I HC QUC GIA HÀ NI
KHOA LUẬT
HÀ THỊ NGUYỆT QUẾ
PHP LUẬT VỀ BO VỆ QUYỀN LI
CA LAO ĐNG N VIỆT NAM KHI LM VIỆC
NƢC NGOI
Chuyên ngành: Luâ
̣
t Quô
́
c tê
́
Mã số : 60 38 60
LUẬN VĂN THẠC SĨ LUẬT HỌC
Người hướng dẫn khoa học: TS. NGUYỄN THỊ NHƢ MAI
HÀ NI – 2013
MỤC LỤC
L
Mc lc
M ĐẦU 1
Chƣơng 1: TỔNG QUAN VỀ LAO ĐNG N VIỆT NAM LM VIỆC
NƢC NGOI 10
1.1. Thc trng n Vit Nam làm vic c ngoài 10
1.1.1. Hình thc làm vic 10
1.1.2. m cng n Vic c ngoài 12
1.1.3. Thc trng n ti mt s th c ngoài 13
1.2. S cn thit bo v quyn li cng n làm vic c ngoài 18
1.3. Mt s v hn ch n quyn li cng n Vit
Nam khi làm vic c ngoài 20
1.4.Nguyên nhân 23
1.5. pháp lý bo v quyn li cng n Vit Nam c ngoài 23
Chƣơng 2: QUY ĐỊNH PHÁP LUẬT VÀ QUN LÝ NH NƢC VỀ
BO VỆ LAO ĐNG N VIỆT NAM LÀM VIỆC NƢC NGOÀI 25
2.1. nh pháp lut 25
2.1.1. Pháp lut Vit Nam 25
2.1.2. Pháp lut quc t 41
c quc t 41
2.1.2.2. Pháp lut mt s c 46
2.2. Hong quc v lac c ngoài 49
2.2.1. Ni dung quc v c c ngoài 49
2.2.2. c v c c ngoài 50
2.3. Mt s bin pháp bo v quyn li cng n c ngoài 53
2.4. Thc tin mt s quc gia trong hong quc ngoài và
bo v ng c ngoài 65
Chƣơng 3: THỰC TRẠNG THỰC THI PHP LUẬT VỀ BO VỆ
LAO ĐNG N VIỆT NAM LM VIỆC NƢC NGOI .
PHƢƠNG HƢNG V ĐỀ XUẤT GII PHP HON THIỆN 71
3.1. Thc trng thc thi pháp lut bo v ng n làm vic c ngoài 71
3.1.1. Kt qu c 71
3.1.2. V hn ch n ti 72
3.1.2.1. nh ca pháp lut 72
3.1.2.2. Thc thi pháp lut 74
3.1.3. Nguyên nhân 75
3.2. ng hoàn thin 78
3.3. xut gii pháp hoàn thin pháp lut và thc thi pháp lut 81
3.3.1. Hoàn thin pháp lut v ng 81
3.3.2. Công tác thc thi pháp lut 83
3.3.3. V gii quyt tranh chp, x lý vi phm 87
KẾT LUẬN 89
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHO 91
1
M ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài
ng
din ra
mnh m trên nhic ci sng xã hi. Quan h
, vùng lãnh th
c m rng và mang li hiu qu kinh t xã hi rt ln. Thông qua hot
ng xut khng, Vi
làm vic ng n chim t l khá ln. S ng lao
ng Ving n c c ngoài ngày càng
i gian và theo c nhu cu ca cuc sng. Khách quan nhìn nhn
thì ving Vic n s
i thay rõ rt v i sng kinh t h i quyt vic làm và
i vi nn kinh t quc dân. Mt khác trong quá trình làm
vic tc tip xúc vi công ngh sn xut
hii, ci thin tay ngh, nng ca th gii giúp nâng cao
chng.
. 500.000
2010
61%, Malays 3,6%
[9].
