Nghiên cứu phương pháp tách, xác định lượng nhỏ Molypden trong lượng lớn Vonfram và ngược lại

DAI HOC
QUOC GIA
HA
NOI
TRl/dNG
DAI HOG KHOA HOG
Tl/
NHIEN
Sfi
5)C
ijC
Dong Kim Loan
NGHIEN
Ctru PHl/ONG
PHAP
TACH, XAC
DINH Ll/ONG NHO
MOLYPDEN
TRONG
LirONG
L<3N
VONFRAM VA
NGUOC
LAI
Chuyen
nganh:
Hoa
Phan
tich
Ma
so

: 62-44-29-01
LUAN AN TIEN SI HOA HOC
NGUOl
HUONG
DAN
KHOA HOC
GS. TSKH. Lam
Nsoc
Thu
HA NOI -
2006
Tranj
MUG
LUG
Danh muc cac ky hieu va
chu vi^t t4t
Danh muc cac bang
Danh muc cac hinh ve,
66 thj
MODAU
Chirorng
1.
TONG
QUAN
1.1.
Su-
ton tai va
irng
dung cua
molypden

va
vonfram
L1.1.
Sir
ton tai va phan bo
tir
nhien cua molypden va vonfram A
L 1.2.
Dae
diem nguyen to, tinh chat vat
ly
va
nhCrng ijng
dung 5
CO
ban
ciia
molypden va vonfram
1.1.3.
Vai tro sinh hoc
ciia
molypden va vonfram 7
1.2. Hoa hoc ve molypden va vonfram 9
1.2.1. Ion molypdat va vonframat trong dung dich
10
1.2.2.
Phuc
chelat cua Mo va W
15
1.2.3.

Phirc
lien hop ion
cija
Mo va W 19
1.3. Cac phuong
phap
tach va lam giau molypden va vonfram
21
1.3.1. Phuong phap ket
tiia 21
1.3.2.
Cac phuong phap chiet 23
1.3.3. Cac phuong phap sac ky 28
1.3.4.
Tach bang chung cat 32
1.4. Cac phuong phap phan
tich
molypden ben canh vonfram va 33
nguo'c
lai
1.4.1.
Xac
djnh
bang cac phuong phap hoa hoc 33
1.4.2.
Cac phuong phap pho phan tu 36
1.4.3.
Cac phuong phap khac 40
Chuong 2.
THIJC

NGHIEM 42
2.1.
Phuong phap luan va
no!
dung nghien
ciru
42
2.2.
Hoa chat, thiet bj va
phu-ong
phap nghien
ciru
45
4:
4'
45
2.2.1.
Hoa chat
2.2.2. Thiet bi nghien
ciru
2.3.
Phu-orng
phap
thyc
nghiem
2.3.1.
Phuong phap do pho
hSp
thu phan
ttj 4{

2.3.1.1.
Xac djnh
buoc
song
h§p
thu
cue
dai
4J
2.3.1.2.
Nghien curu anh huong
cija
nong do axit
4c
2.3.1.3.
Khao sat anh huong
ciia
moi truang
nuoc
- dung
4S
moi
hijii CO
2.3.2. Phuong phap chiet -
trSc
quang
5(;
2.3.2.1.
Phuong phap chiet -
trSc

quang nghien
ciju
phuc 5C
Mo(VI) va W(VI)
voi
TOAB trong moi truong
nuac
-
axeton
2.3.2.2. Phuong phap
chi^t-tr5c
quang nghien cuu lien 5
1
hop ion giua Mo(VI) va W(VI) voi CV va BG trong moi
truong nuoc - axeton
2.3.2.3.
Phuong phap danh gia va xay dung duong 53
chuan xac djnh
Mo02'^
b^ng
TOAB va
H^W^O:,'"
bang
bazo mau
hChi co
2.3.3.
Chuan bj mau phan tich
ICP-MS
54
2.3.4. He thong trao doi ion kin hoi dung moi 54

2.3.4.1
.Thiet
ke, lap dat thiet bi trao doi ion on dinh 54
nong do axeton
2.3,4.2. Xay
dung dirang
chuan xac dinh nong do axeton 56
2.3.5.
Ky thuat trao doi ion
trirc
tiep trong moi tnrong nuoc
-
57
dung moi
hiru ca
Chirong
3.
KET
QUA
VA THAO LUAN 59
3.1.
Nghien
ciru kha
nang tao noi phuc (chelat) cua Mo va
\\
59
trong moi
tru*6ng nu-oc
va
niroc

- dung moi
hiru cc
3.1.1.
Phuc chelat cua
Mo(VI)
va
W(VI)
trong moi truang 5-
nuac
3.1.2.
Phuc chelat
ciia
Mo(VI) va W(VI) trong moi truong
6:
nuac-dung moi
hiru
ca
3.1.3.
Nghien curu kha nang tao noi phuc cua Mo(VI) va W(VI) 6;
vai TOAB trong moi truang nuac - axeton
3.1.4.
Quy trinh
chiet-tr^c
quang xac djnh Mo(VI) ben canh
6i
W(VI) bang thuoc thu TOAB trong moi truong nuac - axeton
3.2.
Nghien
ciru
kha nang tao lien

ho-p
ion cua Mo(VI) va W(VI) 7]
voi
bazo-
mau hiru
co-
trong moi
tru-crng nxr&c
- axeton
3.2.1.
Nghien cuu kha nang tao lien hop ion cua Mo( VI) va 71
W(V1) voi brilian xanh (BG) trong moi truong nuoc - axeton
3.2.2. Nghien cuu kha nang tao
lien
hap ion
ctta
Mo( VI) va
7"/
W(V1) voi tim tinh the (CV) trong moi truang nuoc - axeton
3.3.
Nghien cuu tach
true
tiep Mo(VI) va \V(V1)
b^ng
ky thuat 85
trao doi ion trong moi truong
nu-oc
- axeton
3.3.1.
Khao sat kha nang

