KINH NGHIỆM SỬ DỤNG POWERPOINT VÀ MỘT SỐ PHẦN MỀM HỖ TRỢ ĐỂ THIẾT KẾ BÀI GIẢNG ĐIỆN TỬ

Đề tài sáng kiến kinh nghiệm - Năm học 2009 - 2010
Phòng GD&đt Thanh Oai
Trờng THCS Thanh Cao
Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt nam
Độc lập - Tự do - Hạnh phúc
Đề tài sáng kiến kinh nghiệm
Năm học 2009 - 2010
A. Sơ yếu lý lịch
- Họ và tên: Nguyễn Thanh Tùng
- Ngày, tháng, năm sinh: 17/4/1974
- Năm vào ngành: 1995
- Chức vụ: Phó hiệu trởng - Chủ tịch Công đoàn trờng
- Đơn vị công tác : Trờng THCS Thanh Cao - Thanh Oai - Hà Tây
- Trình độ chuyên môn: CĐSP Toán (chính quy); Đại học Toán - Tin (tại chức);
Đại học Quản lý giáo dục (từ xa)
- Bộ môn giảng dạy: Tin học
- Trình độ ngoại ngữ: C
- Trình độ chính trị: Sơ cấp
- Khen thởng: Nhiều năm liền là CSTĐ cơ sở.
- Các đề tài đã đợc công nhận:
+ Cấp tỉnh, thành phố:
"Kinh nghiệm triển khai môn Tin học trong trờng THCS";
"Phơng trình nghiệm nguyên";
"Kinh nghiệm xây dựng bài giảng điện tử";
+ Cấp huyện:
"ứng dụng Công nghệ thông tin trong công tác Quản lý ở trờng
phổ thông";
"Kinh nghiệm bồi dỡng học sinh yếu, kém môn Toán";
"Các phơng pháp chứng minh bất đẳng thức trong Đại số lớp 8";
"Bồi dỡng HSG lớp 9",
Trờng THCS Thanh Cao Nguyễn Thanh Tùng

1
Đề tài sáng kiến kinh nghiệm - Năm học 2009 - 2010
B. Nội dung đề tài
I. Tên đề tài:
"Kinh nghiệm sử dụng powerpoint và một số
phần mềm hỗ trợ để thiết kế Bài giảng điện tử"
II. Lý do chọn đề tài:
Sự phát triển của xã hội đợc thể hiện ở tất cả các lĩnh vực trong cuộc
sống. Từ lĩnh vực Kinh tế - Chính trị - Văn hoá, Khảo cổ học, ... và đặc biệt là
lĩnh vực Công nghệ thông tin - Một lĩnh vực mà hiện nay đang thâm nhập và có
ý nghĩa quyết định đến sự phát triển của hầu hết các lĩnh vực khác.
Cụm từ "Công nghệ Thông tin" xuất hiện trong lịch sử cách đây không
lâu nhng nó đã nhanh chóng quen thuộc và cần thiết đối với mọi ngời.
Đánh giá đợc tầm quan trọng của lĩnh vực Công nghệ Thông tin trong
công cuộc công nghiệp hoá - Hiện đại hoá đất nớc, Đảng và Nhà nớc ta đã đặt
ra mục tiêu cho sự phát triển về chính trị là "Xây dựng một chính phủ điện tử".
Trong chế độ của chính phủ điện tử, ngời ta có thể ngồi ở nhà mà vẫn gửi (hoặc
nhận) đợc công văn, báo cáo, quyết định... lên cấp trên hoặc xuống cấp dới, có
thể tham gia một lớp học hoặc một cuộc họp, thậm chí có thể phát biểu, tranh
luận trong cuộc họp mà mỗi đại biểu ở cách xa nhau hàng trăm, hàng ngàn cây
số.
Chỉ thị số 58-CT/TW của Bộ Chính trị về đẩy mạnh ứng dụng và phát
triển CNTT trong sự nghiệp công nghiệp hoá và hiện đại hoá đã chỉ rõ: "ứng
dụng và phát triển CNTT là một nhiệm vụ u tiên trong chiến lợc phát triển
kinh tế - xã hội, là phơng tiện chủ lực để đi tắt, đón đầu, rút ngắn khoảng
cách phát triển so với các nớc đi trớc".
Quyết định 331/QĐ-TTg của Thủ tớng Chính phủ phê duyệt chơng trình
phát triển nguồn nhân lực về CNTT đến năm 2010 đã đề ra: "Phổ cập các kiến
thức và kỹ năng sử dụng máy tính và Internet đến 100% cán bộ, công chức
và viên chức, 100% sinh viên đại học và cao đẳng, 100% học sinh trung học

