Câu hỏi và đáp án ôn thi môn tư tưởng Hồ Chí Minh

MÔN TƯ TƯỞNG HCM
Câu 1: Khái niệm phương pháp CM HCM, vai trò, vị trí PP CM HCM
1. Khái niệm phương pháp cách mạng HCM:
- Phương pháp cách mạng HCM là ở cấp độ bao trùm nhất trong các phương pháp của HCM
. Phương pháp cách mạng HCM hiểu theo nghĩa rộng là sự vận động tư tưởng HCM trong thực
tiễn. Nói cách khác, đó là những quy luật hoạt động mà theo đó mà tư tưởng của Người được hiện
thực hóa.
. Theo nghĩa hẹp, phương pháp cách mạng HCM là hệ thống các cách thức, biện pháp, quy trình
hợp thành nguyên tắc điều chỉnh và hướng dẫn hành động của các lực lượng cách mạng, trong đấu
tranh giành độc lập dân tộc, đi lên xây dựng CNXH ở Việt Nam. Về bản chất phương pháp cách
mạng HCM nằm trong hệ thống phương pháp cách mạng của chủ nghĩa Mác - Lênin.
- Phương pháp cách mạng HCM không chỉ là sự vận dụng phép biện chứng duy vật của chủ
nghĩa Mác Lênin. Nó còn thể hiện nét riêng hết sức độc đáo của HCM. Người đã kế thừa những
truyền thống, tinh hoa văn hóa dân tộc VN và những tinh hoa trí tuệ nhân loại, Người kết hợp triết lý
biện chứng của Phương Đông và Phương Tây. Ngay cả phép biện chứng duy vật của CN Mác Lênin
cũng được Người tiếp thu một cách sáng tạo và vận dụng phù hợp với thực tiễn Việt Nam, qua thực
tiễn đã hình thành phương pháp cách mạng HCM. Phương pháp cách mạng HCM là sự kết hợp
nhuần nhuyễn giữa khoa học và nghệ thuật.
2. Vị trí, vai trò phương pháp cách mạng HCM
Chỉ có những phương pháp khoa học, đúng đắn mới đưa con người đạt tới mục tiêu nhanh nhất và
hiệu quả nhất. Ngược lại những phương pháp sai lầm, trong mọi hoạt động điều khó có thể đạt đến
mục tiêu. Phương pháp quyết định thành công hay thất bại trong hoạt động của con người, hay của
một phong trào cách mạng (Liên hệ các phong trào yêu nước cuối TK19 đầu XX).
Đường lối đúng đắn là một nhân tố quyết định thắng lợi của sự nghiệp cách mạng. Song làm thế
nào để có đường lối đúng và biến đường lối thành hiện thực, điều đó phụ thuộc vào phương pháp.
Nếu không có phương pháp cách mạng thì dù đường lối có đúng đắn cũng chỉ là lý thuyết suông.
HCM với tư cách là một nhà hoạt động chính trị lỗi lạc, một lãnh tụ vĩ đại của cách mạng Việt
Nam, đã giải quết thành công cả hai vấn đề quan trọng nhất của cách mạng là xây dựng đường lối
đúng và phương pháp cách mạng. Mối quan hệ giữa đường lối và phương pháp cách mạng trong tư
tưởng HCM đó là mối quan hệ giữa mục tiêu độc lập dân tộc và CNXH.
Đất nước thống nhất, nhân dân tự do hạnh phúc là mục tiêu phấn đấu của cả cuộc đời Chủ tịch

HCM. Vì vậy, mục tiêu ĐLDT và CNXH cùng với phương pháp để giành ĐLDT, đi lên xây dựng
CNXH là nội dung quan trọng nhất bao trùm toàn bộ tư tưởng HCM.
Điểm khác nhau giữa HCM và các nhà yêu nước cuối thế kỷ XIX đầu XX là HCM xác định rõ
đánh ai, ai đánh và đánh như thế nào. Và Người đã tìm thấy con đường cứu nước đúng đắn là Chủ
nghĩa Mác – Lênin. Người đưa ra những lựa chọn sáng suốt, quyết định đến vận mệnh của toàn dân
tộc, là người khai sinh ra Đảng Cộng Sản Việt Nam và Nước Việt nam dân chủ cộng hòa … đó
chính là có phương pháp cách mạng đúng đắn
3. Những nội dung cơ bản của phương pháp cách mạng HCM:
Phương pháp cách mạng HCM bao gồm 4 phương pháp lớn: Phương pháp xác định mục tiêu,
nhiệm vụ cách mạng; phương pháp xác định bạn - thù, tập hợp và huy động lực lượng toàn dân tộc
tiến hành cách mạng; phương pháp kết hợp lực - thế - thời trong cách mạng và phương pháp dĩ bất
biến, ứng vạn biến.
1
Câu 2: Phương pháp xác định mục tiêu, nhiệm vụ cách mạng là phương pháp quan trọng
trong phương pháp cách mạng HCM
* Khái quát:
. Khái niệm phương pháp cách mạng HCM:
- Phương pháp cách mạng HCM là ở cấp độ bao trùm nhất trong các phương pháp của HCM
. Phương pháp cách mạng HCM hiểu theo nghĩa rộng là sự vận động tư tưởng HCM trong thực
tiễn. Nói cách khác, đó là những quy luật hoạt động mà theo đó mà tư tưởng của Người được hiện
thực hóa.
. Theo nghĩa hẹp, phương pháp cách mạng HCM là hệ thống các cách thức, biện pháp, quy trình
hợp thành nguyên tắc điều chỉnh và hướng dẫn hành động của các lực lượng cách mạng, trong đấu
tranh giành độc lập dân tộc, đi lên xây dựng CNXH ở Việt Nam. Về bản chất phương pháp cách
mạng HCM nằm trong hệ thống phương pháp cách mạng của chủ nghĩa Mác - Lênin.
- Phương pháp cách mạng HCM không chỉ là sự vận dụng phép biện chứng duy vật của chủ
nghĩa Mác Lênin. Nó còn thể hiện nét riêng hết sức độc đáo của HCM. Người đã kế thừa những
truyền thống, tinh hoa văn hóa dân tộc VN và những tinh hoa trí tuệ nhân loại, Người kết hợp triết lý
biện chứng của Phương Đông và Phương Tây. Ngay cả phép biện chứng duy vật của CN Mác Lênin
cũng được Người tiếp thu một cách sáng tạo và vận dụng phù hợp với thực tiễn Việt Nam, qua thực