\uu giu
va ma giai cua Mo( VI) va 85
W(VI) tren
nhya
cationit
3.3.1.1.
Nghien
cim
anh huong cua pH moi truong 88
3.3.1.2. Nghien cuu anh huong cua cac axit
hCru
co co 90
kha nang tao dem
3.3.1.3.
Nghien
ci'm
anh
hirong
cua
toe
do pha dong 91
3.3.1.4. Nghien
ciru
anh hirong cua tac nhan
rira
giai 93
3.3.1.5. Nghien
ciai
anh hirong cua nong do \'a the tich 94
chat

rura
giai
3.3.2. Khao sat kha nang
luu giCr
va
rira
giai cua Mo( VI) va 96
W(VI) tren
nhira
anionit
3.3.2.1.
Nghien curu anh hirong
ciia
pH moi
trircrng
99
3.3.2.2. Nghien curu anh huong cua cac axit hiru co co 10(
kha nang tao dem
3.3.2.3.
Nghien curu anh huong cua
toe
do pha dong
10:
3.3.2.4. Nghien curu anh huong
ciia
tac nhan
rtia
giai
1
o:

3.3.2.5. Nghien curu anh huong
ciia n6ng
do chit rua giai
1 Of
3.4.
Nghien
ciru
anh
hu-o-ng
cua nong do Mo(VI) den kha nang
10'
tach W(VI) va
ngu-o-c
lai
3.4.1.
Chuan bi thi nghiem
lO";
3.4.2. Khao sat kha nang tach hon hop Mo(VI) va W(VI) tren
10^
cot cationit va anionit
3.4.3.
Nghien cuu anh huong
ciia lugng
ion Mo den kha nang
109
tach
lugng
nho W tren cationit
3.4.4. Nghien cuu anh huong
ciia lugng Ian

W
den
kha nang
1
]
1
tach lugng nho Mo tren anionit
3.5.
Nghien
ciiu thir
nghiem tach Mo va
W
tren mau gia
113
3.5.1.
Nghien cuu tach Mo khoi W tren cot cationit
1 13
3.5.2. Nghien
ciju
tach W khoi Mo tren cot anionit
114
3.6.
Thu-
nghiem tach va xac djnh Mo,
VV
trong mau thuc te
116
KET
LUAN
119

CAC CONG
TRJNH
DA CONG BO LIEN QUAN DEN LUAN AN
121
TAI LIEU THAM KHAO
122
PIIULUC
139
DANH
MUC
CAC KY HIEU VA
CHlT
VIET TAT
Tieng
Viet
Nhiet do nong chay
Nhiet do sol
Nang
lirgng
ion hoa
Etylendiamintetraaxetic axit
Metylisobutylxeton
Methotrimeprazin
Cetyltrimetylamoni
Phan
tich
kich hoat natron
Quang pho hap thu nguyen tur
Khoi pho plasma cam
irng

Quang pho hap thu nguyen
tir
ngon
Ilia
Quang pho hap thu nguyen tur
16 graphit
Quang pho phat xa plasma
cam
urng
Lumogallion
Brilian xanh
Tieng Anh
Smelling Temperature
Boiling Temperature
Ionizing Energy
Viet tat
nc
T.
Etylenediaminetetracetic acid
Metylisobutylcetone
Methotrimeprazine
Cetyltrimetylamonium
Neutron Activated Analysis
Atomic Absorption
Spectrometry
EDTA
MIBK
MTM
CTMA
NAA

AAS
Inductively Coupled Plasma
Mass Spectrometry
Flame Atomic Absorption
Spectrometr\'
ICP-MS
F-AAS
Graphite Funace Atomic
Absorption Spectrometry
Inductively Coupled Plasma
Optic Emision Spectrometry
Lumogallione
GF-AAS
ICP-OES
LG
Brilliant Green
Tim tinh the
Trioxiazobenzen
Dimetylfoocmamit
Crystal Violet
BG
CV
Trioxvazobenzene
Dimetvltbrmamide
TOAB
DMF
Khong phat hien
KPH
Nong do kim
loai

(Mo AV)
C
KI
DANH MUG GAG BANG
Ten bang
Bang 1.1. Ham
lugng
Mo trong cdc
dSi
tuang tu nhien
Bang 1.2. Cdc khodng
chuyeu
cua W
Bang 1.3. Mot so dgc diem cua molypden vd vonfram
Bdng 1.4. Cdc dang cua ion molypdat a
2(fC
Bdng 1.5. Cdc cdch phoi tri cua cdc nguyen tu vai Mo vd
W
khi tgo
chelat
Bdng
2.1.
Danh muc cdc thuoc thu sir dung trong nghien
ciru
Bdng 2.2. Cdch chudn bi dung dich phdn tich
Bang
2
J.
Nong do thuoc thu
du

trong dung dich nghien cuu
Bdng 2,4. Anh
hirang
cua nong do kim loai den do hap thu quang
Bdng 2,5.
Sir
bien dong cua nong do axeton trong qua trinh khao sat
Bdng
3.1.
Suphu
thuoc cua do hap thu quang vdo pH dung dich
Bdng 3.2.
Sir
phu thuoc cua do hdp thu quang vdo hdm
luang
dung
moi
Bang
3.3.
Bien thien do hdp thu quang theo nong do axeton
Bdng 3.4. Anh hirong cua pH den do hdp thu quang cua lien hap
Bang 3.5. Khoi lirgng Mo(VI) thu
dirge
Id'
cdc phdn dogn
Bang 3.6. Khoi lirgng
IV(Vl)
thu
dirge
tgi cdc phdn dogn

'. ' '. ~ ' ' —
Bdng 3.
7.
Anh huang cua pH pha dong den hieu sudt trao doi
(HSTD) ion tren nhua cationit
Trane
16
46
50
53
54
57
62
63
73
75
86
87
89
Bdng 3.8. Anh huang cua cdc axit HC den HSTD ion cua Mo vd \V
90
Bang
3.9.
Anh huang cua toe do pha dong den hieu sudt trao doi ion
92
Bdng
3.10.
Hieu sudt rua giai Mo cua cdc lac nhan khac nhan
94
Bdng

3.11.
Anh huang cua nong do
HCI
den kha nang rua giai Mo
95
11
Bdng
3.12.
Khoi
luomg
Mo trong cdc
phdn
dogn rua giai \ 97
Bdng
3.13.
Khoi luomg W trong cdc phdn dogn rua gidi 99
Bang 3.14. Anh huang
cuapHpha
dong din hieu sudt trao
ddi
ion \
loo
tren nhua anionit
Bdng
3.15.
Anh huang cua axit HC den hieu
sudt
trao ddi ion tren
101
anionit