chuyên nghiệp, trung học nghề và THPT, 50% HS THCS và một bộ phận
dân c có nhu cầu".
Trờng THCS Thanh Cao Nguyễn Thanh Tùng
2
Đề tài sáng kiến kinh nghiệm - Năm học 2009 - 2010
Với tinh thần đó, Bộ Giáo dục và Đào tạo đã chọn năm học 2008 - 2009
là năm học "Đẩy mạnh ứng dụng CNTT". Ngành Giáo dục Việt Nam nói
chung, ngành Giáo dục - Đào tạo Hà Nội nói riêng, đã có nhiều lớp bồi dỡng
giáo viên về xây dựng bài giảng điện tử, sử dụng các phần mềm hỗ trợ để thiết
kế bài giảng điện tử. Và đặc biệt là ngành Giáo dục- Đào tạo Hà Nội đã tổ chức
"Ngày hội CNTT" hết sức quy mô và hoành tráng nhằm thúc đẩy mức độ ứng
dụng CNTT vào trong giảng dạy của giáo viên và học tập của học sinh, trong đó
đặc biệt lu ý việc tổ chức thi "Xây dựng Bài giảng điện tử và phần mềm giáo
dục".
Mặc dù chủ đề của năm học 2009 - 2010 là "Đổi mới công tác quản lý
và nâng cao chất lợng giáo dục" nhng Bộ giáo dục và Đào tạo vẫn hết sức chú
trọng đến việc tiếp tục đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin vào trong trờng
học. Tháng 3/2009 Bộ đã phát động cuộc thi "Thiết kế bài giảng điện tử E-
learning" và ngày 14-15 tháng 4/2010 vừa qua Cục Công nghệ Thông tin đã tổ
chức tập huấn cho hơn 400 giáo viên cốt cán thuộc tất cả các quận huyện trong
toàn thành phố về hai phần mềm để thiết kế bài giảng E-learning đó là: Adobe
Presenter và Lecture Maker.
Đợc đào tạo chuyên ngành Toán - Tin ứng dụng, đã nhiều năm sử dụng
Bài giảng điện tử. Năm học 2008 - 2009 tôi đã viết một sáng kiến kinh nghiệm
về sử dụng PowerPoint để xây dựng bài giảng điện tử và đợc xếp loại ở cấp
thành phố. Trong năm học 2009 - 2010, tôi vẫn tiếp tục nghiên cứu sâu thêm về
đề tài đã viết đồng thời bổ sung thêm những kinh nghiệm mới về cách sử dụng
hai phần mềm đã đợc Cục Công nghệ thông tin tập huấn là Adobe Presenter và
Lecture Maker với mong muốn chia sẻ những kinh nghiệm nhỏ trong quá trình
giảng dạy với những đồng nghiệp của mình, nhất là những đồng chí cha có điều

kiện thiết kế và sử dụng bài giảng điện tử. Vì vậy tôi quyết định chọn đề tài:
"Kinh nghiệm sử dụng powerpoint và một số
phần mềm hỗ trợ để thiết kế Bài giảng điện tử"
III. Phạm vi, thời gian thực hiện đề tài
Trờng THCS Thanh Cao Nguyễn Thanh Tùng
3
Đề tài sáng kiến kinh nghiệm - Năm học 2009 - 2010
Trên cơ sở những kinh nghiệm đã tích luỹ đợc viết trong bản sáng kiến
kinh nghiệm năm học 2008 - 2009, đề tài của tôi tiếp tục nghiên cứu cách sử
dụng một số phần mềm có thể hỗ trợ PowerPoint trong quá trình thiết kế bài
giảng đồng thời nghiên cứu cách sử dụng hai phần mềm Adobe Presenter và
Lecture Maker để thấy rõ u, nhợc điểm của hai phần mềm này và cách phối
hợp chúng với PowerPoint để có hiệu quả cao trong giảng dạy.
Đề tài đợc thực hiện với tại trờng THCS Thanh Cao - huyện Thanh Oai -
TP. Hà Nội trong thời gian 1 năm học (Năm học 2009 - 2010)
Trờng THCS Thanh Cao Nguyễn Thanh Tùng
4
Đề tài sáng kiến kinh nghiệm - Năm học 2009 - 2010
C. Nội dung chính của đề tài
I. Khảo sát thực tế
Trờng THCS Thanh Cao có 16 lớp với hơn 50 cán bộ giáo viên, nhân viên
và đã đợc công nhận là trờng chuẩn quốc gia từ năm học 2001-2002. Có thể nói
độ tuổi trung bình của đội ngũ giáo viên vào loại trẻ so với mặt bằng chung của
huyện Thanh Oai. Từ năm học 2001-2002, đợc sự nhất trí của Phòng GD&ĐT
Thanh Oai và Sở GD&ĐT Hà Tây (cũ), trờng đã đa môn Tin học vào giảng dạy
với t cách là môn học tự chọn. Song song với việc dạy Tin học cho học sinh thì
chúng tôi cũng thờng xuyên tổ chức lớp học phổ cập Tin học cho đội ngũ cán
bộ xã và giáo viên trong trờng do chúng tôi trực tiếp giảng dạy. Tuy nhiên với
cơ sở vật chất còn khiêm tốn nên cũng gặp không ít khó khăn.
Cho đến những năm học gần đây thì nhà trờng hầu nh đã hoàn thành việc

