Kiểu nhân vật kiếm tìm trong tiểu thuyết Rừng Nauy của Haruki Murakami

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƯỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN
KHOA VĂN HỌC

PHẠM THỊ HẠNH

KIỂU NHÂN VẬT KIẾM TÌM
TRONG TIỂU THUYẾT RỪNG NA-UY CỦA
HARUKI MURAKAMI

LUẬN VĂN THẠC SĨ
Chuyên ngành: Văn học nước ngoài




Hà Nội, 2012




ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƯỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN
VĂN
KHOA VĂN HỌC

PHẠM THỊ HẠNH

KIỂU NHÂN VẬT KIẾM TÌM
TRONG TIỂU THUYẾT RỪNG NA-UY CỦA

HARUKI MURAKAMI

Luận văn Thạc sĩ chuyên ngành: Văn học nước ngoài
Mã số: 60220245

Giáo viên hướng dẫn: GS.TS Nguyễn Đức Ninh



Hà Nội, 2012

Luận văn thạc sĩ – Phạm Thị Hạnh
Kiểu nhân vật kiếm tìm trong tiểu thuyết Rừng Na-uy của Haruki Murakami.
3
MỤC LỤC
MỤC LỤC 3
MỞ ĐẦU 5
1. Lý do chọn đề tài. 5
2. Mục đích nghiên cứu. 7
3. Lịch sử nghiên cứu vấn đề 7
4. Giới hạn vấn đề nghiên cứu và văn bản sử dụng. 11
5. Phương pháp nghiên cứu. 11
6. Bố cục luận văn. 12
CHƯƠNG 1: 13
NHỮNG TIỀN ĐỀ CHO SỰ XUẤT HIỆN KIỂU NHÂN VẬT KIẾM TÌM TRONG SÁNG
TÁC CỦA HARUKI MURAKAMI. 13
1.1. Tiền đề xã hội 13
1.1.1. Yếu tố hậu hiện đại nảy sinh trong lòng xã hội Nhật Bản. 13
1.1.2. Tâm thức Nhật Bản sau chiến tranh. 16
1.2. Tiền đề mỹ học, triết học. 22

1.2.1. Triết học hiện sinh. 22
1.2.2. Phân tâm học. 31
1.3. Chủ thể sáng tạo. 37
1.3.1. Thể loại tiểu thuyết trong sự nghiệp của Haruki Murakami. 37
1.3.2. Con người trong tư tưởng nghệ thuật của Haruki Murakami. 40
CHƯƠNG 2: 46
NHÂN VẬT KIẾM TÌM TRONG TIỂU THUYẾT 46
RỪNG NA-UY CỦA HARUKI MURAKAMI. 46
2.1. Nhân vật, kiểu nhân vật và kiểu nhân vật kiếm tìm nhìn từ góc độ lý thuyết. 46
2.1.1. Nhân vật và kiểu nhân vật. 46
2.1.2. Kiểu nhân vật kiếm tìm. 48
2.2. Nhân vật tìm về hiện sinh là xu hướng kiếm tìm và xác lập lại bản ngã của con người
trong tiểu thuyết của Murakami. 50
2.2.1. Kiếm tìm bản ngã đích thực. 50
2.2.2. Hòa nhập cái “tôi” với cái “ta” và trở thành nhân vật trung tâm của thời đại. 59
2.3. Đi tìm sự cứu rỗi trong tình yêu và những khát khao nhục thể. 63
Luận văn thạc sĩ – Phạm Thị Hạnh
Kiểu nhân vật kiếm tìm trong tiểu thuyết Rừng Na-uy của Haruki Murakami.
4
2.3.1. Nhân vật đi tìm sự cứu rỗi trong tình yêu. 63
2.3.2. Kiếm tìm những khát khao nhục thể- thông điệp về sự giải thoát nỗi cô đơn. 68
2.4. Nhân vật tìm đến cái chết. 75
CHƯƠNG 3: 83
NHÂN VẬT KIẾM TÌM 83
TRONG KHÔNG GIAN – THỜI GIAN NGHỆ THUẬT 83
3.1. Các cấp độ thời gian. 83
3.1.1. Về niên biểu của Rừng Na-uy. 83
3.1.2. Trật tự niên biểu. 86
3.1.3. Tuổi của nhân vật - những chỉ dẫn về thời gian. 95
3.2. Đặt nhân vật trong không gian đa chiều của hiện thực. 99