Bdng
3.16.
Anh huang
ciia toe
do pha dong den hieu sudt
liru 102
gilt vd rira gidi W tren eot anionit
Bdng
3.17.
Hieu sudt rira gidi W tren anionit
104
Bdng 3.18. Anh huang
ciia
nong do NaOH den kha nang rua
105
gidi
W
Bdng
3.19.
Hieu qud tach Mo vd
W
tren ionit
108
Bdng 3.20. Ket qud tdch lugng nho
IV
khoi lugng
Ian
Mo tren
cot cationit
Bang

3.21.
Ket qua tdch lugng nho Mo khoi lugng
Ian /L
tren
cot anionit
Bang 3.22. Ket qua phdn tich Mo vd W trong dung dich rua giai
tren cationit
Bang 3.23. Ket qua phdn tich
IV
vd Mo trong dung dich rua giai
tren anionit
Bang
3.24.
Khoi lugng
kitn logi
trong dung dich rua giai
Bang 3.25. Khoi luang kitn logi trong dung dich doi qua cot
111
110
112
114
115
117
17
DANH MUG GAG HINH VE VA DO THI
TEN HINH VE, DO THI
Hinh
1.1.
Su chuyen dich cdn bdng giita cdc dang tSn tgi ciia W(VI)
theo pH

Hinh
2.1.
Sa do he thong trao doi ion on dinh
ndng
do axeton
Hinh 2.2. Duong chudn xdc dinh ndng do axeton thong qua chiit
sudt cua dung dich
Hinh
3.1.
Pho hdp thu quang
ciiaphitc Mo(VI)
vd
W(V1)
vai TOAB
trong moi truang nuac
Hinh
3.2. Phdn irng
ciia
Mo vd
Wvdi
TOAB
Hinh
3.3. Anh huang
ciia
pH den do hdp thu quang cua phirc
Hinh 3.4. Anh huang
ciia
nong do dung moi him ca den do hdp phu
quang
ciia

phirc Mo(VI)-TOAB vd
W(Vl)-TOAB
Hinh 3.5. Pho hdp thu quang cua phirc
Mo(Vl)-TOAB
vd
IV(Vl)
TOAB trong nudc-axeton 30% (V/V) vd pH 3
Hinh 3.6. Anh huang
ciia
ndng do axeton den do hdp thu quang cua
phirc Mo(Vl)-TOAB vd
W(VI)-TOAB
Hinh
3.7.
Pho hdp thu quang
ciia
phirc
MoOj
- TOAB. thuoc thu
TOAB vd dung dich
W(VI)
vai TOAB trong nudc-axeton 30% pH 3
sau khi duac chiet vdo toluen
Hinh 3.8. Anh huang cua ndng do axeton den do hdp thu quang cua
phirc M0O2 - TOAB vd
WjVl)
- TOAB sau khi chief toluen
Trang
12
55

57
60
62
63
64
64
66
67
Hinh
3.9.
Duang chudn xdc dinh Mo ben cgnh \V bdng chiet trdc
quang vai TOAB trong moi truang nuac - axeton 30%
69
r
Hinh
3.10.
Cong thuc cdu tgo cua BG
H]nh
3.12.
Anh hirang cua ndng do axeton den do hdp phu quang
cua lien hap ion
71
Hinh
3.11.
Pho hdp thu quang cua lien
hap>
ion
giCra \k)( 11)
vd 72
W(VI)vaiBG

1
IV
Hinh
3.13.
Bien thien cua do hdp thu quang theo pH dung dich \
7?
Hinh
3.14.
Dudmg
chudn xdc dinh W bdng chiit trdc quang vai BG 11
trong moi truang nudc-axeton
Hinh
3.15.
Cong
thicc
cdu tgo
ciia
CV
78
•7
^ -^^^^^^^ -^^^^__^^_
Hinh
3.16.
Pho hdp thu quang cua
Mo(VI)
vd W(VI) vai CV 78
Hinh
3.17.
Anh huang cua nong do axeton din do
hdp

thu quang cua 79
lien hap ion giita Mo(VI) vd W(VI) vai CV,
Hinh
3.18.
Anh huang cua pH dung dich den do hdp thu quang cua 80
lien hap ion giua
Mo(VI)
vd W(VI) vai CV
Hinh
3.19.
Duang chudn xdc dinh W bdng chiit trdc quang vai CV 82
trong moi truang
nude
- axeton
Hinh
3.20. Khoi luang Mo trong cdc phdn dogn 86
Hinh
3.21.
Ket qud rua giai
W
87
Hinh
3,22. Anh huang cua toe do pha dong den hieu sudt
liru
giu vd 92
rua gidi Mo
Hinh
3.23. Anh hirang cua ndng do
HCI
den kha ndng rua giai Mo 96

Hinh
3.24. Ket qud
rira
gidi Mo 97
Hinh
3.25. Khoi luang
W
trong cdc phdn dogn 99
r r
I
Hinh
3.26. Anh huang cua toe do pha dong den hieu sudt
lim
giu vd
103
rua gidi W
Hinh
3.27. Khoi luang
W
trong cdc phdn dogn rua giai bdng NaOH
106
a
cdc ndng do khdc
nhau
Hinh
3.28. Mo phdng duang cong rua giai \V bdng
XaOH
tren
106
anionit vai cdc ndng do khdc nhau

MdDAU
Molypden va vonfram la mot cap kim loai
hi^m
co nhung tinh chit vat
ly
rat quy gia nhu dan dien va nhiet
t6t,
co nhiet do nong
ch4y rk
cao, kho soi
va dac biet la
rk
cumg.
Nha vay ma
chiing
co vai tro quan trong trong
nhi^u
nganh cong nghiep, tieu
bi^u
la cong nghiep
luyen
kim (thep chiu nhiet, chiu
mai mon, chiu axit ), cong nghiep dien, dien tu (day
toe
bong den. cuon day
16 dien, 6ng Ronghen, dien
cue)
va mot s6 nganh cong nghiep vat lieu mai
tien tien khac.
Ve mat hoa hoc, molypden va vonfram la hai kim loai nang nam trong

nhom cac kim loai chuyen tiep d nen kha
b6n virng
trong moi truang va co
nhung tinh chat hoa hoc rat phuc tap va phong phu. Trong cong nghiep hoa
hoc,
chiing
thuang dugc sir
dung lam cac xuc tac cho cac qua trinh hoa
dau,
xir
ly moi truang;
sir
dung lam men
mau,
hoa
chdt
co ban. phu gia dac biet
chiu an mon
a
nhiet do cao va nhieu muc dich khac. Ngoai ra
mol\pden
con
la mot nguyen to vi
lugng
thiet yeu doi voi mot so enzym quan trong cho
chuyen hoa trong co the
dong,
thuc vat va la mot ngu\ en to
c6
dinh dam cho

