DỰ BÁO
KHẢ NĂNG XẢY RA KHỦNG HOẢNG NỢ Ở
VIỆT NAM GIAI ĐOẠN HIỆN TẠI
MỤC LỤC
DỰ BÁO KHẢ NĂNG XẢY RA KHỦNG HOẢNG NỢ Ở
VIỆT NAM GIAI ĐOẠN 2009 - 2020
1. MÔ HÌNH LÝ THUYẾT CẢNH BÁO NỢ: DÙNG CHỈ SỐ NỢ TRÊN XUẤT KHẨU
1
1.1 Mô hình Jaime de Pine về cảnh báo nợ
!"#$
%&'()*+
⇒ ,
-./
0,
1
/
23
.0
4,5%678#*9!:
;9<=#> !#3>?!: !!@+
ABCDE.03
-./?
03
1
#?
($FG?!: !
!@#"H
.B0
4(
($FG !+
7I
H;9<J?!: !!@
H;9<K*9!:JFG?!: !!@+
H;9<KFG !JFG?!: !!
@+
4 H;9<K !J?!: !!@+
LDE.B0"CM9!H
- +
1
/ %+
1
1
.N0
1 O>?!: !J(!@
B
- %+
1
- %
B
+
1B
-P- %
+
Q
.R0
O9S%D8T+O.N0.R0#"
B
H
(5)
7U!H V%EDE.W0("XY
7'5DE;Z[(\\L\>:%C
(8EU!%CM9!ZC9]8TZ^(
*?>+
_\DE.W0#;9<J?!: !!@
?>%G
;9<H*9!:JFG?!: !!@FG !
JFG?!: !!@%+`%C9<%C;9<J?!:
!!@
Q
;9< !J?!: !!@
Q
+_(9<
a b ?>9a%CZ;9<D+[(\\L\.bcb06dNếu
chỉ số nợ trên xuất khẩu và chuyển giao ròng tăng lên vô hạn, thì điều này cho thấy cả nợ và
thâm hụt cán cân thanh toán sẽ không có khả năng chịu đựng được. Trái lại, nếu chỉ số nợ có xu
hướng giảm xuống, thì nợ sẽ có khả năng chịu đựng được và nước vay nợ có khả năng thanh
toán nợ, nghĩa là nước vay nợ có khả năng trả nợ của mình”
3
.
1.2 Phát triển mô hình truyền thống
_!J#":6(8E[(\\L\e
%<!ZUCD@"Mf!KE(g
"+h!J'ZU!(8E!U<e@C!('<
f!^#"(5Z%&%h'9h
.hihh0+
7&)U!#"(_4Fj.=7M^C_L+`kA5
0*U?!:((8E%T9!(8E[(\\L\+_(8E#
9] !%&'()hihh+l"#"
,
-./
0,
1
/
23
/m
m%hihh%&%6+
mCTDa?>(8E!U<#"H
2 3\($(8$G))+
3_5OElF>!a'()'*Z4h(
N
.n0
4o
($FG%hihh%G+
AIX!DaJ#;GpJ(;J!H
H;9<KFG%hihh%6J
FGZ?!: !!@
H
;9<K%hihh%6J?!: !
!@M=(1
_"H
-+
1
/%+
1
/+o
1
1
-%+
1
-%
B
+
1B
-P-%
+
Q
o
-+o
1
-
B
+o
1B
-P-
+o
Q
O9S#%D8T+,Dkf!"
R
H
(7)
7U!HV%VEDE.q0"XY+
h#?>9akMZZG4h(#;9<#
%#
Q
Q
@%CJ(;9<o
Q
+_"H
Q
#
Q
o
Q
%C9<*%C#
gC5;9<#%+
2. ỨNG DỤNG MÔ HÌNH LÝ THUYẾT ĐỂ CẢNH BÁO KHỦNG HOẢNG NỢ Ở VIỆT
NAM
_5;9<J?!: !!@#
#rDE.q0a
($>MZ
BqWsC!+h*UGJ#9S)D
E.q0#?>;9<#%
_rK!?!: !!@ZOitrF(bbQCBQQc#5
>?!: !!@M#I%C3luA`vwxhOyzt#
D>5H!8+_f!Ekf!%C.3luA`vwxhOyzt0\=9]
4 3\($(8$G))+B
R
?!:9aaDf!+,"#Dtji9]8!f!#(8E9'%
9S)<:#(8E!