tiễn đã hình thành phương pháp cách mạng HCM. Phương pháp cách mạng HCM là sự kết hợp
nhuần nhuyễn giữa khoa học và nghệ thuật.
Vị trí, vai trò phương pháp cách mạng HCM
Chỉ có những phương pháp khoa học, đúng đắn mới đưa con người đạt tới mục tiêu nhanh nhất và
hiệu quả nhất. Ngược lại những phương pháp sai lầm, trong mọi hoạt động điều khó có thể đạt đến
mục tiêu. Phương pháp quyết định thành công hay thất bại trong hoạt động của con người, hay của
một phong trào cách mạng (Liên hệ các phong trào yêu nước cuối TK19 đầu XX).
Đường lối đúng đắn là một nhân tố quyết định thắng lợi của sự nghiệp cách mạng. Song làm thế
nào để có đường lối đúng và biến đường lối thành hiện thực, điều đó phụ thuộc vào phương pháp.
Nếu không có phương pháp cách mạng thì dù đường lối có đúng đắn cũng chỉ là lý thuyết suông.
HCM với tư cách là một nhà hoạt động chính trị lỗi lạc, một lãnh tụ vĩ đại của cách mạng Việt
Nam, đã giải quết thành công cả hai vấn đề quan trọng nhất của cách mạng là xây dựng đường lối
đúng và phương pháp cách mạng. Mối quan hệ giữa đường lối và phương pháp cách mạng trong tư
tưởng HCM đó là mối quan hệ giữa mục tiêu độc lập dân tộc và CNXH.
Đất nước thống nhất, nhân dân tự do hạnh phúc là mục tiêu phấn đấu của cả cuộc đời Chủ tịch
HCM. Vì vậy, mục tiêu ĐLDT và CNXH cùng với phương pháp để giành ĐLDT, đi lên xây dựng
CNXH là nội dung quan trọng nhất bao trùm toàn bộ tư tưởng HCM.
Điểm khác nhau giữa HCM và các nhà yêu nước cuối thế kỷ XIX đầu XX là HCM xác định rõ
đánh ai, ai đánh và đánh như thế nào. Và Người đã tìm thấy con đường cứu nước đúng đắn là Chủ
nghĩa Mác – Lênin. Người đưa ra những lựa chọn sáng suốt, quyết định đến vận mệnh của toàn dân
tộc, là người khai sinh ra Đảng Cộng Sản Việt Nam và Nước Việt nam dân chủ cộng hòa … đó
chính là có phương pháp cách mạng đúng đắn
* Nội dung chính:
. Từ việc lựa chọn mục tiêu độc lập dân tộc và CNXH, cùng đường lối tiến hành 2 giai đoạn cách
mạng nối tiếp nhau: cách mạng dân tộc dân chủ nhân dân tiến lên cách mạng XHCN ở nước ta,
HCM đã lãnh đạo Đảng và nhân dân xác định mục tiêu, nhiệm vụ cách mạng ở mỗi thời kỳ đã thể
hiện những nguyên tắc, phương pháp luận có giá trị to lớn.
2
- Trước nhất đó là phương pháp “phải lấy thực tế làm điểm xuất phát để xác định phương hướng,
mục tiêu nhiệm vụ của CM, kết hợp chặt chẽ giữa lý luận và thực tiễn để xác định chủ trương, chính

sách”
. Làm cách mạng trước hết là để giải phóng cho đồng bào, dân tộc mình, nên thực tế Việt Nam
chính là điểm xuất phát cho mọi suy nghĩ và hành động của Người. Phải từ điều kiện thực tế đất
nước, điều kiện kinh tế - văn hóa - chính trị - xã hội của Việt Nam và mối quan hệ của Việt Nam với
thế giới để xác định mục tiêu, nhiệm vụ cách mạng ở mỗi thời kỳ.
. Trong cách mạng XHCN, Người chỉ rõ “đặc điểm to nhất của ta trong thời kỳ quá độ là từ một
nước nông nghiệp lạc hậu tiến thẳng lên CNXH, không phải kinh qua giai đoạn phát triển TBCN” ;
“ đứng về mặt xây dựng CNXH, tuy chúng ta đã có những kinh nghiệm dồi dào của các nước anh
em, nhưng chúng ta cũng không thể áp dụng những kinh nghiệm ấy một cách máy móc, bởi vì nước
ta có những đặc điểm riêng của ta”. Xuất phát từ thực tế HCM cũng đã chỉ rõ trong giai đoạn quá độ
đi lên CNXH có sự tồn tại của nhiều thành phần kinh tế với nhiều hình thức sở hữu khác nhau là tất
yếu, do đó cần phải duy trì nhiều hình thức quản lý, phân phối khác nhau.
. HCM đánh giá rất cao vai trò của lý luận, song lý luận phải gắn liền với thực tiễn.
. Trong quá trình hoạt động, HCM đã để lại cho chúng ta không chỉ di sản tư tưởng lý luận cực kỳ
quan trọng mà còn tự mình trở thành một ví dụ sống động về sự thực hành lý luận đó.
- Quan điểm toàn diện, trọng tâm, trọng điểm, thiết thực: HCM luôn chú trọng cách tiếp cận hệ
thống, xem xét toàn diện các nhân tố, các sự kiện, các mối liên hệ. Trong xác định mục tiêu nhiệm
vụ cách mạng, Người yêu cầu phải nhìn nhận tất cả mặt, các mối liên hệ, chỉ rõ tất cả các nhiệm vụ
cần giải quyết, song phải xác định rõ cái gì là chủ yếu, chỉ có thể giải quyết tốt nhiệm vụ chủ yếu
của mỗi thời kỳ mới có thể tạo ra bước đột phá đưa cách mạng tới thành công. Do vậy, xác định rõ
mâu thuẫn chủ yếu, nhiệm vụ chủ yếu là điều có tầm quan trọng đặc biệt trong cách mạng
Đặt lên hàng đầu tính hiệu quả của công việc, HCM luôn coi trọng tính thiết thực.
- Quan điểm giành thắng lợi từng bước: Vận dụng phép biện chứng duy vật của Chủ nghĩa Mác -
Lênin vào hoàn cảnh nước ta trong xác định mục tiêu nhiệm vụ cách mạng, HCM chỉ rõ phải thực
hiện quy luật giành thắng lợi từng bước. Theo Người, cách mạng là những thắng lợi nối tiếp nhau,
bước trước chuẩn bị cho bước sau, bước sau cao hơn bước trước, những bước tuần tự chuẩn bị cho
những bước nhảy vọt, qua nhiều bước nhảy vọt nhỏ dẫn tới bước nhảy vọt lớn, đưa cách mạng đến
thắng lợi hoàn toàn.
Đề phòng tư tưởng nôn nóng muốn đốt cháy giai đoạn trong cách mạng XHCN, Người nhắc đi
nhắc lại “dần dần”. Khi nói về quá trình tiến hành CM XHCN ở nước ta, Người nhắc nhở phải tiến