cay trong.
Chi chiem khoang
K5.10"
^o
khoi lugng vo trai dat va lai phan bo
rdt
tan man trong moi
truong,
nen ben canh
vice
can thiet phai co cac phuong
phap phan tich
nhay,
chgn
Ipc
phuc
vii
cho \ iec dieu tra. tham do tai ngu\ en
va luyen kim; thi de co dugc molypden va vonfram tinh khiet cao can phai co
phuong phap tach uu viet. Song do tinh chat hoa hoc cua chung rat giong
nhau,
nen
vice
tach va xac dinh mot trong hai ngu\en to
luon luon bi
ngu\en
to kia can tro. Vi vay, trong qua trinh tim kicm cac ky thuat dc tach mol\ pden
va vonfram,
nmroi
ta

thironu
co
uaniz
tao ra su khac
biet dii Ion
ha\
nho
^iua
chung nham tao dieu kien thuan
Igi
cho qua trinh tach
nlur
dua \ao trang
thai
oxi hoa-khu, dieu kien ket tua, kha nang tao phuc. tach sac ky \a
chiet
Mot van de h6c bua nhung cung rat thu vi khi xem xet trang thai hoa tri
+6
ciia
molypden va vonfram la kha nang
tdn
tai
ddng
thai a ca dang cation
va anion
ciia
chung. Ty le a cac dang ion trai
d4u
nay phu thuoc
rk

chat che
vao dieu kien moi truong nhu pH, ban chit cua dung moi, n6ng do
ciu
tu
Can cu vao dj
thuong
nay va dac biet la mong mu6n tim dugc cong nghe tach
hieu qua lam sach W ra khoi Mo va
ngugc
lai. chiing toi da
ti^n
hanh nghien
cuu theo huong tim dieu kien
d^
vonfram t6n tai a dang anion
(H;Wft02r'")
va
molypden
o
dang cation
(MoGi'^).
Sau do su dung phuong phap trao doi ion
dc tach
true
tiep chiing ra khoi nhau. Do vay. nhung nhiem vu chiing toi phai
giai quyet la:
- Tim moi truong hon hop nuoc dung moi huu ca phu
hgp
va xac
dinh dieu kien de hai kim loai nay mot ton tai a dang cation va mot tdn tai a

dang anion. Nho do co the tach chiing bang phuong phap trao doi ion hay xac
dinh chiing bang cac phuong phap trac quang chiet-trac quang.
- Lap dat he
thons
tach trao doi ion co kha
nanu uiu
on dinh ham
iuans
dung moi huu co trong suot qua trinh tach.
- Khao sat dieu kien toi uu cho qua trinh tach Mo \a
W
tren hai loai
nhua cationit va anionit. Sau do nghien cuu kha nang tach lugng
Ian ngu\en
to nay ben canh lugng nho nguyen to kia va ngugc lai.
- Xay dung quy trinh xac dinh lugng nho
W
ben canh lugng Ian Mo
sir
dung ky thuat trao doi cation va quy trinh xac dinh lugng nho Mo ben canh
lugng kVn W sau khi trao doi tren nhua anionit.
- Tach va xac dinh Mo va W trong mau thuc te.
Nhung nghien cuu trong ban luan an na_\ dugc
thirc hien
tai:
-Bg mon Hoa phan tich, Khoa Hoa hoc. tnrang Dai hoc
Khtxi
hoc Tu
nhien, Dai hoc Quoc gia Ha ngi
-Phong thi nghiem Phan tich moi truong, Khoa Moi truang, truang Dai

hoc Khoa hoc Tu nhien, Dai hoc
Qudc
gia Ha ngi
-Trung tam Nghien cuu cong nghe moi truang va phat
tri^n
b^n
vung,
truang Dai hgc Khoa hgc Tu nhien, Dai hgc Qu6c gia Ha ngi.
CHlTOfNG
1. TONG QUAN
1.1.
S\/
TON TAI VA
ITNG
DUNG CUA MOLYPDEN VA VONFRAM
1.1.1.
Su-
ton tai va phan bo ty nhien cua molypden va vonfram
Molypden (Mo) va vonfram (W) la nhung nguyen t6 tuang d6i ph6
bian
trong thien nhien (Mo
chilm
3.10'"
% va W
chi^m
6.10""'
% t6ng kh6i
lugng cac nguyen t6 tren v6 qua
dk)
[6].

Chiing khong co mat a dang nguyen
to tu do ma thuong a dang hgp chat trong cac khoang vat va trong cac d6i
tugng moi truang khac nhau
nhud§t,
nuoc, sinh vat [6.
41.
42. 55, 56].
Bdng
1.1.
Hdm luang Mo trong cdc doi tuang tu nhien
Ten
Molypdenite
Wulfenite
Nuac tu
nhien
Sinh vat
Dk
Cong thuc /
dang
M0S2
PbMo04
M0O4'"
M0O4'"
Mo(VI)
Cac nguyen
to di kem
Cu,
Re, Se
Cu,
Cr,

W
Hau het
Nhieu
Nhieu
Ham lugng theo
Mo
0.01-0.25
°o
<
10)igl
0.16-12
ma ks
kho
0.02-24 ma
ks dat
Tai lieu tham
khao
[55.
104]
[41.
134]
[15.30.
71.
121.
134]
[16.43.64.142]
[61]
Molypden co mat it nhat trong 13 khoang. nhung
chi
co 2 khoang pho

bien la molybdenite va wulfenite. Nguon Mo chu \eu la trong quang sunfua
(molypdenite), voi ham lugng M0S2 trong khoang 0.3-0.6
*^o
\a thuang cong
ket vai cac da ket tinh khac nhu
granite,
pegmatite,
schiste cung nhu trong
mach quartz. Cac khoang it pho bien
ho-n
la ferrimol\bdate
(Fe:0;.MoO;
.8H2O),
powellite (CaMoOa) vaJordisite (Ca\\'(Mo)0,)
[6.
28.41.
82.
134].
Vonfram la nguyen to pho bien thu 54 trong \o qua dat co ham lugng
khoang 1,55 ppm
[107]
hoac 5 ppm [79] va
tha\
doi
trong cac doi
tuimg
khac
nhau (tu 0,0001 ppm trong nuac
bi6n;
0,001-0,07 ppm trong sinh vat

din
khoang 1-1,8 ppm trong da va khoang) [42]. Cac khoang chu
y6u
luon dugc
chu y la scheelit va
wolframit.
Nhung quang nay luon chua cac khoang khac
dac biet
la thilc
[6,42,56].
Bdng 1.2. Cdc khodng chit yeu cua
W
Ten
Wolframite
Scheelite
Ferberite
Hubnerite
Cong thuc
(Fe,
Mn)WO
Ca WO4
% (khoi lugng)
76,5 % (WO3)
80,5%
(WOO
Wolframite co > 80% Fe WO4
Wolframite co > 80%
MnW04
Tai lieu tham khao
[42,56,