W
H
j.3luA`vwxhOyzt0-q+qqQb/Q+cNn/{z|.0-Q+cbqN#z|.B0-1Q+NNB0}/v
4=5\F(
~<FG?!: !!@%Ef!'F(
($XYα-WsH Q+nNc•?•Q+BQNR
_Da#f!Ekf!%C.hl0\=.hlH> !#
!80€%&IDa+4e(8E9'%#C
f!H
j.hl0-q+bNWW/Q+qnN/{z|.0-+Qqq#z|.B0-1Q+WcqR}/4
~<FG !%Ef!'F(($XYα-WsH
Q+WWQ•(•Q+bqn
^"•%9<!U%hihh%6
rh'L'!‚.z,m0+_r%!k:6H!K!
\F(!pK!"•"5=)#%G(kf!!C5
8f!Dtjikf!aCK!8!f!+_C
kf!#(%%:MZ%C#C!;5=
) # D ^ 9 (€ ` 2 ƒ\9 9< H
+
+_9(€`1ƒ\9
B+i!9(€`1ƒ\9
`E+mhihh4h(rbbQ2BQQc.h!kHz,m0
i!"#C?SXJK!*9(€+`(`„__\DtjiZ
j.mtyA`yui0\H
5 L(>(8EG))B
W
j.mtyA`yui0-q+RnNR/Q+QqNq/…
~<FG%hihh%6%Ef!'
6F(($XYα-WsH Q+QRcB•o•Q+QbbB
4U*9!:#dj*9!:aCJCMBQ1BQBQC)(#
?!a%9]@C)CF(BQWQ+$*9!:JC
MBQQ1BQWGrR+csCns#(?!<@rRsC
W+WsMBQW1BQBQ†
n
+„!"#5*9!:%Ef!'M
BQ1BQBQW+QqWs._?\('*9!:ZMBQQb1BQBQ0+
7C'#*?>;9<?#(#oMbbQ1BQQc+7'
D9GJ?>Z;9<#%#(8E.q0#!Xg9]?
>:(%5Tf!+
-‡
7C'#^F(BQQcF(<+_r9<!<J5H
Q
-Q+NqNq#
Q
-+WN#o
Q
-Q+cb
_r:;9<*5GJC6U!
UCD9]8"U!%C#g"a(8E.q0
5;9<!@J?!: !F(CC#r"
KC!UEEZ4h(+
Bảng 1.1 : Chỉ số nợ trên xuất khẩu và chuyển giao của Việt Nam, giai đoạn 2009 – 2020
(hF(<BQQcH
Q
-Q+NqNq#
Q
-+WN#o
Q
-Q+cb0
45aDE.q0
a b c 2009 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020
0.8732 0.9598 0.8710 Q+WNnn Q+nBQ Q+nRQR Q+nQnB Q+WBc Q+RRn Q+BqBR Q+Qqq 1Q+QqRn 1Q+BqQB 1Q+RqWn
0.9328 Q+WRRQ Q+nRQq Q+nqWW Q+nWcR Q+WbcQ Q+WQBQ Q+Nqnn Q+BBqR Q+QWbB 1Q+BRQ 1Q+Ncc
0.9945 Q+WWN Q+nnB Q+qNb Q+qcB Q+ncBQ Q+nBQ Q+WRQ Q+NbNQ Q+BWNR Q+Qbcc 1Q+Qnqn
63\(dm<f!<CJ$!?'aCBQ2BQBQ†#RW#Rn+
n
0.9944
0.8710 Q+WqnW Q+qNNc Q+cWNB Q+bRQb +QQBR +QRB +QnNc +QqQc +QnWn +QWQW +QBqN
0.9328 Q+WcNb Q+qWNW Q+cccB Q+bbN +QqBN +BbW +ncQ +bQR +bbN +bnn +cRB
0.9945 Q+WbB Q+qqRQ Q+bBnq +QWBb +WnB +BNbW +NQWR +NWn +NbNW +RbR +RNWR
1.0290
