Tài liệu ôn tập Kì thi Học sinh giỏi THPT môn Lịch sử

Châu Ti n L c

Tài li u b i d
ng h c sinh gi i môn L ch s THPT

TRƯ NG THPT TH ð C
NĂM H C 2008 – 2009

Tài liệu ôn tập

Kỡ thi Hoùc sinh gioỷi trung hoùc phoồ thoõng

Moõn Lũch sửỷ
-

Phần lịch sử thế giới hiện đại -

۩ HS. CHÂU TI N L C
۩ Email :
۩ Forum : Suhoctre.hisforum.net

2008 2009
Năm học 2008 - 2009

................................................................................................................................................................................
- Trang 1 -


Châu Ti n L c

Tài li u b i d
ng h c sinh gi i môn L ch s THPT

Phần lịch sử thế giới hiện đại (1918 – 1945)
Chương I
CÁCH M NG THÁNG MƯ I NGA NĂM 1917
VÀ CÔNG CU C XÂY D NG CH NGHĨA XÃ H I
LIÊN XƠ (1921 - 1941)
Chun đ 1
CÁCH M NG THÁNG MƯ I NGA NĂM 1917 VÀ CU C ð U TRANH B O
V CÁCH M NG (1927 – 1921)

Câu h i 1 :
T i sao l i nói cách m ng vơ s n s n ra và thành cơng
đ qu c và khâu y u nh t đó là nư c Nga ?

khâu y u nh t trong chu i các nư c

Hư ng d n làm bài

* Khâu y u nh t trong chu i các nư c ñ qu c :
+ Cu i th k XIX – ñ u th k XX, ch nghĩa ñ qu c tr thành h th ng, chúng c u k t v i nhau
thành m t th l c chính tr si t ch t nhân dân lao đ ng chính qu c và nhân dân thu c ñ a.
+ Mu n b t tung s i dây ñang si t ch t nhân lo i đó, trư c h t ph i tìm nơi nào y u nh t trong tồn
b h th ng c a nó. Và theo Lê-nin khâu y u nh t là ñ qu c Nga.
* Nga l i là khâu y u nh t do :
+ Mâu thu n n i b t i nư c Nga r t ph c t p, nhi u mâu thu n c a ch ñ phong ki n chưa ñư c
gi i quy t xong (phong ki n v i nông dân; phong ki n v i tư s n; ñ qu c Nga v i các dân t c ...).
Nh ng mâu thu n m i trong th i ñ i ñ qu c ch nghĩa (ñ qu c v i ñ qu c); ñ qu c v i thu c đ a;
tư s n v i vơ s n). Nư c Nga là nơi t p trung t t c nh ng mâu thu n đó và ngày càng tr nên n ng n ,
gay g t hơn.
+ S thành l p ð ng Bơnsêvích, cùng v i s lãnh ñ o c a Lê-nin. ðây là y u t quy t ñ nh, là ñ ng
l c chính ch t đ t khâu y u nh t (nư c Nga) trong h th ng tư b n ch nghĩa.

Câu h i 2 :
a) Tư ng thu t di n bi n c a Cách m ng dân ch tư s n tháng Hai Nga. T đó, rút ra tính
ch t và đ c đi m ch y u c a di n bi n cách m ng.
b) Vì sao giai c p cơng nhân Nga chưa n m đư c chính quy n trong Cách m ng tháng Hai?
Hư ng d n làm bài

a) Di n bi n c a Cách m ng dân ch tư s n tháng Hai Nga:
+ Ngày 23/2/1917 cách m ng bùng n b ng cu c bi u tình c a 9 v n n công nhân Pê-tơ-rô-grát
(nay là Xanh Pê-téc-bua) và lan r ng kh p thành ph . ð n ngày 27/2/1917, phong trào nhanh chóng
chuy n t t ng bãi cơng chính tr sang kh i nghĩa vũ trang. Chi m các công s , b t giam các tư ng tá,
b trư ng c a Nga hồng.
+ Lãnh đ o: ð ng Bơnsêvích lãnh đ o cơng nhân chuy n t t ng bãi cơng chính tr sang kh i nghĩa
vũ trang.
+ L c lư ng tham gia: là cơng nhân, binh lính, nơng dân (66 nghìn binh lính giác ng đ ng v phe
cách m ng).
- K t qu :
+ Ch ñ quân ch chuyên ch Nga hồng b l t đ .
................................................................................................................................................................................
- Trang 2 -


Châu Ti n L c

Tài li u b i d
ng h c sinh gi i môn L ch s THPT

+ Xơ vi t đ i bi u cơng nhân và binh lính đư c thành l p (tháng 3/1917, tồn nư c Nga có 555 Xơ
vi t)
+ Cùng th i gian, giai c p tư s n cùng thành l p Chính ph lâm th i.
* Tính ch t: Cách m ng tháng Hai năm 1917 Nga là cu c cách m ng dân ch tư s n ki u m i.
* ð c ñi m ch y u di n bi n cách m ng :

- T bãi cơng bi u tình c a cơng nhân chuy n sang t ng bãi cơng chính tr ch ng ch ñ Nga hoàng,
r i chuy n sang kh i nghĩa vũ trang l t đ ch đ Nga hồng và sau khi chính ph Nga hồng b l t đ ,
dã di n ra cu c ñ u tranh giành chính quy n gi a vơ s n và tư s n. K t qu hình thành c c di n hai
chính quy n song song t n t i.
- Cách m ng di n ra h t s c nhanh chóng : ch trong vịng hai ngày 26 và 27/2 cơng nhân và binh
lính cách m ng đã giành ñư c th ng l i Th ñô Pê-tơ-rô-grát, l t đ chính ph Nga hồng đang n m
trong tay l c lư ng vũ trang 14 tri u binh lính và m ng lư i c nh sát, m t v kh ng l .
- Vai trị đi đ u lãnh ñ o và quy t ñ nh th ng l i c a giai c p công nhân Nga.
b) Vì sao giai c p cơng nhân Nga chưa n m đư c chính quy n trong Cách m ng tháng Hai?
- Lúc này, Lê-nin và các lãnh t ð ng Bơnsêvích đang nư c ngồi.
- Giai c p vơ s n chưa đ m nh đ n m chính quy n.
- Chính quy n c a giai c p tư s n ñang n m trong tay b máy nhà nư c.
- Phái Mensêvích và Xã h i cách m ng sau khi giành chính quy n đã như ng cho giai c p tư s n.
Câu h i 3 :
Vì sao :
a) Năm 1917, nư c Nga có đ n hai cu c cách m ng : cách m ng dân ch tư s n tháng Hai và
cách m ng xã h i ch nghĩa tháng Mư i?
b) T tháng 2 ñ n tháng 7, Lê-nin quy t đ nh giành chính quy n b ng con đư ng hịa bình?
Hư ng d n làm bài

a. Năm 1917, nư c Nga có đ n hai cu c cách m ng : Cách m ng dân ch tư s n tháng Hai và cách
m ng xã h i ch nghĩa tháng mư i vì có đ y đ nh ng ti n ñ khách quan và ch quan:
- Sau c i cách nông nô 1861, ch nghĩa tư b n phát tri n m nh m Nga, và t ñ u th k XX, nư c
Nga ñã chuy n lên ch nghĩa đ qu c. Q trình t p trung s n xu t, t p trung tư b n di n ra m nh, hình
thành nh ng cơng ty đ c quy n. Tư b n tài chính cũng ra đ i…Ch nghĩa đ qu c đã t o ra nh ng
ti n ñ kinh t và chính tr cho cách m ng bùng n .
- Vi c Nga hồng đưa nư c Nga tham gia vào chi n tranh th gi i th nh t làm cho nư c Nga tr
thành nơi t p trung cao ñ nh ng mâu thu n c a ch nghĩa ñ qu c.
+ Mâu thu n gi a toàn th nhân dân Nga v i ch đ Nga hồng.
+ Mâu thu n gi a tư s n v i vô s n.