135, 141]
[42,56,
135,
141]
[135.
141]
[135.
141]
1.1.2.
Dac diem nguyen to,
tinh
chat vat ly va nhung
ling
dung
co*
ban
ciia
molypden va vonfram
Molypden va vonfram la cap kim loai hiem thuoc nhom kim loai
chuyen
tiep cua bang he thong tuan hoan Mendeleep. Trong nhom 6b, Mo
dung a vi tri thu 4, nam giua Cr va
W,
nhung do su co
lantanoit,
nen
W
co
ban kinh nguyen tu gan voi Mo va Mo lai co cac tinh chat
1\.

hoa hoc giong
vai W va V hon la vai Cr [6]. Ca hai nguyen to deu kha ben. \i co
nhCrng
orbital d deu dien
dii
khoang mot nua so electron. Nang lugng ion hoa cho
thay trong nhung hgp chat vai so oxi hoa Ion
ho7i
*2.
hai ngu\ en to nay it co
kha nang tao lien ket ion [55, 56].
0 dang tinh khiet nhat W va Mo la nhung kim loai hoan toan mem \ a
gia cong de dang. Nhung them mot lugng nho cacbon \a
o\\
se lam cho W
tuang doi cung, don va kho gia cong: con Mo khi co mat
MIIC
\a
ox\
thi
lai
CO
cac tinh chat ket tinh cao. nen
MoO;
\a cac hap chat
chira
o\\
cua Mo
dugc them vao thep va cac hgp kim chong an mon
127.55.^-^S.

I
35.142].
So
dl
CO
cac tinh chat dac biet
na\
la do vo
dien
tu 5d co
nanii luaniz
Men
ket
cao \a
cung nha the ma W, Mo, hgp kim va mot vai hgp chat
ciia
chiing khong
thi
bi
thay the trong nhieu ung dung quan trgng trong cac
ITnh virc
khac nhau
ciia
ky
thuat hien dai (xem bang 1.3).
Bdng 1.3. Mot so dac diem
ciia
molypden vd vonfram
[6,
28.56.

104.134.135]
•
•
•
-7 .
Nguyen to
Khoi lugng nguyen tu
(g/mol)
Cau hinh electron
Ban kinh nguyen tu
(A*")
Tnc
("C)
Ts
CC)
Nang lugng ion hoa (eV)
Ii
I2
I3
Do cung (thang Morh)
Do dan dien (Hg
=
1)
Ty khoi
(g/cm)
The dien cue
Mo
95.94
[Kr]
4d'5s'

1,39
2623
5560
7,1
16.15
27.13
5.5
20.2
10.2
-0.2
W
183.85
[Xe]
4f"5d'6s-
1.40
3422
5927
7.98
17.70
24.08
4.5
19.3
19.3
^0.11
Mat khac do co nhiet do nong chay, ty trong. dp dan dien xep \ ao hang
cao nhat va ap suat hoi thap nhat trong cac kim loai: cong vai cac tinh chat
CO,
ly, nhiet tuyct vai ma W, co le, dap ung dugc nhieu nhat cac yeu cau khat
khe ve ky thuat cua vat lieu cao cap. Vai he so phat xa electron rat cao.
ngirai

ta CO the dung W de cai thien chat lugng cac hgp kim \ai cac kim loai khac
nhau. Vi vay W
thuo'ng
dugc
sir
dung nhieu nhat trong nganh cong nghiep
dien, dien tu (lam day
toe
bong den, den dien
lu chan
khong \a
\6
tu\en,
mavit dien, cac cue ong phat tia X ), ke den la cong nghiep
lu\en
kim
(hcrp
kim sieu cung, vat lieu cho nganh hang khong va vu tru,
khic d4u
tren kim
loai va thuy tinh, dao ggt, cit cao
tdc.)
[135, 141].
Cacbua vonfram rat quan trgng trong cong nghiep khoan khai thac
d^u
khi,
khai khoang kim loai va
dilu
thu vi hon la do it gay di
ling

cung nhu sieu
cung ma W khong bi mat do sang bong nen dugc
diing
lam d6 trang
sue
rk
dep.
CaW04
va
MgW04
dugc su dung rgng rai trong den huynh quang. cac
muoi khac cua no cung dugc
dting nhilu
trong cong nghiep hoa hgc [56.
129].
Molypden la mot kim loai rk cung, thuang su dung trong
chl
tao hgp
kim cua cac thep sieu
ciing
va sieu
bin.
Do co nhiet do nong chay
thAp
hon W
nen Mo dugc
diing
lam chan treo sgi
toe
bong den va lam tang do

bin
cua cac
loai thep
6
nhiet do cao. Cac
ling
dung khac cua Mo bao g6m: lam dien
cue
cho cac
16
thuy tinh nhiet dien; nguyen lieu cho ten
lua,
r6c ket, may bay, cdu
kien dien tu; su dung lam chat giam chay cho polyeste va
polyvinv
Iclorua.
WST
va M0S2 la
nhirng
chat co kha nang lam giam ma sat va chiu mai
mon
o
nhiet do cao, nen dugc diing lam chat boi tron kho hoac huyen
phii
ben
a nhiet do
Ion
(500"C);
Cac phuc sunfua cua Mo va W cung dugc coi la chat
phu gia hoa tan dau. Them nua, vonfram bronza va cac hgp chat khac cua Mo

va W ngay cang dugc su dung nhieu trong cong nghiep
xiic
tac. trong son,
muc in, chat uc che an mon. thuy tinh, gom
sir
\a men mau [6. 28. 56.
134].
1.1.3. Vai tro sinh hoc
ciia
molypden va vonfram
Ngay tu dau nam
1953 nguoi
ta da cong nhan Mo la mot
nguven
to \
i
lugng riit can thiet cho nhieu loai sinh vat. trong do co ca con nguoi. No la
thanh phan khong the thicu
ciia
mot vai
enz\
m quan trong cho cac chuv on hoa
trong CO the cua dong thuc vat. Trong cac en/v m
na>.
Mo co
chirc
nang nhu
mot chat mang electron de
xiic
tac cho cac qua