Hiu qu kinh t t ving n làm vic c ngoài theo các
t khng trong thi sng gia
ng ,
2
Tuy nhiên do nhu cu cc c ngoài ngày
càng nhiu, li nhuc t vic ngoài làm
vic rt ln nên ngày càng có nhiu doanh nghip dch v xut khng
c m ra và hong trên khp các tnh, thành ph. Mc tiêu ca hu ht
các doanh nghip này là tìm kim ngung có nhu c
vic mt s th c ngoài. Tuy nhiên, s phát trin quá nóng ca
ho ng xut kh ng trong thi gian g t s doanh
nghip dch v i d trc li, thiu trách nhim dn các
h ly không mong mun t hong này.
Bthành
công thì
trong
,
;
;
, b
, ,
. ,
gian qua. a
.
3
,
.
,
.
ngoài.
là
Tuy nhiên
riêng
4
N
,
Là mt cán b làm công tác qun tr nhân s cho doanh nghip liên doanh
gia Vic ngoài nên bn thân tác gi rn pháp lut
ng nói chung và pháp lut v bo v quyn li c ng n nói
riêng.
Php lut v bo v quyn
lơ
̣
i cu
̉
a lao đô
̣
ng nư
̃
Viê
̣
t Nam khi la
̀
m viê
̣
c ơ
̉
nươ
́
c ngoa
̀
i
ca mình.
:
c ngoài, dn chng
mt s th ng tr
,
( )
Malaysia; các quyn ln cng n cc bo v
vic c ngoài; c
h thc thi pháp lu bo v quyn
li cng nng hiu qu c và nhng v
bt cp, hn ch trong công tác bo v ng n hin nayng
và xut hoàn thin pháp lu thc thi
.
2. Mc tiêu nghiên cu
Mc tiêu ca lu bo v tt
nht quyn li ca lao ng n Vic c ngoài nói chung
lng n làm vic mt s th ng c th
,
() . c trng áp dng pháp lut
Vic quc t mà Vit Nam là thành viên v bo v lao
ng n hin nay. Lu
mt s
mang tính ch xut
5
Nam khi
và sp ti.
Ma lu cn v pháp lut v bo v quyn
li cng n n vic
. Vic hoàn thin pháp lut s
trò quan trc bi
.
Bên c lung s cm
nhnh
,
.
c mc tiêu nghiên cu nêu trên, lu ng vào gii
quyt nhng ni dung sau:
-
tng quát
làm
vic
an trng trên
thc t ng .
-
,
nh ca và các
c quc t mà Vit Nam là thành viên c
và công tác thc thi pháp lut hin nay bo v
quyn lng;
- c trng quc và bo v ng nói chung và
ng n nói riêng cc ta hin nay. Làm rõ nhm, thành qu
c và c mt s m hn ch, bt cp cn phi khc phc kp thi.
- Nghiên cu pháp lut quc t v bo v
cng n và
kinh nghim thc t ca mt s quc gia c bo h i lao
ng làm vic c ngoài. ra nhng có
th ng di vi Vit Nam.
6
-
mt s v quan trng nht ng ti
quyn li cng n Vit Nam khi làm vic c ngoài:
pháp lun
vng n;
bm các quyn li bo him xã hc khe, thu nhp và ch
làm vic cng n; ,
; gii quyt tranh chp phát sinh;
s phi hp gic v ng ca Vi
quan qung tng n Vit Nam làm vic.
3. Tính mi và nhng đng gp của đề tài
* Tnh mi ca đ ti:
nói riêng
phát
trin v quy mô trong
s quan tâm ca nhiu nhà nghiên cu, lui làm công tác qun lý
ng và toàn cng xã hi.
, Vit Nam trong thi gian qua
Lu Qun l nh nưc v di chuyn lao đng
Viê
̣
t Nam ra la
̀
m viê
̣
c ơ
̉
nươ
́
c ngoa
̀
i tác gi Ban
kinh t 2007); Đưa lao đng Vit Nam đi lm vic ở nưc
ngoài - Mt số vấn đ php l” - Tp chí Dân ch Pháp lut, 01/2003. c
:
(
); Lu
Mt số gii pháp nhằm tăng cường công tc qua
̉
n ly
́
nha
̀
nươ
́
c v xuất
khâ
̉
u lao đô
̣
ng ca nưc ta trong giai đoạn hin nay tác gi Bùi S Tun
(2006)Gii php thúc đẩy xuất khẩu lao đng trong bối cnh toàn cầu
hóa kinh tế”, tác gi PGS.TS Nguyn Tip (i h ng xã hi -
Gii php tăng cường qun l nh nưc v xuất khẩu lao đng”,
tác gi ng (2009)Những vấn đ pháp lý v đưa v
7
tiếp nhn người lao đng Vit Nam đi lm vic tại Malaysia-Thực trạng và
gii php”, tác gi c Tân (2006).
nêu trên
tr nói
chung
.