+ Mâu thu n gi a nông dân v i ñ a ch phong ki n.
+ Mâu thu n gi a ñ qu c Nga v i các ñ qu c khác.
- Năm 1917, chi n tranh th gi i th nh t ñã ñ y ch ñ chuyên ch Nga hồng đ n b v c c a s
s p ñ . Kinh t b tàn phá, suy s p…N n đói x y ra tr m tr ng…Chính quy n Nga hồng th i nát và
b t l c. Các t ng l p nhân dân lao ñ ng không th s ng như trư c ñư c n a. Nư c Nga tr thành khâu
y u nh t trong s i dây chuy n ñ qu c ch nghĩa mà cách m ng có th ch c th ng.
- Nhân t quy t ñ nh là giai c p vơ s n Nga đã trư ng thành và ñ s c làm cách m ng; ñã có m t
đ ng cách m ng chân chính (ð ng Bơnsêvich) đ ng đ u là Lê-nin, t ng ñư c di n t p qua cu c cách
m ng 1905 – 1907.
- Các cu c cách m ng Nga trong năm 1917 ñã ñư c chu n b ñ y ñ v m t tư tư ng, lý lu n:
+ Khi giai c p tư s n tho hi p v i ch đ chun ch , khơng dám làm cách m ng tư s n, Lê-nin
ch rõ giai c p vô s n Nga ph i ti n hành cách m ng dân ch tư s n, l t đ ch đ Nga hồng đ
sau đó ti n lên làm cách m ng xã h i ch nghĩa.
+ L i d ng tình hình chi n tranh th gi i, Lê-nin ñưa ra kh u hi u “Bi n chi n tranh ñ qu c thành
n i chi n cách m ng
................................................................................................................................................................................
- Trang 3 -


Châu Ti n L c

Tài li u b i d
ng h c sinh gi i môn L ch s THPT

+ Sau khi cách m ng dân ch tư s n tháng Hai th ng l i, ð ng Bơnsêvích và Lê-nin đã có đư ng
l i, sách lư c ñúng ñ n, k p th i ñ ñưa ñ n th ng l i c a cách m ng xã h i ch nghĩa tháng Mư i
- V i chi n tranh th gi i th nh t, các ñ qu c b n tham chi n, không k p can thi p vào nư c Nga,
là nhân t khách quan thu n l i
b. Giành chính quy n b ng con đư ng hịa bình :
- Sau Cách m ng tháng Hai, nư c Nga xu t hi n tình hình 2 chính quy n song song t n t i: Chính
ph tư s n lâm th i và các Xơ vi t đ i bi u cơng nhân binh lính, đ ng đ u là xơ vi t Pêtơrơgrat.

- Lê-nin đưa ra lu n cương tháng Tư, ch rõ nhi m v là chuy n cách m ng dân ch tư s n sang cách
m ng xã h i ch nghĩa, ch trương "tuy t ñ i khơng ng h Chính ph lâm th i" và đưa ra kh u hi u
"T t c chính quy n v tay các Xô vi t".
- Lúc này giai c p tư s n chưa s d ng b o l c ch ng l i cách m ng; vũ khí trong tay nhân dân, s c
m nh v phía qu n chúng; và ð ng Bơnsêvích ho t đ ng cơng khai nên có th giành chính quy n
b ng con đư ng hồ bình. Tuy nhiên đây là ñi u ki n quí và hi m nên Lê-nin cũng ch trương ph i
chu n b l c lư ng vũ trang đ khi c n thi t thì kh i nghĩa vũ trang giành chính quy n .
- Giành chính quy n b ng con đư ng hồ bình, trư c h t là đ u tranh chính tr , bãi cơng, bi u tình,
tu n hành...gây s c ép, t ng bư c v ch m t b n Mensêvích và Xã h i cách m ng, v ch m t Chính ph
lâm th i, địi chính ph th c hi n: “hịa bình, ru ng đ t, bánh mì”, làm cho Chính ph lâm th i kh ng
ho ng, ph i t ch c, chuy n giao "T t c chính quy n v tay các Xơ vi t" .
- Bư c th hai là đ u tranh trong n i b các xô vi t, bãi mi n b n Mensêvích, đưa nh ng ngư i
Bơnsêvích lên n m các Xơ vi t. Như th , hồn thành giành chính quy n b ng con đư ng hồ bình,
khơng đ máu.
Câu h i 4 :
Vì sao Cách m ng tháng Hai năm 1917 Nga là cách m ng dân ch tư s n? M i quan h
gi a cách m ng dân ch tư s n ki u m i v i cách m ng xã h i ch nghĩa như th nào? M i quan
h đó th hi n Nga vào năm 1917 ra sao ?
Hư ng d n làm bài

- Cách m ng tháng Hai năm 1917 Nga là cách m ng dân ch tư s n : vì đã th c hi n nhi m
v c a cu c cách m ng dân ch tư s n.
- Nhi m v ñ t ra cho cách m ng là giai c p nông dân và đơng đ o qu n chúng nhân dân lao đ ng,
ngồi ra cịn có binh lính.
- M i quan h gi a cách m ng dân ch tư s n ki u m i v i cách m ng xã h i ch nghĩa :
- Theo lí lu n c th c a ch nghĩa Mác – Lê-nin gi a cách m ng dân ch tư s n ki u m i và cách
m ng xã h i ch nghĩa khơng có b c tư ng ngăn cách. Vì m c tiêu cu i cùng c a giai c p cơng nhân là
l t đ ch đ tư b n ch nghĩa, thi t l p n n chun chính vơ s n.
- Cách m ng dân ch tư s n ki u m i là th i kì chu n b đ làm cách m ng xã h i ch nghĩa và ti n
th ng lên con ñư ng xã h i ch nghĩa.

- C th Nga :
- ð ng Bơnsêvích lãnh đ o Cách m ng dân ch tư s n tháng Hai năm 1917 th ng l i, l t ñ n n quân
ch chuyên ch Nga hoàng nhưng quy n l c l i rơi vào tay giai c p tư s n.
- Trư c tình hình đó Lê-nin v nư c tháng 4 năm 1917 ñ lãnh ñ o cách m ng. Ngư i ñã ñ c Lu n
cương tháng Tư t i h i ngh ð ng Bơnsêvích nêu lên nhi m v : h i chuy n Cách m ng dân ch tư s n
sang Cách m ng xã h i ch nghĩa và giành l y “tồn b chính quy n v tay Xơ vi t”.
- Nh s lãnh đ o k p th i c a ð ng Bơnsêvích ñ ng ñ u là Lê-nin nên Cách m ng tháng Mư i Nga
đã di n ra nhanh chóng và giành ñư c th ng l i.
Câu h i 5 :

So sánh nh ng ñi m gi ng và khác nhau gi a cách m ng tư s n ki u cũ v i cách m ng tư s n
ki u m i. Gi i thích vì sao l i có nh ng đi m khác nhau đó ?
Hư ng d n làm bài

................................................................................................................................................................................
- Trang 4 -


Châu Ti n L c

Tài li u b i d
ng h c sinh gi i môn L ch s THPT

a) Nh ng ñi m gi ng nhau :
- Nhi m v cách m ng : ñánh ñ phong ki n.
- L c lư ng, ñ ng l c cách m ng : qu n chúng nông dân, trư c tiên là cơng nơng.
b) Nh ng đi m khác nhau :
- Lãnh ñ o :
+ Cách m ng tư s n ki u cũ : giai c p tư s n.
+ Cách m ng tư s n ki u m i : giai c p vô s n.
- M c tiêu cu i cùng :

