Bài giảng Hiện tượng cảm ứng điện từ Vật lý lớp 9

PHÒNG GD&ĐT QUẢNG BÌNH
TRƯỜNG THCS & THPT DƯƠNG VĂN AN
GIÁO VIÊN THỰC HIỆN: NGUYỄN NGỌC VINH
Chào mừng các Thầy, Cô giáo đến dự giờ thăm lớp !
KIỂM TRA BÀI CŨ:
Câu1: Phát biểu qui tắc nắm tay phải và qui tắc bàn tay trái?
TRẢ LỜI :
* Qui tắc nắm tay phải:
Nắm bàn tay phải, rồi đặt sao cho bốn ngón
tay hướng theo chiều dòng điện chạy qua các
vòng dây thì ngón cái choãi ra chỉ chiều của
đường sức từ trong lòng ống dây.
* Qui tắc bàn tay trái:
Đặt bàn tay trái sao cho các đường sức từ
hướng vào lòng bàn tay, chiều từ cổ tay đến
ngón tay giữa hướng theo chiều dòng điện
thì ngón tay cái choãi ra 90
0
chỉ chiều của lực
điện từ.
KIỂM TRA BÀI CŨ:
Câu 2: Phát biểu qui tắc nắm tay phải và qui tắc bàn tay trái.
TRẢ LỜI :
* Qui tắc nắm tay phải:
Nắm bàn tay phải, rồi đặt sao cho bốn ngón
tay hướng theo chiều dòng điện chạy qua các
vòng dây thì ngón cái choãi ra chỉ chiều của
đường sức từ trong lòng ống dây.
QUAN SÁT HÌNH ẢNH
QUAN SÁT HÌNH ẢNH
ĐINAMÔ Ở XE ĐẠP

ĐINAMÔ Ở XE ĐẠP
Xe đạp của mình không
có pin hay acquy mà
chỉ có một bình điện,
gọi là đinamô. Không
hiểu trong đinamô có
cái gì mà khi quay cái
núm ở trên thì đèn xe
đạp lại sáng?
Đinamô có cấu tạo
và hoạt động như
thế nào?
[TIẾT 32: HIỆN TƯỢNG CẢM ỨNG ĐIỆN TỪ
[TIẾT 32: HIỆN TƯỢNG CẢM ỨNG ĐIỆN TỪ
I. Cấu tạo và hoạt
động của đinamô
ở xe đạp
I. Cấu tạo và hoạt
động của đinamô
ở xe đạp
II. Dùng nam
châm để tạo ra
dòng điện
II. Dùng nam
châm để tạo ra
dòng điện
III. Hiện tượng
cảm ứng điện từ.

III. Hiện tượng

cảm ứng điện từ.

1. Dùng nam châm
vĩnh cửu
1. Dùng nam châm
vĩnh cửu
2. Dùng nam châm
điện điện
2. Dùng nam châm
điện điện
[TIẾT 32: HIỆN TƯỢNG CẢM ỨNG ĐIỆN TỪ
[TIẾT 32: HIỆN TƯỢNG CẢM ỨNG ĐIỆN TỪ
I. Cấu tạo và hoạt
động của đinamô
ở xe đạp
I. Cấu tạo và hoạt
động của đinamô
ở xe đạp
II. Dùng nam
châm để tạo ra
dòng điện
II. Dùng nam
châm để tạo ra
dòng điện
III. Hiện tượng
cảm ứng điện từ.

III. Hiện tượng
cảm ứng điện từ.

1. Dùng nam châm
vĩnh cửu
1. Dùng nam châm
vĩnh cửu
2. Dùng nam châm
điện điện
2. Dùng nam châm
điện điện
I. Cấu tạo và hoạt động của đinamô ở xe đạp.
I. Cấu tạo và hoạt động của đinamô ở xe đạp.
1. Núm
- Ngoài ra cuộn dây
nối tới bóng đèn.
2. Trục xoay
3. Nam châm
4. Cuộn dây quấn
quanh lõi sắt non
+ Cấu tạo:
[TIẾT 32: HIỆN TƯỢNG CẢM ỨNG ĐIỆN TỪ
[TIẾT 32: HIỆN TƯỢNG CẢM ỨNG ĐIỆN TỪ
I. Cấu tạo và hoạt
động của đinamô
ở xe đạp
I. Cấu tạo và hoạt
động của đinamô
ở xe đạp
II. Dùng nam
châm để tạo ra
dòng điện
II. Dùng nam

châm để tạo ra
dòng điện
III. Hiện tượng
cảm ứng điện từ.

