Phát triển hoạt động nghiên cứu và triển khai trong doanh nghiệp nhỏ và vừa ngành công nghệ thông tin

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƯỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC
XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN
BỘ KHOA HỌC VÀ CÔNG NGHỆ
VIỆN CHIẾN LƯỢC VÀ CHÍNH SÁCH
KHOA HỌC VÀ CÔNG NGHỆ



NGUYỄN LAN ANH


PHÁT TRIỂN HOẠT ĐỘNG NGHIÊN CỨU VÀ
TRIỂN KHAI TRONG DOANH NGHIỆP NHỎ VÀ VỪA
NGÀNH CÔNG NGHỆ THÔNG TIN


LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC
CHUYÊN NGÀNH: CHÍNH SÁCH KHOA HỌC VÀ CÔNG NGHỆ
MÃ SỐ: 60.34.70
Khoá 2005-2008





Hà Nội, 2008

2

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƯỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC
XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN
BỘ KHOA HỌC VÀ CÔNG NGHỆ
VIỆN CHIẾN LƯỢC VÀ CHÍNH SÁCH
KHOA HỌC VÀ CÔNG NGHỆ



PHÁT TRIỂN HOẠT ĐỘNG NGHIÊN CỨU VÀ
TRIỂN KHAI TRONG DOANH NGHIỆP NHỎ VÀ VỪA
NGÀNH CÔNG NGHỆ THÔNG TIN


LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC
CHUYÊN NGÀNH: CHÍNH SÁCH KHOA HỌC VÀ CÔNG NGHỆ
MÃ SỐ: 60.34.70
Khoá 2005-2008

Người thực hiện: Nguyễn Lan Anh
Người hướng dẫn khoa học: PGS. TS. Nguyễn Hữu Hùng




Hà Nội, 2008

3

MỤC LỤC

Trang
Danh mục các từ viết tắt 
5
Phần mở đầu
6
Chƣơng I. Cơ sở lý luận và thực tiễn về hoạt động NC&TK
trong SME

14
1.1. Cơ sở lý luận về hoạt động NC&TK trong SME
14
1.1.1. M s khái ni
14
1.1.2.  m, h th  m qu 
16
1.2. Kinh nghiệm một số nước trên thế giới trong việc khuyến
khích doanh nghiệp phát triển hoạt động NC&TK

24
1.2.1. CHLB 
25

27

30
            

33
Chƣơng II. Hoạt động NC&TK trong các SME ngành CNTT ở

Việt Nam

36
2.1. Hoạt động NC&TK trong SME Việt Nam
36
2.1.1. SME 
36

38
2.2. Một số chính sách khuyến khích SME, SME phần mềm tiến
hành hoạt động NC& TK

41

43
, tín d
46
2.2.3 h tr tài chính khác
49
2.2.4à SME


51
2.3. Hoạt động NC&TK trong SME phần mềm
55
2.3.1. D
56
            


60

61

4

2.3.4           


62
2.3.5
63
2.3.6 trong các SME ph m
67
2.3.7. Q ch l trong các SME ph m
68
2.4. Kết luận chương II
69
Chƣơng III. Một số giải pháp phát triển hoạt động nghiên cứu
và triển khai trong SME ngành CNTT

74
3.1. Định hướng phát triển hoạt động NC&TK trong SME CNTT
ở Việt Nam

74



74


77
3.2. Một số giải pháp phát triển hoạt động NC&TK trong SME
CNTT

78
            


78

79

81

82

83
             

84
Kết luận
85
Tài liệu tham khảo
87



5

DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT

CNTT: công ngh thông tin
KH&CN: khoa h và công ngh
NC&TK: nghiên c và trin khai
SME: doanh nghi nh và v



















6

PHẦN MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài nghiên cứu
  KH&CN     K nói riêng ngày


NC&TK ch
SME 
  các doanh nghip sn sàng b ti  mua công ngh
khi c thi, m dù ph chi nh kho ti r l, trong khi  ngu
v c SME r hn ch.
             

             
-CP. Các chính sách quy



            


    
hành    v ho  NC&TK
NC&TK 
SME.

7

SME -26% GDP
1


CNTT 
NC&TK 



 
  NC&TK   
SME.
Phát trin ho 
nghiên c và trin khai trong SME ngành CNTT 
NC&TK trong các
 là c thi trong giai o phát trin hi nay c 
n.
2. Tổng quan các công trình nghiên cứu trong và ngoài nƣớc liên
quan đến các vấn đề nghiên cứu của đề tài
2.1. Tình hình nghiên cứu ở ngoài nước:
Nhi n trên th gi  ti hành nghiên c v ho 
KH&CN nói chung, ho  NC&TK nói riêng trong khu v doanh
nghi c nh các chính sách  tng c ho  NC&TK c

hNC&TK 



1
V Qu Tu, Hoàng Thu Hoà (Ch biên), Phát trin doanh nghi nh và v: Kinh nghi n
ngoài và phát trin doanh nghi nh và v  Vi Nam, Nhà xu b th kê, Hà N 2001, tr.91.