0.8710 Q+nnR Q+cRbR +Qqnn +NQN +WBnB +qWNW +bcRb B+BBBQ B+RnnQ B+qqb B+bqcW
0.9328 Q+nBNc Q+cnbQ +q +NWNW +Wbn +cRQb B+Qcb B+NRq B+Wbbc B+cnR N+NWR
0.9945 Q+nN Q+ccbn +WQ +RNN +ncQ +bWQb B+BBnW B+WQqN B+qbRQ N+Qcnb N+Ncnn
0.8881
0.9598
0.8710 Q+WRBB Q+nNNb Q+nn Q+nNRQ Q+Wnb Q+RWBR Q+NBB Q+Rq 1Q+QNcQ 1Q+BNcb 1Q+RWc
0.9328 Q+WRbW Q+nWNq Q+nbnW Q+ncq Q+nNNN Q+WRBB Q+Rbc Q+BqN Q+Qn 1Q+QcWW 1Q+BcnR
0.9945 Q+WWnc Q+nqRN Q+qNWN Q+qRqb Q+qbQ Q+nWWQ Q+WnN Q+RRBn Q+NQNN Q+Rnc 1Q+QBNW
0.9944
0.8710 Q+WcB Q+qRqN Q+cqn Q+bqNb +QRWn +QbWR +Bnn +RBN +RWQ +Nnb +bq
0.9328 Q+WcbR Q+qnq Q+bW +QBnb +q +cWB +BNRB +Bnnn +BcRn +BbQB +BcW
0.9945 Q+Wbnq Q+qcqq Q+bWQN +Qcqq +BQBc +BbcQ +NqWq +RNqb +RcnN +WBBn +WRcQ
1.0290
0.8710 Q+nBBQ Q+cnNW +Qq +NNbn +WqbW +cBNW B+QqN B+NBbc B+WbRc B+cncb N+WBb
0.9328 Q+nBbN Q+ccNB +NqB +NbBq +nWQ +bNN B+cQq B+RWR B+qNRR N+QBBB N+NcR
0.9945 Q+nNnn Q+bQNb +qnQ +RWNR +qNnq B+QBn B+NBBB B+nBWR B+bNn N+BWRn N+WcN
0.9029
0.9598
0.8710 Q+WRqq Q+nRqQ Q+ncBN Q+nnNQ Q+WbqW Q+RbBc Q+NWWR Q+bQq Q+QQNn 1Q+BQc 1Q+RBb
0.9328 Q+WWW Q+nnnc Q+qc Q+qnb Q+nqQW Q+WcWB Q+Rnnn Q+Nbb Q+RbR 1Q+QRQc 1Q+BRqN
0.9945 Q+WnBR Q+ncqn Q+qWqN Q+qqcn Q+qWqb Q+qQQc Q+nBR Q+Rbq Q+NWbQ Q+BQq Q+QBcB
0.9944
0.8710 Q+Wcqn Q+qnQ Q+cbbW +QQc +QbQb +Wc +bNb +Bbc +BNb +BNBN +BBBq
0.9328 Q+WbWQ Q+qcQc Q+bNWN +QnBQ +nRQ +BRRB +NQWQ +NRcb +Nqqq +NbNN +NbqN
0.9945 Q+nQBN Q+cQn Q+bqRW +BNq +BWR +NWbc +RWQc +WBn +WcqN +nNWc +nqBb
1.0290
0.8710 Q+nBqW Q+cqqq +BqR +NqbB +nNW +cbq B+nnq B+RRW B+qNNW N+QNBn N+NRNR
0.9328 Q+nNRb Q+cbqn +nNN +RNN +qQcB +bcbW B+Bqqb B+WqRB B+cqbN N+bNq N+WcQ
0.9945 Q+nRBB Q+bcR +BQBW +RbRc +qbWn B+QW B+RBNq B+qWW N+Qccb N+RNnB N+qbNn
_\Zyˆƒm#Z(f!<‰(%UK
C!;9<J?!: !!@f!BQQs+m6?‰af!r
%5J#:6H%:;9<>%J!