+ N u cách m ng tư s n ki u cũ ñánh ñ ch ñ phong ki n là xong thì cách m ng tư s n ki u m i
ch m i b t ñ u.
+ N u cách m ng tư s n ki u cũ ch thay th giai c p bóc l t phong ki n b ng giai c p bóc l t tư s n
thì cách m ng tư s n ki u m i ch trương xoá b giai c p bóc l t.
+ Cách m ng tư s n ki u cũ ñưa giai c p tư s n lên c m quy n, còn cách m ng tư s n ki u m i ñưa
giai c p vô s n lên c m quy n.
- Hư ng phát tri n :
+ Cách m ng tư s n ki u cũ : ti n lên ch nghĩa tư b n.
+ Cách m ng tư s n ki u m i : ti n lên cách m ng xã h i ch nghĩa.
c) Gi i thích :
Nhi m v ch ng phong ki n là s m nh c a giai c p tư s n trong các cu c cách m ng tư s n ki u cũ
di n ra t th k XIX tr v trư c, khi đó ch nghĩa tư b n đang phát tri n, giai c p tư s n gi vai trị
tích c c, ti n đ . Song sang đ u th k XX, ch nghĩa tư b n chuy n sang giai đo n ch nghĩa đ qu c
thì giai c p tư s n ñã b c l rõ là giai c p bóc l t, s n sàng tho hi p v i k thù phong ki n vì quy n l i
c a giai c p mình.
- Trong khi đó, giai c p vơ s n ñã t ng bư c trư ng thành, bư c lên vũ đài chính tr v i tư cách là
m t l c lư ng ñ c l p, ñ m ñương s m nh l ch s c a mình là : ch ng giai c p tư s n, xố b ch đ
bóc l t, xây d ng ch ñ xã h i ch nghĩa.
Câu h i 6 :
B ng nh ng s ki n ñã h c v cu c Cách m ng xã h i ch nghĩa tháng Mư i Nga, anh (ch )
hãy gi i thích và ch ng minh :
- T i sao Cách m ng tháng Hai (1917), ð ng Bơnsêvích ch trương phát tri n cách m ng b ng
phương pháp hoà bình ? T i sao nói đó là m t kh năng r t quý nhưng r t hi m trong l ch s ?
- T i sao sau s ki n tháng 7 năm 1917, kh năng phát tri n cách m ng b ng phương pháp hồ
bình khơng cịn n a ? ð ng Bơnsêvích đã chuy n hư ng sách lư c ñ u tranh m t cách sáng su t
như th nào?
Hư ng d n làm bài

1) Cách m ng tháng Hai (1917), ð ng Bơnsêvích ch trương phát tri n cách m ng b ng phương
pháp hồ bình vì :

- C c di n nư c Nga hình thành hai chính quy n song song t n t i : Chính quy n tư s n và Chính
quy n Xơ vi t. Giai c p tư s n chưa dám s d ng b o l c ñ i v i qu n chúng.
- ðây là m t kh năng r t quý nhưng r t hi m có trong l ch s nư c Nga vì :
+ Vũ khí n m trong tay nhân dân mà nhân dân l i ng h các Xô vi t.
+ ð ng Bơnsêvích ho t đ ng cơng khai h p pháp, ch trương dùng phương pháp ñ u tranh hồ bình
đ giành chính quy n v tay các Xô vi t.
2) Sau s ki n tháng 7/1917, kh năng phát tri n cách m ng b ng phương pháp hồ bình khơng
cịn n a vì :
- Tháng 7/1917, 50 v n ngư i bi u tình Pê-tơ-rơ-grát địi l t đ chính ph đã b đàn áp ñ m máu.
Chính ph lâm th i ra l nh đàn áp ð ng Bơnsêvích và lùng b t Lê-nin.

................................................................................................................................................................................
- Trang 5 -


Châu Ti n L c

Tài li u b i d
ng h c sinh gi i môn L ch s THPT

- S ki n tháng 7/1917, ñánh d u bư c ngo t phát tri n c a cách m ng Nga. Do đó, Lê-nin quy t
đ nh chuy n sang kh i nghĩa vũ trang giành chính quy n v tay nhân dân.
* ð ng Bơnsêvích đã chuy n hư ng sách lư c ñ u tranh cách m ng sáng su t, c th là :
- Th c hi n q trình Bơnsêvích hố các Xơ vi t.
- V ch tr n b m t ph n b i c a b n Mensêvích và Xã h i cách m ng.
- Tích c c chu n b cho kh i nghĩa vũ trang giành chính quy n : ð i h i ð ng l n IV quy t đ nh
giành chính quy n b ng kh i nghĩa vũ trang.
Câu h i 7 :
Cách m ng tháng Mư i Nga 1917: hoàn c nh bùng n , nh ng di n bi n chính, và nguyên
nhân thành công. Qua bài Cách m ng tháng Mư i Nga 1917 ñã h c, hãy nêu m t s ki n có liên
quan đ n ngư i Vi t Nam và nói lên ý nghĩa c a s ki n ñó.

Hư ng d n làm bài

1) Cách m ng tháng Mư i Nga 1917
a) Hoàn c nh bùng n :
Sau Cách m ng tháng Hai t n t i hai chính quy n song song :
+ Chính ph lâm th i (tư s n).
+ Xơ vi t đ i bi u (vô s n).
C c di n này không th kéo dài.
- Trư c tình hình đó Lê-nin và ð ng Bơnsêvích đã xác đ nh đư ng l i ti p theo c a cách m ng Nga
là chuy n t cách m ng dân ch tư s n sang cách m ng xã h i ch nghĩa (l t đ chính quy n tư s n lâm
th i).
- Trư c h t, ch trương đ u tranh hịa bình đ t p h p l c lư ng qu n chúng đã tin theo Lê-nin và
ð ng Bơnsêvích.
- ð u tháng 10/1917, khơng khí cách m ng bao trùm c nư c. Lê-nin ñã v nư c tr c ti p lãnh ñ o
kh i nghĩa vũ trang giành chính quy n.
b) Di n bi n và k t qu c a cu c kh i nghĩa :
+ ðêm 24/10/1917 b t ñ u kh i nghĩa. Các ñ i C n v ñ ñã nhanh chóng chi m đư c nh ng v trí
then ch t Th ñô.
+ ðêm 25/10, t n công Cung ñi n Mùa ðông, b t gi các b trư ng c a Chính ph tư s n. Ngày
25/10 tr thành ngày th ng l i c a Cách m ng xã h i ch nghĩa tháng Mư i.
Kh i nghĩa Pê-tơ-rô-grát giành th ng l i.
+ Sau Pê-tơ-rô-grát là th ng l i Mát-xcơ-va. ð u 1918, cách m ng giành ñư c th ng l i hồn tồn
trên đ t nư c Nga r ng l n. Cách m ng tháng Mư i giành th ng l i, chính quy n ñã thu c v tay nhân
dân.
c) Nguyên nhân thành công :
+ ð ng Bơnsêvích và Lê-nin đã v ch ra ñư ng l i cách m ng ñúng ñ n, ñ ng viên giai c p công
nhân, nông dân và m t b ph n binh lính đ ng lên làm cách m ng, t gi i phóng kh i ách th ng tr và
bóc l t c a giai c p tư s n, ñ a ch , tr thành ngư i ngư i ch ñ t nư c, xã h i.
+ S c m nh c a kh i đồn k t cơng – nơng và tài năng lãnh ñ o c a nh ng ngư i c ng s n ñã ñưa
ñ t nư c vư t qua cơn th thách nguy hi m, ñã l t ñ chính ph lâm th i tư s n, ñ p tan s can thi p

vũ trang c a các nư c ñ qu c và s phá ho i c a các l c lư ng ph n ñ ng trong nư c.
2) Qua bài Cách m ng tháng Mư i Nga 1917 ñã h c, hãy nêu m t s ki n có liên quan đ n
ngư i Vi t Nam và nói lên ý nghĩa c a s ki n đó.
- Ngư i Vi t Nam đó là Ch t ch Tôn ð c Th ng.
- Bác Tơn đã ng h Cách m ng tháng Mư i, b o v chính quy n Xơ vi t Nga b ng hành ñ ng ph n
chi n, kéo c ñ trên chi n h m Pháp khi chi n h m này ñang ti n ñánh nư c xã h i ch nghĩa ñ u
tiên.
- Ý nghĩa:
................................................................................................................................................................................
- Trang 6 -