từng bước vững chắc, không được bất chấp quy luật.
Trong xác định mục tiêu, nhiệm vụ cần quán triệt tinh thần tận dụng triệt để những thành tựu của
cách mạng và công nghệ hiện đại, đi tắt đón đầu. Song không được nôn nóng phải tiến từng bước
vững chắc
*Tự vận dụng :
Câu 3: Phương pháp xác định bạn - thù, tập hợp và huy động lực lượng toàn dân tộc tiến
hành cách mạng
* Khái quát:
. Khái niệm phương pháp cách mạng HCM:
- Phương pháp cách mạng HCM là ở cấp độ bao trùm nhất trong các phương pháp của HCM
. Phương pháp cách mạng HCM hiểu theo nghĩa rộng là sự vận động tư tưởng HCM trong thực
tiễn. Nói cách khác, đó là những quy luật hoạt động mà theo đó mà tư tưởng của Người được hiện
thực hóa.
3
. Theo nghĩa hẹp, phương pháp cách mạng HCM là hệ thống các cách thức, biện pháp, quy trình
hợp thành nguyên tắc điều chỉnh và hướng dẫn hành động của các lực lượng cách mạng, trong đấu
tranh giành độc lập dân tộc, đi lên xây dựng CNXH ở Việt Nam. Về bản chất phương pháp cách
mạng HCM nằm trong hệ thống phương pháp cách mạng của chủ nghĩa Mác - Lênin.
- Phương pháp cách mạng HCM không chỉ là sự vận dụng phép biện chứng duy vật của chủ
nghĩa Mác Lênin. Nó còn thể hiện nét riêng hết sức độc đáo của HCM. Người đã kế thừa những
truyền thống, tinh hoa văn hóa dân tộc VN và những tinh hoa trí tuệ nhân loại, Người kết hợp triết lý
biện chứng của Phương Đông và Phương Tây. Ngay cả phép biện chứng duy vật của CN Mác Lênin
cũng được Người tiếp thu một cách sáng tạo và vận dụng phù hợp với thực tiễn Việt Nam, qua thực
tiễn đã hình thành phương pháp cách mạng HCM. Phương pháp cách mạng HCM là sự kết hợp
nhuần nhuyễn giữa khoa học và nghệ thuật.
Vị trí, vai trò phương pháp cách mạng HCM
Chỉ có những phương pháp khoa học, đúng đắn mới đưa con người đạt tới mục tiêu nhanh nhất và
hiệu quả nhất. Ngược lại những phương pháp sai lầm, trong mọi hoạt động điều khó có thể đạt đến
mục tiêu. Phương pháp quyết định thành công hay thất bại trong hoạt động của con người, hay của
một phong trào cách mạng (Liên hệ các phong trào yêu nước cuối TK19 đầu XX).

Đường lối đúng đắn là một nhân tố quyết định thắng lợi của sự nghiệp cách mạng. Song làm thế
nào để có đường lối đúng và biến đường lối thành hiện thực, điều đó phụ thuộc vào phương pháp.
Nếu không có phương pháp cách mạng thì dù đường lối có đúng đắn cũng chỉ là lý thuyết suông.
HCM với tư cách là một nhà hoạt động chính trị lỗi lạc, một lãnh tụ vĩ đại của cách mạng Việt
Nam, đã giải quết thành công cả hai vấn đề quan trọng nhất của cách mạng là xây dựng đường lối
đúng và phương pháp cách mạng. Mối quan hệ giữa đường lối và phương pháp cách mạng trong tư
tưởng HCM đó là mối quan hệ giữa mục tiêu độc lập dân tộc và CNXH.
Đất nước thống nhất, nhân dân tự do hạnh phúc là mục tiêu phấn đấu của cả cuộc đời Chủ tịch
HCM. Vì vậy, mục tiêu ĐLDT và CNXH cùng với phương pháp để giành ĐLDT, đi lên xây dựng
CNXH là nội dung quan trọng nhất bao trùm toàn bộ tư tưởng HCM.
Điểm khác nhau giữa HCM và các nhà yêu nước cuối thế kỷ XIX đầu XX là HCM xác định rõ
đánh ai, ai đánh và đánh như thế nào. Và Người đã tìm thấy con đường cứu nước đúng đắn là Chủ
nghĩa Mác – Lênin. Người đưa ra những lựa chọn sáng suốt, quyết định đến vận mệnh của toàn dân
tộc, là người khai sinh ra Đảng Cộng Sản Việt Nam và Nước Việt nam dân chủ cộng hòa … đó
chính là có phương pháp cách mạng đúng đắn
* Nội dung chính:
Để tiến hành cách mạng cần phải định rõ ai là bạn ? ai là thù? và “đâu là anh em thật sự và đâu là
kẻ thù”. Điều này đã được Người trả lời một cách rõ ràng. Tiêu chí để xác định bạn thù là xuất phát
từ lợi ích dân tộc và quyền lợi của nhân dân.
Về phương pháp tập hợp và huy động lực lượng toàn dân tộc tiến hành cách mạng: HCM đã xác
định cách mạng là việc chung của dân chứ không phải là việc của 1 hay 2 người” Vì vậy cách mạng
trước tiên cần phải tuyên truyền vận động đoàn kết tất cả các tầng lớp yêu nước trong dân tộc, tập
hợp tổ chức họ thành một đội quân cách mạng to lớn dưới sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản, phải xây
dựng khối liên minh công - nông vững chắc, phải có cách thức tập hợp, tố chức khác nhau và phù
hợp với trình độ, khả năng của nhân dân để lôi kéo quần chúng, khơi dậy lòng yêu nước cũng như
nhiệt tình cách mạng và tính năng động sáng tạo ở mỗi tầng lớp, ở mỗi con người.
Xây dựng và củng cố Mặc trận dân tộc thống nhất nhằm huy động, tập hợp sức mạnh toàn dân là
tư tưởng nhất quán xuyên suốt các thời kỳ cách mạng của HCM.
Để tập hợp, huy động lực lượng toàn DT, bên cạnh việc xây dựng và củng cố Mặt trận dân tộc
thống nhất, HCM còn chỉ rõ phải xây dựng và củng cố vững chắc hệ thống chính trị: xây dựng Đảng