Z(EE;9<J?!: !!@;ŠBQQs
%‡U!;?rF(BQWG+7U:‹U!U!?Z
G4h(#%>rC+QBb#>!%E
.Q+ccc0>ZMr:C+_"Cf!9!H
Bảng 1.2 : Chỉ số nợ trên xuất khẩu và chuyển giao của Việt Nam, giai đoạn 2009 – 2020
q
(hF(<BQQcH
Q
-Q+NqNq#
Q
-+WN#o
Q
-Q+cb#%MrC+QBb0
45aDE.q0
a b c 2009 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020
0.8881
1.0000
0.8710 Q+WccW Q+qnWb Q+bc +QNN +BcW +BQqB +BqQR +NBQq +NnQB +NbQb +RRR
0.9328 Q+WbWb Q+qcWq Q+bRqN +QcRN +BQQQ +Bbq +NqcQ +RRRb +Rbbc +WRRN +Wqbc
0.9945 Q+nQNB Q+cQnR Q+bcn +RW +BcWq +RQbc +WbW +nnB +qQW +qqnn +cRBq
1.0100
0.8710 Q+nQQ Q+qbbN Q+bqnW +NWW +Bqbb +RBn +WNWb +nWBQ +qnBW +cncc +bqB
0.9328 Q+nQqR Q+cb +Qb +ccn +NWR +WQBR +nRNW +qqnN +bQB B+QBBB B+Nqn
0.9945 Q+nRq Q+cNbc +QWQq +BRbN +RNqQ +nWB +qcWQ +bRqn B+QNc B+BWRW B+RQQW
1.0200
0.8710 Q+nn Q+cNNQ +QRBQ +BRb +RNWn +nBWR +cNB B+QQQn B+cb B+NqbW B+WqBb
0.9328 Q+ncb Q+cWBc +QqqR +BbWQ +WQq +qWB +bBQc B+BRb B+NBcn B+WNBc B+qNcN
0.9945 Q+nBnN Q+cqNR +nN +NWWq +WbBq +cBcQ B+QnBN B+BbnB B+WNQN B+qnWB N+QQN
1.0290
0.8710 Q+nBBQ Q+cnNW +Qq +NNbn +WqbW +cBNW B+QqN B+NBbc B+WbRc B+cncb N+WBb
0.9328 Q+nBbN Q+ccNB +NqB +NbBq +nWQ +bNN B+cQq B+RWR B+qNRR N+QBBB N+NcR
0.9945 Q+nNnn Q+bQNb +qnQ +RWNR +qNnq B+QBn B+NBBB B+nBWR B+bNn N+BWRn N+WcN
,a%JŒ:6#;9<J?!: !!@;
ŠBQQs%•+Q#U!"Y<FG !DI
%6+Q<FG?!: !!@+4"C!6H?‰
\;J!Zƒmyˆ#U!CY(8T#4h(;"!D
Z<F !DDI%6+Q<F?!:
!!@#U!;"?9(:rF(BQW+
_\(F$#d>MZ;9<J?!: !BqWs†
q
#E4
h(;"!DZ<F !DDI%6+QB
<F?!: !!@#U!;"?9(:rF(BQc+
_"(M#%6'5>9<!<JZUC4h(
a\(8Ea%r(8EZ[(\\L\#"(*$(
6Hl8"F?ZM4h(M=(M+
7_5OElF>!a'()'*Z4h(+
c
PHỤ LỤC 1:
Chứng minh các công thức
1.1 Chứng minh công thức (5)
4
-+
1
/%+
1
2
-%+
1
-%
B
+
1B
-P-%
+
Q
`kf!-#B#N+++2#+_"H
•
-+
/%+
2
•
B
-+
/%+
2-+.+
/%+
20/%
B
+
2-
B
/+%+
/%
B
+
2
B
22
•
N
-+
B
/%+
B
2-+.
B
/+%+
/%
B
+
2
B
220/%
N
+
2
-
N
/
B
+%+
/+%
B
+
/%
N
+
2
N
2
B
22
_C)C
#"H
1.2 Chứng minh công thức (7)
4
-+
1
/%+
1
/+o
1
2
4
-%+
1
-%
B
+
1B
-P-%
+
Q
o
-+o
1
-
B
+o
1B
-P-
+o
Q
`kf!-#B#N+++#2#+_"H
•
-+
Q
/%+
Q
/+o
Q
2
•
B
-+
/%+
/+o
2-+.+
Q
/%+
Q
/+o
Q
20/%
B
+
/
B
+o
2
b
-
B
/+%+
/%
B
+
/++o
/
B
+o
2
B
22
•
N
-+
B
/%+
B
/+o
B
2-+.