3.2.1. Không gian vật thể. 100
3.2.2. Không gian tâm tưởng. 105
KẾT LUẬN 109
2. Truyện ngắn chọn lọc 127
THƯ MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO 135
39. Thiên Lam, Văn học Việt Nam và Nhật Bản: Giao thoa để khởi sắc, baomoi.com. 138
40. Trần Thị Tố Loan, Kawabata trong tiến trình hiện đại hóa văn học Nhật Bản,
138
41. Hoàng Long (2006), Truyện Ngắn Murakami (Nghiên Cứu Và Phê Bình), Nxb Tp Hồ Chí
Minh, HCM. 138
80. 林少华,
村上春树的小说世界及其艺术魅力
, 141
81. 林少华,
村上春树的小说世界及其艺术魅力
, 141
106. 解读村上春树的思考， 142





Luận văn thạc sĩ – Phạm Thị Hạnh
Kiểu nhân vật kiếm tìm trong tiểu thuyết Rừng Na-uy của Haruki Murakami.
5
MỞ ĐẦU

1. Lý do chọn đề tài.
1.1. Từ thời điểm nhận giải thưởng “Nhà văn mới” Gunzo năm 1979, hơn
một phần tư thế kỉ hoạt động và viết lách, tên tuổi và sự nghiệp của Haruki

Murakami thu hút sự quan tâm, mến mộ của giới nghiên cứu và công chúng
tri thức toàn cầu. Mỗi trang viết dù về tiểu thuyết, truyện ngắn, du ký hay tiểu
luận đều gây nên những cuộc tranh luận làm sôi động đời sống văn hóa tinh
thần của độc giả cả trong và ngoài nước Nhật. Trong các tác phẩm của mình,
phần lớn cốt truyện được Haruki Murakami khai thác từ đời sống giới trẻ
Nhật những năm sáu mươi của thế kỷ XX. Nhưng nguồn cảm hứng trước tác
ấy đến nay vẫn giữ nguyên được tính chất hậu hiện đại: chúng đặt ra cho văn
học một loạt những vấn đề đầy hiệu năng, kích thích tinh thần tìm tòi, sáng
tạo, nhận thức và nhận thức lại không ngừng trong đời sống xã hội. Rừng Na-
uy sẽ là cuốn sách thanh xuân bất diệt bầu bạn với giới trẻ thế hệ này qua thế
hệ khác.
1.2. Văn học hậu hiện đại có những bước chuyển mình mạnh mẽ trong
mấy chục năm trở lại đây. Cùng với đó là sự xuất hiện của những thủ pháp
nghệ thuật mới mẻ: dòng ý thức, yếu tố trần thuật hậu hiện đại, điểm nhìn
trong văn chương nghệ thuật,… Nhưng tiểu thuyết của Haruki Murakami
cuốn hút người đọc không chỉ bởi tích chất hậu hiện đại: tính chất ấy không
thiếu gì ở các tác giả khác của thế kỷ XX (“sính” yếu tố hậu hiện đại đã trở
thành căn bệnh của văn chương). Nét độc đáo tạo nên cái “duyên ngầm” trong
sáng tác của Murakami chính là sự lan tỏa một sức hút mới từ văn học, văn
học phương Tây hòa quyện với mỹ học thiền và triết lý nhân sinh Nhật Bản
tạo nên nét đặc sắc vô cùng quyến rũ. “Murakami bằng cách này hay cách
khác chính là hình vóc của văn chương thế kỷ XIX… Văn ông không thuộc
Luận văn thạc sĩ – Phạm Thị Hạnh
Kiểu nhân vật kiếm tìm trong tiểu thuyết Rừng Na-uy của Haruki Murakami.
6
trường phái nào nhưng lại có tính chất gây nghiện của một lại văn chương
tuyệt hảo nhất”[20; tr.1]
1.3. Đối với con người, sống là một hành trình kiếm tìm và khám phá.
Càng đi sâu vào thế giới của trải nghiệm ấy thì con người càng tiến sâu vào
thế giới của những cảm xúc cá thế, tách biệt thậm chí đối lập với nhận thức và