III. Hiện tượng
cảm ứng điện từ.

1. Dùng nam châm
vĩnh cửu
1. Dùng nam châm
vĩnh cửu
2. Dùng nam châm
điện điện
2. Dùng nam châm
điện điện
+ Hoạt động:
Bánh xe quay -> núm đinamô quay -> trục quay -> nam
châm quay trong lõi sắt non có quấn cuộn dây -> cuộn
dây nối với bóng đèn của xe -> đèn sáng.
N
N
SN
S
S
N
nuùm
Trục quay
Nam châm
Sắt non

Cuộn dây
Bóng đèn
I. Cấu tạo và hoạt động của đinamô ở xe đạp.
I. Cấu tạo và hoạt động của đinamô ở xe đạp.
[TIẾT 32: HIỆN TƯỢNG CẢM ỨNG ĐIỆN TỪ
[TIẾT 32: HIỆN TƯỢNG CẢM ỨNG ĐIỆN TỪ
I. Cấu tạo và hoạt
động của đinamô
ở xe đạp
I. Cấu tạo và hoạt
động của đinamô
ở xe đạp
II. Dùng nam
châm để tạo ra
dòng điện
II. Dùng nam
châm để tạo ra
dòng điện
III. Hiện tượng
cảm ứng điện từ.

III. Hiện tượng
cảm ứng điện từ.

1. Dùng nam châm
vĩnh cửu
1. Dùng nam châm
vĩnh cửu
2. Dùng nam châm
điện điện

2. Dùng nam châm
điện điện
* Thí nghiệm 1:
Làm thế nào để tạo ra dòng điện
với các dụng cụ đã có?
II. Dùng nam châm để tạo ra dòng điện.
II. Dùng nam châm để tạo ra dòng điện.
1. Dùng nam châm vĩnh cửu.
1. Dùng nam châm vĩnh cửu.
[TIẾT 32: HIỆN TƯỢNG CẢM ỨNG ĐIỆN TỪ
[TIẾT 32: HIỆN TƯỢNG CẢM ỨNG ĐIỆN TỪ
I. Cấu tạo và hoạt
động của đinamô
ở xe đạp
I. Cấu tạo và hoạt
động của đinamô
ở xe đạp
II. Dùng nam
châm để tạo ra
dòng điện
II. Dùng nam
châm để tạo ra
dòng điện
III. Hiện tượng
cảm ứng điện từ.

III. Hiện tượng
cảm ứng điện từ.

1. Dùng nam châm

vĩnh cửu
1. Dùng nam châm
vĩnh cửu
2. Dùng nam châm
điện điện
2. Dùng nam châm
điện điện
Hãy quan sát thí nghiệm và trả lời
C1 – sgk trang 85
* Thí nghiệm 1:
II. Dùng nam châm để tạo ra dòng điện.
II. Dùng nam châm để tạo ra dòng điện.
1. Dùng nam châm vĩnh cửu.
1. Dùng nam châm vĩnh cửu.
[TIẾT 32: HIỆN TƯỢNG CẢM ỨNG ĐIỆN TỪ
[TIẾT 32: HIỆN TƯỢNG CẢM ỨNG ĐIỆN TỪ
I. Cấu tạo và hoạt
động của đinamô
ở xe đạp
I. Cấu tạo và hoạt
động của đinamô
ở xe đạp
II. Dùng nam
châm để tạo ra
dòng điện
II. Dùng nam
châm để tạo ra
dòng điện
III. Hiện tượng
cảm ứng điện từ.

