khai. Nhng tác
phm  tài v  hoá mi tp trung t nhng nn nhng m
gn Nhng công trình nghiên cu mang tính khái quát v  
sau: Đô thị Việt Nam trong thời kỳ quá độ do Nguyn Th Thing, Phm

-Michel Cusset ch biên
[46]. Cu  c thc hin trong khuôn kh các ho ng ca hai
p tác gi hành chính ca Pháp và Vit Nam. 
tài phân tích din bin và ch th ca thi k   Ving sá và
quy ho  Hà Ni, di dân ni th ti TP.HCM và Hà Ni, nhng thách
thc ca vim  TP.HCM, quá trình phát trin ca
công tác quc v c, vai trò ca xã hi công dân trong qun lý
.  tài c án ODA qua hình thi tác:
t n Hà Nc hiu
thêm nhng thách thc ca quá trình phát tri  Vii hai áp
lc-kinh t và dân s, mt mt do s chuyi t nn kính t k hoch tp
trung sang nn kinh t th ng toàn cu hoá và mt khác do dân s 

7
tng nhanh. Biến đổi văn hoá đô thị Việt Nam hiện nay do Nguyn Thanh
Tun [41] nm 2006. Bài vit  cn khái ni
th và bii v, bii v trong thi k i mi,
nhân t ng bii v hin nay.  xut quan
m và biu tit quá trình tip tc bii v hin nay .
Đô thị hoá và quản lý kinh tế đô thị ở Hà Nội do GS.TS Nguyn ình
 (ch biên) [33] nm 2000.  tài phân tích mt s v v 
hoá và qun lý kinh t , thc trng kinh t và qun lý kinh t   Hà
Ni.  xut mt s gii pháp v i mi kinh t và qun lý kinh t  
Hà Ni.
Ngoài ra, có nhi tài v  c nghiên cu và phát
biu  Hi tho quc t Vit Nam hc ln th nht (nm 1998) và ln th ba
(n Phát triển bền vững hệ thống đô thị ở Việt Nam:Một số vấn
đề cơ sở lí luận và thức tiễn do ào Hoàng Tun, Trn Th Tuyt [17], Phân
tích dòng di cư và tính chọn lọc của di cư và thành phố lớn ở Việt Nam
trong thập kỷ 90 và thập kỷ đầu thế kỷ 21 do  Th Minh c [20], Tác

động của đô thị hoá đến hình thức cố kết cộng đồng nông dân hiện nay
(nghiên cứu trường hợp Hải Dương)  V Hào Quang [73], Xây dựng
văn hoá đô thị và văn hoá quản lý ở các đô thị nước ta hiện nay  Bùi
Vn Tun [12], Đô thị Việt Nam: toàn cầu hoá hay phát triển bền vững 
Nguyn Hu Thái [37].
Trong nhng nm va qua cng có nhiu tác phm và công trình
nghiên cu v  hoá Hà Ni và nông thôn ngoi thành Hà N
Sự biến đổi của làng xã Việt Nam ngày nay ở đồng bằng sông Hồng ca
PGS.TS. Tô Duy Hp [62] ch biên nm 2000. Cun sách 
  bii xã hi nông thôn trong bi cnh mi  Vit Nam. 
tài tp trung nhn din thc trng bii các quan h xã h

8
bng bng sông Hng trong thi k i mi, vch rõ các
i mi các quan h xã hng th
 qu kinh t - xã hi ci mi các quan h xã
hng bng sông Hng. Ảnh hưởng của đô thị hoá
đến nông thôn ngoại thành Hà Nội thực trạng và giải pháp do GS.TSKH
Lê Du Phong, TS. Nguyn Vn Áng, TS. Hoàng Vng ch biên [27].
Công trình này  c trng ng tích cc và nhng
ng mc c hoá  vùng nông thôn ngoi thành Hà Ni,
ng thi nêu lên nhng bc xúc trong quá trình gii quyt vin bù khi
c thu h  kin ngh mt s gii pháp ch
yu nhm gii quyt  ng c i vi nông thôn và hoàn
thin bù th thu ht sn xut nông nghip  ngoi thành Hà
Ni.
Nhng tác phm và công trình nghiên cu v mt làng vi các vn 
ít nhiu liên n  ti lun vn nh Lun án tin s Kin trúc Chuyển
đổi cấu trúc làng xã vùng ven đô thị lớn đồng bằng sông Hồng thành đơn
vị ở trong quá trình đô thị hoá do Phng [52], ng i hc