8

phí dành cho h  NC&TK       NC&TK


NC&TK 

2

  
NC&TK.

ích thúc 

 NC&TK.
NC&TK 
NC&TK 
 


    


Các nghiên c   cho th,  Loan 
tuy nhiên      
NC&TK, giao cho
 
NC&TK 
 


2
OECD STI outlook 2002: country response to policy questionnaire (China).

9



NC&TK
NC&TK

      SME (ProInno)     
NC&TK SME 


trong Liên       
     oàn nh ng        
oàn 
b
2.2. Tình hình nghiên cứu ở trong nước
 Vi Nam,          
NC&TK nói riêng c các t ch KH&CN,
NC&TK 
   TS.         
NC&TK TS. 
      NC&TK     Ths.
Ths.  Th 
             
NC&TK 

s công trình i hình có 

10

- 

u - 
TS. 


Tuy nhiên, m ch 


- 

  Ths.          


NC&TK trong các doanh
 ph vi r nh v
nên       NC&TK   
SME 

3. Mục tiêu nghiên cứu
M tiêu nghiên c c lu vn nh vào:
- Nh d ho  NC&TK trong SME ngành CNTT.
-   NC&TK trong các
SME ngành CNTT.




11

4. Phạm vi nghiên cứu
Trong khuôn kh c lu vn cao h này, tác gi s t trung
nghiên c sâu lo hình     trong các SME ngành
CNTT.
5. Mẫu khảo sát

Doanh nghi ph m có quy mô nh và v trên  bàn TP. H
Chí Minh ( tài s d s li i tra 89 doanh nghi ph m nm
2005 c H tin h TP. H Chí Minh HCA).
6. Câu hỏi nghiên cứu của đề tài
6.1. Ho  NC&TK trong SME CNTT di ra nh th nào?
6.2. NC&TK
trong các SME ngành CNTT?
6.3. 

7. Giả thuyết nghiên cứu
7.1. Ho  NC&TK trong các SME CNTT di ra r nh l, cha
 các doanh nghi nh th  , vì th không   t 
m.
7.2. Tài chính và nhân l là hai v  hi nay các SME ngành
CNTT ang g ph khó khn.
 V tài chính, các SME CNTT thi v  ho . C a
d hoá, thu hút các ngu v khác nhau h tr cho ho
 NC&TK c SME CNTT.
 V nhân l, 
 c v ch l và s l
 Vì v c có chi l phát trin
ngu nhân l CNTT tr m và lâu dài.

12

7.3.           


8. Phƣơng pháp nghiên cứu
Lu vn s d m s phng pháp nghiên c sau:

- , h th hoá và phân tích các tài li
c Vi Nam và n ngoài v lý lu và th ti ho  NC&TK
trong doanh nghi nói chung, SME nói riêng c nh các tài li v h
th chính sách  v ho  NC&TK trong khu v doanh nghi.
- K th k qu nghiên c có liên quan   công nh: h
th hoá, phân tích các s li i tra t các  tài nghiên cu  
nghi thu, các cu sách   xu b, và  bi là s li kh sát
i tra c 89 doanh nghi ph m trên  bàn thành ph H Chí Minh
nm 2005 c H tin h thành ph H Chí Minh.
-  xúc, trao  v các chuyên gia, các nhà
khoa h, các doanh nghi ph m.
-  :
Lu vn ti hành nghiên c kinh nghi các n CHLB , 
Loan, Trung Qu và m s n khác trong s so sánh v i ki kinh
t, xã h c Vi Nam.
9. Kết cấu luận văn

Chng I. C s   và th ti    NC&TK trong
doanh nghi nh và v
Chng II. HNC&TK trong doanh nghi nh và v ngành
công ngh thông tin  Vi Nam

13

Chng III. M s gi pháp phát trin ho  NC&TK trong
doanh nghi nh và v ngành công ngh thông tin



14

CHƢƠNG I
CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ HOẠT ĐỘNG NC&TK
TRONG DOANH NGHIỆP NHỎ VÀ VỪA
1.1. Cơ sở lý luận về hoạt động NC&TK trong SME
1.1.1. Một số khái niệm
Liên quan  khái ni v KH&CN, nghiên c khoa h và tri
khai th nghi (NC&TK), nhi tác gi  a ra nh quan ni, gi
thích và nh  khác nhau.

 (Y.de
Hemptinne, 1986).



