Nghiên cứu sự tạo phức của một số nguyên tố đất hiếm với Axit L-Aspactic và bước đầu thăm dò hoạt tính sinh học của chúng

^ ,9
BO
GíAO
DUC VA DÁO
lAO
TRaÓNG DAI IIOCTÓNG
MOP
MÁ
NÓI
KHOA HÓA - BÓ MÓN
MOA VÓ CO
LE XUAN
THANII
rV'
m<J
'
•
t í ,,
s
•.' <
Nc
•1 -
V"
JV.^
s
' . .
-A
;;.yí
í.
y
• •••

Vjí;?>
,.
.^
,/
NGHIÉN
cáu
SU TAO
PHlJC
CÚA
MÓT
SO
NGUYEN
TO
DAT
HIÉM VÓI
AXIT
L-ASPACTIC
VÁ
BUÓC
DAU
THÁM
DO HOAT
TÍNH SINH
HOC CÚA CHÚNG
Clujyéii ngánh
Mñ
so
Moa lioc
VÓ co
1.04.01

LUÁN
ÁN PHÓ
TIÉN
SÍ KHOA HOC HÓA HOC
Táp thé huóng din khoa
hoc
GIÁOSU-
1 -
PrS.
HÓA HOC
NGUYEN TRONO UYEN
GIÁOSU-
7
- PTS. HÓA HOC
NGUYEN
DÍNH
BÁNG
HA NO! - 1992
Lí
U G L TJ G
¿¿5 ±)1'J
f
"7
f
11
^'^^X^
THÚ'
HAI
:
Sfcl TL'CÍNG

7A
FHÜÜÍTG
?HS
'Ar
Trang
L
PHJU^
TElJ NH¿T
:
TÓNG '.^UAN
1.1-
2.6
liídc
ve các nguyen to dat biém
(ITTDK)
. 8
1.2-
Q^kc
aminoaxit
vá axit
L-aspactic.
12
1.5-
Kba
náng tac
pb\;:c
cua cao
ammoaxit
va
axit

Ir-asüactic
vdi
cae
ÍTTBH.
18
1.4-
Hoat tínb sinb boc cua axit aspactic va
mot so
aspactat.
26
1.5-
Mot so
pb\ídng pbáp
ngbien
ciiu sU
tao
pb^ic.
29
1.3.1-
PbUdng
pbáp cbuán
dS
do
pH.
1.3-2-
Pbuldng
pbáp pbo bong ngoai ngbien
cuu
cáu
tao pnuc cbat.

32
1.6- Tácb mot so
NTBH
nbe
báng pbu:dng
pbáp
sác
kí
long cao áp
(HPLG)
pba ngudc trac doi c.ap ion.
54
- Gac boa cbat da:dc
sii
dung.
59
II 2-
r.la.y
moc va dung cu.
^1
11.5-
V<i\2.ói\^
pbáp ngbien
cúu.
III
FHAN
THÚ
BA :
¿¿T ^A
ITGHITüN'

:¿U
III.1-
xác dinn '"dXéxn^ so pban
li
cua
aitit
L-éispactic,
báng
^ t>^n
tao
pniíc
vdi mot so ion dác
niem
Ln(lII)
va
cae
gia tri nam nbiet
iong
cua
cbung d
cae nbiét
do kbác nbau
bán^
TjnddnfT:
pbáp cbuán do do
pH.
ú.a
III.1.1-
zác
dinb báng so pbán

11
cua axit
50
III.
1.2-
Xac dinb náng so ben tao
pbUc.
III.1.;:;-
Giá tri các bám nbiet dong.
III.
2-
Tong bdp va ngbien
ciíu tina
cbat mot so
dat biém aspactat.
111.2.1-
Tong bdp
pbu'c.rin.
111.2.2-
xác dinb
ünann cban
các
ntrac rln
tbu
d;ídc.
III.2.5-
Fbudng pbáp quang pbo bap tbu
electrón
111.2.^-
Pbudng

-Dhk'o
lo do dan dien.
111.2.5-
Fnddng
pbáp quang pbo aong ngoai.
111.2.6-
Fb\¿dng
pbáp pbán
tícb
nbiet vi pbán.
III.3-
Tacb
La,
3e,
Pr,
M
vá 3m báng
pnj:dng
pbáp
sác kí long cao ap pba ngudc
cap
ion.
III.
3.1-
i\"boi
Got
sác kí.
III.
3-2-
Pbu'dng

pbáp
tbí
ngbiem.
111.3*3-
Inb
b^jfdng
cua nong do axit L-aspactic.
111.3.^-
Anb
bi/3ng
cua
pH
pba dong.
III.
5-5-
Anb
bijídng
cua nong do cbat tao
cap
trong pba
dong.
IIj.
.4-
üxXóo
dau tbám do tac dung
líc
cae su
pbat;
trili
cua mot 30 dat biem aspactat.

III.4.1-
lac
duní/-
'¿c ene
su nay mam cua bat dáu xanb
III.4.1.1-
Dinb
lijTdng
protein tbeo
pbiXdng
pbáp Lowry
III 1.2-
xác dinb
boaa
do
enzim cx-amilaza
tbeo

pbiídng
pbap
Heinkel.
III-4.1.3-Xac
dinb
cae
aminoaxit.
III.4.1.4—
Bina
l-ddng
Gacbonydrat tbeo pbudng pbáp
nbeno1-axi t sunfuri

c.
TT-
j-
.
(^
•
III
1.5-
Pbu'dng pbap tbi ngbiem.
1,5.1-
Kbáo
sat nong do
tac dune \tc
ebé cua
Lantan aspactat.
:il ^.l.
5.2- 3o sánb ánb
b^.ídng
^/c
ebé cua
pbói
tu:,
pbu'c
cbat va ion kim loai
Tang
31
63
73
76
77

88
39
9C
91
93
yo
Trang
111.4.1.5.3-
3o sanb ánb
biídng \iQ ebé
cua
La(HAsp)^.3H^0
vdi
Ge(HAsp)^.3H^0
vá
Gd(HAsp)^.'5H.^0.
"^
100
111.4.1.5.4- Dánb gia mot so cbx tieu sinb boa
III.4.2-
Budc
dáu ngbien
ciiu no^t
tínb
\io
ebé
s^j:
nbát trien té
bao
ung

tbU
cua
pbiíc Ge(liAsp) ,
.
í>'d^O
vá
'Gd(riAsp)-,
.3K^0
tren cbuot. 102
III.4.2.1-
Tbu
sd bo doc tínb cua
pbiic
Ge(HAsp)
3HpO
tren
cbuót.
3
III.4.2.2-
Kbao
sát boat txnb
ule
cbe ung
tbii
cua
GeCliAsp) ^.3H^C
vá
GdíHAsn) 3H^0
tren cbuot
^ ' ' ^ ,

I03
111.4.2.2.1-
xác dinb
ludng
té
bao
ung
tbU.
111.4.2.2.2-
Pbiídng
pbáp vá két qua tbí ngbiem.
lY.
PHAIT
THÚ"
TU
: tóTLUAN 106
Y
PHAN
TTTt^-
ÍTAM
: TAI
Li:SU THAIvI KHAO
. 108
M ó i)
A U
HÓa boc pboi
tri
cua
cae
nguyen to dat

biém(NTSH)
pbat
trien ngáy cáng manb me trong
nbüng thap
ki gan
dáy.
Viec
nghién ciiu
các
pbiic
cbat cua các
aminoaxit
la rat quan
tr9ng
cá
vé mát
boa boc pboi
tri
cung
nbií
sinb boa v6
cd.
Cae
amino-
axit
có
ít nbát lá 2
nbóm cbiie
:
nbóm

amin va
nbom
eacboxyl,
c6 kbá náng tao tbánb mot so dang
pbiic.
Pbán
uing giüa
cae
aminosLxit
vá kim loai có tbe xem
nbií
la pbán
uing
m.6
binb trong
be protein-kim loai pbán ánb dien bien cua
cae
quá trinb quan
trong xáy ra trong các cd tbe sóng. Gán lien vdi dieu do viec
ngbien
cúu sií
tao
pbiic giüa
axit L-aspactic vdi các
NTDH
eó
y
ngbia
quan trong.
Qua