Xây dng Hà Ni, nm 2001.  tài phân tích các v lý lun thc tin
trong vic chuyi c ln ng bng sông
H            khoa hc cho vic
chuyi c lng bng sông Hng thành
   hoá. Lun á xut nhng nguyên tc và mô
hình chuyi cu trúc làn   . Lun vn
Thc s chuyên ngành Qun  vi tên Quản lý quy hoạch xây dựng
làng Phú Đô – Hà Nội với sự tham gia của cộng đồng trong quá trình đô
thị hoá (thuc xã M Trì, Huyn T Liêm) ca Nguyn Th Minh Liên [43],
trng i hc Kin trúc Hà Ni, 2001 cng có ý ngha quan trng vi lun

9
vn này.  tài phân tích v thc trng qun lý phát trin các làng 
Ni trong quá trình  hoá vi s tham gia ca cng ng,  xut mt s
gii php qun lý quy hoch xây dng làng Phú ô vi s tham gia ca cng
ng trong quá trình  hoá. Tác Phm Đối mặt với tương lai, hồi phục
lại quá khứ ca Kleinen. John [24], sau khi tìm hin s bii kinh t, xã
hi và nhng nghi l tín ngng  làng i quát lên lun m và cng
là tên cun sách ca ông. Theo tác gi dân làng khi phi i mt vi các vn
 ca hin ti, nhng s i nhiu   t ngt, nhng s khng
hong, m n nhng giá tr truyn thng  tìm li s cân bng cho
cuc sng. Cun sách Biến đổi văn hoá ở các làng quê hiện nay ca TS.
Nguyn Th Phng Châm [45] thc hin ra i nm 2008 là s tng kt t
mt công trình nghiên cu cp B. Nêu ra nhng tin  lý thuyt và thc tin
ca bin i vn hoá. Bài vit v s bin i kinh t, xã hi và vn hoá  làng
ng Ky, Trang Lit và ình Bng trong quá trình công nghip 
hoá hin nay.  xut nhng vn  t ra trong quá trình bin i vn hoá,
xã hi  ba làng tnh Bc Ninh trong quá trình công nghip  hoá
hin nay.
 tài Đô thị hoá và sự tác động của nó với những biến đổi làng

xã Việt Nam” c thc hin nhm mc ch thêm nhn thc khoa hc v
mt làng c th cho công cuc nghiên cu làng xã nông thôn Vit Nam nói
ng thi qua trng hp ca làng Phú ô cng s làm cho bc tranh
làng xã vùng t trin nhanh và b nh ng sâu sc thêm chi
tit ng.



10
Chương 2
ĐÔ THỊ HÓA - MỘT SỐ VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN

2.1. Khái niệm đô thị ha, các nhân tố tác động đến đ ô thi
̣
ho
́
a va
̀
ca
́
c ta
́
c
đô
̣
ng cu
̉
a đô thi
̣
ho

́
a đê
́
n kinh tê
́
- x hội- văn hoá
2.1.1. Khái niệm đô thị hoá
ô th hoá ngày nay là kt qu tng hp ca quá trình phát trin s
phân công, hp tác trong nn kinh t - xã hi theo hng công nghip hoá,
hin i hoá. ô th hoá là mt khái nim rng c hiu theo nhiu khía
cnh khác nhau. Dù vy, nhng hc gi xã hi hc và gii khoa hc nht trí
rng khái nim  hoá ít nht có bn thành phn. Thành phn th nht là
s m rng ranh gii và không gian ca . Th hai, s tng lên và gim
xung ca dân s  bao gm s di chuyn, tng lên t nhiên và m rng
a gii ca . Th ba, khái nim c tha nhn ph bin là s
tng lên dân s phi nông nghip. Thành phn cui cùng, phn l 
c ng h tng k thutng ph, nhà , mng li dch v chng
hn [86, tr.6-8].
ô th hoá cng c khái quát thành các cách khái nim nh sau:
1. ô th hoá là quá trình bin i và phân b các lc lng sn xut
trong nn kinh t quc dân, b trí dân c, hình thành, phát trin các
hình thc u kin sng theo kiu  ng thi phát trin 
hin có theo chiu sâu trên c s hin i hoá c s vt cht k thut
 [27, tr. 16].
2. ô th hoá là quá trình  ngi dân sng  khu vc 
tng lên so vi s ngi sng  khu vc nông thôn. Mt khu vc nông
c gi  khu vc  dân sng
 khu vc  và làm ngh phi nông nghip ng thi chuyn dn t