            



 


 



15

             


emptinne, 1986).


     t v
m, t công ngh (làm pilot), sn xu th lo nh (lo 0).
Như vậy, mặc dù khái niệm nghiên cứu khoa học và triển khai thực
nghiệm được nhiều tác giả hiểu ở nhiều khía cạnh khác nhau, song rõ
ràng nhân tố quyết định của hoạt động NC&TK là sự có mặt của yếu tố
sáng tạo và đổi mới và mục đích cuối cùng của hoạt động này là để áp
dụng vào thực tiễn. Tác giả cho rằng đây chính là bản chất của hoạt động
NC&TK. Vì lẽ đó, trong phần dưới đây tác giả sẽ sử dụng lý thuyết về hệ
thống đổi mới quốc gia để phân tích hoạt động NC&TK trong khu vực
doanh nghiệp.
- Doanh nghiệp nhỏ và vừa
Doanh nghi nh và v (ti Anh: Small and Medium Enterprise 
SME) là m th th kinh t,  vai trò quan tr trong các n kinh t,
 bi  v các n ang phát trin. Quan ni v SME không th
nh  các n khác nhau.  Vi Nam, doanh nghi nh và v  xác
 

 -CP
doanh nghi nh và
v).

16

- Công nghệ thông tin: 



- Doanh nghiệp CNTT

Doanh nghi CNTT  ti hành nghiên c sâu trong lu vn
này là doanh nghi ph m  Vi Nam.
1.1.2. Đổi mới, hệ thống đổi mới quốc gia
1.1.2.1. Đổi mới (innovation)

Theo R. Nelson, 
 

.



 
). Theo ông, nhà sáng
 là ng  
 trong th t.
Theo   c T ch h tác và phát trin kinh t
OECD thì khái ni 

quy trình (OECD, 1997).

17



   







              

        
 KH&CN,


Ths. 


 v 

Ths. (2006) cho r 
cu cùng c  m là t ra s ph, d v m ho phng pháp
m, cách th m  làm ra các s ph và d v m  th tr
ch nh.  i c  m là tính th tr, tính t th, tính h
th, tính a d, tính không tu t, tính ph t và doanh nghi là
trung tâm c các ho   m.

18

Như vậy mặc dù có nhiều khái niệm khác nhau về đổi mới song có
thể hiểu đổi mới là một quá trình cần và đủ để có thể đưa ra thị trường
một sản phẩm mới hoặc dịch vụ mới. Doanh nghiệp là chủ thể chính, giữ
vai trò trung tâm của quá trình đổi mới.



             
NC&TK g Xét cho cùng ho 
NC&TK c là m trong các ho   m.    

 

1.1.2.2. Hệ thống đổi mới quốc gia và cách tiếp cận hệ thống đổi
mới quốc gia
         



 

Mý 

            
 

1987)

19







           










 Theo , chúng là


chính 
, doanh nghi, các t ch tài chính, t ch trung gian.
Cá
     Theo cách ti c h th  m
qu gia thì 
           
 trong s i ch c m t h các thi ch

20

  m qu gia 
      
q lý thuy và c .
Tựu chung lại, hệ thống đổi mới quốc gia là một hệ thống các tổ
chức tương tác với nhau trên cơ sở một tập hợp các thiết chế nhằm đạt
được các mục tiêu về kinh tế và xã hội và coi đổi mới như là phương tiện
chủ yếu để đạt được các mục tiêu đó.
V các thành ph c h th  m qu gia, có nhi lý gi

khác nhau. Song nhìn chung, h th  m qu gia t nhi qu gia
g có các thành ph chính sau:
Chính phủ và các cơ quan trực thuộc: y là t ch  v
     
       

q

ài ra các t ch này còn có ch nng c kinh phí cho
các ho  NC&TK, ho   m.
Các tổ chức nghiên cứu (viện nghiên cứu, trƣờng đại học): 
     
 .
Doanh nghiệp: th hi ho  NC&TK, ho   m, 
m và phát trin công ngh. Nh v doanh nghi 
, là thành ph trung tâm c h th
 m qu gia.

21

Ngoài ra có th còn có các t ch tài chính (qu)  c v cho các
ho   m; các t chc trung gian có vai trò thúc  sáng t và 
m, thúc  NC&TK, chuy giao công ngh, gi vai trò c n trong
liên k các doanh nghi v các t ch nghiên c.
Trên s ình bày các thành phn c h th  m qu gia
cùng v s liên k, tng tác gi các thành ph trong quá trình ho 
trên c s m h th các thi ch. Nh v, h th  m qu gia
ch có th mang l thành công khi các thành ph t nên h th m và
m tng tác gia các thành ph ph bn v.