cầm quyền trong sạch vững mạnh, có quan hệ máu thịt với nhân đân; xây dựng Nhà nước pháp
4
quyền của dân, do dân và vì dân; chăm lo xây dựng và củng cố các đoàn thể quần chúng. Đồng thời
không ngừng củng cố và tăng cường mối quan hệ giữa cách mạng Việt Nam với lực lượng cách
mạng và tiến bộ trên thế giới.
* Vận dụng:
Câu 4: Kết hợp lực - thế - thời trong phương pháp cách mạng HCM
* Khái quát:
. Khái niệm phương pháp cách mạng HCM:
- Phương pháp cách mạng HCM là ở cấp độ bao trùm nhất trong các phương pháp của HCM
. Phương pháp cách mạng HCM hiểu theo nghĩa rộng là sự vận động tư tưởng HCM trong thực
tiễn. Nói cách khác, đó là những quy luật hoạt động mà theo đó mà tư tưởng của Người được hiện
thực hóa.
. Theo nghĩa hẹp, phương pháp cách mạng HCM là hệ thống các cách thức, biện pháp, quy trình
hợp thành nguyên tắc điều chỉnh và hướng dẫn hành động của các lực lượng cách mạng, trong đấu
tranh giành độc lập dân tộc, đi lên xây dựng CNXH ở Việt Nam. Về bản chất phương pháp cách
mạng HCM nằm trong hệ thống phương pháp cách mạng của chủ nghĩa Mác - Lênin.
- Phương pháp cách mạng HCM không chỉ là sự vận dụng phép biện chứng duy vật của chủ
nghĩa Mác Lênin. Nó còn thể hiện nét riêng hết sức độc đáo của HCM. Người đã kế thừa những
truyền thống, tinh hoa văn hóa dân tộc VN và những tinh hoa trí tuệ nhân loại, Người kết hợp triết lý
biện chứng của Phương Đông và Phương Tây. Ngay cả phép biện chứng duy vật của CN Mác Lênin
cũng được Người tiếp thu một cách sáng tạo và vận dụng phù hợp với thực tiễn Việt Nam, qua thực
tiễn đã hình thành phương pháp cách mạng HCM. Phương pháp cách mạng HCM là sự kết hợp
nhuần nhuyễn giữa khoa học và nghệ thuật.
Vị trí, vai trò phương pháp cách mạng HCM
Chỉ có những phương pháp khoa học, đúng đắn mới đưa con người đạt tới mục tiêu nhanh nhất và
hiệu quả nhất. Ngược lại những phương pháp sai lầm, trong mọi hoạt động điều khó có thể đạt đến
mục tiêu. Phương pháp quyết định thành công hay thất bại trong hoạt động của con người, hay của
một phong trào cách mạng (Liên hệ các phong trào yêu nước cuối TK19 đầu XX).
Đường lối đúng đắn là một nhân tố quyết định thắng lợi của sự nghiệp cách mạng. Song làm thế