11

li sng nông thôn sang li sng  [73, tr.2].
3. ô th hoá cng c hiu là mt quá trình bin i kinh t -xã hi-vn
hoá và không gian. Chúng có mi quan h vi nhau ht sc mt thit,
n ra s chuyn dch c cng, s phát trin ngh
nghip mi, s tng trng dân c, s phát trii sng vn hoá, s
chuyn i li sng n là s m rng không gian thành h thng
 song song vi vic t chc b máy hành chính và quân s [51,
tr.1]
Qua nhng khái nim  hoá trên góc  nghiên cu quá trình
 hoá làng c hiu là, quá trình bin i toàn din v kinh t, xã hi,
không gian ca m dân c nông nghip di tác ng ca s m rng
 ln. Bao gm s chuyn i v ngh nghip, s chuyn dch c cu lao
ng t nông nghip sang phi nông nghip. Và s chuyn i sng xã hi,
vn hóa, li sng t . S chuyi s dt, không
gian, h tng vi kinh t xã hi. S i b máy
hành chính, qun lý nô .
 nh giá mc   hoá hin nay, t l dân c phi nông nghip
(hoc dân c sng ) trong tng s dân c vn là mt 
giá ph bin.
2.1.2. Tình hình đô thị hoá và các nhân tố tác động đến đô thị hoá ở Việt
Nam
2.1.2.1. Tình hình đô thị hoá ở Việt Nam
Do nhiu nguyên nhân khác nhau nh nh hng ca chin tranh, kinh
t chm phát trin, quá trình  hoá  Vit Nam din ra chm trong lch s.
 c coi là c bn nht. Qua mi n
lch s, nhà nc phong kin Vit Nam có các chính sách c th khác nhau
nh u ging nhau  ch coi trng nông nghip, coi thng th công

12
nghip và thng nghip. Các chính sách kinh t ca các triu i phong kin

còn có khuynh hng bình c th hin trong các chính sách phân
chia rung t công và chính sách tha k tài sn. Các chính sách kinh t nh
vy có xu hng n nh và phát trin nông nghip cng nh kinh t t nhiên,
duy trì nn kinh t t cp t túc s ca nn kinh t phong kin, mt
khác nhng chính sách này m ch s phát trin ca kinh t hàng hoá,
nhng  i trong thi kì này hu ht là nhng trung tâm hành chính.
Thi kì Lê Trnh  phía Bc và chúa Nguyn  phía Nam, chính quyn trung
ng tp quyn không còn kim soát cht ch c nn kinh t và có nhng
chính sách ni lng hn vi thng nghipng thi vi vic m rng buôn
bán ca các công ty  o nên nhng bc tin ca kinh t hàng
hoá, song song vi bc tin này là s i ca các  ln không phi là
nhng trung tâm hành chính là ph Hin  phía Bc và Hi An  phía Nam.
Khi Nguyn Ánh lên ngôi cng c li ch  trung ng tp quyn kiu Nho
giáo, cng vi mi quan ngi mt nc t phng Tây, thng nghip, nht là
ngoi thng ngày càng tr  nh tr. Thm chí sau này, các vua nhà
Nguyn còn thc hin chính sách b quan to c, ngn cm mi hành vi
giao thip vi nc ngoài. Nhng chính sách này a kinh t Vit Nam tr v
vi mt nn kinh t t cp t túc, kinh t hàng ng cht dn.
Thc dân Pháp xâm lc Vit Nam và áp t ch  thng tr trên
phm vi c nc. Vic u tiên ngi Pháp làm là phá b ch  b quan to
cng, thc hin chính sách m ca cho phép tàu ca Pháp, Hà Lan, c,
Anh c vào buôn bán  Vit Nam. Hàng hoá t nc ngoài c nhp
vào Vit Nam, nhiu nht là hàng hoá ca Pháp.  thc hin cho mc ch
khai thác kinh t, kt cu h tng c xây dng mt cách h thng cha
tng thy trong lch s. Nhng tuyn ng stng b c xây dng, h
thng cng bin, cng c xây dng. Ln u tiên, Vit Nam có mt h