B
/+%+
/%
B
+
/++o
/
B
+o
2
B
220/
%
N
+
/
N
+
2
_C)C
#"H
Q
PHỤ LỤC 2:
Kiểm định tính phù hợp của các mô hình hồi qui và ước lượng các hệ số
,(8E`„__M1E(!(<f!K>?!: !
!@# !I%hihh%6\%C?!
C=+8E9'"9S)?SX(8E"a
Df!+7k=#%?SX!p="C?SXK9"
!"5%:=5=)+
_r" #D$<FG?!: !!@#
<FG !I<FG%
hihh%Ef!'F(U!C!<8T($XYŽ-
Ws.€):(>0+
2.1 Hàm HQTT ln(XK+CHUYENGIAO) theo t
l(>mOH
j9!\- t%9•|19f!\ W+qbWB L%% Q+QBcW
j9!\-B t%9•|19f!\ W+Rcb L%% Q+QnRN
8E"aDf!%
8E9'%B9S)M%•aD9H
Al(7>H
2.1.1 Phương sai Var(Ui): (sử dụng kiểm định White)
_<J|
B
-+WncR"?9!:1!\D$Q+RWnW‡Ž-Q+QW#J:
C`
+_$(8E`„__"D98T+
2.1.2 Tự tương quan: (Sử dụng kiểm định BG)
j9!\- t%9•|19f!\ Q+QWWq L%% Q+cNW
j9!\-B t%9•|19f!\ B+qQQQ L%% Q+BWbB
j9!\-N t%9•|19f!\ W+BR L%% Q+nBb
j9!\-R t%9•|19f!\ W+BQBc L%% Q+Bnq
j9!\-W t%9•|19f!\ W+bBbc L%% Q+NN
8E`„__8?aDf!r%C%W+
2.1.3 Bỏ sót biến: (Sử dụng kiểm định RESET của RAMSEY)
ˆ-Q+QBb#L14!\-Q+qQN‡Ws+8E8%•9"%C
B
2.1.4 Phân phối chuẩn của U
i
(Sử dụng kiểm định JB)
_<J[m-+WqB"?9!:1!\-Q+RWWn‡Ws#J:C`
+
_$v
"'<! +
~ H
4Ž-Q+QW#"
Q+QBW
.W0-B+NRW -Q+QQbN
4<FG?!: !/!@%Ef!'6F(6(
H Q+cNn/B+NRW•Q+QQbN
.Q+nNc‘Q+BQNR0
2.2 Hàm HQTT ln(NK) theo t
l(>mOH
j9!\- t%9•|19f!\ q+WbB L%% Q+QQWb
N
j9!\-B t%9•|19f!\ Q+BWnR L%% Q+QQWb
8E"aDf!
8E9'%B9S)M%•aD9H
Al(7>H
2.2.1 Phương sai Var(Ui): (sử dụng kiểm định White)
8E`„__"D98T+
2.2.2 Tự tương quan: (Sử dụng kiểm định BG)
j9!\- t%9•|19f!\ B+Nnb L%% Q+Bqb
j9!\-B t%9•|19f!\ B+qnNc L%% Q+BW
j9!\-N t%9•|19f!\ N+RNq L%% Q+NBbq
j9!\-R t%9•|19f!\ R+QqN L%% Q+RQNq
j9!\-W t%9•|19f!\ R+QWRR L%% Q+WRn
8E`„__8?aDf!r%C%W+
2.2.3 Phân phối chuẩn của U
i
(Sử dụng kiểm định JB)
R
v
"'<! +
~ H
4Ž-Q+QW#"
Q+QBW
.W0-B+NRW -Q+Q
4<FG?!: !/!@%Ef!'6F(6(
H Q+qnN/B+NRW•Q+Q
.Q+WWQ‘Q+bqn0
2.3 Hàm HQTT ln(BOICHI) theo t
_Ckf!K!#9S)D9(€`2ƒ\
9<H M%•K%C(Z!pK!