thế giới thực tại. Trong tác phẩm của mình, Haruki Murakami cũng đưa nhân
vật của mình đi đến cái tột cùng của cuộc hành trình khám phá; buộc nhân
vật phải hướng đến sự tìm kiếm sự chân thực thuần khiết bên trong của cái
tôi, tình yêu, tìm thấy cảm xúc nhục thể hay lối thoát trong tiềm thức bằng
mặc cảm và cái chết,… Và ẩn sau lớp phủ ấy, tiểu thuyết Haruki Murakami
phản ánh những khát khao về một sự tồn tại đích thực, sự bình yên trong cuộc
sống, sự thăng hoa trong tình yêu hay sự đồng điệu giữa bản thể và tha nhân.
1.4 Do vậy, dù đã có khá nhiều công trình nghiên cứu về tiểu thuyết của
Haruki Murakami nhưng nó vẫn chưa đủ để tạo nên một cái nhìn hệ thống cho
thi pháp tiểu thuyết của nhà văn này. Để bổ sung vào đây, chúng tôi chọn đề
tài Kiểu nhân vật kiếm tìm trong tiểu thuyết Rừng Na-uy của Haruki
Murakami để xem xét nghiên cứu chuyên sâu hơn. Đó là cách lấy lý thuyết
của thi pháp học hiện đại soi rọi vào văn bản tác phẩm, cùng lúc lấy cái văn
bản tác phẩm rút ra cái hồn của xứ sở Phù Tang.
Việc đi sâu tìm hiểu các tác phẩm của một tác giả nổi tiếng hàng đẩu
trong nền văn học Nhật Bản như Haruki Murakami là cần thiết để có được
một cái nhìn toàn diện và sâu rộng hơn về nền văn học, văn hóa xứ Phù Tang,
khẳng định giá trị và vai trò của nhà văn trong tiến trình văn học Nhật Bản.
Vấn đề Kiểu nhân vật kiếm tìm trong tiểu thuyết Rừng Na-uy của Haruki
Murakami vừa có ý nghĩa khoa học phục vụ thiết thực cho công việc giảng
dạy bộ môn văn học Nhật Bản ngày càng được chú trọng trong các trường đại
học ở Việt Nam. Hơn thế nữa, trong bối cảnh toàn cầu hóa đang diễn ra sôi
Luận văn thạc sĩ – Phạm Thị Hạnh
Kiểu nhân vật kiếm tìm trong tiểu thuyết Rừng Na-uy của Haruki Murakami.
7
nổi những năm trở lại đây, khi mối quan hệ giao lưu của hai nước Việt Nam
và Nhật Bản ngày càng được mở rộng, thì việc đẩy mạnh nghiên cứu văn hóa,
văn học Nhật Bản ngày càng góp phần tăng cường, thúc đẩy tình hữu nghị,
hợp tác phát triển giữa hai dân tộc Việt-Nhật.

2. Mục đích nghiên cứu.
Qua việc khảo sát một số Kiểu nhân vật kiếm tìm trong tiểu thuyết Rừng
Na-uy của Haruki Murakami, chỉ ra những đặc trưng của kiểu nhân vật này và
ý nghĩa của nó trong việc thể hiện tâm thức Nhật Bản qua chân dung giới trẻ
hiện đại. Từ đó thấy được những quan niệm mới của nhà văn về cuộc sống và
về con người.

3. Lịch sử nghiên cứu vấn đề.
Sự xuất hiện mang đầy hơi thở thời đại của Haruki Murakami trên văn
đàn thế giới được xem là một hiện tượng của văn học. Các tác phẩm của ông
luôn được xem là một sự phá cách đầy táo bạo, là một thách thức cho các nhà
nghiên cứu không chỉ riêng ở Nhật Bản mà còn ở trên toàn thế giới. Tên tuổi
của Haruki Murakami dành được không ít lời khen ngợi trên những tờ tạp chí
danh tiếng như:
- “Murakami, cách này hay cách khác, chính là hình vóc của văn chương
thế kỷ 21… Văn ông không thuộc trường phái nào, nhưng lại có chất
gây nghiện của loại văn chương tuyệt hảo nhất.” (New Statesman)
- “Khêu gợi, thú vị sexy và hài hước, nếu không Murakami đã chẳng là
một trong những nhà văn hay nhất.” (Time Out)
- “Một câu chuyện xúc động đến ngạt thở… Không nghi ngờ gì,
Murakami là một trong những tiểu thuyết gia tinh tế nhất thế giới.” (Glasgow
Herald)
Luận văn thạc sĩ – Phạm Thị Hạnh
Kiểu nhân vật kiếm tìm trong tiểu thuyết Rừng Na-uy của Haruki Murakami.
8
- “Murakami đã nắm bắt được nhịp đập của thời đại ông, lôi cuốn người
đọc hoàn toàn, khiến bạn đọc phải bật khóc khi câu chuyện đã xong.” (The
Baltimore Sun)
- “Hai mươi năm nay, nó luôn nằm trong danh sách 10 tiểu thuyết được
giới trẻ Nhật Bản và Hàn Quốc tìm đọc nhiều nhất” (Publisher Weekly)