13
thng ng st xuyên Vit và to u khp các trung tâm kinh t ln.
ng b c xây dng và m rngng tuyn ng quc

l có vai trò ln i, Mt kt qu tt yu trong cuc khai
thác thuc a này là m rng các  t hin mt lot các 
mi t Bc n Nam.  phía Bc có Hà Ni - th ph hành chính Bc Kì
ng thi cng là mt trung tâm buôn bán ln, Nam nh - mt trung tâm
kinh t ln vi cng ng thu ni a và công nghip dt may, Hi Phòng 
thành ph cng ln nht phía Bc và nhiu th xã khác nh Bc Giang, Hi
Dng cng rt phát trin.  min Trung có Thanh Hoá, Vinh, Qung Bình,
ông Hà, Hu, à N  min Nam có Sài Gòn - Ch Ln, M Tho, Bn
Tre
Sau nm 1954, Vit Nam b chia ct làm hai min.  min Bc, h
thng  th hu nh vn gi nguyên, tuy chính sách công nghip hoá t nm
1960 cng góp mt phn vào vic gia tng c dân  th nhng s dân  th
trong giai on này không tng nhiu t nn nm 1970 dân s 
th tng t khong 7% lên 20%. Ngc li,  min Nam, vi vic phát trin
kinh t theo hng t bn ch ngha  m rng quy mô  th và y mnh
vic tp trung dân c  thành th.
m tin hành công cui m hoá
din ra ht sc nhanh chóng nht là trong 10 nm tr lc bit  các
thành ph li, à Nng và Thành ph H Chí Minh.

Bảng 2.1: Dân số trung bình phân theo thành thị và nông thôn so với tổng
dân số (n v :%)
Nm
Thành th
Nông thôn
1995
20,75
79,25
1998
23,15

76,85

14
2000
24,18
75,82
2002
25,11
74,89
2004
26,50
73,50
2006
27,12
72,88
Ngun [49]
T sau khi có chính sáci mi, chuyn i t nn kinh t k hoch
sang kinh t th trng, nn kinh t Vit Nam  phát trin ng k. S tng
trng kinh t  tác ng ln quá trình  th hoá. T 
th Vit Nam bu phát tri c mi có kho th (t
l  hoá vào khong 17- 
n nay, c c có kho
thành ph trc thu trc thuc tnh, 45 th xã và
trên 500 th trn. Trong nhng  th trên, có 2  th có quy mô dân s trên 3
triu ngi, 15  th có quy mô dân s t 25 vn n 3 triu, 74  th có quy
mô dân s t 5 vn n 25 vn ngi và các  th còn li có quy mô dân s
di 5 vn ngi. Dân s  hin nay khong 21 triu ngi chim 25.8%
tng dân s toàn quc là 81 triu ngi. T l  th hoá trong giai on phát
trin bình quân hàng nm gn 2% là t l ng k. Theo d báo ca B Xây
dng, t l  hoá ca Vi t kho

i s ng t chim trên 45 triu dân [89].
2.1.2.2. Các nhân tố tác động đến đô thị hoá ở Việt Nam
- Công nghiệp hoá và hiện đại hoá




, 


















Nam trong 

 . 







