III. Hiện tượng
cảm ứng điện từ.

1. Dùng nam châm
vĩnh cửu
1. Dùng nam châm
vĩnh cửu
2. Dùng nam châm
điện điện
2. Dùng nam châm
điện điện
Vậy dòng điện xuất hiện trong cuộn
dây kín ở những trường hợp nào?
Vậy dòng điện xuất hiện trong cuộn
dây kín ở những trường hợp nào?
C1: Dòng điện xuất hiện trong dẫn kín trong các trường
hợp : + Di chuyển NC lại gần cuộn dây.
+ Di chuyển NC ra xa cuộn dây
Quan
sát
* Thí nghiệm 1:
II. Dùng nam châm để tạo ra dòng điện.
II. Dùng nam châm để tạo ra dòng điện.
1. Dùng nam châm vĩnh cửu.
1. Dùng nam châm vĩnh cửu.
[TIẾT 32: HIỆN TƯỢNG CẢM ỨNG ĐIỆN TỪ
[TIẾT 32: HIỆN TƯỢNG CẢM ỨNG ĐIỆN TỪ
I. Cấu tạo và hoạt
động của đinamô

ở xe đạp
I. Cấu tạo và hoạt
động của đinamô
ở xe đạp
II. Dùng nam
châm để tạo ra
dòng điện
II. Dùng nam
châm để tạo ra
dòng điện
III. Hiện tượng
cảm ứng điện từ.

III. Hiện tượng
cảm ứng điện từ.

1. Dùng nam châm
vĩnh cửu
1. Dùng nam châm
vĩnh cửu
2. Dùng nam châm
điện điện
2. Dùng nam châm
điện điện
Câu hỏi C2 – sgk trang 85
C2: Dòng điện xuất hiện trong cuộn dây dẫn kín trong các
trường hợp :
+ Di chuyển cuộn dây lại gần NC.
+ Di chuyển cuộn dây ra xa NC.
II. Dùng nam châm để tạo ra dòng điện.

II. Dùng nam châm để tạo ra dòng điện.
1. Dùng nam châm vĩnh cửu.
1. Dùng nam châm vĩnh cửu.
[TIẾT 32: HIỆN TƯỢNG CẢM ỨNG ĐIỆN TỪ
[TIẾT 32: HIỆN TƯỢNG CẢM ỨNG ĐIỆN TỪ
I. Cấu tạo và hoạt
động của đinamô
ở xe đạp
I. Cấu tạo và hoạt
động của đinamô
ở xe đạp
II. Dùng nam
châm để tạo ra
dòng điện
II. Dùng nam
châm để tạo ra
dòng điện
III. Hiện tượng
cảm ứng điện từ.

III. Hiện tượng
cảm ứng điện từ.

1. Dùng nam châm
vĩnh cửu
1. Dùng nam châm
vĩnh cửu
2. Dùng nam châm
điện điện
2. Dùng nam châm

điện điện
- Có thể dùng nam châm vĩnh cửu để tạo ra dòng
điện trong cuộn dây dẫn kín.
- Dòng điện xuất hiện trong cuộn dây dẫn kín khi
ta đưa nhanh một nam châm lại gần hay ra xa một
đầu cuộn dây đó hoặc ngược lại.
Nhận xét:
II. Dùng nam châm để tạo ra dòng điện.
II. Dùng nam châm để tạo ra dòng điện.
1. Dùng nam châm vĩnh cửu.
1. Dùng nam châm vĩnh cửu.
[TIẾT 32: HIỆN TƯỢNG CẢM ỨNG ĐIỆN TỪ
[TIẾT 32: HIỆN TƯỢNG CẢM ỨNG ĐIỆN TỪ
I. Cấu tạo và hoạt
động của đinamô
ở xe đạp
I. Cấu tạo và hoạt
động của đinamô
ở xe đạp
II. Dùng nam
châm để tạo ra
dòng điện
II. Dùng nam
châm để tạo ra
dòng điện
III. Hiện tượng
cảm ứng điện từ.