nào để có đường lối đúng và biến đường lối thành hiện thực, điều đó phụ thuộc vào phương pháp.
Nếu không có phương pháp cách mạng thì dù đường lối có đúng đắn cũng chỉ là lý thuyết suông.
HCM với tư cách là một nhà hoạt động chính trị lỗi lạc, một lãnh tụ vĩ đại của cách mạng Việt
Nam, đã giải quết thành công cả hai vấn đề quan trọng nhất của cách mạng là xây dựng đường lối
đúng và phương pháp cách mạng. Mối quan hệ giữa đường lối và phương pháp cách mạng trong tư
tưởng HCM đó là mối quan hệ giữa mục tiêu độc lập dân tộc và CNXH.
Đất nước thống nhất, nhân dân tự do hạnh phúc là mục tiêu phấn đấu của cả cuộc đời Chủ tịch
HCM. Vì vậy, mục tiêu ĐLDT và CNXH cùng với phương pháp để giành ĐLDT, đi lên xây dựng
CNXH là nội dung quan trọng nhất bao trùm toàn bộ tư tưởng HCM.
Điểm khác nhau giữa HCM và các nhà yêu nước cuối thế kỷ XIX đầu XX là HCM xác định rõ
đánh ai, ai đánh và đánh như thế nào. Và Người đã tìm thấy con đường cứu nước đúng đắn là Chủ
nghĩa Mác – Lênin. Người đưa ra những lựa chọn sáng suốt, quyết định đến vận mệnh của toàn dân
tộc, là người khai sinh ra Đảng Cộng Sản Việt Nam và Nước Việt nam dân chủ cộng hòa … đó
chính là có phương pháp cách mạng đúng đắn
* Nội dung chính:
Cách mạng nổ ra muốn giành thắng lợi phải kết hợp tốt giữa lực - thế - thời để tạo ưu thế tuyệt đối
cách mạng. Trong các cuộc chiến tranh giành và giữ độc lập dân tộc, nhân dân ta luôn biết dựa vào
5
thế và lực của đất nước, đồng thời tranh thủ thời cơ tạo nên những chiến công vĩ đại, giữ vững độc
lập dân tộc và làm rạng danh lịch sử dân tộc Việt Nam. Truyền thống ấy đã được HCM kế thừa và
nâng lên tầm cao mới, trở thành một phong trào cách mạng mà Người sử dụng trong suót qua trình
đi lên của cách mạng Việt Nam.
Lực là lực lượng. Lực lượng bao gồm lực lượng vật chất lẫn tinh thần, bao hàm cả tiềm lực kinh
tế quân sự, cơ sở vật chất - kỹ thuật và các yếu tố chính trị, tinh thần. Sức mạnh của lực tăng lên gấp
bội nếu như ở vào thế tốt .
Thế là tư thế, vị thế, xu thế vận động của lực. Xác định chính xác những vấn đề đó, có thể đưa ra
được những dự báo về khả năng thắng lợi của cách mạng và vận dụng để từng bước chuyển từ yếu
thành mạnh, tiến tới giành những thắng lợi quyết định. Cách mạng nổ ra và kết thúc thắng lợi cần
phải có thời cơ. Thời cơ là thời điểm hội tụ tất cả những điều kiện thuận lợi nhất, đó là thiên thời -
địa lợi - nhân hòa.

Để tạo ra thế và lực cho cách mạng, đặc biệt quan tâm tới nhân tố con người. Con người luôn
đóng vai trò quyết định trong các cuộc cách mạng, phải tìm mọi cách phát huy nhân tố con người.
Đồng thời phải nhìn cho rộng suy cho kỹ, kiên quyết không ngừng tiến công và tiến công phòng thủ
không sơ hở. Phải mưu trí, linh hoạt, năng động, sáng tạo. Phải kiên quyết dũng cảm chớp thời cơ
giành thắng lợi cho cách mạng.
Cả nước bước vào thời kỳ quá độ lên CNXH với muôn vàn khó khăn thử thách, cơ sở vật chất nhỏ
bé, yếu kém, lạc hậu, bị bao vây cấm vận. Phát huy truyền thống đoàn kết, tinh thần làm chủ và tính
năng động, sáng tạo của nhân dân, Đảng đã tiến hành lãnh đạo công cuộc đổi mới giành những thắng
lợi vô cùng quan trọng. Bên cạnh đó, chúng ta vẫn có những thời cơ và nguy cơ đan xen. Vận dụng
phương pháp cách mạng HCM, tranh thủ, tận dụng mọi thời cơ, tập hợp mọi lực lượng, phát huy mọi
nguồn lực tạo ra thế và lực mới ngày càng mạnh, từng bước khắc phục và đẩy lùi những nguy cơ đưa
đất nước vững bước đi lên trên còn đường CNH, HĐH.
* Vận dụng:
Câu 5: Phân tích phương châm “Dĩ bất biến ứng vạn biến” trong phương pháp cách mạng
HCM
* Khái quát:
. Khái niệm phương pháp cách mạng HCM:
- Phương pháp cách mạng HCM là ở cấp độ bao trùm nhất trong các phương pháp của HCM
. Phương pháp cách mạng HCM hiểu theo nghĩa rộng là sự vận động tư tưởng HCM trong thực
tiễn. Nói cách khác, đó là những quy luật hoạt động mà theo đó mà tư tưởng của Người được hiện
thực hóa.
. Theo nghĩa hẹp, phương pháp cách mạng HCM là hệ thống các cách thức, biện pháp, quy trình
hợp thành nguyên tắc điều chỉnh và hướng dẫn hành động của các lực lượng cách mạng, trong đấu
tranh giành độc lập dân tộc, đi lên xây dựng CNXH ở Việt Nam. Về bản chất phương pháp cách
mạng HCM nằm trong hệ thống phương pháp cách mạng của chủ nghĩa Mác - Lênin.
- Phương pháp cách mạng HCM không chỉ là sự vận dụng phép biện chứng duy vật của chủ
nghĩa Mác Lênin. Nó còn thể hiện nét riêng hết sức độc đáo của HCM. Người đã kế thừa những
truyền thống, tinh hoa văn hóa dân tộc VN và những tinh hoa trí tuệ nhân loại, Người kết hợp triết lý
biện chứng của Phương Đông và Phương Tây. Ngay cả phép biện chứng duy vật của CN Mác Lênin
cũng được Người tiếp thu một cách sáng tạo và vận dụng phù hợp với thực tiễn Việt Nam, qua thực