Châu Ti n L c

Tài li u b i d
ng h c sinh gi i môn L ch s THPT

+ Bác Tơn đã góp ph n tích c c vào cu c kh i nghĩa l ch s đó.
+ Th hi n tinh th n đồn k t qu c t vô s n gi a giai c p công nhân Nga trong vi c ch ng k thù
chung là ch nghĩa ñ qu c xâm lư c.
+ T o nên m i quan h g n bó gi a cách m ng Nga và cách m ng Vi t Nam.
Câu h i 8 :
Qua di n bi n c a cu c kh i nghĩa vũ trang Pê-tơ-rô-grát, hãy làm sáng t vai trò c a Lênin và ð ng Bơnsêvích Nga đ i v i Cách m ng tháng Mư i Nga (1917).
Hư ng d n làm bài

- Tuy xa quê hương nhưng Lê-nin b ng thiên tài c a mình đã nh n đ nh r ng nh ng ñi u ki n cho
cu c kh i nghĩa vũ trang th ng l i đã chín mu i, ch trương ti n hành kh i nghĩa cũ trang giành chính
quy n và v ch ra m t k ho ch tài tình cho cu c kh i nghĩa Pê-tơ-rô-grát. (Nh ng b c thư Lê-nin g i
cho Ban ch p hành Trung ương ð ng Bơnsêvích).
- Vi c Lê-nin quy t ñ nh chuy n th i gian kh i nghĩa vào sáng ngày 25/10 sang ñêm 24/10 t o nên
y u t b t ng ñ i v i k thù, d n ñ n cách m ng nhanh chóng th ng l i mà khơng g p ph i t n th t

nào đáng k (kh ng ch h y kh p th đơ Pê-tơ-rơ-grát, bao vây chính ph tư s n trong Cung ñi n Mùa
ðông).
- K ho ch kh i nghĩa tài tình do Lê-nin v ch ra : t p trung ưu th l c lư ng ñánh chi m nh ng v trí
then ch t như nhà ga, s bưu ñi n , t ng ñài ñi n tho i, tr s , các c u b c qua sông Nêva.
- ðêm ngày 25/10 : ð i h i Xô vi t toàn Nga l n th hai khai m c tuyên b nư c Nga là nư c C ng
hồ Xơ vi t c a cơng nhân và nơng dân, thành l p chính ph Xơ vi t do Lê-nin đ ng đ u, nhanh chóng
t ch c n ñ nh tình hình, gi i quy t nh ng yêu c u c p bách c a vô s n Nga, đ đ i phó nh ng tình
th m i, khó khăn, ph c t p hơn, b o v v ng ch c thành qu Cách m ng tháng Mư i.
Câu h i 9 :
Phân tích ch trương c a Lê-nin trong vi c ch ñ o Cách m ng tháng Mư i Nga t tháng 4 –
1917 ñ n tháng 7 – 1917.
Hư ng d n làm bài

a) Hoàn c nh :
Sau Cách m ng tháng Hai t n t i hai chính quy n song song :
+ Chính ph lâm th i (tư s n).
+ Xơ vi t đ i bi u (vơ s n).
C c di n này khơng th kéo dài.
- Trong đó chính quy n tư s n chi m ưu th . Trư c tình hình đó Lê-nin t Thu Sĩ v nư c, quy t
ñ nh chuy n cách m ng dân ch tư s n sang cách m ng xã h i ch nghĩa trong b n lu n cương tháng
Tư (1917)
b) Ch trương :
“Tuy t đ i khơng ng h chính ph lâm th i”, th c hi n phương pháp đ u tranh hồ bình v i kh u
hi u : “T t c chính quy n v tay các Xơ vi t”, nh m v n đ ng, tuyên truy n, giác ng qu n chúng ng
h cách m ng, v ch m t b n tư s n ph n ñ ng.
c) Nh n xét :
- ðây là ch trương ñúng ñ n và sáng su t c a Lê-nin vì trong hồn c nh lúc b y gi , kh năng đ u
tranh hồ bình có th th c hi n đư c :
+ Qu n chúng nhân dân có trong tay chính quy n c a mình là các Xơ vi t.
+ Hơn n a vũ khí n m trong tay nhân dân mà nhân dân l i ng h các Xô vi t.

+ ð ng Bơnsêvích ho t đ ng cơng khai trong qu n chúng.
+ Th c hi n kh năng ñ u tranh hồ bình thì r t q vì nó ñ t n xương máu c a nhân dân.
+ Ch trương trên ñúng ñ n nên ñã phát huy tác d ng qua s ki n tháng 7 – 1917, v i 50 v n qu n
chúng di u hành hơ to kh u hi u “T t c chính quy n v tay Xơ vi t!”, “ð đ o chi n tranh”.
................................................................................................................................................................................
- Trang 7 -


Châu Ti n L c

Tài li u b i d
ng h c sinh gi i môn L ch s THPT

- ði u đó ch ng t s tín nhiêm c a qu n chúng ñ i v i ð ng và cô l p k thù.
Câu h i 10 :
Nêu nhi m v và tính ch t c a Cách m ng tháng Mư i Nga 1917.
Hư ng d n làm bài

Sau Cách m ng Tháng Hai, nư c Nga xu t hi n tình tr ng hai chính quy n song song t n t i: chính
ph lâm th i c a giai c p tư s n và Xơ vi t đ i bi u cơng nhân và binh lính. Sau khi n m đư c chính
uy n, chính ph lâm th i đã khơng gi i quy t nh ng v n ñ ñã h a trư c đó như v n đ ru ng đ t c a
nông dân, vi c làm cho công nhân, tình tr ng thi u lương th c và nh t là quy t theo ñu i chi n tranh ñ
qu c ñ n cùng.
a) Nhi m v :
- Trong hồn c nh đó, lãnh t c a đ ng Bơnsêvích là Lê-nin t Th y Sĩ tr v nhà ga Ph n Lan ngày
3/4/1917 ñã nh n ñư c s ng h r t l n c a nhân dân Pê-tơ-rơ-grát. Tháng 4 /1917, Lê-nin đ c m t
bài phát bi u quan tr ng có nhan đ "Nh ng nhi m v c a giai c p vô s n trong cu c cách m ng hi n
nay". B n báo cáo này ñã ñi vào l ch s v i tên g i "Lu n cương tháng Tư" ch ra con ñư ng chuy n t
cách m ng dân ch tư s n sang cách m ng xã h i ch nghĩa.
- Lê-nin ch rõ r ng c n ch m d t tình tr ng hai chính quy n song song t n t i b ng cách chuy n giao
chính quy n v tay các Xơ Vi t : "ði u đ c đáo trong th i s nư c Nga chính là bư c quá ñ t giai