 


 quan nim công nghip hóa, hii hóa là quá trình chuyn

15
n, toàn din các hong sn xut kinh doanh, dch v và qun lý
kinh t - xã hi, t s dng sc lao ng th công là chính sang s dng mt
cách ph bin sng vi công ngh, 
tin hii, da trên s phát trin ca công nghip và tin b khoa hc công
ngh, tng xã hi cao.
ô th hoá gn vi công nghip hoá, hin i hoá  trc tip góp phn
chuyn dch c cu kinh t theo hng gim dn t trng giá tr nông, lâm,
thu sn trong tng thu nhp quc dân trong nc(GDP) và tng dn t trng
các ngành công nghip, xây dng, dch v trong GDP. i vi nông nghip,
c cu ni ngành chuyn dch theo hng phát trin các cây trng, vt nuôi có
nng sut, cht lng, hiu qu cao hn.

Bảng 2.2: Tốc độ tăng và cơ cấu kinh tế (%)
Nm
Tc  tng
C cu kinh t
Tng
s

Nông,
lâm, ng
nghip
Công
nghip
và xây
dng
Dch
v
Tng
s
Nông,
lâm, ng
nghip
Công
nghip
và xây
dng
Dch
v
1986
2,84
2,99
10,94
-2,27
100
38,06
28,88
33,06
1991

5,81
2,18
7,71
7,38
100
40,49
23,79
35,72
1995
9,54
4,40
13,60
9,83
100
27,18
28,76
44,06
2000
6,75
4,04
10,07
5,57
100
24,53
36,73
38,73
2005
8,44
4,02
10,69

8,48
100
20,98
41,02
38,00
2006
8,17
3,40
10,37
8,29
100
20,37
41,56
38,07
Ngun[50]
Tuy nhiên, so vi yêu cu y mnh công nghip hoá, hin i hoá, tc
 chuyn dch c cu kinh t Vit Nam còn chm. T trng nông nghip
trong c cu kinh t nông thôn còn chim hn 40%. T trng GDP nông

16
nghip ca Vit Nam còn cao, và nu so vi chun mt nc hoàn thành công
nghip hoá, hin i hoá (t trng GDP nông nghip khong 4-8% tng GDP),
thì chng ng phn u vt lên còn rt gian nan.
-Luật Đất đai (2003)
Lut t nh thc có hiu lc thi hành t ngày 1/7/2004 thay th
Lut t ai nm 1993. So vi Lut t ai c, Lut t ai mi có nhiu thay
i, c bit là có nhng quy inh to c s pháp lý cho th trng nhà t h
nhit và i vo bình n, khc phc tình trng u c t và quy hoch treo,
c bit là  lp li trt t, k cng trong lnh vc t ai vn cha c
qun lý, khai thác và s dng hiu qu. Theo B trng B Tài nguyên &

Môi trng Mai Ái Trc cho bit, th tc cp giy chng nhn quyn s dng
t theo Lut t ai mi n gin hn, rõ ràng hn, thi gian ngn hn trình
t thc hin các th tc cp giy chng nhn c th hn gn lin vi trách
nhim ca tng c quan thc hin các th tc. i vi các doanh nghip thì
Lut 2003 c nh giá là tích cc hn c vì Lut công nhn 8 quyn s
dng t ca doanh nghip nh : chuyn i mc ch s dng, sang nhng,
cho thuê và cho thuê li, tng-cho, bo lãnh, cm c, góp vnNhng quyn
này không th b ph nhn hay t chi áp ng ca bt k c quan ch qun
nào, dù là Chính ph. Lut t nh vic thc hin t, cp quyn
s dt cho ngi dân và doanh nghip theo trình t mt ca, mt du
tránh c rt nhiu phin phc cho doanh nghip và c ngi dân .
Ngoài tác ng ca chính sách kinh t. Các chính sách mi v nhà  và
lut t ai ra i là nhng nhân t rt quan trng làm bùng n quá trình 
th hoá, c bit là  các vùng ven ca thành ph.
-Luật Doanh nghiệp (2005) và Luật Đầu tư (2005)
Lut Doanh nghip n     u mt s  i ln
trong pháp lut v doanh nghip  Ving thi ph