tiễn đã hình thành phương pháp cách mạng HCM. Phương pháp cách mạng HCM là sự kết hợp
nhuần nhuyễn giữa khoa học và nghệ thuật.
Vị trí, vai trò phương pháp cách mạng HCM
6
Chỉ có những phương pháp khoa học, đúng đắn mới đưa con người đạt tới mục tiêu nhanh nhất và
hiệu quả nhất. Ngược lại những phương pháp sai lầm, trong mọi hoạt động điều khó có thể đạt đến
mục tiêu. Phương pháp quyết định thành công hay thất bại trong hoạt động của con người, hay của
một phong trào cách mạng (Liên hệ các phong trào yêu nước cuối TK19 đầu XX).
Đường lối đúng đắn là một nhân tố quyết định thắng lợi của sự nghiệp cách mạng. Song làm thế
nào để có đường lối đúng và biến đường lối thành hiện thực, điều đó phụ thuộc vào phương pháp.
Nếu không có phương pháp cách mạng thì dù đường lối có đúng đắn cũng chỉ là lý thuyết suông.
HCM với tư cách là một nhà hoạt động chính trị lỗi lạc, một lãnh tụ vĩ đại của cách mạng Việt
Nam, đã giải quết thành công cả hai vấn đề quan trọng nhất của cách mạng là xây dựng đường lối
đúng và phương pháp cách mạng. Mối quan hệ giữa đường lối và phương pháp cách mạng trong tư
tưởng HCM đó là mối quan hệ giữa mục tiêu độc lập dân tộc và CNXH.
Đất nước thống nhất, nhân dân tự do hạnh phúc là mục tiêu phấn đấu của cả cuộc đời Chủ tịch
HCM. Vì vậy, mục tiêu ĐLDT và CNXH cùng với phương pháp để giành ĐLDT, đi lên xây dựng
CNXH là nội dung quan trọng nhất bao trùm toàn bộ tư tưởng HCM.
Điểm khác nhau giữa HCM và các nhà yêu nước cuối thế kỷ XIX đầu XX là HCM xác định rõ
đánh ai, ai đánh và đánh như thế nào. Và Người đã tìm thấy con đường cứu nước đúng đắn là Chủ
nghĩa Mác – Lênin. Người đưa ra những lựa chọn sáng suốt, quyết định đến vận mệnh của toàn dân
tộc, là người khai sinh ra Đảng Cộng Sản Việt Nam và Nước Việt nam dân chủ cộng hòa … đó
chính là có phương pháp cách mạng đúng đắn
Phương pháp cách mạng là một bộ phận đặc biệt quan trọng trong hệ thống tư tưởng HCM.
Trong tiến trình cách mạngViệt Nam, đường lối cách mạng và tư tưởng chính trị đúng đắn của HCM
có vị trí vô cùng quan trọng. Song chỉ có sự đúng đắn của tư tưởng chính trị, của lý luận cách mạng
cũng chưa đủ để đưa cách mạng tiến đến thành công. Tư tưởng chính trị, chiến lược cách mạng có
được hiện thực hoá hay không, có trở thành phong trào cách mạng của quần chúng, có được quần
chúng tiếp nhận như một nhu cầu thiết yếu hàng ngày, định hướng hành động, biến thành sức mạnh
vật chất trong đấu tranh của họ hay không là còn phụ thuộc vào phương pháp cách mạng. HCM nhận

thức rất sâu sắc về điều đó. Người thường nhắc nhỡ những người cách mạng Việt Nam phải luôn
chú ý tới phương châm: chủ trương một, kế hoạch phải hai và biện pháp phải ba. Quá trình vạch
đường chỉ lối và trực tiếp lãnh đạo cách mạng Việt Nam đã hình thành trong tư duy HCM một
phương pháp cách mạng thích hợp, đầy tính sáng tạo và nhạy bén.
Như vậy, phương pháp cách mạng HCM là phương pháp cách mạng và khoa học, nó thuộc
phạm trù phương pháp cách mạng của chủ nghĩa Mác - Lênin.
Phương pháp cách mạng HCM là bí quyết, là linh hồn sống của tư tưởng HCM. Trong cuộc đấu
tranh để giành độc lập cho dân tộc, HCM cũng như những nhà cách mạng yêu nước Việt Nam cùng
thời đều xác định cùng mục tiêu độc lập dân tộc, đều xác định được phải đánh đuổi thực dân để giải
phóng dân tộc nhưng khác nhau ở chỗ xác định ai đánh và đánh như thế nào. HCM bằng phương
pháp cách mạng phù hợp với thực tiễn Việt Nam đã đưa cách mạng Việt Nam đi từ thắng lợi này đến
thắng lợi khác.
* Nội dung chính:
Trong phương pháp cách mạng HCM đã nổi lên phương pháp xử lý tình huống, đó là phương
châm: “Dĩ bất biến, ứng vạn biến”, phương châm này xuyên suốt trong quá trình hoạt động cách
mạng của HCM (Tháng 5/1946. Hồ Chủ tịch đi thăm Pháp trong hoàn cảnh đất nước “ngàn cân treo
sợi tóc”. Người giao cho cụ Huỳnh Thúc Kháng làm quyền Chủ tịch nước với lời dặn “Dĩ bất biến,
ứng vạn biến”). “Dĩ bất biến, ứng vạn biến” là lấy cái không thay đổi để đối phó với vạn cái thay
đổi. Nó là bí quyết đảm bảo thắng lợi của cách mạng, trong xử lý tình huống cách mạng. Phương
châm này của HCM hàm ý là trên thế giới cái gì cũng thay đổi nhưng những cái là chân lý thì không
bao giờ thay đổi.
7
Người cách mạng phải đứng vững trên chân lý cách mạng để đối phó với những tình huống phức
tạp xảy ra. Đó là những chân lý như: Nước Việt Nam là một, dân tộc Việt Nam là một, sông có thể
cạn, núi có thể mòn nhưng chân lý ấy không bao giờ thay đổi. Độc lập thống nhất đất nước là không
thay đổi, định lý dân tộc gắn liền CNXH là chân lý của cách mạng Việt Nam, chủ nghĩa Mác - Lênin
là nền tảng tư tưởng là kim chỉ nam là mặt trời chân lý của cách mạng vô sản. Từ những chân lý đó,
đòi hỏi người làm cách mạng phải sáng tạo ra các hình thức, biện pháp để xử trí các tình huống cách
mạng, để đưa cách mạng đến thành công. Vận dụng trong đấu tranh cách mạng, phương châm này
đòi hỏi phải nắm vững nguyên tắc cách mạng đồng thời phải có sự khôn khéo, mềm dẽo, linh hoạt