phổ cập Tin học Văn phòng cho giáo viên, đang tiến tiếp tục triển khai tổ chức
các lớp học thiết kế bài giảng điện tử và sử dụng máy chiếu cho giáo viên. Bản
thân tôi và một số giáo viên trong nhóm Tin của trờng đã sử dụng Bài giảng
điện tử từ năm học 2004-2005. Khi đó, khái niệm Bài giảng điện tử đối với
chúng tôi vẫn còn mới lạ, thờng thờng giáo viên chỉ biết sử dụng máy chiếu hắt
để nâng cao hiệu quả giờ dạy. Chúng tôi cha ý thức đợc rõ ràng và vì vậy cha có
kinh nghiệm trong việc thiết kế bài giảng điện tử, nhất là việc ứng dụng các
phần mềm hỗ trợ để tạo Bài giảng điện tử. Những năm học gần đây, việc ứng
dụng Công nghệ Thông tin trong dạy và học đợc đẩy mạnh, Sở giáo dục và đào
tạo Hà Nội đã tổ chức một số chuyên đề về việc sử dụng PowerPoint và các
phần mềm hỗ trợ thiết kế bài giảng điện tử nh Flash, Violet, GSP, và năm
học 2008-2009 đã đợc Bộ giáo dục chọn là năm học đẩy mạnh ứng dụng Công
nghệ thông tin. Chính điều đó đã thúc đẩy chúng tôi - Những ngời đã biết sử
dụng thành thạo máy vi tính nỗ lực hơn nữa trong việc thiết kế Bài giảng điện
tử.
Sau khi đợc tham dự ngày hội công nghệ thông tin do Sở giáo dục và đào
tạo Hà Nội tổ chức, chúng tôi nh đợc mở rộng thêm tầm mắt, tôi càng thấy rõ
Trờng THCS Thanh Cao Nguyễn Thanh Tùng
5
Đề tài sáng kiến kinh nghiệm - Năm học 2009 - 2010
hơn vai trò to lớn, sự cần thiết của việc ứng dụng công nghệ thông tin trong
giảng dạy và đặc biệt là sự nỗ lực tự học trong quá trình giảng dạy của các đồng
nghiệp mình trên toàn thành phố
Từ trớc đến nay, giáo viên và học sinh đã quá quen với phơng pháp giảng
dạy truyền thống, tức là sử dụng bảng, phấn, đồ dùng trực quan, mô hình, vật
thật, tranh vẽ, Hơn nữa, rất nhiều giáo viên ch a có kỹ năng và kinh nghiệm
trong việc thiết kế bài giảng điện tử cho nên họ khó chấp nhận ngay hình thức
dạy học này nh là một hình thức dạy học chủ yếu.
Một lý do nữa cũng không kém phần quan trọng là phần lớn giáo viên ở
các vùng nông thôn cha có điều kiện để mua máy vi tính, để hoà mạng Internet,

thậm chí một số giáo viên còn khó khăn không có đủ điều kiện thời gian để học
chơng trình vi tính văn phòng một cách bài bản. Do đó giáo viên sẽ rất ngại
thiết kế và sử dụng bài giảng điện tử.
Qua thực tế đó, tôi mong muốn nêu lên đợc những kinh nghiệm thiết kế
bài giảng cơ bản, dễ hiểu, dễ làm để cho mọi giáo viên đọc xong đều có khả
năng độc lập làm đợc cho dù trình độ Tin học thực tế còn cha đạt yêu cầu thậm
chí chỉ cần gõ đợc Tiếng Việt. Bên cạnh đó tôi cũng nêu lên những kinh nghiệm
sử dụng các phần mềm hỗ trợ khác để tăng hiệu quả bài giảng nhằm chia sẻ với
những đồng nghiệp đã thành thạo trong việc sử dụng PowerPoint.
II. Số liệu điều tra trớc khi thực hiện đề tài
Vào đầu năm học 2009-2010 trờng THCS Thanh Cao có khoảng 20/46
giáo viên có thể thiết kế đợc Bài giảng điện tử ở các môn học khác nhau và
khoảng 36/46 giáo viên có thể sử dụng bài giảng điện tử trong các tiết dạy.
Tôi là phó hiệu trởng phụ trách chuyên môn, trực tiếp giảng dạy môn Tin
học ở lớp 9A3, khảo sát chất lợng (trờng ra đề) môn Tin đầu năm học 2009 -
2010 ở lớp 9A3 có kết quả cụ thể nh sau:
Lớp 9A3 - sĩ số: 34
Giỏi % Khá % TB % Yếu % Kém % Tỉ lệ trên TB
5 15% 12 35% 15 44% 2 6% 0 0% 94%
Trờng THCS Thanh Cao Nguyễn Thanh Tùng
6
Đề tài sáng kiến kinh nghiệm - Năm học 2009 - 2010
Qua việc phát phiếu thăm dò phiếu thăm dò và qua các tiết dạy thực tế
trên lớp, tôi thâý có nhiều em học yếu và không mấy hứng thú với bộ môn Tin -
một trong những môn khoa học tự nhiên đòi hỏi khả năng t duy cao.
Trớc thực trạng đó, tôi đã chỉ đạo cho các tổ trởng chuyên môn triển khai
rộng rãi ở cả hai tổ chuyên đề sử dụng Bài giảng điện tử, yêu cầu tất cả các giáo
viên đều phải tham gia, Ngoài các giờ thao giảng (GV bắt buộc phải sử dụng
bài giảng điện tử) phải thiết kế và giảng dạy ít nhất là 2 giờ bằng Bài giảng điện
tử trong một tháng. Đó là một chuyên đề mới, có thể nói là hiện vẫn còn rất

nhiều ý kiến cha đồng nhất về việc sử dụng Bài giảng điện tử trong giảng dạy
nh thế nào là phù hợp. Bản thân tôi thờng xuyên thiết kế và sử dụng Bài giảng
điện tử ở lớp 9A3.
Trờng THCS Thanh Cao Nguyễn Thanh Tùng
7
Đề tài sáng kiến kinh nghiệm - Năm học 2009 - 2010
III. Các biện pháp thực hiện (Nội dung chủ yếu của Đề tài)
Tơng tự nh giáo án điện tử, bài giảng điện tử là bài giảng của giáo viên đ-
ợc đa vào máy tính - Bài giảng đợc lu trữ ở dạng điện tử.
Nếu coi giáo án nh là kịch bản thì bài giảng đợc coi nh vở kịch đã đợc
công diễn. Nh vậy, bài giảng là việc giáo viên thực hiện giáo án trên lớp cùng
với học sinh, phơng tiện, thiết bị dạy học. Bài giảng điện tử thờng đi cùng với
việc phát huy những thế mạnh, u điểm của công nghệ thông tin trong việc thực
hiện giáo án trên lớp của giáo viên.
Bài giảng điện tử cũng có thể chia làm hai loại: Bài giảng điện tử thiết kế
trên PowerPoint (phải có giáo viên trực tiếp sử dụng dạy học) và Bài giảng E-
leaning (học sinh có thể học mà không cần có thầy cô trực tiếp giảng bài).
Trớc hết ngời viết xin đề cập đến bài giảng điện tử đợc thiết kế bằng
PowerPoint.
Với trình độ Tin học còn nhiều hạn chế và trình độ tiếng Anh cũng cha
đáp ứng đợc nhu cầu, đa số các giáo viên rất ngại thiết kế bài giảng điện tử vì cứ
cho rằng không giỏi Tin học và ngoại ngữ thì rất khó có thể làm đợc. Thực tế
không phải nh vậy, mặc dù trình độ và tốc thiết kế bài giảng phụ thuộc hai yếu
tố đó song nếu biết cách học theo kiểu "mì ăn liền" thì dẫu có những hạn chế
nhất định, họ vẫn có thể độc lập làm đợc. Những kinh nghiệm của tôi chia sẻ ở
đây mong muốn đáp ứng đợc điều đó.
Quy trình thiết kế một bài giảng điện tử nói chung có thể tóm tắt những
bớc nh sau:
* Xác định mục tiêu bài học (kiến thức, kỹ năng, thái độ)
* Xác định trọng tâm và kiến thức cơ bản của bài