các
tai lieu tbam
kbáo, cbung t6i nban
tbay tu:dng
tac tao
pbúe
cua cae
NTBH
vói axit L-aspaetie la van dé dang
dilóQ
nbieu nbá
nghién eüu
quan tám. Cae ket qua tbu
diXóc
eua
các
tac
giá kbác nbau ve pban
tUdng tac
tao
pbúc
trong dung
dicb
tbüdng
bát dong cá ve cd ebé tao
pbiic
vá tbánb pbán
pbiic
tao tbanb,
eling

nbu:
ve giá tri va dau cae bam nbiet dong.
Các
cong trinb nay van
cbtía
boán toan
dáy
du
dói
vdi tát eá các
NTDH.
ITgoái
ra, so c5ng trinb ngbien
cuM
vé các
pbúe
rán la
con quá ít
oi.
Xuát pbát
tijf
nban dinb dó, cbung toi manb dan
ngbien
ciSu
su!
tao pbu'c cua mot sé NTDH vdi axit L-aspaetic.
Giá tri
si
dung cua các NTDH cáng cao kbi cbung
diídc

tácb rieng ra kboi nbau, Tuv
nbién,
do các
ITTDH
có tinb cbat
rat gióng nbau
nén
viec tácb ebúng ra tbánb
tuiíg
nguyen
tó
riéng
re la mot van de kbó
kbán.
NGóJ*di
ta
tbiídns:
Idi
dune:
su"
kbác nbau vé kbá náng tao
pbúe
cua cae NTDH vdi các pboi
t¿
büu
cd trong
tbi/c
bánb tácb cbung. vi vay, pbán tiép tbeo cua
luán án la ngbien
ciíu

si dung axit L-aspaetic
nn\X
lá táe nban
tao
pbúc
trong viec tácb
cae
nguyen tó La, Ge, Pr,
M
vá
3m
báng pbudng pbap sác kí long cao áp pba
ngUdc cap
ion.
Ngoai ra, vi axit L-aspaetic lá mot loai
«<-caiiinoaxit
có boat tínb sinb
boe,
nén
nbiéu táe giá dá gán lien viec
nghién
eiíu
su* tao
pbUc
vdi viec kbáo sát boat tínb sinb boc
cua cae pbu'c aspactat tao tbanb
. 8
dáy, can pbái nói
tbém
ráng

trUde
1970 các NTDH
dvtóc
xem
nbU
kbong
có
giá tri vé
máf di.íác
tmb,
tuy nbien
cun^T
vdi
s\i
obat
trien cua kboa boc
con ngudi ngáy cáng tim ra nbieu cong dung cua các
NT£H
vá các
bdp cbat cua ebúng trong các
linb vUe kbae
nbau. Viec tim kiém
các cbat ebóng ung tbu:
d\ióc
dác biet
ebu
y trong tbdi gian gán
dáy. các phóng tbí ngbiem ngbien cúu, cong ngbiep
diídc pbám
vá

cae nba boa boc tren tbe gidi dá tong bdp bolo cbiét
xuát;
tx¿
tbiic
vat, vi sinb vat va dong vát bang nghin cbat dé
tbU
táe
dung
cbóng
un^:
tbií.
Gán lien vdi dieu dó, pban cuoi cua
luán
án,
ebúnec
toi ngbien cúu boat tínb úc ebé srt
ubát
trien cua
mot so
pbUc
rán dat biém aspactat tong bdp
du'de.
TÓm
lai,
xuát pbát tú
nbúng
nban dinb tren,
c'úng
vdi viec
dat

nUdc
ta vén có mot
trú lUdng Idn tai
nguyen vé các NTDH,
mué dicb
cua cong trinb náy lá ngbien cúu
su"
tao phúc eúa axit
L-aspactic vdi các NTDH, úng dung
sU
tao pbúc de tácb các NTDH
nbe báng pbiídng pbáp sác kí long cao áp pba
ngUde cap
ion vá
bUdc
dáu tbám dó boat tínb sinb boc cua mot só
d:át
biém aspactat
Cong trinb náy mong dude dóng góp pbán
ngbien cúu
cd
haxx
su"
tao pbúc trong he ion dát biém - axit
L-aspactic, lám
sáng
to
nbúng
tínb cbat dác
triíng

cua ebúng. Ngbien cúu
sú
dung be
pbúc tren trong viec tácb mot
so
NTDH
nhe
báng pbudng pbáp sác
kí long cao áp pba
ngu'dc cap
ion, cung
nbu:
ebi ra boat tínb úe
cbe
sU
pbat trien eúa mot só dát biém aspactat tong bdp
dUde.
I :?
íl
A
¡í
T
H
Ú N
H
Á
í
;
I
6

a
S
'-¿
U
A N
I.l.
30
LuyG
7^
123 .TGUT21T TCf DAT
EI^v.
(NTDH)
/"l,¿0,5o
7.
3ao gom
cae
ngayen
tó
^c,
Y, La va
day
lantanit
gom
IM-
nocuven
te
tú
Xeri
den
Tajtexi.

'^áu
binb dien
tií
cua cae
nguyen
te
Lantanit
co tbe
biéa
dien
b'ín'T
cong
th J.c ebuna
:
Is 2s
2p
ys
ap
;d 4s 4p td 4i -ts
a^P
ad
as
;
n tnay
doi tú
O dea
14, con
m
cnx
nban

bal giá tri lá
O
bo.ác
'.•^x
su:
kbac nbau
ve cau
truc nguyen
t\t
cua
cae
nguyen
to
trena
lo
eai tnl
bien
d
Idp
ta\'"
ca
tú
ngo.ni
váo,
má Idp
aax'
ít
ann
b'o'dng
íen

tinn enát
boa boc cua cae
nguyen
tó, nea các
lantanit
cUc
kx
gióng nbau
/~64 /•
DUa
vao
iác diem
xáy
dUng
pbán
idp
4f,
các
lantanit
XI.2-JC
enia
tnanb
bai
pbán nbóm.
Pban
nnóm
Xeri
: Ge Pr
lid Pm
.3m Eu

^Gd
Iban
nbÓT
Teebi:
'"^b
Z^v
"o Ir
i^m
Yb Lu
,
^'^-«.^
^'^+5,
''-«•'-J-
"-»-S "'-«••S
^-»-"^
1 ^x 1
'~ran';,
.aa^^
t'"
La
ten
Lu
b^n
Vin.a
eua
cae
ion dat
biém
cbam.
do cae

electrón
t.lng
tbem
a
^"de
dien
vao
Idr tbú bs
t^^
a^cai
a'aa
nén
ít anb
crf-la-;
-ler,
kxcb tb":dc
n
7,
a y
en
tú (
aa néj
la.ntanit)
.
xam
V
U
To
a-;' nen lantanit, Y
~

có
b'ia
kíno t dng tv
'^b-^"^
vi
vfy
ytri
ta-:dng
g.áp
trong
cae knoáng
san lantanit.
-:ea.nai
can^
á''^:5c
xem
tbuoc
các
JT-^n .nác
da txnn
enác
boa boc
c-iém
vi
trx
trung
gxan
gxu'a
nnom, ytri va cae lantanit
í

day,
dUa
váo su
tiídng
dóng vé
tín.^.
cnát,
nga'di
ta cnia
nbom dat
biei unann nai naóm
nno : nbóm Xeri Z :
37-o;)
nbóm Ytri
¿
:
,^9,¿4-71.
So
0X7 hoa cu?
0'¡c
lantanit
liídc
trinh.
bay •^ •i'i ío sgu
:
+4
+3
+2
3m
:ÍU

Yb
Ls Ge Fr
Nd
Fm Gd Tb Dy Ko
3r Tm
Lu
'Lrang
tbái oxy boa
-5-2
tbe bien 3 Eu, Tb vá 3m
(.3m(II)
kbong
^oen)
pbu ndp vdi cáu
nin.b electrón
4f^
3
2u(II).
(pbán
Idp 4r núa
bao boa) vá
4f.
'
Yb(II) (pbanldp
^f
bao boa)- Doi
vdi 3 nguyen tó nay trang tbai +2 de bi oxy boa tbánb
-^3.
Doi vdi
Xeri,.Ge(lV)

pbo bien
'aóa
Ge(III) pnú bdp vdi
cau binb
electrón
Ge(I7) :
33""
5p^.
DÓi
vdi Fr vá Tb, bac oxy
boa
I"'.^
cnx tbe bien trong cae bdp cbat rán,
Tb(IV)
có cáu binb
^Ipotron
la
4f*
Lantan va cae lantanit
d'-^di
dang kim loai có tínb kbú
manb.
Trong dung dicb ebúng ton tai
d^fái
dang các ion
''oea
Ln-
.
Ngcai
Xeri,

kbcng mot nguyen to nao ton tai trong dung dicb
d^-'di
dang ion Ln
"^. cáe
ion Ge
"^
tbe bien tínb oxy
boa
mann
trong moi
tr-"dng
axit. Gác ion
Eu""^
vá
d.ac
biet
Yb"'"^
vá
om'"*"
kbú cae ion
H
tbánb
H.
trong các dung dicb
n,-^dc.
Dung dicb cnúa các ion
La-^*,
"
^e^*,
Gd^"*"'