ño n th nh t c a cách m ng, là giai ño n ñã ñem l i chính quy n cho giai c p tư s n do trình đ giác
ng và t ch c c a giai c p vơ s n cịn th p, ti n lên giai ño n th hai c a cách m ng, là giai ño n
ph i ñem l i chính quy n cho giai c p vơ s n, nh ng t ng l p nghèo và cho nơng dân.”
b) Tính ch t :
- Lãnh đ o cu c cách m ng tháng Mư i Nga là do giai c p vơ s n đ ng đ u. L c lư ng tham gia bao
g m nhi u t ng l p, giai c p th nhưng ñ ng l c ch y u là công – nông – binh.
- K t qu : Chính quy n Xơ vi t giành ñư c th ng l i trên kh p nư c Nga r ng l n, ñ p tan ách áp
b c bóc l t c a phong ki n, tư s n, gi i phóng cơng nhân và nhân dân lao đ ng, đưa cơngnhân và nhân
dân lên n m chính quy n, ti n lên ch nghĩa xã h i.
- Cu c Cách m ng tháng Mư i tuy t nhiên không ph i do âm mưu hay ý mu n ch quan th p hèn
c a b t c t ch c, cá nhân có tham v ng chính tr nào nư c Nga lúc đó c tình gây ra, nh ng gì di n
ra trư c, trong và sau Cách m ng tháng Mư i đã ch ng minh thu c tính khoa h c xã h i c a Cách
m ng di n ra phù h p v i l ch s phát tri n không ng ng trong xã h i loài ngư i, b t ch p th i gian và
m i bi n thiên ñã x y ra sau này có thay đ i đ n đâu thì m c đích cao c c a Cách m ng tháng Mư i
ñư c th hi n qua nh ng s c l nh đ u tiên c a chính quy n Xô vi t là: Cương quy t ch ng chi n tranh
tàn b o, xây d ng n n hồ bình và ru ng đ t cho nhân dân lao đ ng ln ln là m c đích mn ñ i
c a xã h i loài ngư i. Cách m ng tháng Mư i Nga, có m c đích khác h n các cu c cách m ng tư s n
đ u C n đ i. Vì v y, nó mang tính ch t c a cu c cách m ng xã h i ch nghĩa (cách m ng vô s n).
Câu h i 11 :
Ý nghĩa l ch s c a Cách m ng tháng Mư i Nga 1917. nh hư ng và bài h c kinh nghi m
c a cu c Cách m ng tháng Mư i Nga ñ i v i Cách m ng Vi t Nam như th nào?
Hư ng d n làm bài

a) Ý nghĩa l ch s c a Cách m ng tháng Mư i Nga 1917 :
- ð p tan ách áp b c bóc l t c a ch nghĩa tư b n và ch ñ phong ki n t n t i lâu ñ i nư c Nga.
L n ñ u tiên trong l ch s , cách m ng ñã ñưa công nhân, nông dân lên n m quy n, xây d ng ch ñ
m i xã h i ch nghĩa.
- ðánh ñ ch nghĩa tư b n m t khâu quan tr ng c a nó là ch nghĩa ñ qu c, làm cho ch nghĩa tư
b n khơng cịn là h th ng duy nh t trên th gi i.
- Dư i nh hư ng c a Cách m ng tháng Mư i Nga, phong trào gi i phóng dân t c các nư c

phương ðơng và phong trào cơng nhân các nư c phương Tây có s g n bó m t thi t v i nhau trong
cu c ñ u tranh ch ng ch nghĩa ñ qu c.
- Cung c p cho phong trào cách m ng th gi i nh ng bài h c kinh nghi m quý giá.
................................................................................................................................................................................
- Trang 8 -


Châu Ti n L c

Tài li u b i d
ng h c sinh gi i môn L ch s THPT

- ði vào l ch s nhân lo i như m t s ki n tr ng ñ i, m ñ u th i kì m i – th i kì l ch s th gi i
hi n đ i.
b) nh hư ng và bài h c kinh nghi m c a cu c Cách m ng tháng Mư i Nga ñ i v i Cách
m ng Vi t Nam.
- Trong lúc xã h i Vi t Nam ñang phân hoá sâu s c do h u qu c a ñ t khai thác l n II c a Pháp thì
cách m ng tháng Mư i Nga thành cơng vang d i có tác d ng thúc đ y cách m ng Vi t Nam chuy n
sang m t th i kì m i
- Dư i tác đ ng và nh hư ng c a cách m ng tháng Mư i Nga và phong trào ñ u tranh gi i phóng
dân t c các nư c phương ðơng và phong trào đ u tranh c a cơng nhân các nư c tư b n phương Tây
phát tr n m nh m và g n bó m t thi t v i nhau trong cu c ñ u tranh ch ng k thù chung là ch nghĩa
ñ qu c.
- L c lư ng các m ng c a giai c p vơ s n các nư c đ u tìm con ñư ng t p h p nhau l i ñ thành l p
t ch c riêng c a mình. Do ñó tháng 3 năm 1919, Qu c t C ng s n (Qu c t th III) đư c hình thành
Mát-xcơ-va, ñánh d u giai ño n m i trong phong trào cách m ng th gi i. Các ð ng C ng s n n i
ti p nhau ra ñ i (ð ng C ng s n Pháp 1920, ð ng C ng s n Trung Qu c 1921... ), càng t o thêm ñi u
ki n thu n l i cho vi c truy n bá ch nghĩa Mác – Lê-nin vào Vi t Nam.
- Cách m ng tháng Mư i Nga và s phát tr n c a phong trào Cách m ng vô s n th gi i ñã tác ñ ng
m nh m ñ n s l a ch n con ñư ng gi i phóng dân t c c a Nguy n Ái Qu c. Năm 1920, sau khi ñ c
b n “Lu n cương v các v n ñ dân t c và thu c ñ a” c a Lê-nin, Nguy n Ái Qu c đã tìm ra con

đư ng c u nư c cho dân t c Vi t Nam, ñã tin theo Qu c t C ng s n, gia nh p ð ng C ng s n Pháp
và tích c c ñ truy n bá tư tư ng Mác – Lê-nin vào Vi t Nam m ñư ng gi i quy t cu c kh ng ho ng
v ñư ng l i gi i phóng dân t c Vi t Nam.
- T ch c ti n thân c a ð ng C ng s n nư c ta là “H i Vi t Nam cách m ng thanh niên” ñư c s
hu n luy n và gi n d y tr c ti p c a Nguy n Ái Qu c đã nâng cao ý th c chính tr cho thanh niên Vi t
Nam. Nh ng bài gi ng c a Nguy n Ái Qu c v ch tr n t i ác c a th c dân Pháp, truy n bá ch nghĩa
Mác – Lê-nin, kinh nghi m t ch c ð ng vô s n ki u m i Nga.
- Cách m ng tháng Mư i Nga ñã nh hư ng đ n Vi t Nam thơng qua con đư ng báo chí bí m t, qua
các thanh niên ti n b d l p hu n luy n c a h i Vi t Nam Cách m ng thanh niên.
- T kinh nghi m th ng l i c a Cách m ng tháng Mư i Nga là là ñư c s lãnh ñ o c a ð ng công
nhân xã h i dân ch Nga, ti n thân c a ð ng C ng s n Liên Xô, ð ng C ng s n Vi t Nam ra ñ i
(ngày 3/ 2/1930) lãnh ñ o Cách m ng Vi t Nam ñi t th ng l i này ñ n th ng l i khác : Cách m ng
tháng Tám (1945), chi n th ng ði n Biên Ph (1954) và chi n th ng mùa xuân mùa xuân (1975).
Trong các cu c cách m ng này, ð ng C ng s n Vi t Nam cũng h c t o kinh nghi m t Cách m ng
tháng Mư i Nga là đồn k t cơng – nơng – binh thành m t kh i đ t o nên s c m nh vĩ ñ i.
Câu h i 12 :
L p b ng so sánh Cách m ng xã h i ch nghĩa tháng Mư i Nga v i cách m ng tư s n v các
m t: m c tiêu, nhi m v , lãnh ñ o, ñ ng l c, tính ch t, k t qu và ý nghĩa l ch s .
Bài gi i chi ti t

N i dung
so sánh

Cách m ng tư s n

Cách m ng tháng Mư i Nga (1917)

- L t đ ch đ phong ki n giành chính
quy n v tay tư s n.
- M ñư ng cho ch nghĩa tư b n phát

tri n.
- Xây d ng ch ñ tư b n công nhân

- L t ñ ch ñ tư b n ch nghĩa giành chính
quy n v tay vô s n.
- Ti n lên làm cách m ng xã h i ch nghĩa
và xây d ng ch nghĩa xã h i.