* Xây dựng kịch bản dạy học (chơng trình hoá tiến trình dạy học)
Đây là phần quan trọng nhất, ngời thiết kế phải xây dựng câú trúc của
kịch bản, chi tiết hoá cấu trúc đó; xác định các bớc của quá trình dạy học; xác
định quá trình tơng tác giữa thầy, trò và các đối tợng khác(phim, ảnh, văn bản,
Trờng THCS Thanh Cao Nguyễn Thanh Tùng
8
Đề tài sáng kiến kinh nghiệm - Năm học 2009 - 2010
) hoạt động của thầy, trò và công cụ hỗ trợ; xác định câu hỏi và phán đoán
các thông tin phản hồi.
* Xác định các t liệu sẽ sử dụng cho từng hoạt động.
Trong đó, giáo viên phải tìm kiếm t liệu, xử lý t liệu, phân phối t liệu cho
mỗi hoạt động.
* Lựa chọn phần mềm hỗ trợ, nếu máy tính cha các phần mềm đó thì
giáo viên phải cài đặt chúng.
* Tạo các hiệu ứng tơng tác
* Chạy thử, chỉnh sửa và hoàn thiện(chiếu thử, soát lỗi, chỉnh sửa, hoàn
thiện, đóng gói).
Việc thiết kế Bài giảng điện tử có thể ở rất nhiều mức độ khác nhau, tuỳ
thuộc vào mục tiêu bài học, đặc trng của bộ môn và ý tởng của kịch bản, tuỳ
thuộc vào phần mềm hỗ trợ mà ngời thiết kế sử dụng. ở đây, ngời viết xin nêu
kinh nghiệm thiết kế bài giảng điện tử ở mức độ đơn giản đến phức tạp với hy
vọng và sẽ giúp cho những đồng nghiệp cha có điều kiện tiếp xúc, thiết kế bài
giảng điện tử với trình độ Tin học còn hạn chế cũng có thể tự thiết kế đợc bài
giảng điện tử cho mình sau khi đọc bài viết này.
Để xây dựng đợc một bài giảng điện tử, nhất thiết giáo viên phải biết
soạn thảo văn bản và sử dụng một số công cụ đơn giản của phần mềm
Microsoft Office (phần mềm vi tính văn phòng). Trong Microsoft Office có
một trình ứng dụng để thiết kế và trình chiếu bài giảng điện tử, đó là Microsoft
PowerPoint. Ngoài ra, tuỳ theo đặc điểm của bộ môn giảng dạy, tùy theo ý tởng
của ngời thiếtg kế, tuỳ theo yêu cầu của về kỹ năng, kỹ xảo trong thiết kế giáo

viên cần biết sử dụng một số phần mềm ứng dụng khác nh: phần mềm soạn thảo
công thức Toán - Lý - Hoá (MathTypet), phần mềm thí nghiệm ảo Vật lý, hoá
học, phần mềm cắt nối File, phần mềm tách hoặc ghép âm thanh và hình ảnh,
và để nâng cao hiệu quả của bài giảng, giáo viên có thể sử dụng một số phần
mềm ứng dụng hỗ trợ thiết kế bài giảng nh: Flash, Violet, Geometer's
Sketchpad (GSP), ở đây ngời viết xin trình bày một số kỹ năng cần thiết với
các thao tác cụ thể, dễ hiểu, dễ nhớ để có thể thiết kế một Bài giảng điện tử.
Trờng THCS Thanh Cao Nguyễn Thanh Tùng
9
Đề tài sáng kiến kinh nghiệm - Năm học 2009 - 2010
1) Tạo bố cục bài giảng điện tử trong PowerPoint
Bản thân ngời sử dụng PowerPoint, trớc khi bắt đầu xây dựng một bài
giảng điện tử phải xây dựng bố cục của nó, có thể coi đây nh là kịch bản của
một bộ phim. Trong bố cục, ta phải hình dung cụ thể là Bài giảng điện tử này
gồm bao nhiêu Slides (trang trình chiếu), trên mỗi Slides bao gồm những đối t-
ợng nào. Mỗi đối tợng ở đây có thể là một đơn vị kiến thức ở dạng văn bản, ở
dạng hình vẽ, ở dạng phim, ảnh,
Hiện nay có hai phiên bản của PowerPoint đợc sử dụng phổ biến là 2003
và 2007. Phiên bản 2007 đợc hỗ trợ đồ hoạ và âm thanh tốt hơn 2003 rất nhiều
nhng cha đợc sử dụng rộng rãi nhất là với những giáo viên mới sử dụng máy
tính nên ở đây tôi xin trình bày những kinh nghiệm của mình trên nền
PowerPoint 2003.
Trên mỗi Slides có thể có cách bố trí các đối tợng khác nhau. Thông th-
ờng ngời sử dụng nên chọn một trong các bố cục Slides đợc thiết lập sẵn của
PowerPoint để tiết kiệm thời gian. Muốn thực hiện việc đó, từ màn hình nền
của PowerPoint ta nháy chuột vào nút nằm trên thanh định dạng của
PowerPoint, sẽ xuất hiện một bảng chọn các Slides mẫu (Text layouts, ngời sử
dụng chỉ việc chọn một trong các bố cục phù hợp với các đối tợng trên Slides
mình định tạo (hình 1). Lu ý rằng ta có thể áp dụng bố cục của Slides mẫu cho
một Slides hiện tại hoặc cho tất cả các Slides của bài giảng đó.