, Php lut v bo v quyn li ca lao
đô
̣
ng nư
̃
Viê
̣
t Nam khi la
̀
m viê
̣
c ơ
̉
nươ
́
c ngoa
̀
i”
.
phân tích
,
,
() .
* Đo
́
ng go
́
p cu
̉
a đề ta
̀
i:
-
ch nnh ca pháp lut và
Vii vi i
Vit Nam
, bo v quyn li hp pháp cng trong
ng n.
- t s ý ki
, t
ng công tác quc v ng nói chung và lao
ng làm vic c ngoài nói riêng.
- Dn chng mt s
, có th vn di vi Vit Nam trong thi
k mi.
8
- và phát trin
xut khu
,
.
4. Đi tƣng và phm vi nghiên cƣ
́
u
là
thành viên
à Malaysia.
,
,
ngo,
.
,
2000 2020.
5. Phƣơng pha
́
p nghiên cƣ
́
u
9
;
:
-
, ,
.
6. Kê
́
t câ
́
u cu
̉
a đê
̀
ta
̀
i
Ngoài phn m u, kt lun, mc lc, danh mc tài liu tham kho, kt
cu ca lu
ng quan v ng n Vit Nam làm vic c ngoài.
nh pháp lut và quc v bo v lng
n Vit Nam làm vic c ngoài.
ng và xut hoàn thin pháp lut v bo v lao
ng n Vit Nam làm vic c ngoài.
10
Chƣơng 1
TỔNG QUAN VỀ LAO ĐNG N VIỆT NAM LM VIỆC
NƢC NGOÀI
1.1.Thực trng lao động n Việt Nam làm việc ở nƣc ngoài
1.1.1.Hình thức lm vic
ng n Vic c ngoài theo hng là công
dân Vi i Vi u kinh ca
pháp lut Vit Nam và pháp lut cc tip nh làm
vic c ngoài theo mt trong các hình thc nh t u 6 Lut
i Vic c ngoài 2006
1. Hc c ngoài vi doanh
nghip hong dch v c nc ngoài, t
chc s nghi c phép ho c
c ngoài.
Trên thc t s ng ng n Vit Nam hic c
ngoài theo hình thc hng c c ngoài vi
doanh nghip hong dch v c c ngoài là
ln nht. Mt cách gng n Vit Nam c c ngoài
thông qua dch v môi gii là ph bin nht so vi các hình thc khác.
11
Theo hình thc nêu trên, có th tn ti ba loi hng ràng buc trong quan
h u ng trc ti n quyn li và trách nhim ca
i lao ng n c c ngoài:
Loại thứ nhất, hng cung tha thun b
bn gia doanh nghip dch v vc ngoài v u ki ca các
bên trong vic cung ng và tip nhc c ngoài.
Loại thứ hai, hc c ngoài.
tha thun bn gia doanh nghip dch v vi i lao
ng v quy ca các bên trong vi
vic c ngoài.
Loại thứ ba, h tha thun bn
gii s dng v quy ca
các bên trong quan h ng. Ni dung và hình thc ca hng lao
nh ca pháp luc tip nhn lang Vit
n làm vic.
ng n Vit Nam còn làm vic c ngoài theo hình
thc hng cá nhân. V tính cht, hng cá nhân là s tha thun trc
tip bn ging vc ngoài v vii lao
làm vic c hiu là mt bên ca hp
ng là doanh nghip, t chc hoc h
Thi hn hc ký vi thi hn t
khi ht hn hng có th c gia hn thêm mt k hn
na hoc thanh lý hng.