Giai c p
lãnh ñ o

Tư s n và quý t c m i

Giai c p vô s n

ð ng l c

Tư s n và nông dân

Nhi m v
c a cách
m ng

Giai c p công nhân và giai c p nông dân.

................................................................................................................................................................................
- Trang 9 -


Châu Ti n L c

Tài li u b i d
ng h c sinh gi i môn L ch s THPT

chính
Tính ch t
K t qu và
ý nghĩa l ch
s

Là cu c cách m ng tư s n

Là cu c cách m ng xã h i ch nghĩa

- Xác l p ch ch ñ tư b n ch nghĩa.
- Giai c p tư b n có nhi u quy n l i v kinh
t và đ c quy n chính tr ,
- Qu n chúng nhân dân khơng đư c hư ng
quy n l i gì và ti p t c b tư s n bóc l t.
- T o đi u ki n cho ch nghĩa tư b n phát
tri n m nh m .
- M ra th i kì th ng l i và c ng c ch
nghĩa tư b n.

- Xác l p ch ñ xã h i ch nghĩa.
- ð ng c a giai c p vô s n lên n m chính
quy n.
- Qu n chúng nhân dân ñư c hư ng m i
quy n l i v kinh t , chính tr .
- ð p tan ách áp bư c bóc l t c a ch nghĩa
tư b n, đâ cơng – nơng lên n m chính quy n.

- nh hư ng m nh m ñ n phong trào cách
m ng th gi i.
- Làm cho ch nghĩa tư b n khơng cịn là h
th ng duy nh t trên th gi i.
- M ra th i kì l ch s m i – th i kì hi n đ i.

Câu h i 13 :
D a vào s hi u bi t c a anh (ch ) v Cách m ng tháng Mư i Nga, hãy làm rõ nh ng ý sau
ñây :
- M t ch đ m i trong s ti n hóa c a lồi ngư i.
- Q trình đ u tranh phát tri n c a Cách m ng tháng Mư i Nga so v i các cu c cách m ng
tư s n th i c n ñ i như th nào ? T i sao l i có s khác bi t như v y ?
Dàn ý chi ti t

Trong l ch s nhân lo i có nh ng c t m c l ch s vĩ ñ i mà càng ñ ng lùi càng th y rõ t m cao c a
chúng. Trong s nh ng c t m c l ch s y, Cách m ng tháng Mư i Nga năm 1917 là c t m c ñánh d u
bư c chuy n c a loài ngư i t k ngun c a ch đ ngư i bóc l t sang k nguyên con ngư i t làm
ch v n m nh c a mình, m ra m t ch đ m i trong s ti n hồ c a loài ngư i. B i th , t m cao c a
nó khó có m t c t m c l ch s nào khác sánh k p. Theo ý nghĩa đó, nhân lo i đã kh ng ñ nh cu c Cách
m ng tháng Mư i là m t bư c ngo c trong l ch s th gi i và ch c ch n là m t trong nh ng s ki n
n i b t nh t trên trái ñ t này.
… M t ch ñ m i trong s ti n hóa c a lồi ngư i.
+ Dư i s lãnh đ o c a lãnh t thiên tài - Lê-nin; ñư c trang b b ng lý lu n s c bén và s ch
ñư ng c a m t h tư tư ng ti n b c a th i ñ i - Ch nghĩa Mác, v i vi c n m ch c quy lu t khách
quan cũng như ch p ñúng th i cơ cách m ng, ngày 7 tháng 11 năm 1917, nhân dân lao ñ ng Nga dư i
s lãnh ñ o c a ð ng C ng s n ñã làm nên cu c cách m ng rung chuy n th gi i - Cách m ng Tháng
Mư i Nga. Ý nghĩa l ch s và giá tr th i ñ i c a Cách m ng Tháng Mư i là ch : nó khơng ph i là
cu c cách m ng thay ñ i ch ñ bóc l t này b ng ch đ bóc l t khác; mà là cu c cách m ng “giành
ñư c nư c Nga t trong tay b n nhà giàu ñ giao l i cho nh ng ngư i nghèo, t trong tay b n bóc l t
đ giao l i cho nh ng ngư i lao ñ ng”; là cu c cách m ng v cơ b n th tiêu ch đ bóc l t, áp b c,

b t cơng c a ch đ tư b n ch nghĩa, ñưa nhân dân lao ñ ng lên làm ch , thay ñ i căn b n ñ a v c a
h trong xã h i; là cu c cách m ng v ch th i ñ i, m ñư ng cho nhân lo i ñi t i tương lai xã h i ch
nghĩa.
+ Như Ch t ch H Chí Minh t ng nh n ñ nh : “Gi ng như m t tr i chói l i, Cách m ng Tháng
Mư i chi u sáng kh p năm châu, th c t nh hàng tri u hàng tri u ngư i b áp b c, bóc l t trên trái đ t.
Trong l ch s lồi ngư i chưa t ng có cu c cách m ng nào có ý nghĩa to l n và sâu xa như th ”.
+ V i s ra ñ i c a ch nghĩa xã h i hi n th c, l n ñ u tiên trong l ch s , giai c p c a nh ng
ngư i lao ñ ng vươn lên làm ch v n m nh c a mình, t ñ ng ra t ch c, cai qu n và xây d ng xã h i
m i. M nh ñ “dân là ch ”, s khát khao c a loài ngư i t bao th k m i th c s có ý nghĩa và tr
thành hi n th c t Cách m ng Tháng Mư i. Dân là ch và ngư i ch y th c hi n quy n làm c a mình
ngay t khi có chính quy n và ngày càng ñư c phát huy trong quá trình xây d ng xã h i m i. Nhân
dân lao đ ng làm ch khơng ch trên lĩnh v c chính tr , mà làm ch trên t t c các lĩnh v c c a ñ i
................................................................................................................................................................................
- Trang 10 -


Châu Ti n L c

Tài li u b i d
ng h c sinh gi i môn L ch s THPT

s ng xã h i; quy n làm ch y không ch th hi n trong các văn b n hi n pháp, pháp lu t, mà ngày
càng ñư c th hi n sinh ñ ng trong cu c s ng hàng ngày.
Tr i qua quá trình phát tri n t khi loài ngư i xu t hi n cho t i nay, xã h i lồi ngư i đã tr i qua
b n ch đ khác nhau, đó là : Ch đ chi m h u nơ l , ch ñ phong ki n, ch ñ ch nghĩa tư b n và
ch ñ xã h i ch nghĩa. M i m t ch đ là s hồn thi n v xã h i, ph c v hơn cho ñ i s ng ngư i
dân, ñ c bi t là nhân dân lao ñ ng, t do, dân ch hơn.
+ Vai trò c a ngư i nhân dân là quan tr ng nh t đ hình thành m t ch ñ m i, m t ch ñ ph i
th t s mang l i quy n làm ch cho nhân dân.
+ S thành cơng nhanh chóng và tri t đ c a Cách m ng Tháng Mư i Nga ch ng t quy lu t khách
quan c a s v n đ ng phát tri n khơng ng ng. ðó là th gi i s đi t hình thái xã h i này sang hình