Yb'^*, Fu"'*,
Y^*
vá
oc'^'^
lá knong máu,
Fr-^"*":
máu xanb lá cay,
Nd""*";
txm bong. •
Hü^
: mau
abdt
vang va
x^
: mau bong.
w
trang tbái rán eúng
nbU tron3
aung dicb cae Ln(III)
tra"
L-^tntan
va Lutexi ec aaa
rbo
bac
t'aú
7di ene
cai dác
tri.:n^
trca~
vun,^'

'voaa
naa^^i,
kba kien va
t^^
np:oai ,
yóa
aac
eu^ aá
ion
Ln''
Ve eá ytri va
seanai
lá báu
naa^'
aa
nnaa vi
T.^a
khang fne
pba.n
biea
cbung trang dang dien
b:5i
cae
thuJc
tnu aban tien.
a\i
/
anién,
ta de
daña

xac
linb
Xeri kni eo
m 'i t e a e La n t a n i t k n a c nea no d t r a n
a;
i:
.a a
i
o
x:
v n o a +
4.
Ge nban
•
•
- •
biét Fr kbi
ce mlt
các lantanit kbác
n3; 'di ta tbv'dng Idi
dung:
kbá
aáa-^^
tao
tnaaxb
cae
ox^.í't
trons:
do nga.vén to nay
'dv'':^c

tim
taa'T
3 trang tbái
boa
tri 4. lo tbe tácn va xáe
:tinn
dinb
lalní^;
Eu.
:bi
kbi nó
tr^na
dung dien vé
trana
tnái
+2.'
i
Hydroxit cua Lantan vá các lantanit
In(Cr)-,
th'íe
té knong
tan trong
n^dc
vá cbx tbe bien tínb
aadd.
TÍnb
b'ad:?
eúa các
bydroxit gi.a.m dan kbi
chuyén

t-'-
Lant.an
de^.
Lutexi.
Zác
bydroxit
tan trong axit, kbong tan trcng
^l-fdng
tbúa amoniae vá
tron;
dung dicb
¿JH.
Gác bydroxit
(bav
các
muói
oadd) eúa cáe lantanit
két tua trong
knoán;^;
p.i
tú 6,5 - 3,3.
riydrcxiü
cua các nguyen to
- X
J
-
riéng le két tua 3 các giá
bri pH sau
:
/"

¿r.
J
Nguyen
tó
: La Ge Pr vá
x\d
om
Gd Dy Yb Lu
£tí
7,5-8,4
7,1-?,^
7,C-7,4
^,8
6,2
7,0
6,2-7,1
b,0
Kbi nung
La(OH)^
tao tbánb
La-j0,mau
tráng,
kbi có mát các vét
lantanit kbác no eó ánb xam.
íTbi
nung trong kb5ng kbi
Ge(Ca)^
ebuvén tbánb
GeO^-
Tbi nung nitrat bay oxalat

prazeodirn
bay
tecbi tao tbánb các oxyt eó taa.nb pban kbcng on dinb. Trong
các oxyt náy mot pban Fr
ba.v "^b
d
tr^ ng
tbai boa tri 4, mot
pbán d trang tbái
boa
tri
3-
2-1
t.jo
tbánb các oxyt loai nay
d'Vde
dún.a;
dé nban biét Pr kbi có mát
.cae
lantanit kbac.
.
.— "•
•
Gác florua, pbotpbat vá cacbonat cua Lantan va cae lantanit
ít tan trong
a\ldz
,
Gác florua ít tan ea trong cae axit. Gac
lantanit
pbán

nbóm Xeri tao tbánb các
sunfat
kep it tan vdi cae
sunfat
cua các kim loai 'kiém tbó.
.
các ion
Ln^*
tao nen két tua vdi axit oxalic trong moi
trudng axit yéu. Ngu:di ta
tbUdng Idi
dung
tinn
cbat nay de taca
Lantan va các lantanit ra kboi
cae
nguyen
to
kbac.
các muói clorua va nitrat
uan tct
trong
nu:de.
3o
vJi
các
ai^.,^xíxjQa
to no d kba náng tao pbu:c cua
cae
lan-

tanit
1^
kem
bdn, do
cae electrón
f bi cbán manb bdi
cae
elec-

tren
d
Idp
ngoai, va các ion
Ln-^
eó kxcb
tb^íde Idn lam
giám
l^-^e
bnt txnn dien vdi cae nboi tú. Vi vay, xet ve mát tao
pb-^dc
các
na:uvén
tó nav
t^^dn^
t'^
cae kim loai kiem tbo. Lien ket trong
pnuc
CiiU yéa
do
tudng

tac
tinn
lien.
jlrong
dav dát
niéa !'ná
a?ia7:_
tja
pbúe
t.5.n-a
lén
tbeo
ea.iéu
tán^
ao
taú
t'^
v.yc rr^a
to, dó la Jo
bí^a
kxnn cua eác ion tát biém
-^ia'ji
d^^n
né'i
l\:^e
'aút
txnb
tién :ai''rn
QA^
i en íát

biém va
pnéi
tú
xanb bdn.
:áe nguyen
tó dát biém có kbá náng tao
pbáre
tot
v.di
các
paói tú da phói vi .
'^Xxx'Xíyaix
nfdng
tao
pnúc
cua các NTDH vói cáe
nguyen tú ene táng
theo tbú tai O
>
N
> 3
./~3S,9.5 7
.
'¿u aao
tbánb cae pbúc ben
giúa
các
.^^i'DH
vdi eác pbói tú da phói vi,
d^ídc

goi lá biéu 'laz
cbelat,
có bán cbat
entropi.
Gbáng
ban vdi pboi
tú Dietylentriamin
pentaaj^etie
axit
H LrP,;
(8 cáng) cá abé tácn
tú cáu pbói
tri aqud
eua các ion dát biém 8 pnan tú
H^O
:
entropi
táng.
11 -
Ln(H,^G)^''"*'
-!•
GTPA^'
=
Ln(H^'^)^_^
DTFA""
+ SH^O
(1.1)^
Vdi cae pboi
tt
co vi trx pboi tri thap

hdn,hieu líng
cbelat
.a
.
se nbo
bJn,
bdi vi
s-X
tba.y dci so tieu pban do ket qua cua
s'X
tao pbúc la nbo
bdn.
Gbána
ban vdi pbói tú 5 cang
Triiminodiaxetic axit(HpIiVrDA)
co tne tacb tai 3aa
pnoi tri aqud
caá cae ion
dat biem
9
pbán
tú
nude
Ln(H
0)^"^^
3I^'iDA-~
= Ln(H.O) -
IiaDA^'
-^ 9H.0
(1.2)

¿a
¿
n—::?
x>
2.
tu,y nbien su: tbay doi só tieu pbán trong be la nbo bdn. 3o tieu
pbán d
vaj^óar-c^
trinb (1.1) tang tú 2 lea
r,
con 3 pbiídng trinb
(1.2)látú
4
-lea
10.
Tea
tó
tbú aai ani dinb 3\i tao tbanb
cae
n'aiic
ben cua
cae
NTDH
vH
eác rbéi tú da phói vi. lá do dien txcb cao cua cbung.
'Ti fdn^:
táe txnb dien
ííiúa
các
anión

da
rang
dien ticb cao : cae
polyamino
polycacboxvli.c
(complexcn),
cae oxyaxit vdi cae ion
dat biém lá
Idn,
trong kbi dó các pbói
t-'^
cáng
cita
thap , vi du
nbií
Gl~,
J;CZ
t^T:dng
tac
txnb dien
d
dá.y la yéu.
íjc
tbu tac
-obiíc
cua các Ln
"
la có so pbói tri
Idn
'adn