về sách lược để đối phó với những âm mưu thủ đoạn của kẻ thù.
Ở HCM, Người đã vận dụng phương châm này ở mức độ nghệ thuật cao, sau khi cách mạng
tháng Tám thành công, nước Việt Nam Dân chủ cộng hòa mới ra đời phải đương đầu với bao thế lực
thù trong giặc ngoài đang lăm le bóp chết chính quyền cách mạng non trẻ. Đó là 20 vạn quân Tưởng
tràn vào miền Bắc để giải giáp quân Nhật, là quân Anh vào tước vũ khí quân Nhật ở miền Nam và
theo sau là quân Pháp muốn trở lại xâm chiếm nước ta một lần nữa. Đó là bọn Việt quốc, Việt cách
bám gót quân Tưởng về nước chống phá cách mạng là bọn tay sai của thực dân, bọn địa chủ phong
kiến phản cách mạng … Trước tình cảnh đất nước như vậy, vận dụng phương châm “Dĩ bất biến,
ứng vạn biến”, HCM đã lần lượt gạt bỏ từng kẻ thù, phá thế đối địch, giữ vững được chính quyền
cách mạng.
HCM đã đứng vững trên chân lý “Không có gì quý hơn độc lập tự do”, lúc này “dân tộc là trên
hết”, “Tổ quốc trên hết”. Hồ Chủ tịch và Đảng ta đã chủ trương hoà với Tưởng để đối phó với Pháp
ở miền Nam, sau đó lại tạm hòa với Pháp để đuổi Tưởng ra khỏi miền Bắc, và như vậy là đuổi luôn
bọn Việt Quốc, Việt Cách theo đuôi quân Tưởng. Còn lại kẻ thù chính là thực dân Pháp, Hồ Chủ
tịch lại ra sách lược “hoà để tiến” bằng hiệp định sơ bộ ngày 06/3/1946 và sau đó là tạm ước ngày
14/ 9/ 1946, đã tạo thời gian quí báu cho chính quyền cách mạng củng cố lực lượng chuẩn bị cho
cuộc kháng chiến lâu dài với thực dân Pháp. Hiệp định sơ bộ là một chủ trương đúng đắn, sáng tạo
“Một mẫu mực tuyệt vời của sách lược Lêninít về lợi dụng mâu thuẫn trong hàng ngũ kẻ địch và về
nhân nhượng có nguyên tắc”. Như vậy, với những sách lược ngoại giao tài tình, sáng suốt HCM đã
lèo lái con thuyền cách mạng vượt qua được bão tố phản cách mạng của năm 1946, đưa cách mạng
Việt Nam tiếp tục tiến lên giành thắng lợi mới.
Trong những năm đấu tranh giải phóng miền Nam và xây dựng CNXH ở miền Bắc, cách mạng
Việt Nam với tinh thần tự lực cánh sinh là chính, song sự giúp đỡ của bè bạn quốc tế là vô cùng
quan trọng nhất, là sự giúp đỡ của Liên Xô và Trung Quốc. HCM cũng đã vận dụng phương châm
“Dĩ bất biến, ứng vạn biến” trong việc giải quyết mối quan hệ giữa nước ta với liên Xô và Trung
Quốc để tranh thủ sự giúp đỡ của hai nước này cho cách mạng Việt Nam khi mà Liên Xô và Trung
Quốc có những bất đồng lớn (Đúng là “HCM đã khéo lái con thuyền Việt Nam đi giữa hai ngọn
sóng Xô – Trung trong thập kỷ 60”) Vì chân lý “Dân tộc Việt Nam là một, nước Việt Nam là một,
sông có thể cạn, núi có thể mòn, song chân lý đó không bao giờ thay đổi”, vì mục tiêu độc lập dân
tộc và CNXH trên cả nước, cách mạngViệt Nam đã sẵn sàng đối phó với cái “vạn biến” của kẻ thù.

Từ chiến tranh đặc biệt đến chiến tranh cục bộ rồi Việt Nam hoá chiến tranh thì phương pháp cách
mạng Việt Nam cũng đã có chiến lược hai chân ba mũi, đánh địch bằng ba thứ quân, trên ba chiến
lược diệt địch để làm chủ, làm chủ để diệt địch, kết hợp khởi nghĩa của quần chúng với chiến tranh
cách mạng …
Như vậy, có thể nói cách mạng Việt Nam đi từ thắng lợi này đến thắng lợi khác là nhờ có
phương pháp cách mạng đúng đắn, trong đó có sự vận dụng linh hoạt phương châm “Dĩ bất biến
ứng vạn biến” của HCM. Tư tưởng HCM về phương pháp cách mạng là rất phong phú, toàn diện và
sâu sắc. Tư tưởng HCM về phương pháp cách mạng nói riêng và toàn bộ hệ thống tư tưởng HCM (là
nền tảng tư tưởng là kim chỉ nam cho hành của Đảng ta và cách mạng Việt Nam) sẽ mãi sáng soi
cho con đường cách mạng Việt Nam.
8
* Vận dụng phương châm “dĩ bất biến, ứng vạn biến” : trong cơ chế thị trường hiện nay thiết
nghị đó chính là sự năng động, sáng tạo, tích cực và chủ động hội nhập kinh tế quốc tế để hội nhập
sâu rộng với thế thới, thúc đẩy quá trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước
* Vận dụng vào thực tiễn. (có thể tham khảo cho tất cả các phần)
Sau khi thực hiện thành công cách mạng giải phóng dân tộc, thống nhất đất nước, cả nước đã
bước vào giai đoạn quá độ đi lên. Trong thời kỳ trước đổi mới, do bỏ qua không vận dụng phương
pháp xác định mục tiêu, nhiệm vụ cách mạng của HCM là phải căn cứ, xuất phát từ “thực tế khách
quan, tôn trọng và hành động theo quy luật”. Đảng ta đã mắc nhiều sai lầm trong đề ra đường lối,
chủ trương, chính sách cho giai đoạn cách mạng này, vi phạm các quy luật khách quan, biểu hiện
qua một số lĩnh vực cụ thể như: “chưa thật sự thừa nhận cơ cấu kinh tế nhiều thành phần ở nước ta
tồn tại trong một thời gian tương đối dài” nên “đã có những biểu hiện nóng vội muốn xóa bỏ ngay
các thành phần kinh tế phi xã hội chủ nghĩa”, “chưa nắm vững và vận dụng đúng quy luật về sự phù
hợp giữa quan hệ SX với tính chất và trình độ SX nên “có lúc đẩy mạnh quá mức việc xây dựng
công nghiệp nặng mà không chú ý phát triển công nghiệp nhẹ” hoặc “đẩy mạnh công nghiệp hóa
trong khi chưa có đủ các tiền đề cần thiết”, “có nhiều chủ trương sai trong việc cải cách giá cả, tiền
lương, tiền tệ “ cùng với “việc bố trí cơ cấu kinh tế trước hết là SX và đầu tư thường chỉ xuất phát
từ lòng mong muốn đi nhanh, không tính đến điều kiện khả năng thực tế ”, bỏ qua không thừa nhận
và vận dụng những quy luật khách quan của phương thức sản xuất, của nền kinh tế hàng hóa …
dẫn đến việc sản xuất chậm phát triển, khủng hoảng kinh tế trên mâu thuẫn giữa cung và cầu ngày