truih chuvcn
hoa sinh hoa
[125,
137, 147].
Doi vai con
nguai.
Mo can
thilt
cho it nhit 3 loai enzym: (1) oxidaza
sunflt,
can cho
chuyin
hoa cac sunfur aminoaxit.
N8u
oxidaza
sunfit thilu
hut
hoac khong co se dan
din
trieu chung
xhkn
kinh va
chit
sam; (2) oxidaza
xanthine, bao gom viec
chuyin
hydroxanthine thanh xanthine va xanthine
thanh axit uric; (3) oxidaza aldehyt oxi hoa purine, pyrimidine. pteridine va
ckn trong chuyen hoa axit nicotinic.
Chi

do an u6ng
thilu
Mo dan
din
ndng
do axit uric trong nuoc tieu va
huylt
thanh
thAp
va su bai tilt xanthine qua
muc [69, 125].
Ngoai ra Mo con la thanh phdn cua mot s6 vitamin va
chk
khoang
dugc su dung lam thu6c
chiia
bcnh
[24,95.109.128].
Su phat trien rang va
xuang
ciia
dong vat cung nhu con nguoi luon cdn mot
s6
nguyen t6 vi lirgng
trong do co Mo. Kha nang lam muc xuong, sau rang cua
tlo
giam di khi Mo
CO
mat trong nuoc cap va
thiie

an [63,74.84.1
12].
Davies
1975.
Rose 1968.
Burrell et
al.
1966 da phat hien ra moi quan
he
giua su thilu hut Mo va
sir
phat trien cua cac khoi u khac nhau, ma phan nhieu la ung
thir thirc
quan va
da day [24,27,36,71. 108]. Vi du: thilu hut Mo.
vi
khuan Aspergillus
fhivus
phat trien de gay
uns
thu gan cho done vat; hav nhu benh
Willson eav
ra do
Cu tich
luy
trong gan, nhung Cu co the tao phuc bac 3
\a'\
Mo \a S trong dieu
kien khu [49, 81]. Vi the de keo Cu ra khoi gan, nguai ta da su dung
tetrathiomolipdat amoni nhu mot tac nhan chua benh

ngp
doc Cu man tinh
mot each hieu qua [44. 50, 72,
99].
Doi vai thuc
vat.
Mo la thanh phan thiet \cu cho su phat trien cua
enzym khu nitrat va nitrogenaza. Cac
ca_\
ho dau can Mo
hon
ca\
trong khac.
boi vi vi khuan
con^
sinh
sonu tronu
not san re cua ca\ ho dau can Mo de co
dinh
nito
tu khi quyen. Neu thieu Mo thi
sir
san hoa co
the sc cham
lai \a
lugng
nito
dugc co dinh trong thuc \at se
hi gioi
ban. Du

\lo.
thirc \at sc phat
8
trien manh me, ham lugng protein tang
hom
va su tich
my
nito cung
Ian
hon
trong thuc vat va trong
d§t
[1, 105].
D4t CO
ham lugng chat huu co va Mo
th4p,
d4t
x6i mon hoac phong hoa
manh, dk cat, dat co ham lugng
s4t
cao va
d4t
axit (pH < 6,3)
diu c4n
b6
sung Mo
[21,51].
Ion molypdat va
s4t
la nhung thanh

ph4n
cdn cho vi khuan
ua khi, can cho vi khuan c6 djnh nito va la
dilu
kien dinh duang giai han cua
moi truang dat [69,
91].
Vonfram co vai tro sinh hgc han
chl
hon molypden
nhilu.
Mot s6
enzym oxi hoa
khii
su dung W
gidng
nhu Mo. Nhin chung W kim loai thuang
khong gay dgc, nhung tat ca hgp chk cua W
dIu
dugc coi la dgc cao voi sinh
vat [26,120,132,
136].
Nam 2002, TS. Carol H. Rubin (My) da cong b6 phat
hien ra moi lien he
giira
benh bach
c^u
va W
[136].
1.2.

HOA HOC VE MOLYPDEN VA VONFRAM
Trong cac hgp
chat.
Mo va W the hien tat ca cac trang thai oxi hoa
ciia
minh
(tii
-2 den +6), hinh thanh nhieu hgp chat khong ty lugng [55.
134.135.
141].
Boi the trong cac kim loai chuyen tiep. co le hoa hgc cua Mo
va VV
la
phijre
tap hon het [6, 55]. Muc oxi hoa thap (-2 den
^1) chi
xuat hien trong cac
phuc voi cac phoi
tir
co kha nang nhan cap electron d cua kim loai vao orbital
p trong trong phan tu phoi tu (vi du, hgp chat co kim)
va
do do phirc hinh
thanh kha
bin
[6, 93, 96].
Hoa tri khong (0) dien hinh la cac hop chat cacbonv
I ([Mo(CO)„] va
[W(CO)(,]),
CO

tinh chat giong cac hgp chat huu co [6. 55. 56].
Trang thai oxi hoa +2 khong the hien o Mo
v
a
W.
Nguoi ta
chi
biet den
Mo(Il)
la nhung ion da nhan claster. chung duoc lam
ben
nho
lien
ket kep
Mo-Mo
(2,01
A) [6. 56.
I54|.
d
muc oxi hoa
+3 (khone
dac
trirne,
dac
biet
la
V\
l6|).
Mo
hinh

thanh
mot so lugng rat
Idn
cac hgp chat vai cac phoi tu cho
dien tir
nhu
nito.
o\\
va
halogen. Ngoai ra, mot vai phuc cua Mo vai P va Se cung dugc hinh thanh. W
cung vay, nhung
s6
lugng cac hgp chit it han nhilu [39].
Vai trang thai oxi hoa +4, nguai ta da tim dugc cac hgp chit
bin
la
nhung oxit, ion phuc dang
MF4,
MCI4,
[M(CN)8]'-
va
MS2
(M la Mo hoac
W).
Chung chi bi nhung chit oxi hoa manh oxi hoa
din
anion
octaxiano-
([Mo(CN)8]^-
va