5, cáe so pbói trx kbác eó tbe eó lá
^, ":, ^.,
IG,
vá 12.
/^35
7
,?^í^-^di ta
cao
ring
mot trong
nbúng
nguyen nban lám cbo eác
NTDH ce
só oboi trx cao vá
cnay
doi la do các ion
lát
biém có
bka
kínn
ldn(La :
l, o
A
,
Lu"
:
",a3
A ), so vdx cae ion co kien
tnxídc
nno

(ví-ia
:
Al^"^
: G,65
A^_, :u ""^
:
C,34
A'^)eáe
pbúc bát dien
vji
aáe pboi tú 2 rang
IDTA^~
aao
znk'r.a
d
l^.:j
lá ít ben ban co
có
s'/'kéo
cáng''cáe
>/on-^
etylendia.nin.
3^1
va/ ebo
aea
eác pnoi
tú
DDTA •
eax
anié.n

mot
pa-an
cáu pnoi trx, pbán cáu pnoi tri con
lai co tne oi
cniéii
bdi các paói tú
/.nác,
vá dieu náy giái tníeb
sií
tao tbánb các
paúc
bon bdp
giúa
eác
Ln^*
vdi
SDTA
vá cáe aminc
-axit
/"94,
;»ó,123,131^7.
Gie
tbú .30 pboi
tri^
cao con gán lien
vái
bán
ebat
ion
(txnb.kbong

bao boa vá kbong dinb
hi^tdng
cua các
lien
két) eúa cáe pbúc dát
biém. Ban cbat náy
^'-n
lien vdi viec eác orbital 4f eúa eác ion
dát biém
cb^ía
d-^dc
lap
dáy bi cbán manb bdi các
electrón 53
vá
3p,
co
dó eác
clp electrón
cua pbói tú kbong tbe pbán bó tren
các orbital
a^xj*
Tuy nbién
na-rdi
ta aún.; dá
kb^-n^r
dinb mot
3^/
aong
gep

xac
axnn
cua cae
Ixen
ket cong boa tri
tron^^
s-r
tao
tbánn các pbúc
_lát
biém.
Z':íhxa,z
ban
nnj'
daa váa pbo IR cua các
- 11
I
pna!c
dat biem vdi
cae
complexon
ngv'di
ta la rut ra ket
luáxn
vé
su: cbuyen dicb mat do
electrón
ta::
pnoi tú
den

ion trung tám.
(có su
¿iám^'^*'''
so vdi
piíúc
cua muói cua các pnoi tú vdi cáe
kim loai Kiem; va dieu dó cbx có tne giái
tlnxcn
la có
s2
tao
tbánn
li-en
két cong
boa
tri
Ln-iѿ'38_/
1.2.
i:(l
A.'.INOAXIT
VA
:UCIT
A3PaGTIG.
A
Daa
vao
eaa tao
n^aadi
ta
pban

biet aai loai aainoa'cit
:
p'^inoaxit
"^^c^:
kh
on.^^
ven'?'
v
-
a'"'^án"'''xit
tbdm.
Doi
vai tr^^'dag
bdn cae aminoaxit
mac^
kbon.a
vonr
tuy tbeo
vi tri aaa cae nbom amin va nbcm
eaebox:'"l
tron ^ maca,
ng^idi
ta
pban
bieti>t;-,
;3-,
^- , va
/-aa.incacit.
R -
GH - COGE

R - GH
-
':;HJ
- GGOH
I
1
oc-aminoaxit
p-aminoaxit
Gác«r-aminoaxit
la nbúng bdp pban cua protein vá tbam
gia vao cae quá rrinn sinn boe qu.an
ürong naáu ^~15
7''
Luía vao
aac
tinn
axic
badd.các
aminoaxit con
dude
nban
biet tbanb
ba
nbom : nnóm trung tínb, nbóm axit (các aminoaxit
dicacboxylic) va nbom badd (cae aminoaxitdiamin)
f~lj-
Tr^t
o^aminoaxit
16^
gian nbat la glixin

,
trong pban tú
cbpit
nay
k.aong
eo
nc:u:^^én tií
cacbon bat doi con tát cá eác
-x-amin.
a:<:it
kbae deu la nbúng cbat
1aoat
d'^ng
^uang
boc, co kbá náng
lam
au.ay
m-J^
pbing rhan
0^1*0
cua
a-cb
sang.
la trona
pban
t'^'
cae
oc-aminoaxit
co ea nbom amin
lán

nnóm
eacboxvl,
nen
cáe.
aminoaxit eó tínb
l'ídn';
tínb. Tuy tbuoe vao
giá tri pH eúa moi tr
"6a\t
ma
cbúnF.;
có tbe
man:^;
dien
da^dna
boác
am. Gia tri pH ma d do aminoaxit kbong bi dicb cbuyen
d-idi
táe
dung eua dien
tr-'dng
Í X6z
goi la diem
dáng
dien cua aminoaxit
náy
(pl).
pl
cua
các*«-arainoaxit trung^tínb

ec
aiá
tri
t"ú
5,6 -
7;
doi vdi eác
oc-amincaxit
dicacooxylic
I3
tú
:
-
}^2^
lói
vdi cae
oc-aminoaxitdiamin
la tu' 9,7 -
lG,c
/
ij» arong -jra'dng
bdp cae aminoaxit trung txnb vói nnom
2^
kbong mang dien, diem
áang
dien la trung binb cong các tri só
pX
cua nnóm
eacboxyl
* a

vá nbom amoni
5
diem
•d'éxa^i^^
lien
cae
'X-aminoaxit
ton t.ai
dyái daña
các
ion
l^.xdng
c^íe.
Dieu náy
d-:^dc
xác nban
XXÍB.
váo
dú
kien
"obó
bón^
13
-
n."aoai
eua cbung kbong co cae dai
dac tr\^ng
ebo nbom eacboxyl
va
n.bóm

amin,
/
38_/
Quang pho hóng ngoai cua mot só tinb thé aminoaxit
dxXóo
do
bói Klots
vá
Gruen/""87_7,
Thompson/"129_7vá bái Hu3ain/"70
7
trong vúng
50
-
650
cm"
.
SiX
gán ghep các dai doi
vdio<-alanin,
glixin vá
o<-aminoizomalic
lai
diíde
tbij'c bien bdi cáe táe giá
Pukushima/'65 7
vá
Tsuboi
/"133,13^_7,
Dang ion

lu'dng
cu:c cua các aminoaxit trung tínb có tbe
bieu dien
du*di
dang :
mi*
.
^ ^ "^ -^ ^ •-
I
H
Fbán
líne
cua cae ion
l'tdn^
cíe
vdi axit
bo.lc
b.add eo
—
—' •
*
tbe biéu dien bdi các
pb-T'dng
trinb
Wñ*
(.2.1)
1
^
—> K
- G -

CCC}{
pH
( pl
H
—> -
E
-
G -
GOO"^H O
pH >
pl
1
-
H
2-lt
aspactic
C^H^N^',_^
.
'
133,1-,
kí bieu lá Asp lá mot
leal -^-a'^iinoaxit ce eb^^'a
b^i
nbcm earboxvl
, do do mot so
tac giá con ki bieu la
H^A3p^ '42,
66,121,132_7 . ixit aspactic
con
d'-^dc

goi la axit
aminosuex:inic,
axit
asparagic,
axit
aspara-
ginic,
axit
aminobutanedioie /
103_^7^
NH^
HOOG
-
GH.
- G - GOOH
-
I
H
tinn tne máu tráng ít tan trang
niidc
:
0,3b
/
l'-'-g
-^^'^í •^,775g
dci v5i
dóng pbán
DL)/~35_7jknong
tan
nrang

a-'da
vá éte
. /"28_7
iylot
só táe giá dá xáe dinb giá tri
pK
cua
axiu
aspactic
ún-a vdi
:?J:
pbán li nbu: sau :
R -
R
—
mit
1
^
1
1
H
NH^^
1 ^
1
H
GGO
-!•
GCC"+
ií
OH'

l/(.
-
HpA
HA"
H
H
H
H,jA
HA
I
A
J<^
(
*<-GOOH
)
(
2.5
)
(
2.^.
)
K,
(
p -GOGH
)
(
:^'.5
)
K,
^ NHt

)
J^yH:
a
O gia tri pH
tiídng
úng vdi
sii
pban li
K
y-fií^c
ít khi
da'dc
tao
tbanb,do
do các giá tri
K.
rat
it
khi dado
sú
dunj^
trong tínb toan các báng só ben tao
phúc/~97_7'V"!
v|.y,
mot só
t^c
gia
chx
txnb toan cae gia tri báng só pbán li cua
ax:it

aspactic úng vdi pbu'dng
trlnh( ^.4)vá(
£,
5)va kí hifu
la
K,
vá
K
mot
eacb
ta'dng
ifng.
Nhi/
vay pbu
hdp
vdi
c^c
pb^i'dnc,
triab
tren,
d
dnv K
c.hinh
lá
K ,,
va
F^cbínb
lá
Ka,.
Gao

g.Lá
tri
b^ínrj;
só pbán
li CU") axit
I-asrac
tic
tbeo mot so
t^c
gia
rTifdc trinb
báy
5
báng 2.1.
Bang
,.^.1
:
Giá
tri các
b-ing
só
pbOn
li cua axit L-aspgctic
(«r
-GOOH)
1,
¡'^
2,0
:)
pKp

(
p-GOOH)
3,70
4,0
3,90
3,87
3,88
(
-HH*
)
9,62
i,8
•-,1,64
1
r"
r-1
9,78
r.c
1
i an
0,1
_
0
0,1
^
3
Í5°G.
Tal lieu
•7
thna!