- “Với hơn một triệu bản in, Rừng Na-uy trở thành một hiện tượng văn
hóa” (Giáo sư Lâm Thiếu Hoa, dịch giả Rừng Na-uy ở Trung Quốc)
- Là mười cuốn sách văn học có ảnh hưởng lớn nhất tới Trung Quốc
trong thế kỷ XX” (Nhìn lại cuối thế kỷ, Giáo sư đại học Harvard Lê Âu
Phạn)…
Đó là những đánh giá về sáng tác của Murakami một cách ngắn gọn nhất trên
ngôn luận và báo chí nước ngoài.
Bên cạnh đó hàng loạt các bài viết của các tác giả khác cũng đồng loạt
xuất hiện. Từ Katherine Knorr với Một tiểu thuyết gia Nhật Bản trong hành
trình tìm kiếm những lý tưởng đã mất đăng trên diễn đàn Người đưa tin quốc
tế đến Khoảng không gian tinh thần – Những điều kì lạ bên trong những thế
giới của Haruki Murakami đăng trên Báo thành phố Philadelphia, Mĩ, tháng
12/1999. Nhưng đáng kể nhất phải nói tới Haruki Murakami và Nhật Bản
ngày nay của Aoki Tamotsu xuất bản tại Xưởng in Đại học Hawaii, Tất cả
đều hướng đến việc công nhận tài năng của Murakami.
Khoảng mười cuốn sách có giá trị viết về Haruki Murakami và tác phẩm
của ông tính đến thời điểm hiện nay. Từ Tiểu thuyết mới Nhật Bản: Văn hóa
đại chúng và văn học truyền thống trong sáng tác của Haruki Murakami và
Banana Yoshimoto của Giorgio Amitrano (Nxb Cheng & Tsui, 1/1996),
Khiêu vũ với cừu: Đi tìm sự đồng nhất trong tiểu thuyết của Haruki
Murakami của Matthew Carl Strecher (Trung tâm Nhật Bản, Đại học
Michigan, 3/ 2002), đến Haruki Murakami và âm nhạc của ngôn từ của Jay
Luận văn thạc sĩ – Phạm Thị Hạnh
Kiểu nhân vật kiếm tìm trong tiểu thuyết Rừng Na-uy của Haruki Murakami.
9
Rubin (Nxb Vintage, 1/2005),… Ở những tác phẩm nghiên cứu trên, chúng
tôi đã thu nhận được những kiến giải, những phân tích về đặc trưng tác phẩm
tiểu thuyết Rừng Na-uy, thế giới nhân vật, cảm hứng nghệ thuật của nhà văn
cũng như chất mỹ học trong tác phẩm của Murakami.
Không có nhiều tác giả cùng thời mà tác phẩm lôi cuốn được giới độc giả