[W(CN)8]^-)
[154].
Muc oxi hoa c6 y
nghla
nhilu han ca cua Mo va W la (+5) va (+6), ma
dac trung nhat la (+6). Trong moi truang kiem chung
tin
tai
ehii ylu
duai
dang
M04^",
nhung trong moi truang nuac co tinh axit, mot ty le nhit dinh
cua chung
tin
tai duai dang
M02^'
[6, 20, 35, 55, 92,
96.
100, 150,
164].
Ca dung
djch
Mo(VI) va W(V1) khi axit hoa co mat cac anion chua oxy
(thuang la anion co oxy
ciia
P, Si, As ), thi cac hgp chit axit di da
(heteropoli) va cac polioxo- dugc hinh thanh. Tit ca cac axit nay
dIu
tan dc

dang trong nuoc, nhung muoi amoniaxit thi rit kho tan. Khi
kit
tinh tu dung
dich axit, cac hgp chat di da nay luon
o
dang hydrat va hoan toan ben trong
dung djch axit manh. So dT nhu vay la vi ban than axit di da la axit manh.
nhimg
proton dua vao he se khong tuang tac voi axit do va khong pha
hu\
dugc lien ket
Mo-O-Mo
hoac
W-O-W
do nhung anion don trung hgp lai. Tuy
nhien, khi tac dung voi kiem manh, chiing bi pha huy thanh nhung anion don
giong nhu hgp chat oxo- [35, 55,
56,
104].
1.2.1. Ion molypdat va vonframat trong dung dich
Nhu da neu a
tren.
Mo va W trong dung dich nuac ton tai kha ben a
trang thai oxi hoa (+6). Thuat ngu ion
'"xonframat
ha\
moKpdat"
dugc su
dung de bieu dien trang thai cua W(V1)
ha\

Mo(\'l) trong dung dich \a ky
hieu la
MO4"'.
Day la mot
each
bieu dien dan gian \
i
ion
na\
luon bi h\drat
hoa duoi dang mono-, di- hydrat va bi polime hoa \ai so
ngu\en
tu kim
loai CO
th^
len
d^n
16 trong phan tu tuy theo
^i}
axit cua dung dich [39. 48.
10
55,
56]. Dang ton tai cua Mo(VI) va W(VI) trong dung dich rit phuc tap, vi
trong do thuang co 2-3 qua trinh
ding
thai xay ra, hinh thanh mot hon hgp
chit
CO nhimg
dang ton tai khac nhau. Ban chit va
khdi

lugng
ciia
timg dang
phu thuoc vao nong do, nhiet do, pH va cac ylu t6 khac trong dung dich [35.
46,55,
100, 150, 164, 167].
•t
Chang han, trong moi truang pH > 6 co ndng do ion molypdat >
lO'"^
M
thi dang
chilm
uu the ban dau la ion
MoOa''.
nhung khi ha thip pH
xuing
anion M0O4 ' co the se ngung tu theo cac phan ung:
7
Mo04^'
+ 8
H^
c^
M07024''"
+
4
H.O
; (pH 5-6) (1.1)
8Mo04''
+12H'<^
MosO.^^"

+
6
H.O
; (pH 3-5) (1.2)
Dung dich axit
hon,
MoO.'^
sc dugc hinh thanh.
6
pH
gAn
0.9
MoO;
hinh thanh va ket
tiia.
Bo sung tiep
axit.
ket tua se tan ra vi cac anion goc axit
(SO4"
hay
cr)
tao vai Mo cac ion phuc co cong thuc
M0O2SO4
hay
MoO^CI:
(sunfatomolypdenyl hay cloromolypdenyl) [46, 55. 100.
150].
Cac dang va ty
le phan tram cua ion molypdat trong dung dich dugc tom tat a bang
1.4.

Bdng 1.4. Cdc dgng cua ion molypdat
a 20'C
[92]
[Mo(VI)],
mol/l
0 tat ca nong do
8-10
8-10
8-10
8-10
<3-IO
>3-IO
>3-IO
1
pH
>6
> 5
4
2-3
1
> 1
5-6
4-5
Cac dang chu yeu
Mo04^"
M0O4-"
(khoang 100%)
MoO4-"(30%);
[MoO(OH);,]"(10%);
H:Mo04

(60%)
H:Mo04
hoac
Mo(OH),
(ca
100%)
H:Mo04
hoac
Mo(OH),
(80%);
[H.MoOj]'
hoac
[Mo(OH);(H:0)]-
(20%)
chl
CO
dang monome (MoO.
H:0)
[Mo^O:4]""
.
[HMo<"):4]^'.
fll
Alo-0:4l'"
[MosO:,]'-
11
Doi vofi W(VI) Cling vay, a nhung dilu kien nhu tren cac
ion
polyvonframat co thanh
phin
khac nhau va phuc tap hon dugc hinh thanh [6.

28,
56, 135, 141]. Chang han, a pH 4-5, anion polyvonframat
bin la
H3W602i^'
hinh thanh theo can
bing
(1.4):
6
W04'-
+ 9
H"
o
H3W602,'-
+
3
H2O
(1.3)
Khi pH = 8, WO4 "
CO
the chuyen thanh
W30||^",
nhung a pH
=
1
kit
tiia
WO3
CO
the dugc hinh thanh. Su chuyin dich can bing
ciia

ion vonframat
trong dung djch dugc bieu dien trong hinh 1.1.
Tom lai, trong dung dich nuoc cac ion molypdat va vonframat luon co
xu
huong triing
hop
a
muc do cao. Khi co du axit, cac isopoly- nay bi pha
triing
hgp tao nen san pham cuoi
ciing
la M0O3 va
WO3.
pll=8
[WO4I
pH<3
pH=6,6
pH<3
[n3W,02,]
pH=6.6
I pH=6.6-6.]
>
[HW,0:ij'-
4
P
pH=4
5r
[H2W,204o]'-
[W,:04,
pH

pH>3
WO
Hinh
1.1.
Su chuyen dich cdn bdng giua cdc
dgng tdn tgi cua
IV(1 'I)
theo pH [4]
Trong cac hgp
chat.
Mo va W the hien so phoi tri la
4.
6 va 8 [96.
154,
168].
Nhirng chinh thuc hoa so phoi tri cua chiing la
ral
kho. \i nhung isopoly
hinh thanh da lam thay doi muc do polime hoa \a h\dral hoa. Mac dau vay.
Pauling va cong
sir
[102,
154]
cho rang so phoi tri 6 thuong xuat hien hon o
12
ca 2 trang thai hoa tri 5 va 6 trong dung dich la do cac orbital
lien kit
nay rit
ben vumg dugc hinh thanh bai
sir