thái xã h i khác ti n b hơn. Minh ch ng m t th c t là ch nghĩa xã h i đã hồn tồn ph ñ nh v
nguyên t c ñ i v i ch nghĩa tư b n, ch ng t chân lý và s c s ng b n bĩ vĩ ñ i c a Ch nghĩa Mác. Có
th nói ch đ xã h i ch nghĩa ti n b , hoàn thi n nh t cho t i nay mà th ng l i c a Cách m ng tháng
Mư i Nga ñánh d u ch ñ xã h i ch nghĩa đã hồn thành, bư c ti n hố đưa loài ngư i vươn t i m t
tương lai m i, t do, bình đ ng,…
…Q trình đ u tranh phát tri n c a Cách m ng tháng Mư i Nga so v i các cu c cách m ng
tư b n th i c n ñ i như th nào ? T i sao l i như v y ?
+ L ch s nhân lo i trư c khi Cách m ng Tháng Mư i Nga n ra ñã t ng di n ra r t nhi u các cu c
cách m ng l n đi n hình như : Cách m ng tư s n Hà Lan (th k XVI), Cách m ng tư s n Anh (th k
XVII), chi n tranh giành ñ c l p c a các thu c ñ a Anh B c M (th k XVIII), Cách m ng tư s n
Pháp (th k XVIII), Cu c ñ u tranh th ng nh t nư c ð c và Italia gi a th k XIX, N i chi n M
(1861 – 1865), C i cách nông nô Nga (1861), Cu c Duy Tân Minh Tr (n a sau th k XIX – ñ u th k
XX), Cách m ng Tân H i (1911). Do ñi u ki n c th và tương quan l c lư ng m i nư c mà cách
m ng tư s n n ra dư i các hình th c khác nhau, song v b n ch t ñ u là nh ng cu c cách m ng tư s n.
Cách m ng tư s n các nư c các m c ñ khác nhau ñã l t ñ n n th ng tr c a giai c p phong ki n,
thi t l p h th ng nhà nư c tư s n ho c c i t nhà nư c phong ki n theo thi t ch tư b n. Ch nghĩa t
giai ño n t do c nh tranh chuy n sang giai ño n ñ c quy n – ch nghĩa ñ qu c. H qu cu i cùng cái
mà các cu c cách m ng y ñem l i ch là cách chuy n t hình th c bóc l t này sang hình th c bóc l t
khác.
+ T khi ra ñ i cho t i khi giành th ng l i ch ñ tư b n ch nghĩa cũng ph i tr i qua q trình đ u
tranh v i ch đ phong ki n l i th i, ln tìm cách ngăn c n s phát tri n c a s c s n xu t tư b n ch
nghĩa, th m chí có lúc ch nghĩa tư b n th t b i trư c th l c c a phong ki n. Nhưng nói chung là ch
đ tư b n ch nghĩa ph n nào ch ph c v cho vai trò th ng tr c a t ng l p tư s n, cịn đ i v i ngư i
dân lao đ ng thì ph n nào b h n ch , tuy ch nghĩa tư b n có ph n t do dân ch hơn ch ñ phong
ki n.
+ M t khác, ch ñ ch nghĩa xã h i, t khi ch nghĩa xã h i khoa h c ra ñ i ñánh d u bư c ti n
m i trong xã h i loài ngư i, s ra ñ i c a m t ch ñ m i m i, ch ñ thu c v nhân dân. Tr i qua
Công xã Pari (1871) và phong trào cách m ng Nga (1905 – 1907) mà l c lư ng ch y u v n là nhân
dân (cơng – nơng – binh). N u có cách cu c cách m ng tư s n ch ng ch ñ phong ki n l i th i, cách
m ng tư s n dư i hình th c đ u tranh giành ñ c l p dân t c,... thì cu c cách m ng ch nghĩa xã h i l i

làm nhi u hơn là ñ u tranh ch ng phong ki n l n tư s n. ði n hình là cu c Cách m ng Tháng Mư i
Nga vĩ ñ i. Cu c ñ u tranh nào cũng ph i tr i qua quá trình lâu dài ñ giành th ng l i, ñ ch ng t s c
m nh c a chính nó.
+ Như v y, Cách m ng Tháng Mư i Nga khác v b n ch t hoàn toàn so v i các cu c cách m ng
trư c đó (th i c n đ i) b i vì nó v cơ b n th tiêu t t c m i hình th c bóc l t c a ch đ trư c, thi t
l p n n chun chính vơ s n. Cách m ng Tháng Mư i Nga còn là m t đ t phá đ u tiên, ti n cơng, l t
ñ ch ñ tư b n và giành th ng l i hoàn toàn trên ph m vi c nư c Nga. N u như, Công xã Pari m i
ch di n ra th đơ, b bao vây cơ l p b i ch ñ tư b n kh p nư c Pháp, cho nên ch t n t i đư c 72
ngày, thì ngư c l i, Cách m ng Tháng Mư i là cu c ti n cơng l t đ ch đ tư b n và giành th ng l i
trên kh p nư c Nga. Cách m ng Tháng Mư i Nga n ra và th ng l i cho ta m t nh n th c q giá
r ng, khơng ph i ch đ tư b n là b t di t, không ph i ch nghĩa tư b n là vĩnh h ng.
+ Cách m ng Tháng Mư i Nga là k t qu c a s v n d ng phát tri n lý lu n tuy t v i nh ng
nguyên lý ch nghĩa Mác c a Lê-nin. Trong ñi u ki n ch nghĩa tư b n ñang phát tri n, ch nghĩa Mác
................................................................................................................................................................................
- Trang 11 -


Châu Ti n L c

Tài li u b i d
ng h c sinh gi i môn L ch s THPT

m t m t kh ng ñ nh, ti n b l ch s vĩ đ i c a nó so v i th i ñ i phong ki n, nhưng m t khác ñã v ch
rõ mâu thu n s d n ch nghĩa tư b n ñ n ch t t y u di t vong, và cách m ng vơ s n nh t đ nh n ra,
ch nghĩa xã h i nh t ñ nh thay th ch nghĩa tư b n. Ðó là k t qu tư duy uyên bác c a Lê-nin.
Cách m ng tháng Mư i thành cơng, đưa nư c Nga tr thành nhà nư c vơ s n đ u tiên trên th
gi i. Tr i qua nh ng ch ng ñư ng khó khăn, gian kh v i bi t bao t n th t, hy sinh, Nhà nư c Xơ vi t
đã đư c b o v và t ng bư c ñi lên. Ch trong m t th i gian ng n, t m t nư c nông nghi p l c h u,
Liên Xơ đã vươn lên tr thành m t cư ng qu c công nghi p đ ng th hai th gi i, có n n văn hoá,
khoa h c – kĩ thu t tiên ti n và có v trí quan tr ng trên trư ng qu c t . Cách m ng thành cơng, cịn là
s ghi nh n s cùng t n t i và ñ u tranh gi a hai h th ng th gi i: xã h i ch nghĩa và tư b n ch

nghĩa. ði u đó có nghĩa là ph m vi th ng tr c a ch nghĩa tư b n b thu h p l i r t nhi u v không
gian, ch nghĩa tư b n khơng cịn là m t h th ng duy nh t tồn c u; nh ng đi u ki n ho t ñ ng c a
b n thân h th ng tư b n th gi i căn b n cũng thay đ i khơng ch v m t s lư ng mà c v m t ch t
lư ng; m t th gi i m i ñã xu t hi n v i hai c c c a nó trên bình di n xã h i và giai c p.
Câu h i 14 :
- T i nư c Nga Xơ vi t, cu c đ u tranh đ b o v , c ng c và gi v ng chính quy n trong năm
đ u tiên sau th ng l i c a Cách m ng tháng Mư i (1917) ñã ñư c th c hi n v i ch trương c a
ð ng Bơnsêvích như th nào ?
- T i Vi t Nam, cu c ñ u tranh ñ b o v ñ c l p dân t c, c ng c và gi v ng chính quy n
trong năm ñ u tiên sau th ng l i c a Cách m ng tháng Tám (1945) ñã ñư c th c hi n v i ch
trương c a ð ng C ng s n Vi t Nam như th nào ?
- Anh (ch ) hãy xác ñ nh nguyên nhân chung ñã d n ñ n s th ng l i trong cơng cu c đ u
tranh ñ b o v ñ c l p dân t c và gi v ng chính quy n c a nhân dân hai nư c trên.
Hư ng d n làm bài