III. Hiện tượng
cảm ứng điện từ.

1. Dùng nam châm
vĩnh cửu
1. Dùng nam châm
vĩnh cửu
2. Dùng nam châm
điện điện
2. Dùng nam châm
điện điện
2. Dùng nam châm điện điện.
2. Dùng nam châm điện điện.
Hãy quan sát thí
nghiệm 2, trả lời C3
sgk trang 86
C3: Dòng điện xuất hiện trong cuộn dây mắc
đèn Led khi đóng hoặc ngắt mạch điện của nam
châm điện
* Thí nghiệm 2:
II. Dùng nam châm để tạo ra dòng điện.
II. Dùng nam châm để tạo ra dòng điện.
[TIẾT 32: HIỆN TƯỢNG CẢM ỨNG ĐIỆN TỪ
[TIẾT 32: HIỆN TƯỢNG CẢM ỨNG ĐIỆN TỪ
I. Cấu tạo và hoạt
động của đinamô
ở xe đạp
I. Cấu tạo và hoạt
động của đinamô
ở xe đạp
II. Dùng nam
châm để tạo ra

dòng điện
II. Dùng nam
châm để tạo ra
dòng điện
III. Hiện tượng
cảm ứng điện từ.

III. Hiện tượng
cảm ứng điện từ.

1. Dùng nam châm
vĩnh cửu
1. Dùng nam châm
vĩnh cửu
2. Dùng nam châm
điện điện
2. Dùng nam châm
điện điện
- Có thể dùng nam châm điện để tạo ra dòng điện
trong cuộn dây dẫn kín.
-
Dòng điện xuất hiện trong cuộn dây dẫn kín trong
thời gian đóng và ngắt mạch của nam châm điện.
- Dòng điện xuất hiện trong cuộn dây dẫn kín trong
thời gian dòng điện của nam châm điện biến thiên.
Nhận xét:
2. Dùng nam châm điện điện.
2. Dùng nam châm điện điện.
II. Dùng nam châm để tạo ra dòng điện.
II. Dùng nam châm để tạo ra dòng điện.

[TIẾT 32: HIỆN TƯỢNG CẢM ỨNG ĐIỆN TỪ
[TIẾT 32: HIỆN TƯỢNG CẢM ỨNG ĐIỆN TỪ
I. Cấu tạo và hoạt
động của đinamô
ở xe đạp
I. Cấu tạo và hoạt
động của đinamô
ở xe đạp
II. Dùng nam
châm để tạo ra
dòng điện
II. Dùng nam
châm để tạo ra
dòng điện
III. Hiện tượng
cảm ứng điện từ.

III. Hiện tượng
cảm ứng điện từ.

1. Dùng nam châm
vĩnh cửu
1. Dùng nam châm
vĩnh cửu
2. Dùng nam châm
điện điện
2. Dùng nam châm
điện điện
+ Dòng điện được tạo ra bằng hai cách trên gọi
là dòng điện cảm ứng.

+ Hiện tượng xuất hiện dòng điện cảm ứng gọi
là hiện tượng cảm ứng điện từ.
III. Hiện tượng cảm ứng điện từ.
III. Hiện tượng cảm ứng điện từ.
[TIẾT 32: HIỆN TƯỢNG CẢM ỨNG ĐIỆN TỪ
[TIẾT 32: HIỆN TƯỢNG CẢM ỨNG ĐIỆN TỪ
I. Cấu tạo và hoạt
động của đinamô
ở xe đạp
I. Cấu tạo và hoạt
động của đinamô
ở xe đạp
II. Dùng nam
châm để tạo ra
dòng điện
II. Dùng nam
châm để tạo ra
dòng điện
III. Hiện tượng
cảm ứng điện từ.

III. Hiện tượng
cảm ứng điện từ.

1. Dùng nam châm
vĩnh cửu
1. Dùng nam châm
vĩnh cửu
2. Dùng nam châm
điện điện

2. Dùng nam châm
điện điện
N S
Ta quan sát
thí nghiệm
này ở góc
nhìn từ
phía trên
Ta quan sát
thí nghiệm
này ở góc
nhìn từ
phía trên
C4: Cho nam châm quay trước cuộn dây dẫn kín
TI T 32: HI N T NG C M NG I N TẾ Ệ ƯỢ Ả Ứ ĐỆ Ừ
Trong cuộn dây dẫn kín sẽ xuất hiện dòng điện
cảm ứng liên tục.
III. Hiện tượng cảm ứng điện từ.
III. Hiện tượng cảm ứng điện từ.
[TIẾT 32: HIỆN TƯỢNG CẢM ỨNG ĐIỆN TỪ
[TIẾT 32: HIỆN TƯỢNG CẢM ỨNG ĐIỆN TỪ
I. Cấu tạo và hoạt
động của đinamô
ở xe đạp
I. Cấu tạo và hoạt
động của đinamô
ở xe đạp
II. Dùng nam
châm để tạo ra
dòng điện