càng gay gắt do việc áp dụng những chính sách, chủ trương trên đã vi phạm những quy luật khách
quan của nền kinh tế sản xuất hàng hóa (quy luật cung cầu quy luật giá trị, quy luật cạnh tranh, phá
sản …).
Rút kinh nghiệm từ những sai lầm trên, Đảng đã xác định rõ tiến hành công cuộc đổi mới toàn
diện, phải lấy CN Mác-Lênin và tư tưởng HCM làm nền tảng, kim chỉ nam cho mọi hoạt động, đặc
biệt là khi đề ra mục tiêu chính sách “phải luôn xuất phát từ thực tế, tôn trọng và hành động theo
quy luật là điều kiện đảm bảo sự dẫn đầu của Đảng. Năng lực nhận thức theo quy luật là điều kiện
đảm bảo sự lãnh đạo đúng đắn của Đảng” Trên cơ sở hiểu rõ mối quan hệ biện chứng giữa kinh tế
và chính trị, ổn định xã hội,
Đảng ta bắt đầu công cuộc đổi mới từ đổi mới kinh tế, khắc phục khủng hoảng KT-XH, tạo tiền
đề cần thiết về vật chất và tinh thần để giữ vững ổn định chính trị, xây dựng và củng cố niềm tin của
nhân dân, tạo thuận lợi để đổi mới các mặt khác của đời sống XH. Bên cạnh đó, với quan điểm tôn
trọng và hành động theo quy luật khách quan, trong các chủ trương, chính sách kinh tế.
Từ sau Đại hội Đảng lần VI đến nay đã có nhiều chuyển biến tích cực. Cụ thể như : Đại hội VI
xác định xây dựng quan hệ sản xuất mới xã hội chủ nghĩa là một công việc to lớn, không thể làm
xong trong một thời gian ngắn, không thể nóng vội làm trái quy luật. Đại hội cũng phát hiện một vấn
đề lớn có tính lý luận, hoàn toàn mới mẻ: "Kinh nghiệm thực tiễn chỉ rõ: lực lượng sản xuất bị kìm
hãm không chỉ trong trường hợp quan hệ sản xuất lạc hậu, mà cả khi quan hệ sản xuất phát triển
không đồng bộ, có những yếu tố đi quá xa so với trình độ phát triển của lực lượng sản xuất". Trên
cơ sở đó, Đại hội xác định: "Nền kinh tế nhiều thành phần là một đặc trưng của thời kỳ quá độ". Đại
hội VI là bước ngoặt của sự nghiệp đổi mới đất nước, nội dung của Đại hội là những chương trình
hành động đáp ứng được nhu cầu bức xúc nhất lúc bấy giờ mà còn là điều kiện thúc đẩy sản xuất và
lưu thông hàng hóa, là cái gốc tạo ra sản phẩm hàng hóa
Đất nước đang đứng trước những thử thách lớn lao của thời đại, hoàn cảnh lịch sử đòi hỏi Đảng
và Nhà nước ta phải không ngừng đổi mới, sửa đổi lối làm việc. Thực trạng của tình hình chính trị -
kinh tế - xã hội trong những năm qua và những biến đổi tích cực đã khẳng định tính đúng đắn trong
tư tưởng của Chủ tịch HCM về việc gắn lý luận và thực tiễn.
9
Đại hội Đảng lần VII đã chỉ ra “chỉ có tăng cường tổng kết thực tiễn, phát triển lý luận vào công
cuộc đổi mới trở thành hoạt động tự giác, chủ động, sáng tạo, bớt được những sai lầm và những

bước đi quanh co phức tạp”. Đại hội Đảng lần IX lại tiếp tục nhấn mạnh “đẩy mạnh việc tổng kết
thực tiễn và nghiên cứu lý luận, thảo luận, dân chủ, sớm làm rõ và kết luận những vấn đề mới bức
xúc nảy sinh từ thực tiễn, từng bước cụ thể hóa bổ sung phát triển đường lối chính sách của Đảng”.
Hội nghị Trung ương lần V Khóa IX có nêu ra một Nghị quyết riêng về đẩy mạnh công tác tư tưởng
lý luận trong tình hình mới “cụ thể công tác tư tưởng lý luận trong tình hình hiện nay là phải góp
phần khơi dậy mạnh mẽ các nguồn lực trong xã hội, tận dụng được thời cơ, đẩy lùi nguy cơ, tiếp tục
đổi mới, đẩy mạnh sự nghiệp CNH-HĐH nhằm xây dựng và bảo vệ vững chắc tổ quốc VN XHCN
Tư tưởng HCM về phương pháp cách mạng là rất phong phú, toàn diện và sâu sắc. Hơn bao giờ
hết trong thời kỳ đổi mới hiện nay, chúng ta cần học tập vận dụng phát triển tư tưởng đó vào công
cuộc đẩy mạnh công nghiệp hoá, hiện đại hóa đất nước. Tư tưởng HCM về phương pháp cách mạng
nói riêng và toàn bộ hệ thống tư tưởng HCM (là nền tảng tư tưởng là kim chỉ nam cho hành của
Đảng ta và cách mạng Việt Nam) có mãi sáng soi cho con đường cách mạng Việt Nam./.
10