Trờng THCS Thanh Cao Nguyễn Thanh Tùng
10
Đề tài sáng kiến kinh nghiệm - Năm học 2009 - 2010
Hình 1
Nếu không muốn sử dụng các Slides mẫu thì ngời sử dụng có thể chèn
một Slides trống nhanh nhất bằng cách nhấp chuột phải vào vùng trống bên dới
Slides hiện tại, chọn New Slides. Nếu chọn nhầm Slides mẫu hoặc chèn nhầm
một Slides vào sai vị trí cần chèn ngời sử dụng có thể xoá bỏ bằng cách chọn
Slides đó rồi thực hiện lệnh Edit/Delete Slides hoặc nhấp chuột phải vào Slides
đó, chọn Delete Slides.
Tiếp đó ngời sử dụng lần lợt tạo các đối tợng trên Slides. Các đối tợng có
thể là đoạn văn bản, hình vẽ, tranh, hình ảnh, âm thanh, phim,
2. Tạo các đối tợng trên một Slides.
Nh trên đã nói, nỗi đối tợng trên một Slides có thể là một đoạn văn bản,
một hình vẽ, một hình ảnh hoặc một đoạn phim, Mục tiêu chung khi trình
Trờng THCS Thanh Cao Nguyễn Thanh Tùng
11
Đề tài sáng kiến kinh nghiệm - Năm học 2009 - 2010
chiếu các đối tợng này là để truyền tải những thông tin, những đơn vị kiến thức
đã đợc chia nhỏ đến học sinh.
a) Đối tợng là một đoạn văn bản
Khi khởi động Powerpoint, trên Slides đầu tiên xuất hiện hai khung có
thể nhập văn bản:
Khung có dòng chữ Click to add Title (kích vào đây để nhập tiêu đề) có
thể nhập tiêu đề của phần văn bản sẽ nhập phía dới, chẳng hạn tên đề bài, đề
mục,
Khung có dòng chữ Click to add Subtitle (kích vào đây để nhập tiêu đề
phụ) có thể nhập tiêu đề phụ hoặc nội dung đoạn văn bản.
Nh vậy, trên mỗi Slides mặc định có 2 khung ở dạng Text box để có thể
nhập nội dung. Tuy nhiên ngời sử dụng có thể tạo thêm một hoặc nhiều Text

box nh vật bằng cách coppy những Text box đó.
Thông thờng các máy tính của giáo viên đều sử dụng bộ font chữ
Vietkey và gõ ở chế độ bảng mã TCVN3 để gõ font chữ VnTime. Do đó khi ta
nhấp chuột vào khung Click to add Title hoặc Click to add Subtitle để gõ đoạn
văn bản thì sẽ không gõ đợc tiếng việt có dấu mà phải chọn lại Font chữ trên
thanh định dạng.
Nếu muốn gõ tiếng Việt ngay sau khi khởi động PowerPoint thì ta phải
chuyển chế độ của bộ gõ Vietkey sang chuẩn Unicode bằng cách nhấp chuột
phải vào biểu tợng của Vietkey ở phía dới, góc phải màn hình ( ), xuất hiện
một bảng chọn, ngời sử dụng nhấp chuột trái vào dòng có chữ Unicode (hình
2). Máy tính mặc định font chữ Arial của chuẩn Unicode, nếu muốn sử dụng
font chữ có chân giống nh Vntime ta có thể chuyển sang font chữ Times New
Roman. Cả bảng mã TCVN3 và chuẩn Unicode đều có thể sử dụng cách gõ
Telex nh nhau. Chỉ có điểm khác biệt là trong chuẩn Unicode thì muốn gõ chữ
in hoa có dấu ta chỉ việc bật phím Caps Lock và gõ nh gõ chữ in thờng.
Ngời sử dụng phải lu ý rằng, hai chuẩn nói trên đều có thể gõ đợc chữ
tiếng Việt có dấu nhng chỉ có chuẩn Unicode là chuẩn đợc quy định dùng
chung và đã đợc Việt Nam đăng ký làm chuẩn giao dịch quốc tế. Trên thực tế
Trờng THCS Thanh Cao Nguyễn Thanh Tùng
12
Đề tài sáng kiến kinh nghiệm - Năm học 2009 - 2010
thì giáo viên đã nhiều năm quen với bảng mã TCVN3, nhất là giáo viên ở các
tỉnh miền Bắc nớc ta. Chính vì vậy mà trong đợt thi xây dựng Bài giảng điện tử
năm học 2008 - 2009, ở cấp cụm và cấp phòng, rất nhiều bài giảng thiết kế khá
công phu nhng không đợc chấm vì không phù hợp với tiêu chuẩn quy định.
Hình 2
Vậy nếu đã lỡ soạn thảo văn bản với font Vntime trong chuẩn TCVN3
thì có cách nào để chuyển sang chuẩn Unicode hay không ? Câu hỏi này đã làm
đau đầu rất nhiều giáo viên và nhân viên văn phòng trong các trờng học. Xin tha
rằng có ! Chính ngời viết cũng đã từng chuyển rất nhiều văn bản giữa hai định