Hin nay các tranh ch ng v quyn, l n lao
ng n c tc ngoài phát sinh nhiu nht hình thc làm
vic theo hng vi doanh nghip dch v c c
ngoài và hng cá nhân.
12
1.1.2.Đặc đim ca lao đng nữ Vit Nam đi lm vic ở nưc ngoi
V a v ng n Vic c ngoài cùng
mt lúc chu s u chnh ca nhiu h thng pháp lut khác nhau gm các
nh ca pháp lut Vit Nam, pháp lun làm
vic quc t liên quan mà Vit Namc tip
nhng là thành viên.
V tui:
tui trung bình cng n Vic c ngoài
là khá tr t n 35 tui.
V
ng n Vic c ngoài phn lng
ph thông, s l ng có chuyên môn k thut chim t l nh.
ng n có kh dng ngoi ng giao tip trong quá trình
làm vic và tip cn thông tin tc s ti tt chim t l rt thp, ch yu
chuyên môn, k thut cao.
T l ng n có kin thc pháp lut, nm rõ quyn li
ca bn thân khi làm vic c ngoài không nhiu, phn ln ng n
thiu kin thc pháp lut và kh p, k t bo v mình c
các rc, trong và c sau quá trình làm vic c ngoài.
V thành phng:
ng xut thân t nông nghip, nông thôn chim t l ln.
V cu ngành ngh:
Theo thng kê ca Cc Quc (B ng,
binh và Xã hi), t ng n
làm vic ti 40 quc gia và vùng lãnh thp trung ch yu trong
13
ngành phc v cá nhân và xã hi (52,95%), công nghip (42,2%), nông nghip,
thy sng làm vic dch v chim t l nh [10].
ng n Vic các doanh nghip s dc
i tính cn cù, chu khó, sáng to và nhanh chóng hòa nhp
vi ng sinh hot và làm vic. Bên c
là mt li th cng Ving n nói riêng ti
th c ngoài.
Trên thc tng là nhu cu có tht ca mt b phn
ph n nhm ci thin cuc sn cù, nm
bt công vic nhanh, n các ch em xut phát t nông thôn,
còn thp, k lu
giao tip, kin thc pháp lut và xã hi hn ch ngi rt ln
n ch hòa nhp ging n
vng làm vic ng tht trong nhng
nguyên nhân quan trng dn tình tr ng n b xâm phm lao
ng, quyn và l vi phm, trong thi gian g
v vip s nhân.
1.1.3. Thực trạng lao đng nữ tại mt số thị trường lao đng nưc ngoi
c là ba th ng xut khng
trm c ng n Vit Nam tp trung làm vic
nhiu nht. Ngoi tr Hàn Quc, th u
chng ngung không cao nên phù hp vi s ca
c ta t n làm vic
ng khác.
Theo Báo cáo ca Cc Quc, tính riêng trong 6
ng sang làm
14
vic ng n. Tro
ng (8.245 n); Hàn Quc ng
(1.373 n); ng (2.260 n), Nht Bn ng
(718 n); rng (24 nng (776 n);
ng (546 nng (1.044 n
Ba th ng ng nêu trên có u ngh nghic
thu nhp trung bình hoc trung bình khá. iu kin làm viu
kic kho, bm các quyn li cng n
cao. T l ng n b ng bc, xâm phng các th ng này
ng khác.
1.1.3.1. Malaysia
c xem là th ng d tính vì không yêu cng có
quá cao. c ngh nghip có s ng Vit Nam
tp trung làm vic, lp ráp linh kin t,
bin g, nông nghip.
Vit Nam bng sang làm vic ti Malaysia t
ng sang làm vic ti Malaysia mt cách có trt t, phù hp vi
luc, ngày 01/12/2003, Vit Nam và Malaysin Ghi
nh v tuyn dng Vit Nam sang làm vic ti Malaysia. T n
ng Vit Nam sang làm vic ti Malaysia,
ng Vit Nam làm vic ti Malaysia tp trung ch yu trong
c sn xut ch to (khong 70%); s ng Vit Nam làm vic trong
các ngành ngh khác ch chim khong 30% [10].