V:h
n0
i
/"97 7
/'
íí»,/
/"'+:),
54_7 .
/-21_7 !
a
57-7
Gae
¡aia
tri
h^na-
so
protón
boa
a'<it
aspactic d
cae nhi^t
<i"o kháe nh.^u
theo
Gunil
"P.
Iande¿fl287''tifdc chi
ra
d
bang 2.2 vá
p;iá

tri các bam nbiet
cTon.a
lien cuan
dn'dc cbi
ra 3 báng
2.5-
/32,
65,
108'_7
r'.gng
2.2
: Giá tri cáe báng só
protón boa
cua
a^it
aspactic.
Háaaso protón
boa
I
-
f^,2
M
(NaGlO^^)
25
IgK^
IgK,
:>,66
1,64
i2!2
3,b7

l,í<b
45^0
3,69
1,88
Banp;
2;
3
:
Gia tri cae bam nbiet
doner,
cua
S';"
protón
hoa
axit aspactic I
=
O,
2 I;(K:1) ^
t
= 25^G
Gac
nhomcbUc
cua axit
aspactic
f^<'
-GOO'

A H
Kcal
mol

1,7
1,85
1,^5
•-)
AS
d.v.e
Ibudng
Tai
lieu
pbap : tbam kbao
3
4
3,2
:
4,9 :
: T
0
G
:
/"108_7
: /'108_7
'•
¿~'^^J
••
¿-r.'.J
p
-GOO
: - OTip :
1,1 :
0,96 :

5,72
:
•
9,4 :
5,SS :
^,8
:
13 :
14,5 :
-0,6 :
12 :
26,8
:
11 :
G
.G
G
fn
:
/"108_7
=
Z"52_7
=
Z"65y
:
/'108_7
••
¿~'y¿J
•
/"^ay

G :
•ph'T'dng
pbap calo
ke.
T
:
D'ji'a
vao
S'/
pbu thuoe cua cae báng
.só
eán bing váo
nbiet
do.
Z"527
1 =
0
/
65_7 1 =
3i^
(KaGlO^j^)
iViot val
tinn cbat nbiet dong eua axit
L-asi
actic
trong
dung dicb
mide
con
dude ohi ra bdi/~137

7
Gac so lieu ve quang pbo bong ngoai cua axit
L-asx)actie
di/dc
Cbi ra 3 báng 2.4,
2.5,
v-á
.2.a.
-
16
Bang 2.4 :Các tan s6 dác triíng trong
phé
hóng ngoai eúa axit
DL-aspactic
(cm*
) (ghi
á\Xói
d^ng
phan tan min trong
nujol)
Z"7^.7
Tan
so háp thu
^'u'
qui
cbo
1684m
16 59ni
1
^/^7m

15^6t
I3:^^y
dai
G
- O
bat doi cua
GOOH
dno
doa'''
bien
daan
cua
-fTBl
a
dái 0 = 0
bát
íói
eua
G^^O"
dao don.T
bien
daña
cua
-TTÍT
. ^
• -•
dai
G
=
O doi

Ku'na;
cua GOO
m
manh
trung binb
y
-
yeu
Ean^
2.3
*
Cae tan só dác
truTng
trong
phó
hong ngoai
eúa;
axit DL-aspactic trong
mide (cia~^)/~112
7
Tan
só bap tbu
3
các pH
0,3 : 3
:
9
1725'n.3:
:
:l"^-^Om.s:

(1
r>'';i0y.r>(160Cm.r)
:
:1575m
1510t.r:15'Ot.r:1500t
l¿^20t.s:1415'n.s:
.r:
.r:
14
.
:
15'^'"'m r:
'
;
dai
dai
dai
dai
bxa.
dai
^i
qui
G
=
0 eua
a
T.
n
eua
G^:'0"^bát

nbóm
€^-
GOO
bát
ó
nbóm
G^
a
dang
Mí*,
icxr dci
cno
cae nbom
:
nbom
F-GOOH
:
dox
cua :
JOO
:
ói
eúa
cácí
0
:
doi xúng
:
xi.T'ní^;
chínb:

cua nbom
¿^GOO
;
17
W.'
_Y
Baup;
2.5
:
Cae tan sé dác
trUng
trong
phó borig
ngoai cua axit
* 1
DL-
aspactic trong
D2O (era
)/"ll2^7
Tan
30 háp
tbu
3 các pH
0,5
o
14
•^l.T'
qux
cho
1715m.s:

'
:
:1705t.s:
16
25y
.s:
16
25m.s:
1615in.s
:
.:1590m.s
1575rn.s
dai G
^
O eua
cae
nbom
COOD
dái G= O
cua nbóm -GOOD
dai
GOO~cua
nbóm -GOO"
dai
Ga'O
bát doi cua nbóm
-GOO"
dai GOO bát doi cua các
nbóm
COO"

ra
.3
m.r
t
.3
t.r
Pie manh va sao
C7nh,
Pie
manh va rong.
Pie
trung binb va
aáe
e^nb.
lie truna
binb vá rong.
Pie yéu va sác canb
Fie
yéu va rong,
Diia
váo phán úng cua axit aspactic vói
KOH,
táe giá Evans
./527 da
dieu che va
chi
ra cáu truc cua tinh thé muói
monokali
aspactat dihydrat.
Pnan ung eua

axit
L-asjractic
cung nbu cua ene
aininoaKit
vdi ninbydrin có y ngbxa quan
tron;^
troug
pbán tícb dinb tínb
cung
nbu
dinb
lafdng
các
arainoaxit¿^"*75J^.
Da so cáe aminoaxit •
pban úng vdi ninbydrin
t^o
thánh
00-,,
NH,
vá andebyt
tifdng
úng
úng
/"98,106,135,136^7,
-
18
./^'\ .OM
'
'

.2\/^\
/"
II
r^
-I RCiiCdOÜ—>í ¡1
f'y
-l-RCna-!
an., ¡
ivii
IÍ
•
N",
II
o
'
f^
\/'di
ax:it
aspactic
tgo
tbánb 2 phán tú
00^.
Amoniae,
GO^
vá
í^adebyt
tao thánh có thé xáe dinb dinb
l^dni^.
^Voái
ra, eó thé xác dinb eác

amlno^i^it
di/a
vao viec do
mat
do quang cua san pham máu
tim
xanb
dfde
tao tbanh
tu
pban
úng"
cua amoniac vdi ninbydrin vá san pbam
khu'
eua ninbydrin
/"
9:9
,'
100,
1^15
7
0
II
c.
^
0
II
/^\/\
I
II

C N-:C
II
I
í
II
O"
o
Ta
con có thé xac
dinb dinb lu'dng axit aspactic báng
cách cnuán
do vdi
guadinin
cacbonatri'18^
hay
glyoxan^llj/
hay
NaNH^HPO^/
115_7vdi
cbi tbi
cbung
la
bromocresol
txa.
Hodc
ta
có
tbe xac
dinb axit aspartic bang
phirdng

pbap chuan
do tao
phúc
vdi
íTgGl^jCbi
tbi lá
l-(
2-pyridilazo)
-2-naphthol
./"43
7
X.3.
KHA
NÁFG
T.flo
Fnnc
G'u
/\xiT
L-;\:;p.fiG'!^iG
V;1T
G^G
NGUYEN
T?^'
DAT
HITÜM.
n
cxc
oc-aminoax:it
la
tr'.^'dng

hdp
riéu"
cua
cae
complexon
các
clú
kien
ve cau tao va
dó
oan
cua
cae
phi'ic
cbat
«^-aminoaKit
vdi
cáe
Wr.'^H
có tbe
da'dc
giai
tbíeb
b3i mat so
lu
L
lu"t
x-r<^i_"
Cae
phan