trẻ trực tiếp như thế, không chỉ trong nước ông mà còn khắp thế giới. Sách
của ông được dịch ra 29 thứ tiếng nước ngoài và là những cuốn sách có số
bản in lớn nhất và nằm trong danh mục sách bán chạy nhất thế giới (4 triệu
bản tiếng Nhật được bán ra). Có thể nói rằng, các giá trị trong tác phẩm của
Haruki Murakami mang tầm vóc quốc tế, vượt qua những quan tâm riêng của
dân tộc – quốc gia. Phải chăng đó là những giá trị “vượt ngưỡng”.
Ở Việt Nam, Haruki Murakami và tác phẩm của ông được biết đến khá
muộn. Nhưng khi tác phẩm Rừng Na-uy được dịch sang tiếng Việt và xuất
bản lần đầu tiên vào năm 1996 (do Hạnh Liên và Hải Thanh thực hiện, Bùi
Phụng hiệu đính), rồi đến bản dịch của dịch giả Trinh Lữ, Nxb Hội Nhà Văn,
Hà Nội năm 2008 thì ngay lập tức thu hút sự quan tâm của độc giả cũng như
giới nghiên cứu, phê bình trên các diễn đàn văn chương. Tiếp đó là hàng loạt
các tác phẩm khác: Đom đóm (2006), Ngày đẹp trời để xem Kangaroo (2006),
Sau cơn động đất (2006),… cũng thu hút sự quan tâm rất lớn từ công chúng
đón nhận và khiến cho các nhà phê bình tốn không ít giấy mực.
Riêng về Rừng Na-uy, ta có thể kể đến một số bài viết: Rừng Na-uy, sex
thuần túy hay nghệ thuật đích thực của Phan Quý Bích đăng trên báo Văn
Nghệ số 34 (26/8/2006), Rừng Na-uy và dấu nối quá khứ với hiện tại của
Kiều Phong đăng trên Website . Ngày 17/3/2007, tại
Hà Nội đã diễn ra hội thảo về việc chuyển dịch và xuất bản các tác phẩm của
hai tác giả Nhật Bản với chủ đề “Thế giới của Haruki Murakami và Banana
Yoshimoto”. Tại đây, các nhà nghiên cứu đã đưa ra một số ý kiến rất tinh tế
Luận văn thạc sĩ – Phạm Thị Hạnh
Kiểu nhân vật kiếm tìm trong tiểu thuyết Rừng Na-uy của Haruki Murakami.
10
và xác đáng khiến chúng ta phải suy ngẫm. Theo tác giả Nhật Chiêu “Khi
nhắc đến văn học Nhật Bản, người ta thường nghĩ đến Kimono và hoa anh
đào. Tuy nhiên, Murakami là nhà văn của thế kỉ 21 và ông viết những gì đang
diễn ra ở Nhật Bản. Tác phẩm của ông cũng thấm đẫm bản sắc Nhật Bản”[72;
tr.5]. Đồng tình với Nhật Chiêu, tác giả Trần Tiễn Cao Đăng cũng cho rằng:

“Nói đến văn học Nhật Bản, điều đầu tiên người ta nghĩ đến là võ sĩ đạo, trà
đạo, Kimono. Cũng như nói đến Việt Nam, người ta sẽ liên tưởng đến chiến
tranh Việt Nam. Các nhà văn Việt Nam nên lấy các tác phẩm của Murakami
làm tiền lệ để suy nghĩ xem bản sắc là cái gì là làm thế nào để có được một
tác phẩm lớn” [72; tr.7].
Cũng giống như các tiểu thuyết ăn khách khác, Rừng Na-uy đã được dựng
thành phim, được công chúng hồ hởi đón nhận, tên tuổi của đạo diễn Trần
Anh Hùng cũng được giới trẻ biết đến nhiều hơn. Đạo diễn Trần Anh Hùng
đã biến câu chuyện của nhà văn Haruki Murakami trở thành một tác phẩm
điện ảnh mang dấu ấn của riêng mình. Bộ phim Rừng Na-uy được báo giới ca
ngợi là - phiên bản hình ảnh đẹp của tiểu thuyết.
Nghiên cứu về tác giả, tác phẩm và cụ thể là nhân vật trong tác phẩm đã
có một số công trình, bài viết bàn đến: Nhân vật cô đơn trong một số tiểu
thuyết của Banana Yoshimoto và Haruki Murakami của Hoàng Thị Hiền Lê,
Khóa luận tốt nghiệp Đại học năm 2008 và Nhân vật cô đơn trong tiểu thuyết
Rừng Na-uy của Haruki Murakami của Trần Thị Thoan, Khóa luận tốt nghiệp
Đại học năm 2010 đều của Trường Đại học khoa học xã hội và nhân văn –
Đại học Quốc gia Hà Nội,… Càng có nhiều sự quan tâm của độc giả càng
chứng tỏ Murakami đã nắm bắt được nhịp đập của thời đại.
Nhờ những công trình khai phá kể trên, bước đầu mở ra cánh cửa cho
chúng ta bước vào thế giới nghệ thuật mang đậm màu sắc hiện thực đa tầng
và sâu kín của Murakami. Tiếp thu những khám phá, những nhận định của