2011 [10]:
15
STT
Năm
Xuất cảnh
Tổng s
N
1
2002
19.965
5.161
2
2003
38.227
6.069
3
2004
14.567
3.340
4
2005
24.605
6.660
5
2006
37.941
17.468
6
2007
26.704
9.054
7
2008
7.810
4.158
8
2009
2.792
1.604
9
2010
11.741
5.502
10
4.293
1.941
Tổng cộng
188.528
61.047
Chính ph Malaysia mu chnh thu nhp và các ch i
vc ngoài tc này, ng Vit Nam.
Thứ nhất
.
Thứ haikhông t
16
báo c
Thứ ba
quá
Thứ tư
Thứ năm
cho
Thứ su
1.1.3.2.
t u tip nhng Vit Nam t ,
c xem là th ng thu hút nhing
Vit Nam. Hin nay có khong Vi
17
vic th ng này [11]. V
p
hai
không vi ba
ba
y tá, cho
So vi các th ng khác, t l ng n Vit Nam làm
vic th t và tình trng làm vic
Trong thi gian qua s v lo, tranh chp hoc vi phm pháp lut lao
ng xy ra th i vng n Vit Nam không nhiu.
1.1.3.3. Hàn Quc
Hp tác cung ng và s d ng gia Vit Nam và Hàn Quc
c bu t n nay
theo ba
- Lao đng đi theo Chương trình Cấp phép lm vic (EPS).
i nhung các ch
ng bmt lnh ca
chính ph Hàn Qung các ch bo him.
c n Ghi nh (MOU) vi Hàn Quc mc cung cp lao
18
Hin nay, Vit Nam có khong 75.000 ng (bao gm c s ng
t hn h li làm vic ti Hàn Quc.
p phép ving
c ca Hàn Quc (gi tt là EPS) khong 63.000 i
n viên trên ct cá Hàn Quc, s ng k thut
cao khoi và có khong sang Hàn Qu
hng thc tp nâng cao tay ngh ca các doanh nghip có v
ng cá nhân. Ch tính riêng trong 6
ng Vic
ti Hàn Qu [2].
- Lao đng đi lm thuyn viên tu c:
- Lao đng kỹ thut cao. ,
c
-,
1.2. Sự cần thiết bảo vệ quyền li của lao động n làm việc ở nƣc ngoài
ng n c c ngoài là mt nhu cu thc t nhm ci
thin kinh t a góp phi. Tuy nhiên,quá trình
làm vic cng n tc ngoài luôn tim i mt
vi nhiu ri ro. Khi các v này xng n s phi chu
thit hi nng n c v kinh t, th cht, tinh thn và ng rt ln s
nh, bn vng c.Vì th bo v quyn li cng n
19
Vit Nam khi làm vic c ngoài có là ht sc cn thic
bit quan trng, bi nh
Mt là, ng n ging hn ch sc khe
kh bo v mình so vng v nam ging th b
t lm dng tin, th cht, tình dc, nhi
vng nam gii.
Hai là, ng n gi c ng ph m
nhim cùng mt lúc hai vai trò va là ch da v kinh t va phi làm tròn
thiên ch i m i v i ph n n quán xuyn
khi các ri ro xy ra thì không ch i ph n
b ng mà c u s b
nhing hng n b lo ri mc n thì kinh t
c ri có th ny sinh các t nn xã
hi,.; vì th bo v ng n o v c s bn vng ca gia
t Nam và trt t xã hi c làm này s ng
n yên tâm làm vic, hn ch nhn thc thiu tích cc n quá
ng gia Vit Nam và quc gia khác.
Ba là, thc hin mng gii toàn din trên cc,
ng ging
nht. Vit s c quc t v bo v quyn bình
ng cng n vng nam gii. Hin nay, pháp lut v ng
c, trc tip là B Luc si b
nh mt phu chnh các v n
quyn li cng n i gian làm vic ngh i gian
thai sn, nuôi con nh, bo him xã hi, công vic phù hi vi
ng n Vic c ngoài thì các v này v
nh c th trong lun pháp quy. Vì vy vic quy
20
nh cht ch, c th các n bo v quyn li cng n
vic c ngoài s rút ngn dn khong cách và s ng vng
n làm vic.