dạng chuẩn nói trên. Chỉ cần sử dụng một phần mềm mã nguồn mở (miễn phí-
không bản quyền) là Unikey.
Sau khi cài đặt bộ gõ Unikey, ngời sử dụng nhấn tổ hợp phím Ctrl +
Shift + F6 làm xuất hiện cửa sổ chuyển mã của Unikey (hình 3). Trong cửa sổ
này toàn là tiếng Việt nên các đồng nghiệp cứ thoải mái lựa chọn các thông số
sau đó nhấp vào mục "chuyển mã" để kết thúc. Nếu chỉ chuyển mã một đoạn
văn bản trong một tệp nào đó thì trớc hết ngời sử dụng phải bôi đen đoạn văn
bản đó.
Trờng THCS Thanh Cao Nguyễn Thanh Tùng
13
Đề tài sáng kiến kinh nghiệm - Năm học 2009 - 2010
Hình 3
Ngời sử dụng đang quen với font chữ và cỡ chữ sử dụng trong chơng
trình soạn thảo văn bản Word, khi bắt đầu với PowerPoint hầu hết không hình
dung đợc sử dụng cỡ chữ nào là vừa phải. Qua thực tế thiết kế trình chiếu rất
nhiều lần tôi thấy trong các đoạn văn bản, nên sử dụng cỡ chữ từ 20-24 với kiểu
chữ in thờng là phù hợp, các đề mục của bài nên sử dụng kiểu chữ in hoa đậm
với cỡ chữ từ 22-26, riêng đầu bài có thể sử dụng chữ in hoa cỡ lớn hoặc dùng
chữ nghệ thuật (WordArt).
ở đây ngời viết cũng xin nêu một kinh nghiệm đã rút ra đợc trong quá
trình dự giờ và giúp đỡ, chia sẻ với đồng nghiệp. Tình huống mà tôi rút ra kinh
nghiệm này có lẽ đã rất nhiều đồng nghiệp gặp phải, đó là khi thiết kế(hoặc nhờ
thiết kế) bài giảng điện tử đã kiểm tra, chạy thử đều ổn về font chữ nhng khi
cắm vào máy khác để thi hoặc dạy thử thì rất nhiều đoạn văn bản không thể
hiện đúng Font chữ cho nên bản thân giáo viên, học sinh và ngời dự đều không
thể đọc đợc. Vậy lỗi đó do đâu, cách khắc phục thế nào? Xin tha! Lỗi đó là do
bộ font chữ mà hai máy tính sử dụng không giống nhau. Để khắc phục tình
huống này, hay nói cách khác để bài trình chiếu của mình có thể chạy ở tất cả
các máy tính khác (tất nhiên là phải có phiên bản của PowerPoint không thấp
hơn máy đã thiết kế bài giảng) thì ta khi kết thúc việc thiết kế bài giảng ta cần

thực hiện một thao tác gọi là : "lu font chữ". Khi soạn thảo xong, trên menu
File của PowerPoint chọn Save as, tại hộp thoại Save as, chọn Tool, chọn Save
Trờng THCS Thanh Cao Nguyễn Thanh Tùng
14
Đề tài sáng kiến kinh nghiệm - Năm học 2009 - 2010
option... Hộp thoại mới mở ra và phía dới cùng có lựa chọn Embed Truetype
fonts, sau khi lựa chọn ô này ta tiếp tục lựa chọn một trong hai ô phía dới:
Embeb characters in use only : Lu các font cần thiết để hiển thị Slide
cho bạn nhng ngời dùng không soạn thảo, thay đổi các chữ có sử dụng các font
đặc biệt này đợc, lựa chọn này cho kích thớc file nhỏ gọn.
Embeb All characters : Lu các font cần thiết để hiển thị Slide cho bạn và
ngời dùng có thể soạn thảo, thay đổi các chữ có sử dụng các font đặc biệt này,
lựa chọn này làm cho kích thớc file lớn lên khá nhiều.
b) Đối tợng là hình vẽ
Trong bài giảng, rất ít khi ta sử dụng một hình vẽ đơn nhất nh một đoạn
thẳng, một hình tròn, mà th ờng là phải sử dụng một hình vẽ bao gồm nhiều
hình vẽ khác. Do đó khi thiết kế ta phải tạo từng hình vẽ chi tiết.
Ngay trên màn hình giao diện của PowerPoint đã có một thanh đồ hoạ
với các nút công cụ sử dụng hoàn toàn tơng tự nh trong Word và Excel (hình 3)
Hình 4
Muốn vẽ đối tợng nào, ngời sử dụng chỉ việc dùng chuột lựa chọn nút
công cụ tơng ứng trên thanh Draw rồi vẽ tơng tự nh trong Word. Có một lu ý
nhỏ là nếu muốn vẽ hình Vuông hoặc hình tròn thì ta lựa chọn công cụ vẽ hình
chữ nhật hoặc hình elip rồi nhấn phím Shift trong khi vẽ.
Hình vẽ có thể gồm nhiều nhóm chi tiết mà ngời thiết kế muốn chúng
xuất hiện từng nhóm một khi trình chiếu. Chẳng hạn, tôi muốn một tam giác
xuất hiện trớc, sau đó cả ba đờng cao của chúng cùng xuất hiện. Trong trờng
hợp đó ngời thiết kế phải nhóm các đối tợng muốn cùng xuất hiện (trong trờng
hợp này là ba đờng cao) với nhau bằng cách:
- Chọn (nháy chuột trong khi giữ phím Shift) các đối tợng cần nhóm.