!+i!*(DK!#Ckf!K!*?SXH
Al(7>H
W
2.3.1 Phương sai Var(Ui): (sử dụng kiểm định White)
8E`„__"D98T+
2.3.2 Tự tương quan: (Sử dụng kiểm định BG)
j9!\- t%9•|19f!\ +NcWn L%% Q+BNb
j9!\-B t%9•|19f!\ +RWR L%% Q+RcNN
j9!\-N t%9•|19f!\ +bRNN L%% Q+WcRB
j9!\-R t%9•|19f!\ n+NbB L%% Q+ccb
j9!\-W t%9•|19f!\ +cQqb L%% Q+WRn
8E`„__8?aDf!r%C%R+
2.3.3 Bỏ sót biến: (Sử dụng kiểm định RESET của RAMSEY)
8E8%•9"%C
2.3.4 Phân phối chuẩn của U
i
(Sử dụng kiểm định JB)
v
"'<! +
~ H
4Ž-Q+QW#"
Q+QBW
.q0-B+Qbcn -Q+QB
n
4<FG?!: !/!@%Ef!'6F(6(
H Q+QqNq/B+Qbcn•Q+QB
.Q+QRcB‘Q+QbbB0
q
PHỤ LỤC 3:
Cơ sở dữ liệu 1990-2008 (đơn vị tính: triệu USD)
Năm XK
Chuyển giao
ròng
Xuất khẩu và
chuyển giao ròng
NK
Nợ nước
ngoài
Bội chi NSNN
được bù đắp
bằng nợ nước
ngoài
bbQ BRQR+Q Nc BWRB BqWB+R BNBqQ cnQ
bb BQcq+ bQ Bqq+ BNNc+ BNNbW NNW
bbB BWcQ+q BN BqQN+q BWRQ+c BRNNB NW
bbN BbcW+B BnR NBRb+B NbBN+b BRnc RQQ
bbR RQWR+N NQB RNWn+N WcBW+c BRqbb nWB
bbW WRRc+b nBq nQqW+b cWW+R BWRBc Wq
bbn qBWW+c BQQ cRWW+c RN+n BnBWW cqQ
bbq bcW+Q ccW QQqQ WbB+N Bqqq bB
bbc bNnQ+N BB QRcB+N Rbb+n BBRWc NBnc
bbb WR+R c BqBB+R qRB+ BNBQ RcNq
BQQQ RRcB+q qNB nBR+q WnNn+W BcBW nBbB
BQQ WQBb+B BWQ nBqb+B nBq+b BWcW RcQb
BQQB nqQn+ bB cnBq+ bqRW+n NNRR WNQn
BQQN BQRb+N BBNb BBNcc+N BWBWW+c Wbb RWqq
BQQR BnRcW+Q NQbN BbWqc Nbnc+c cQRb NBQ
BQQW NBRRq+ NNcQ NWcBq+ Nnqn+ bR BnW
BQQn NbcBn+B RQRb RNcqW+B RRcb+ BQBn WcQR
BQQq RcWn+R nRNQ WRbb+R nBqnR+q BNcnW qRn
BQQc nBncW+ qN nbbbn+ cQqN+c BnWc cNBQ
h!k
Oit z,m _5Z Oit z,m z,m
c
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO
DANH MỤC TÀI LIỆU TIẾNG VIỆT
1. 4‹_5_.BQQB0#dlF>!a'()'*Z4h(†#
h3mj2?*.`h0
2. mCM!.BQQc0#dm<f!<CJ$!?'aC
BQ2BQBQ†#h3m`h+
3. h"(J$!_4Fj.7M^C_L+`A0#d8E"F?
ZG4h(MBQQc1BQBQ†
DANH MỤC WEBSITE THAM KHẢO
+ ’’’+\(+ _=%C4h(
B+ ’’’+9++ _T)<J
N+ ’’’+(“+ „!”Uf!<C1yˆ
R+ ’’’+’%+ h'C2ƒm
5. ’’’++ ADf!E%!D`l•1Ayz
6. ’’’+(“++ m_A54h(
b