Bốn là, tip tc duy trì s nh và phát trin tp trong quan h hp
ng quc t gia Vit Nam vi các qung thi qua các
hong c th s hn ch tình trng vi phm pháp luc xut
khng, làm lành mnh hóa hoc c
ngoài, to s tin ci dân và s tín nhim ca các th ng lao
ng quc t i vi ngun nhân lc n t Vit Nam.
Năm l, cng c và khnh vai trò ca qu
vng nói riêng và bo h công dân Vit Nam c ngoài.
1.3.Một s vấn đề hn chế ảnh hƣởng đến quyền li của lao động n Việt
Nam khi làm việc ở nƣc ngoài
1.3.1. Tình trạng vi phạm pháp lut lao đng vẫn còn khá phổ biến
CSAGA),
l ng b lo ít nht
mt ln trong quá trình làm vic c ngoài là 93,56%, c là
l n gii b la gt n so vi
nam gii vi con s l t là 97,32% và 91,84%. Tnh a
l cao nha bàn nghiên cu v
tng b la o la o c.
21
Mt s hành vi vi phm pháp lut ph bin:
- ng n b mt s doanh nghip dch v hong o
c chit tin ký qut cc, l
phí, hong vào tình tr ch Nhiu lao
ng n có rt ít thông tin v n làm vic mà ph thuc hoàn toàn vào
i môi gii hay các công ty tuyn dng ng. Báo cáo c
sát ca Quc hi my, có nhiu tiêu cc trong ho
c c ngoài. C th, các công ty môi gii s dng th
nng m ly tin tuyn dng, bt chp
công vic c ngoài có mu king kém. Khi
ký kt hng, các công ty này không công khai các khoa
ng, tuyên b mp m ti và các khon thu nhp khác
trong quá trình làm vic c ngoài.
- Ch s dc ngoài vi phm hng ng: Thi
gian làm vic, ngh a thuu kin v sinh, an toàn lao
ng, b m bo cho sc kho ng; tr
a thun, cúp pht, ct gim vic làm, lm dng tình dc,
o him xã hi, y t ng,
Có mt s ng hng n Vii vi phm lao
ng trc t do bên nh ca hng; t ý
lt hp pháp tc tip nhn làm vic sau khi thi hn hp
t thúc. Nh ng tiêu
cc n s hp tác quc t v ng gia Vic ngoài,
dn tình trng mt s qung tip nhng t Vit Nam
n làm vic.
22
- ng làm vic ng m bo, tình trng vic làm
chu nhing ca th gii. ng n Vit Nam hip
trung phn ln th ng mt s qun
Loan, Malaysia- nhng quc gia này không có quá nhiu cách bit so vi môi
ng làm vic Vit Nam. y mà ch i vng
ng n c s m ba tình trng
suy thoái kinh t, nhng t kinh t th gii thì khu vc này b nh
ng rt mnh m ng quan trn chng vi
n li cng.
- S bng v ngôn ng, chênh lch v chuyên môn tay ngh
gia các bên trong quan h i vng n khi
làm vic c ngoài.
- Lng n b phân bii x thiu công bng so vng khác.
1.3.2. Thiếu sự phối hp qun lý ca các bên liên quan trong hoạt đng đưa
lao đng nữ đi lm vic ở nưc ngoi nên đ xy ra nhiu vụ vic vi phạm
pháp lut nh hưởng trực tiếp đến quyn li người lao đng.
n nay s v tranh chng v quyn, li ích gia mt bên là
ng n vi các bên liên quan khác oanh nghip dch v xut khu
ng, doanh nghip s dng c ngoài
v vic gii quyt thu. Do vng n
vng chu nhiu thit thòi trong quan h ng có nhiu
ng mc. Mt phng n t s dng tri quyn khiu
ni, t cáo ca mình vì thiu hiu bit v th tc pháp lý nên khi phát sinh v
vic thì không bit cn phi thc hi nào. Mt phn na
pháp lut có yu t c ngoài nên trình t gii
quyt phc tn có s phi hp cht ch vn lý nhà
c có thm quyng làm vic.