- Chọn Draw/Group (hình 4)
Trờng THCS Thanh Cao Nguyễn Thanh Tùng
15
Đề tài sáng kiến kinh nghiệm - Năm học 2009 - 2010
Hình 5
- Khi các đối tợng đã đợc nhóm với nhau thì không thể hiệu chỉnh đợc
một đối tợng nào trong nhóm. Muốn hiệu chỉnh một đối tợng nào trong nhóm,
ta phải rã nhóm bằng cách chọn nhóm đó rồi thực hiện lệnh Draw/Ungroup.
Trong các phiên bản của PowerPoint hiện nay thì chỉ có phiên bản 2007
là hỗ trợ rất cao đối với đồ hoạ, giúp cho ngời sử dụng có thể vẽ tơng đối chính
xác các chi tiết nhỏ. Nhng phiên bản này lại cha phổ biến, khó sử dụng và yêu
cầu cấu hình máy tính phải cao. Trong các phiên bản còn lại, đôi khi ta muốn vẽ
các chi tiết nhỏ, ở gần nhau thì độ chính xác không cao. Chẳng hạn nh vẽ các
ký hiệu góc vuông trong tam giác hoặc đánh dấu các góc bằng nhau, .... Khó
khăn đó có thể giải quyết một cách dễ dàng nếu giáo viên nào biết sử dụng ch-
ơng trình đồ hoạ Corel Draw hoặc các phần mềm hỗ trợ vẽ hình khác nh
Macromedia Flash. Ta có thể vẽ các đối tợng đó rồi copy sang PowerPoint.
Nếu sử dụng Corel Draw thì có thể vẽ tam giác bằng cách chọn công cụ
vẽ đờng gấp khúc (Hình 4) sau đó ngời sử dụng chỉ cần nhấp chuột vào những
điểm định đặt đỉnh của tam giác, sau khi đã chọn 3 đỉnh của tam giác rồi thì
nhấp vào công cụ khép kín hình ( ) ta sẽ có một tam giác, sử dụng ngay công
cụ vẽ đờng gấp khúc để vẽ góc vuông
Trờng THCS Thanh Cao Nguyễn Thanh Tùng
16
Đề tài sáng kiến kinh nghiệm - Năm học 2009 - 2010
Hình 6
Độ đậm hay mảnh của nét vẽ cũng là một điểm cần lu ý, thờng thì máy
tính mặc định nét vẽ rất mảnh, chỉ 0,75pt nên khi chiếu lên học sinh nhìn sẽ
không rõ. Tuỳ từng trờng hợp mà giáo viên có thể chỉnh độ mảnh của nét từ 1,5
đến 2,5pt là vừa. Nếu hình vẽ đợc thực hiện trong Corel Draw thì ngời sử dụng

nên hiệu chỉnh luôn nét vẽ trong môi trờng này trớc khi nhóm các đối tợng với
nhau. Muốn nhóm các đối tợng thành một khối, sau khi chọn các đối tợng chỉ
cần nhấn tổ hợp phím Ctrl + G.
Trong PowerPoint Muốn hiệu chỉnh độ đậm mảnh của nét ta nhấp chuột
phải vào đối tợng sau đó chọn lệnh Format Auto Shape. và nhập độ rộng của
nét vào mục Weight rồi chọn OK.
c) Đối tợng là hình ảnh.
Trong các bài giảng điện tử, nhất là các môn khoa học xã hội, thờng là
giáo viên muốn đa một số hình ảnh vào để cho bài giảng thêm sinh động, thu
hút sự chú ý của học sinh và và hỗ trợ t duy trừu tợng của trẻ. Nguồn hình ảnh ở
đây rất nhiều, có thể là hình ảnh trong sách giáo khoa, trong tài liệu tham khảo,
trong th viện t liệu điện tử đợc bán bản quyền, trên mạng Internet hoặc có thể là
ảnh giáo viên tự chụp bằng máy ảnh, ở đây tôi chỉ nêu một số tr ờng hợp th-
ờng gặp.
Trờng THCS Thanh Cao Nguyễn Thanh Tùng
17
Đề tài sáng kiến kinh nghiệm - Năm học 2009 - 2010
* Nếu là hình ảnh trong sách giáo khoa hoặc tài liệu tham khảo mà giáo
viên muốn đa vào bài giảng thì việc đầu tiên là phải dùng máy Scan (máy quét
ảnh) để Scan các ảnh đó dới dạng file ảnh sau đó copy trực tiếp hoặc tạo đờng
link đến bài giảng.
* Nếu là hình ảnh ở trên mạng Internet thì ta có thể vào trang
http/www/google.com.vn để tìm và Download xuống. Khi lấy hình ảnh trên
mạng xuống ta cần xem kích thớc của ảnh, nếu kích thớc của ảnh quá nhỏ, khi
đa vào bài ta điều chỉnh kích thớc lên thì có thể ảnh bị vỡ, không sắc nét.
Điểm lu ý chung khi đa ảnh vào bài giảng là các ảnh nên để ở định dạng
*.jpg đảm bảo cho các ảnh vẫn có độ nét mà dung lợng file lại không lớn. Trong
trờng hợp ảnh muốn dùng nằm trong một ảnh lơn hơn bao gồm nhiều đối tợng,
giáo viên chỉ muốn đa ảnh của một đối tợng lên thì có thể dùng chơng trình
Paint để cắt phần thừa (nếu phần cần lấy có dạng hình chữ nhật), có thể dùng