Hình 1: Tương tác giữa các thành phần của Hệ thống đổi mới quốc gia
1.1.2.3. Doanh nghiệp giữ vai trò trung tâm trong hệ thống đổi mới
quốc gia và nguồn đổi mới chính của doanh nghiệp là từ hoạt động
NC&TK và thị trường
Theo cách ti c h th  m qu gia trình bày trên y, thì
doanh nghi là ni ti hành các ho   m. Doanh nghi gi vai
trò trung tâm c quá trình  m. Tuy nhiên doanh nghi không 
Doanh 

T ch NC&TK
(vi NC, tr
 h)


trung gian)

22

tách r v các thành ph khác c c h th,  là Chính ph, các vi
nghiên c, tr  h và các t ch trung gian h tr khác. Doanh
nghi th hi  m trong m liên h tng tác l nhau gi các
thành ph. Các SME c không n ngoài s chi ph c m liên h .
SME có  i là ngu nhân l và v ho  h ch. Ngu
nhân l h ch c v s l và ch l so v các doanh nghi l.
Ngu vn nh nên không có  i ki   t cho h th thông tin,
thi nh phng ti k thu hi  nên g khó khn trong ti c
thông tin, không theo k vòng quay và t   m c nh nh di
bi c th trg. Nhi doanh nghi không ti c  các ngu v
c Nhà n.
M dù v, các SME v ph  tr thách th c tranh

không ch trong n mà còn trên th gi. Các doanh nghi lo này mu
phát trin  không th n ngoài quy lu,  là luôn luôn ph ti hành
 m. Có nhi ngu cho ho   m, có th t ho 
NC&TK c doanh nghi, ho t th tr,  là các nhà cung  thi
b, s ph, công ngh, các khách hàng; có th t thông tin công ngh, các
h ch (ch công ngh, ch thi bn lãm các ngu ,
thì ho  NC&TK có th xem là ngu quan tr, vì nó s gi quy
c cái g c v . Ho  NC&TK trong doanh nghi không nh
thi ph t ra công ngh m, mà trong kh nng c SME thì NC&TK
còn có tác d nâng cao nng l ti c và s d tri th ca doanh
nghi,  doanh nghi có th d dàng hn trong vi ti thu và làm ch
công ngh nh trong khi b thân doanh nghi cha th t ra  công
ngh.

23

 Vit Nam, các SME nói chung, SME ngành CNTT nói riêng g
nhi khó khn,  bi là v v.  v SME CNTT thì còn khó khn
nhi hn vì ngu nhân l CNTT h nh cha    yêu c 
ra trong b c toàn c hoá hi nay, khi mà CNTT  tr thành công c
h tr  l cho quá trình phát trin.
1.1.2.4. Vai trò của chính sách đổi mới đối với hoạt động NC&TK
của doanh nghiệp
Chính sá, hi m cách n gi nh là nh cách th,
bi pháp c Chính ph h tr cho quá trình  m. C th hn, chính
sách  m ính ph 
 t
ra, ph bi công ngh, 



. Chính ph tr ti ti hành ho
khuy khích ho  NC&TK trong các vi nghiên c, tr  h.
Ho Chính ph gián ti thông qua các bi pháp kích thích ho 
NC&TK  khu v doanh nghi. S h tr gián ti  cho khu v doanh
nghi có th là 



  Ngoài ra
chính sách  m còn nh vào phát trin nng l KH&CN, giúp cho
doanh nghi duy trì kh nng ti thu, làm ch và  m công ngh.

24

Nh v, chính sách  m không ph là m chính sách  l
nh: chính sách công nghi, chính sách thng m, chính sách NC&TK,
chính sách giáo dà chính sách  m là t h m h th các
chính sách nh h t ho   m.
 nhi n phát trin hi nay, chính sách  m ang  chú
tr  khc ph tình tr gi sút ho  NC&TK c các doanh
nghi.
1.2. Kinh nghiệm của một số nƣớc trên thế giới trong việc khuyến
khích doanh nghiệp phát triển hoạt động NC&TK
 và n kinh t  sách và

SME nói riêng.  các nc phát trin, chính sách
 m ang  chú tr  tng c ho  NC&TK c các
doanh nghi. Ho  NC&TK trong doanh nghi không ch là vi t
ra công ngh m mà còn  nâng cao nng l ti thu, làm ch công ngh
nh, t  d n các ho   m. 




NC&TK và 
            . Nh
chính sách này            


25

1.2.1. Cộng hoà liên bang Đức
       CHLB     



 

CHLB

      hung. Chi phí    
trong SME     Trong s các n thu OECD, thì
CHLB  là m trong nh n d  v phát trin KH&CN và 
m. Chi phí cho NC&TK liên t tng, nm 2006 kinh phí cho NC&TK là
2,53%
3
GDP, trong ó khu v doanh nghi  góp 70%.  ph 
 nm 2010  t cho NC&TK s  3% GDP. Trong nm 2002-2004
 có 4,4 % SME có h tác v các tr  h trong ho   m.

ch



các SME       SME    
    t và nghiên c liên bang  (BMBF)  


3
OECD STI outlook 2008, tr.121