lai hoa 2 orbital d vai cac orbital s va p.
De hieu ro su ton tai cac dang khac nhau
ciia
Mo(VI) va W(VI) cung
nhu so phoi tri 6
ciia
chung trong dung dich nuac, ta xem xet vi du tieu
bilu
la axit molypdic. Oxit
M0O3
rin hay axit
molydic
la mot monohydrat
M0O3.H2O (hoac dihydrat M0O3.2H2O) co ciu tnic
phli
tri 6 gom cac khoi
tarn mat
(MoOe)
(cau tnic nay cung thay trong polymolypdat nhu
[(NH4)6MnMo9032.8H20]).
Monohydrat khi hoa tan trong nuac cho dung
dich
CO
phan ung axit theo phuong trinh
1.4
(a-vilt 6
trang thai phoi tri,
b-vilt
duai dang thong thuang):
Mo

\
OH
OH
+
2H2O
OH,
jj^OH
.Mo
OH
2 M
OH
(1)
2H
+
HO.
HO"
Mo
OH
OH
(2)
4a
H2M0O4
+2H20^H2Mo04.2H20
—2H"
+
[M0O4.2H20]-';
(1.4b)
Cong thuc (2), dugc mo ta nhu mot phirc tetrahydroxo cua cation
molypdenyl
(VI) -

Mo02^^
va la mot cong thuc
thich
hgp cua ion molypdat
hay chinh xac
hon
cua ion monomolypdat [39, 46]. Su hinh thanh dang cation
nay dugc mo ta trong phuong trinh (1.5)
-1
2
HO
^OH
Mo
O
( 2)
+ 4H
OH
.
1 1
Mo^'"
OH
^
C )
^H,0
^H.O
(
3
1.5a
[M0O4.2H20]-'
+

4H'
-^
[MoO:
.4H;0]-
(1.5b)
Phuong trinh tren da giai
thich
ro su proton hoa cac nhom hydroxo
ciia
tetrahydroxomolypdenyl (VI) (cong thuc (2) theo phuong trinh
1.4),
sinh ra
dang tetrahydroxomolypdenyl (VI) (cong
thiie
(3) phuong trinh 1.5).
Tuang tu Mo(VI), tu axit monovonframie trong dung dich. co
thi
nhan
dugc mot lugng Ian, da dang cac vonframat-kim loai
chiia
kim loai va
vonfram a nhung ty le
moi
khac nhau, co s6 nguyen
tii
W khac nhau trong
phan tu [6, 39]. Nhung dang polime axit nay
thiiy
phan cham hinh thanh
hexavonframat

(H3W602i.H20)^"
[107].
Cung nhu Mo(Vl), W(VI) xuit hien
trong dung dich duoi dang
nhijng
anion polioxo- khac nhau
tiiy
thuoc vao do
axit va nhiet do dung dich [39, 135]. Trong moi truong
kilm
W(VI) a dang
WO4
',
nhung khi do axit tang dan, no thuc hien cac
biln
doi dang
thii
hinh.
roi on dinh thanh dang anion
"paravonframat
A""
(W-O24'")
va qua hang
gio.
hang ngay bien doi cham sang dang
"(3"
(H:W|2042"'").
axit hoa them nua
dang metavonframat
(H3W(,02i'")

dugc hinh thanh. sau do can bang dugc
thilt
lap [129, 135]. Tuy nhien, tu ban chat anion cua W(VI) rat kho xet doan cac
thanh phan trong dung dich vonframat khi co mat nhieu tac nhan tao phuc.
Chang han theo Busev
[39],
de hinh thanh mot chelat. dieu can thiet la
kim
loai
phai
o
dang cation trong dung dich. Dieu do da
tha\
ro doi
\6i
Mo
(ton
tai
can bang giua goc
M0O4''"
va cation
M0O2"
). Nhimg de giai
thich
su
hinh thanh chelat ma W la mot nguyen
tir
trung tam. thi su ton tai cua cation
vonframyl
trong dung dich nuoc can co nhirng dieu kien cu the.

Ha\
gia su
rang, cation vonframyl
(WO:"^)
rat giong mol\pden\l. thi khi do phai coi
anion vonframat la phuc
h\droxo
cua
(WO:'
)
^^^^}<^
^^ ^^^^
mono\onframat
dihydrat theo phuong trinh
(1.6):
WO2''
+
4
OH"
-^
[W0:(0H)4l'"
hoac
[W
0,.2Fi>0]-'
(1.6)
Khi do, ion vonframat co the bieu
dien iheo cou'd
thuc
i4)
\a (5).

14
y4
HO
OH
(4)
OH
,w
II
o
(5)
Trong phan ung vai eac tac nhan tao chelat anionic, W se trao doi mot
each
don gian cac nhom hydroxo
ciia
no cho cac nguyen tu
nhuong
dien tu
trong thuoc thu tao
phuc,
kem theo giai phong ion hydroxyl (phuong trinh
1.7).
Phuc
da hinh thanh se co do ben tang len
nha
hieu ung chelat
[113].
HO.
HO'
.W
O

.OH
OH
R
CH9"~CH9—R'
OH
(^H
HO
HO'
fl
S-
,w
II
o-
O H
R
CH,
CH.
20H
(1-7)
Co the khang dinh rang Mo(Vl) va W(VI) the hien xu huang phoi tri
manh voi oxy trong dung dich nuoc de hinh thanh cac phuc
hydroxomolypdenyl va hydroxovonframyl.
Rhi
axit hoa se
xa\
ra su proton
hoa mot phan nhung phuc nay tao thanh dang cation h\drat hoa. Mot phan
dang cation hydrat nay phan ung voi phuc anion h\ droxo
^ow
lai hoac \ai cac

phoi tu cho dien tu cua thuoc thu tao phuc anion de tao thanh polime
mol\
dat
va vonframat (co the a dang cation hoac anion phu thuoc
\ao pM
moi
mro-ng).
Boi the trong moi
tnrcmg
nuac, mot so dang khac nhau cua \\(\"I) \a
Mo(\'l)
luon luon co mat dong thai.
1.2.2.
Phijc
chelat
ciia
Mo va
W [3^)J
Vi la
nhunu
kim loai hiem nam trong phan lop d,
f
nen ca Mo \a
W deu