Un.a
eua cae
N'n.i)[i
vdi
cae
complexon.
Gao
du
kien
náy
rat
li tbu,bdi
vi cae
Ct-uicinoaílt
tbaa ¡da
váo
tbana
pbán
cua
eác
J;é
oáo
sóng
va moi
tbonij
tin vé
tn'dng
tac
eu;^
ebúng

vdi các
cbat kbác
lá
qui
giá
TuC
cáu
tao cua
các
<•-aminoaxit
trung tínb
ta
tbáy
ráng
su;
phói
tri
cua các ion kim
loai
vói
nguyen
tú
nitd
dan den tao
thánh
các hdp
ehát
chelat
chu yéu xáy ra 3 pH
a

pl
/~
41
/
-
19
'Pbeo
r,ioeller/"l057t-ídng
tac
cua các
i^TDH
vdi các
a'Liinoaxit
xáy ra theo các pbán úng
d^ng
O
C
—OH
nn'*
—
J
CU
-
NH,
+
3M.''
(3.1)
Tuy nbien vé sau
3.0.Zviaginxep
¿"24,

25, .26_7
^^ ^^^^
ra
r^ing
phán úng
tu'dng tU
kh8ng xáy
ra
trong mol
tjni'dng
axit
ho'dC truna
tínb,
GUtijio
thánh các bdn cbat
vónr
cbi xáy ra khi
Viém
hón
dun^dich.
Gh^ng
han
n"^^^
trong hf
linGl.^-
NH^GH^GOOH -H^O
d bat ki ti le
nao
cua các cau tú deu
khonr-

tbáy có
sU
tbay doi
giá tri pH so vdi các giá tri so sánb. Fhó háp thu eua cae bon
hdp tren kbong tbáy có su' kbác biet
nao
so vdi pbo háp thu cua
cae
dung dicb
nndc
eúa các
linCl,.
o-;'
tbay doi vi
tri
dai háp thu
cbi
d-'dc
ah^n
tbáy trong
tra'dng
hdp kiém hóa bon hdp các clorua
dat biém vá glixin. S giá tri pH > 9 xáy ra
sU
phán
buy pbUc
t^io
thánh các dát biém bydroxit.
Trong moi
triídng

kiem các aminoaxit
tao
tbanh vdi
cae
i-^TDH
eác
hóp
cbat
vong
nhd các
nguyen
tú
nitd
cua nbóm amin,
dóng tbdi tbanb
pbán
eua
phUG
thay doi pbu tbuoc vao
ti
le
cae
cáu tú.
vi
du các hdp cbat glyxinat thay dai
tu
iK^'
un.
CH.
"12+

O
—
c=o
den
(3.2)
SU
t.^.o
tbanh
phi/c
báe
t'-'de
xac
nh§n
kbi
nublen
cúu
t^-'dng
táe cua các
NTFII
vdi
plixin
va
i->¿-alanln
b^'
i;-^
aáe
vh-^'dag
pbáp
do do dan dien riéng vá pH pbu tbuoc váo ti le eác cáu
tú/~25

.7
vé
s;
tao
pbii'c
CUP
các NTDH vdi axit aspactic có nbiéu
quan diem
khae
nbau.
'
Tbeo
Ryabcbikov
va
Terentevn,
tron;j,
só eác aminoaxit, các
nguyen té dát biém tao nen các phúc ben nbát vdi
a:<:it
aspactic
vá
a;cit
glutamicj/
37/Ket lu|n
náy lá boán
toan
máu tauau vdi
cáe
J;ét
quá cua

tac
gia
Vickery/"138
7-2''^"^'^^Í:,
rafit
có
gang
tácb
các
ItiDH
nhd các
bác
nbán tao pbúc lá các
aminoa-íit,
tac
giá
nbán thay ráng, trong só các aminoaxit kbao sát : bi.atidin,
glixin
, axit
aspac
tic,
a:>í:it
glutar(iiC;Xistin.
. .
cbi có
bis ti
din
-
20 -
vá vdi

inúc
do nhó bdn la glixin tao aen
cae
i,huc
ben vdi
cae
NTDH.,
bistidin
vá glixin lá các aminoaxit du./ nbát có pbói
tri vdi các dat biém bydroxit trong các duna dich trung tínb
bay
amoniac.
"Xheo "Hatvaev
vá
conr
táe/"21_/,
bang
^bn-lng
pbár ebuan
'^6
do
pu tac giá dá
di
(t.on
két
lu^m
r^n ^,
tM'dng
táe
gi.Ua

eác
^^'rPH
T.n
Ce
TT'^*
vá
Fd
vdi
axit
asnactie (r^/.)
co sU
t^o
cbolat
vá các
phúc binb thánh kbong
han ebé d cae
dí^ng
LnA*^
vá
LnA*^
.
Báng cácb
xáy
dung
d'idnQ
coar;
b^^o
tbanb bieu
dien
sU pbu

thu6c
cua
ñ
váo
pfA J(Hinh
5-1)
các bác giá da
tinb
toan
các
háng
só
ti^o
thánh
k-j^
t^i
ñ =
0,5
vá
k^
t^i
ñ =
1.
r-inh
a.l
: D "dng conís tao
tbánb
trona;
he
axit aspactic

—
•—'
. —
1.
Axit aspactic
— .ua
2.
j^xit
aspactic
- Ge
aat
hiem.
Axit aspactic
— Fr
3+
as
l
a
4.
'^xit
aspactic
—
Nd
Eána-
pbUdng
pbáp
chu.an
do
dien
thé táe gia

Gefola
¿^2>^J
da
di <Xea
két
luán
t^^'dng
tU
Betyaev
lá
phúc
^Inb
tbánb
3
i\a^
có
cáu
tjo
chelatcó thánh phan
lá
LnA"^, LnA*
,
LnA^T _
Khi nghién
cúu
sU t§io phUc
cua
La(lll)
vdi các
aminoaxit,

glixin,
prolin, vaiin,
metbionin,
serin, histidin, axit glutamic
vá axit aspactic
; du'a vao gia tri
Idn
bdn ca cua cae
báng
só
ben
tao
phúc
thu
dxLóo
trong tru'dng
hdp các
phói
tú lá
axit
aspactic
hay
axit glutamic
;
tac
giá
Kriss
/~30_7
da di den
két luán

các
axit aspactic
vá
axit glutamic
lá cáe
phói
tú ba
ráng.
Phúc cáng
ben khi só
vong trong phán
tú
phúc cáng
Idn
/"102_7.
(Can chú y
thém ráng,
két
luán
vé bán
ehát
ba
ráng
eúa phói
tú
axit aspactic
la ro rét
dUa
váo két quá
nghién

cúu
cua
tac
giá
Schmidbauer
(DÚc)
/~121__7
khi
phán tícb
cáu
truc
tia
X các
don
tinh
the
mangan(ll)
L-aspactat trihydrat
Ito(L-Asp)
3Hp0.
Cae két quá thu
dudc 3
dáy lá
boán
toan tUdng
tu!
so vdi
các
hdp
ehát tiídng tii

cua
Go(ll)
vá
Zn(ll))
- 21
Ma
vao
pti5
G"ü
(circul-ir dichrois'ü
:
tííih.
híóLi>¿
tiudrit^
sác
tuyn
tioan;
cSa c4c
dung
aich chúa aminoaxiit
vdi
rl-(III)^
ha.y Eu(III)
bác
giá Kabziii/"83,84_7 a ctil
ro
su'
tjo-
tlianá^các
v6ng cHelat

vdi
cíic
aminoaxit Idn
cC^n
n'^n
lien
vdi
sii plioi
tri CÜ3 nhS'a
amin
tront-:
các
dun;^
dich
trunK
tinh
'^c
gia
cijn>-
.ta chl
ra
rSng 3 pH ^ axit aspnrtic
r^n
t-hnrih
mot
phiíc
yéu hdn
-^erin V9
cae «aminoaxit kbae.
Kbi

np-bién cúu
an'
t.^o
pb^i^e eu.n
fío
'
'
v.n
Yb
'vdi axit
aspactic
(H,A) ;-3unar
di chx ra
rana:
/Í27j^^'
'^'^' ^''-'^ ^'^^^'^^
^*'?''^^
LnA^
vá can
büng
t.^o
phúc dien
rr\
nhU sau :
ln"'*'+
HA"
LnA
H
(:).i>)
vá dá dé

nabi
cau tao có thé co eua Ln.
=*/V^'^'"CH-CH,-COO-
"i
(ASPA)
r.
(In)
:
Ho
hay Tb
.
Giá tri eác báng
aó
ben cua cáe
nh'^'c
von»^
aspactat cua
mot
só
N'aaff
tbeo két qua ngbien cUu eua cae tac gia
tren
d^^dc
trinh báy
ó
bang
'^,1>
Baña;
3.1
:

Oiá
tri cáe báng só ben cua cae
pb'Uc
dang LnAsp ,
LnAsp"
,
JjiAsp^"
(oxit
aspactic
dl^^Asp)
vdi mot sé
L'TDH(phiídng
pbáp
cbuán
do do
pH,
I
=
0,1)
IgKj^
'+,9
5,0
••^,8
'I-,
53
La
Igiv^
^
'+,i!
3,'^

—
Ge
• Ir •
í'id
'
Ho
'
Tb
• , — '
lieu
ilsKj_lgK^lsK^:lgK^lsK^lgK^:lgK^lBÍ.^lsKyl^k^:l6K^:
¿|j|^
'
: - - - : - - - : - - -:-:-:
/-30_;?
:5,2 4,6 -
:5,4
4,8 -
:5,5
4.,n
_ :
_
:
-
i/^SlJ:
:5,1 3,6
^^ :S,2
5,P
2,9
:5,4.'M

3,1
;
_
:
_
:Z^5iy:
:S
36:^00:^-1277:
:,- - -
:5,14-
-: :
: :
^-,^^^j:
• • • *
>
•
i /"127
7
^ 5(^^G /4
5/
.
;Í
1
M
-
¿;^
-
Mót khuynh
hUdng
hoan toan kbác

dUdc
chi ra trong
tUdng
tac
tfLO
phúc giúa axit aspactic vá các NTDH. Gung báng phu'dng
pháp chuán
dd
do pH cáe táe giá sau da chi ra
3
dáy chi co
su!
t§L0
thánh các phúc axit dang LnHA hay LnHA vá
IinCHA)^»
các
tac
giá
Trivedi/~132_7
vá Agarwal
¿^2_7da
ctil ra
ráng
tUdng tac
giúa các ion dát biém Nd
*,
Sm''*
vá
Pr *,
Gd

vdi axit aspactic (HpAsp) chú yéu xáy ra theo
phUdng
trinh
Ln^*
+
H^Asp
-^
LnAspH^^.
H*
(3^^)
D\¿fa
váo
du'dng
cong
t§io
thánh biéu dien sU pbu tbuoc cua
ñ váo
Ig
[Asp
"] ,
Agarwal dá tínb
toan
các háng só
hén
t^i
ñ =
0,5
vá
ñ
=

1,5-
Giá tri eua eác
hara
nhiét dong
á\ióc
tinh
toan
tú
sU
phu thuoe eúa háng só can báng váo nbiet do.
TUdng tu, táe giá
Sunil
P.Panke
khi nghién cúu su* tao
phuc cua
Y
vdi phoi
tií
axit aspactic da
chi
i^a
ráng khong
có su giái phóng
protón
tú nbóm
-NH^
(dang
protón
hóa eúa
-NH ,)

trong suót quá trinh
t^o
phUc /~128 7» ááu eúa
ftH va
A3
la
tudng tu vdi các két quá
du-dc
dé
c|p
ó
các
tai
lleudo,
109,110/-
TUdng táe giúa
Y"'*
vdi axit aspactic con
dude
nghién
CUUL
bdi tac giá Yao /
14.2^7cung
háng phUdng pháp chuán do do
pH^
con báng phUdng pháp calo ké, theo
/"35,7,
phUdng trinh
(3.4.)
cung lá dác trUng cho phán úng

,tao
phúc
eúa
các NTDH phan
nhóm
Xeri vdi axit aspactic.
Gia tri cae háng só ben vá các thong só nhiét dong eúa
các phúc axit
á\ióc
trinh báy d háng
3«2«
Úng vdi cung
m6t nguyen
tó ta tbáy
ráng
có sU khác biét
Idn
ve giá tri các háng só ben cung nhU các
hám
nhiét dong
thu
ávíóc
bdi
cae
tac giá khác nhau. Ngoái ra, d cung mot nhiét
do theo
tac
giá Agarwal
/^^^.J
vá

Wojcieehowska
/~45 7 có
ST¿C
táng dan các giá tri háng só ben khi dien tícb bat nhán táng,
tuy nbién theo
Trivodi /"132_7
tbi giá tri eác háng só ben d
dáy táng kbá
m^nh
.
iviác
dáu cung chi ra ráng trong
dung
dich có
sU
t^o
thánh
các phúc dang
LnHAsp'^*^
La(HAsp)*,
khác vdi Sunil
/"l28
7,
các
tac
giá Agarwal
/"42^7,
Trivedi
ri3¿J
khi tínb

toan
các giá
tri
/íG,
m
vá
AS
chi
tinh
theo các giá tri háng só ben
b§tc
nhát.
các giá tri
A^H
yá
M>
thu dude theo Sunil lá khác ve
dáu so vdi Agarwal vá Trivedi. Ngoái ra,
mác
dau eó su gióng
Bang
3•2
'
.>
"•
u
*
\ ^
Giá tri cae náng so ben va cae
thon-;

so nhiét dong
cua các phúc axit (Pbudng pbáp
euuan
do lo
pH;
l=í.;,l)
:
Phúfc
cua
: La(TTT)
:
Oe(III)
: Fr(ITT)
:
M(III)
:
3T.(TII)
:
?:u(rrLJ
:
Gd(TIT)
: Y(III) :
:
lu(lTI):
•
• t°G
: 21
:
25
:

^5
: -11
:
Í5
45
: 35
: 25
: 30
: 50
:
3S
: 30
:.
50
^5.
25
35
^5
55
:
25
:
35 :
45 :
^1
:
:
Igk^
:
12,

'-f^
•
:
4,-^2
: 4,40
:
1^,6^
:
5,f-4
: 3,63
:
4,95
:
5,66
: 9,65
/I
.rio
1-,
•
•
1(^,6
5,15
5,01
5,643
4,75
:
4,77
:
4,.38
:

12,-^1
:
:
iGk,,
:
:
5,P0
:
3,7>J
: 4,60
: 6,7
'3,75
5,b6
5,67
3,5¿
:
3,34
:
3,36 :
•
(Kcal)
: mol
:
-^i,'^3
:
-6,73
: -7,82
:
-6,P0
•

-l'^,Pl
-7,02
-6,8.'J
-11,0 .
-11,4 :
-11,
) :
: (Kcal)
: !nol
:
-^6^
:
-4,13
:
-46,87
-3,21
'1,4
-A,0¿
•,14
-?:,ir'
+
2,1
':
A3
: ( cal )
:
mol.do
+
'),
6

^
+ .,,.'8
-l-%,5
^-11,88
'73,
tí
14,80
-16",8?
+ 16,'78
+15,70
-1¿I.3,4
+
4¿i-
Tai •
lieu:
•
tham:
khao:
/~45_7:
/~36_7:
/"33_7:
/-45_7:
/"4-2_7:
r^5_7:
/13
2/
:
/~23_7:
/1327
:

/"55_7:
/"
4,2_7:
/"l 58_7
ke)
- 24 -
nbau vé dáu eúa
AH
vá
^,
theo
Trivedi,
úng vdi cung mot
nguyen
toi
ta thay có sU táng manh giá tri báng só ben tao phúc
khi nhiét
d5
táng, con theo Agarwal d
day
có sU
giam
di chut
it
Cung báng phUdng pbap
difn
the, tac gia
Saxena /''120_7
dá chi ra ráng tUdng
tac

giúa
Nd-^
vá
Sm'^*
vdi axit aspactic
xáy ra theo ti le 1:5. CÓ le phán úng sau xáy ra
C^Od
H
V
I
^1
/"•
OOií
nooo HOOO -
CF,
-
} - rl '
'
5HOO0-0H,-,;-„_„ . ,„./V
x
" - ;-^H-,-^oo„
H H J '
~
I
'^
-
JOOH (3.i,)
•Jll
I
• '::ooií