17
ng và mc tiêu ni bt ca lut Doanh nghip nm 2005 là hình thành mt
ng áp dng thng nht cho mi loi hình doanh
nghip. ây là lu tiên Vit Nam ban hành mt vn bn pháp lut chung
u chnh thng nht tt c các loi hình doanh nghip. Vi vic ban hành
Lut Doanh nghip nm 2005, các doanh nghip Viu ki
hou kin nn kinh t th ng  Vit Nam hin
nay. S i ca Lut Doanh nghip nm 2005 cc yêu cu
i x ng gia các doanh nghiu kin hi nhp kinh t quc
t.
Lut u t 2005 c K hp th 8, Quc hi khoá XI thng qua vào
ngày 29 tháng 11 nm 2005, có hiu lc t ngày 01/07/2006, áp dng i vi

nhà u t trong nc, nhà u t nc ngoài u t vào Vit Nam, và nhà
u t Vit u t ra nc ngoài. Lut u t 2005 thay th Lut u t
nc ngoài ti Vit Nam nm 1996, Lut si, b sung mt s iu ca
Lut u t nc ngoài nm 2000 và Lut khuyn khích u t trong nc
nm 1998.
2.1.3. Sự tác động của đô thị hoá đến kinh tế - xã hội – văn hoá
ô th hoá là mt xu th tin b ca xã hi loi ngi. Qúa trình 
hoá có nhng cái mi, tin b, mang tính tích cc, làm i cách ngh,
cách làm, t duy nhn thc ca ngi nông dân. ng thi
tip c tin b ca khoa hc k thut áp dng vào sn xut nâng cao
i sng vt cht và tinh thn  nông thôn. Thm chí trong thi gian qua ngn
ngi, chúng tôi thy s i nhanh chóng, có nhng s vt, phong tc là
biu tng cho làng quê, gn bó vi con ngi qua thng trm ca lch s nay
i. Qúa trìn hoá cng tác ng rt ln v vic làm và i
sng xã hi  nông thôn. Cuc sng ca ngi dân nông thôn ch yu da
vào nông nghip, phi trông trit, trông mâyt 

18
ngày càng b thu hp, dân s ngày càng tng, buc gii tr mà ch yu là
thanh niên nông thôn phi ri quê hng bn quán tìm n các khu công
nghip kim vic làm, làm cho lc lng ng nông nghip  nông thôn
ngày càng gài t lng ng thp.
-Sự chuyển đổi cơ cấu sử dụng đất
Trong nhng nm trc n tích t th c ca các h sn
xut nông nghip vùng ng bng trung bình t 250-500m
2
, vi kt cu nhà
ba gian, hai trái, nhà ph gm bp kt hp vi chung tri chn nuôi, sân
phi có h c bit còn có c ao, va là ni th cá, va làm ni thoát nc
ma. Do nhu cu xây dng nhà  cho con cái n tui trng thành, nhu cu

kinh t ca nh, kt cu nhà  nông thôn chuyn dn sang nhà  thành th.
Hu ht khi lt vào trong  th các làng xã phi i li c cu s
dng tt nông nghip b thu hi, do s tách, nhpi ranh gii
hành chính phu thuc vào cu trúc n v  mi mà làng xã ó chuyn thành.
S chuyn i c cu s dng t và các thành phn cu trúc phi nm trong
c cu quy hoch. iu này  không c chú ý thit lp trong các làng xã
ni ô. Hu ht ranh gii hành chính phng có làng xã  th hoá mi hình
thành không phù hp vi ranh gii ca mt n v   th. Rt khó có th
xác nh tính hp lý v c cu s dng t hoc c cu quy hoch nu xét trên
ranh gii phng.
-Sự chuyển đổi cơ cấu kinh tế, nghề nghiệp
Rung canh tác b thu hp, kinh t c t các ngh khác nh ,
dch v còn cao hn canh tác. T t hin các loi ngh mi nh : làm
dch v(xe ti, xe ôm), bán hàng tp hoá, hàng cm, hàng qu, hàng nc,
bán hàng rong. Nhng làng có ngh truyn thng n c hi sinh bi
n giao thi), vic tip nhn nhng ngh mi không th