chơng trình photosop hoặc Corel để cắt nếu đờng cắt có dạng đờng gấp khúc
hoặc zic zắc.
Thao tác để chèn một ảnh vào Slides là: Để chỏ chuột vào nơi cần chèn.
Thực hiện lệnh(nháy chuột trái): Insert/Piture/From Flie
Xuất hiện một hộp thoại, ngời sử dụng tìm, chọn tranh, ảnh cần chèn rồi
nháy chuột vào nút Insert.(hình 5)
Hình 7
ảnh sau khi chèn có thể thay đổi kích thớc nhờ vào 8 nút điều khiển bao
quanh ảnh khi ta nhấp chọn ảnh đó, có thể thay đổi độ sáng, độ tơng phản,
Trờng THCS Thanh Cao Nguyễn Thanh Tùng
18
Đề tài sáng kiến kinh nghiệm - Năm học 2009 - 2010
Nếu là tranh Clip Art thì cũng làm tơng tự nhng chọn lệnh:
Insert/Piture/Clip Art
Thực tế khi thiết kế ta có thể đặt nhiều ảnh chồng lên nhau nếu theo kịch
bản, khi trình chiếu các ảnh sẽ xuất hiện lần lợt.
d) Đối tợng là âm thanh hoặc video
Thực tế, đã có một số giáo viên khi đi dự thi Bài giảng điện tử đã gặp
phải tình huống dở khóc dở cời. Đó là, khi đồng nghiệp thiết kế hộ bài giảng
xong, trình chiếu thử ở nhà, thậm chí dạy thử thì không mắc lỗi gì nhng khi vào
thi thì những đối tợng là âm thanh và video đều không chạy. Giáo viên chỉ còn
biết xin lỗi Ban giám khảo.
Sở dĩ gặp phải tình huống trên là ngời thiết kế và dự thi đã không lờng tr-
ớc các tình huống xem bài giảng của mình có tơng thích (chạy) với máy tính
khác không.
Cụ thể, việc đầu tiên là ngời thiết kế phải xét xem đối tợng âm thanh
hoặc hình ảnh mình muốn sử dụng trong bài giảng thuộc định dạng nào (nhấp
chuột phải vào đối tợng, chọn Properties để xem định dạng của đối tợng). Nếu
đối tợng là một đoạn âm thanh thì cũng có thể ở nhiều định dạng khác nhau nh:
MP3, AMR, Audio, Nếu đối tợng là một đoạn video thì cũng có thể ở các

định dạng nh: Media, MPEG-4, 3GP, ASF, AVI,
ở các máy tính thông thờng chỉ sử dụng Windows Media Player, đó là
một trình ứng dụng của Windows XP, nó chỉ đọc đợc một số định dạng nh:
MP3, Media, MPEG, *.Dat, . Muốn máy tính đọc đợc các định dạng khác
thì ta phải cài bổ sung các phần mềm tơng ứng. Tốt nhất là ngời sử dụng nên cài
một trong những phần mềm đa dụng, có thể đọc đợc hầu hết các định
dạng(chẳng hạn nh Media Player Classic) hoặc cài một phần mềm Converter
có thể chuyển đổi các định dạng nh: Cheetah Audio. Trong trờng hợp phải chạy
Bài giảng đó trên máy khác thì ngời thiết kế, khi đóng gói bài giảng phải gói cả
các phần mềm cần thiết để có thể đọc đầy đủ đợc bài giảng đó.
Trờng THCS Thanh Cao Nguyễn Thanh Tùng
19
Đề tài sáng kiến kinh nghiệm - Năm học 2009 - 2010
Trong một số trờng hợp, ngời sử dụng muốn tạo ra một số t liệu ở dạng từ
những t liệu đã có để phù hợp với mục đích và thời lợng của bài giảng. Muốn
vậy, cần sử dụng một số phần mềm xử lý phim ảnh nh:
Goldwve (Chỉnh sửa tách nhạc và lời)
Filesplit (Cắt - nối file)
Ulead VideoStudio (phần mềm cắt dựng cảnh)

Tiếp đó, ngời sử dụng cần lu ý đến cách đa đối tợng vào Bài giảng.
Thông thờng, các hình ảnh đợc đa vào bài giảng bằng cách copy, các đoạn
video đợc đa vào bằng cách tạo các đờng link (đờng dẫn) đến đối tợng. Tại
Slides muốn chèn đoạn video ta thực hiện lện Insert/Movies and sounds/Movie
From File (nếu là File hình), Insert/Movies and sounds/Sound From File (nếu
là file tiếng). Xuất hiện một hộp thoại, ngời sử dụng chọn tệp muốn đa vào bài
và chọn OK (hình 8). Khi đó trên Slides sẽ xuất hiện biểu tợng hoặc hình ảnh t-
ợng trng của tệp đó. Cũng có thể tạo một siêu liên kết (Hyperlink) đến các đối
tợng bằng cách thực chọn: Insert/Hyperlink. Nếu sử dụng cách tạo siêu liên kết
thì ta có thể đa các t liệu trên một trang Web nào đó vào bài giảng mà không

cần phải copy hay Download xuống. Cần chú ý rằng, khi ta đa bài giảng đó
sang một máy khác, nếu không đợc đóng gói đúng cách thì đờng link đó có thể
không còn đúng nữa, do đó vẫn còn hình ảnh, biểu tợng của đối tợng trên
Slides, nhng khi trình chiếu thì không có nội dung. Chính vì vậy cần phải đóng
gói bài giảng sau khi hoàn thành.
Trờng THCS Thanh Cao Nguyễn Thanh Tùng
20