ó
day.
La : Nd hay
Sm.
T4C
giá da
diia
váo phán úng tren do
tinh toan hám luldng
Nd vá Sm * trong
ph4p chuán
do
thl
tích
ding
dung dich chuán
axit aspactic, chi thi
xylen
da cam vá
alizarin
do
3
nhiét-
d5
phong.
NhU dá de cap
6
báng
3.1
vá

3-2,
ciing báng
phiídng
pháp
chuan do do pH,
tac
giá
Wo,jciechowska
/"45_7 gán dáy dá chi
ra ráng
ttídng tac
cua
La(lII), Pr(lII),
LuCllDvdi
axit aspactic
có tao thánh các
ph¿c
d^ing
LaHA^'^*, ErHA-*
vá
LuHA^*,
vá khác
vdi
Lu(lll),
La(lII)
vá
Er(lII)
con tao thánh các
ph¿c
dang

LaA*
vá^PrA*.
ft/aváo các
két qik nghién
cúu báng phu'dng pháp
cong huáng
ti>
h^t
nhán
tac
giá dá chi ra 3 day có
siJ tham
gia
phói tri
cüa
cá hai nhóm GOOH. Ngoái
s\i
khác nhau lán ve giá
tri^háng
só ben so vdi ket quá
c¿a
các
tac
giá khác
nhu'
dá chi
ra 3 báng
3-2,
dilu^cán liíu
y

ó
day lá khuynh huóng tao phúc
cixa
các NTDH náng lá hoán
toan trái ngif^c
vdi các
ket'quá
cua
Sunar
/~127
7.
-
25 -
Ngoái ra, tUdng táe tao phúc giúa axit aspactic vói
Pr(IIJ
vá
Nd(lll)
con
á\Xóc
nghién cúu báng phUdng pháp cUc
phó
/"S3__7;
giúa aspactat vói Ce(III) báng phUdng pháp chiét dung moi
/10?7.
giúa DL-aspactic vdi
La(III), Ge(III),
Pr(III) vá
Sni(III)
báng
phUdng pháp

chuán
¿6 do
d6
dan vá do pH trong dung dich
nUdc
cbúa
2<y/o DMSO
(dimethyl
sulfoxide)
/"119_7.
Mot só
tac
giá con
nghién cúu tUdng
tac
giUa các ion Nd(III) vá
Er(III)
vdi axit
aspactic báng phUdng pháp phó hap thu
electrón
/l44_/
; giUa
La(III), Nd(IIl),
Ho(lll)
vá
Lu(lII)
vdi axit aspactic báng
phUdng pháp pho háp thu
electrón
vá

MlR
/
9¿y;
giúa
La(IIl)
IjTddlI),
Ho(III),
Eu(III) vá Lu(III) vdi axit aspactic báng
phUdng pháp phó háp thu vá phát quang
/~93-7
; giúa Nd
*
vá
axit aspactic háng phUdng pháp phó UV -
VI3
vá hóng
ngo^ii
gán
/"90,91
7.
— —
N
Mot só
tac
giá da tong hdp vá nghién cúu tinh ehát cua
mot so dat hiem aspactat rán.
'
Cáe phúc rán eúa các NTDH vdi axit aspactic dUdc dieu
che có le dáu tién
bái

Vickery
/""138_7.
Pbúc thu
dvtOc
có thánh
phan lá
Ln^(C¿^H^N0¿^)
2.
Tac
giá Farooq
/~61_7
dá dieu che các
phúc dát hiém
M-(.Asp)2(H.O)^,
ó
dáy táe giá kí bieu axit L-as-
pactic lá
HAsp,
M : Y, La, Ge-Lu (trú
Bn)
nhd phán úng eúa các
dát hiém cacbonat
mdi
dieu che vdi axit L-aspaetic theo dung
he só ti
lUdng
trong dung dicb nUdc. Gac dác
tinh
cua phUc la
dude

xác dinh nhd
các.
phUdng pháp phán tích nguyen tó vá phán
tích nhiét trong
lUdng,
dd dan dien phán tú vá momen tú.
Tac giá Gsoeregh (Thuy Dien)
/"56
7 da
tóng
hdp dUdc
tinh thé
Ho(L-Asp)Clp.6HpO
. Qua phan tích cáu truc táe giá
dá chi ra ráng các ion
Ho"'
có só phói
tri
8 vdi cae lien két
qua
3
nguyen tú oxy
(H^O)
vá 3
nguyen
tú oxy
eacboxyl
eúa 3
nhora
aspactat. Tinh the bao

gom cae
mach polyme Ho-aspactat-HpO
song song.
Táe giá
Ibrahim
S.A. /"71_7(Ai
C|LP)
dá tong hdp vá nghién
cúu
tinh ehát
cua các phúc eúa Ce(III) vdi mot só aminoaxit.
Cae dác
tinh
eúa phúc lá dude xác dinh háng các phUdng pháp
phán tích
nguyen
tó, pho hóng
ngo^i
vá do dan dien.
Cae
amino-
axit 5
day
xú sU nhu eác phói tú 2 hay 3 cáng vdi
lien
két
dUdc
thuc
hién qua nhóm eacboxyl vá qua
nguyen

tú
N
cua nhóm
tx-arain*
- 26 -
TÓm
lai, ta thay tUdng táe
t^o
phúc giúa các NTDH vdi
. axit aspactic dá vá dang dUdc nghién cúu. SU có mát nhiéu
cdng trinh gán dáy nghién cúu vé các tUdng
tac lo^i
náy :
/"45,
56 , 71 , 90 , 91 t
1^2
,
144_7,
chúng tó day lá mot
van dé dang dUdc quan tara. SÓ cong trinh nghién
cuU
sU fc^o
phúc cua các NTDH vdi axit L-aspactic trong dung dich chu
yéu báng phUdng pháp chuán do do pH. SÓ cong trinh lá
khéng
nhiéu vá chUa dáy dú nhát lá
d&i
vói các NTDH náng vá
thUdng
bát dóng. SU

bát
dóng
3
day thé hién cá vé cd
che
t^p
phúc
cung nhu thánh phán phúc
t§io
thánh, vé giá tri háng só hén
cung nhu dau vá giá tri cáe hám nhift
ddng.
Con só cong trinh
nghién cúu phúc rán cua các NTDH vdi axit aspactic lá con
quá ít ói
/"56
, 61 ,
71 ,
138_7.
Xuát phát tú nbúng
nh§in
dinh
tren
vá nhúng y nghia quan
trong ma ebúng
t6i
dá dé cap
3
phán
1.2,

1.3
cung nhU se dé
c§Lp
5 phán Í.4, chúng t5i manh
á^n
nghién cúu sU tao phúc eúa
mot só NTDH vdi axit L-aspactic trong dung dich chú yéu
báng phUdng pháp chuán do do pH cung nhU tóng hdp va nghién
cúu tinh ehát oúa mot só phúc rán cua chúng.
1.4
: HOAT TÍNH SINH HOC CÜA AXIT ASPACTIC
vA
M5T
S6"ASPACTAT.
NhU da dé
c§Lp 3
Phán
1.2,
axit L-aspactic lá mot
1O§LÍ
¿X-aminoaxit
có hoat tinh sinh hoc, vi vay nhiéu táe giá dá
gán
lien
viec nghién cúu sU
t§io
phúc vdi viec kháo sát
ho^it
tínb sinh hoc eúa các phúc aspactat
t^o

thánh /~45 , 68 ,
79_7t
/"lll
, 115_7
va
dá chl ra
d\ióc
nhieu úng dung
qui
báu trong
nhiéu
linh
vUc nong
nghifp,
cbán nuoi vá y hoc.
^
Axit aspactic có táe dung úc
che
sU phát trien eúa lúa
ra^ch,
ngé
vá dau
ó
nong dó
^
0,0Í%.
SU trung hóa axit
L-aspabtic
báng
NaOH

hay
NapCO^
lam mat
tac
dung úc
che
eúa nó vá lám
táng dd máu md eúa dát
/"126_7.
Tuy nhién, theo patent
/"'82_7
axit aspactic dá dUdc sU dung cung vdi các muói nitrat eúa
canxi,
magié,
sát vá kem dé hón cho re
cay
trong. Phán eó táe
dung giái sU nhien
ddc
Al vá các kim loai náng
ó
re. Ngoái ra,