II. Dùng nam
châm để tạo ra
dòng điện
III. Hiện tượng
cảm ứng điện từ.

III. Hiện tượng
cảm ứng điện từ.

1. Dùng nam châm
vĩnh cửu
1. Dùng nam châm
vĩnh cửu
2. Dùng nam châm
điện điện
2. Dùng nam châm
điện điện
N
N
SN
S
S
N
I. D NG NAM CH M T O RA DÒNG I N:Ù Â ĐỂ Ạ ĐỆ
Vì trong đinamô xe đạp có nam châm và cuộn dây dẫn kín,
khi nam châm quay trước cuộn dây làm xuất hiện dòng
điện cảm ứng trong cuộn dây dẫn kín, đèn sáng
Vì sao khi quay núm
của đinamô thì đèn xe
đạp lại sáng?

I. D NG NAM CH M T O RA DÒNG I N:Ù Â ĐỂ Ạ ĐỆ
[TIẾT 32: HIỆN TƯỢNG CẢM ỨNG ĐIỆN TỪ
[TIẾT 32: HIỆN TƯỢNG CẢM ỨNG ĐIỆN TỪ
I. Cấu tạo và hoạt
động của đinamô
ở xe đạp
I. Cấu tạo và hoạt
động của đinamô
ở xe đạp
II. Dùng nam
châm để tạo ra
dòng điện
II. Dùng nam
châm để tạo ra
dòng điện
III. Hiện tượng
cảm ứng điện từ.

III. Hiện tượng
cảm ứng điện từ.

1. Dùng nam châm
vĩnh cửu
1. Dùng nam châm
vĩnh cửu
2. Dùng nam châm
điện điện
2. Dùng nam châm
điện điện
2

4
6
8
1
3
5
7
9
Đ I N A M Ô
N Ắ M T A Y P H Ả I
L O A Đ I Ệ N
K I M N A M C H Â M
T Ừ P H Ổ
T Ừ T Í N H
N A M C H Â M
C U Ộ N D Â Y
L Ự C Đ I Ệ N T Ừ
1. Tên gọi bộ phận làm đèn xe đạp phát sáng?
2. Để xác định chiều đường sức từ của ống dây khi biết
chiều dòng điện, ta phải dùng quy tắc nào?
3. Đây là một ứng dụng của nam châm?
4. Dùng dụng cụ nào để nhận biết từ trường?5. Hình ảnh các đường mạt sắt xung quanh nam châm
được gọi là gì?
6. Tính chất từ của nam châm còn được gọi là ……
7. Một dụng cụ có thể hút được sắt, thép?
8. Một bộ phận của nam châm điện?
9. Lực xuất hiện trên đoạn dây dẫn đặt trong từ trường có
dòng điện chạy qua gọi là gì?
[TIẾT 32: HIỆN TƯỢNG CẢM ỨNG ĐIỆN TỪ
[TIẾT 32: HIỆN TƯỢNG CẢM ỨNG ĐIỆN TỪ

I. Cấu tạo và hoạt
động của đinamô
ở xe đạp
I. Cấu tạo và hoạt
động của đinamô
ở xe đạp
II. Dùng nam
châm để tạo ra
dòng điện
II. Dùng nam
châm để tạo ra
dòng điện
III. Hiện tượng
cảm ứng điện từ.

III. Hiện tượng
cảm ứng điện từ.

1. Dùng nam châm
vĩnh cửu
1. Dùng nam châm
vĩnh cửu
2. Dùng nam châm
điện điện
2. Dùng nam châm
điện điện
-
Xem lại bài vừa học
-
Xem trước bài 32 “Điều kiện xuất

hiện dòng điện cảm ứng”
-
Cần chú ý :
+ Đọc trước phần mở bài
+ Soạn sẵn cấu trúc bài học