1) T i nư c Nga Xô vi t, cu c ñ u tranh ñ b o v , c ng c và gi v ng chính quy n trong năm
ñ u tiên sau th ng l i c a Cách m ng tháng Mư i năm 1917 ñã ñư c th c hi n v i ch trương
c a ð ng Bơnsêvích như th nào ?
a. Tình hình sau th ng l i c a Cách m ng tháng 10/1917 :
- Nư c Nga Xơ vi t cịn non tr , nhi m v ñ u tiên và quan tr ng nh t là xây d ng và c ng c chính
quy n m i. Kh c ph c n n kinh t h t s c khó khăn do lâm vào cu c chi n tranh th gi i.
- Quân ñ i 14 nư c ñ qu c câu k t v i b n B ch v trong nư c t n công can thi p vũ trang vào
nư c Nga xơ vi t trong đó nư c ð c là k thù chính.Tình th h t s c nguy ng p.
b. Nh ng ch trương ñ xây d ng chính quy n Xơ vi t, ch ng thù trong gi c ngồi:
* Ngay trong đêm 25/10/1917, tun b Nga là nư c C ng Hịa Xơ vi t c a Cơng – nơng, thành l p
Chính ph Xơ Vi t do Lê-nin đ ng đ u.
+ Thơng qua S c l nh hịa bình và S c l nh ru ng ñ t.
+ Th tiêu b máy Nhà nư c cũ, xây d ng b máy Nhà nư c m i.
+ Th tiêu nh ng tàn tích c a ch đ phong ki n đem l i các quy n t do, dân ch cho nhân dân.
+ Thành l p H ng quân ñ b o v chính quy n cách m ng.

+ Qu c h u hóa các nhà máy xí nghi p c u giai c p tư s n, xây d ng n n kinh t xã h i ch nghĩa.
* Năm 1919, chính quy n Xơ vi t đã th c hi n chính sách “C ng s n th i chi n” ñ huy ñ ng nhân
l c và c a c i cho xây d ng và chi n ñ u b o v t qu c .
- N i dung c a chính sách:
+ Nhà nư c ki m sốt tồn b n n cơng nghi p.
+ Trưng thu lương th c th a c a nông dân.
+ Thi hành ch ñ cư ng b c lao ñ ng.
- Chính sách đã đ ng viên t i đa ngu n c a c i nhân l c c a ñ t nư c, t o nên s c m nh t ng h p, ñ
ñ n cu i năm 1920, Nga ñ y lùi s can thi p c a các nư c ñ qu c, b o v chính quy n non tr .
- Ngày 3/3/1918 chính ph Xơ vi t đã ký v i ð c Hịa ư c Bơrétlit p, đình chi n, ch u nh ng ñi u
ki n n ng n nhưng ñã t o ra 1 th i gian hịa hỗn đ gi v ng chính quy n và tranh th hịa bình xây
d ng l c lư ng v m i m t nh m b o v ñ t nư c .
................................................................................................................................................................................
- Trang 12 -


Châu Ti n L c

Tài li u b i d
ng h c sinh gi i môn L ch s THPT

Chính nh các ch trương trên mà H ng quân ñã l n lư t ñánh tan các cu c t n cơng c a các đ
qu c và b n B ch v – Nhà nư c xô vi t ñã ñư c gi v ng và b o v thành qu .
2) T i Vi t Nam, cu c ñ u tranh ñ b o v ñ c l p dân t c, c ng c và gi v ng chính quy n
trong năm đ u tiên sau th ng l i c a Cách m ng tháng tám năm 1945 ñã ñư c th c hi n v i ch
trương c a ð ng như th nào ?
a. Tình hình sau cách m ng tháng tám :
- Nư c Vi t Nam dân ch c ng hoà non tr đã ph i đ i phó v i nhi u k thù : phía b c vĩ tuy n 16,
20 v n quân Tư ng – phía nam vĩ tuy n 16, quân Anh, Pháp kéo vào. Danh nghĩa là gi i gi i quân
Nh t nhưng th c ch t là tìm cách l t đ chính quy n cách m ng.
- Ngày 23/9/1945 Pháp t n cơng Sài Gịn, m đ u cho s xâm lư c tr l i nư c ta l n th hai – Nam

b kháng chi n bùng n .
- B n tay sai c a chúng như Vi t Qu c,Vi t Cách n i d y ch ng phá cách m ng.
- Kinh t Vi t Nam ki t qu b i h u q a chính sách cai tr c a th c dân Pháp và phát xít Nh t. N n
đói, gi c d t, khó khăn tài chính đang đe d a và hồnh hành .
b. Nh ng ch trương trư c 6/3/1946 :
- Xây d ng n n móng ch đ m i,c ng c chính quy n dân ch nhân dân :ti n hành t ng tuy n c
b u Qu c h i chung c nư c ngày 6/1/1946 . Thành l p Chính ph Liên hi p chính th c. B u H i ñ ng
nhân dân các c p các ñ a phương .
- Nh ng bi n pháp ch ng gi c đói , ch ng gi c d t, kh c ph c khó khăn tài chính
- Ch trương hòa v i Tư ng mi n b c t 2/9/1945 ñ n 6/3/1946 ñ tránh cùng m t lúc ph i đ i phó
v i nhi u k thù nh m t p trung l c lư ng ñ ñánh Pháp ñang xâm lư c mi n Nam
c. Ch trương t 6/3/1946 :
Trong tình th Pháp – Tư ng th a hi p v i Hi p ư c ngày 28/2/1946 cho phép Pháp ra mi n b c m
r ng xâm lư c , ð ng và Chính ph đã có ch trương ch đ ng hịa hõan v i Pháp qua vi c ký Hi p
ñ nh Sơ b ngày 6/3/1946 r i ti p đó là b n T m ư c 14/9/1946 nh m ñ y nhanh quân Tư ng ra kh i
nư c và tranh th th i gian hịa hõan đ chu n b lư ng v m i m t cho cu c kháng chi n lâu dài ch c
ch n s x y ra trư c âm mưu xâm lư c lâu dài c a Pháp .
Chính nh các ch trương trên mà qn dân Vi t Nam đã có đư c s chu n b cơ b n nh t v
chính tr , qn s , kinh t đ đ y m nh cu c kháng chi n t khi bùng n cho ñ n khi giành th ng l i
hồn tồn như ch t ch H Chí Minh đã nh n xét:”Chúng ta c n hịa bình đ xây d ng nư c nhà,cho
nênchúng ta đã ép lịng mà nhân như ng đ gi hịa bình. G n m t năm t m hịa bình đã cho chúng ta
th i gian ñ xây d ng l c lư ng căn b n. Khi Pháp c ý gây chi n tranh,chúng ta khơng th nh n đư c
n a thì cu c kháng chi n tòan qu c b t ñ u” .
3. Nguyên nhân chung ñã d n ñ n s th ng l i trong công cu c ñ u tranh ñ b o v ñ c l p dân
t c và gi v ng chính quy n c a nhân dân 2 nư c trên
Nguyên nhân cơ b n d n ñ n th ng l i c a cơng cu c đ u tranh b o v , xây d ng chính quy n cách
m ng c a nhân dân hai nư c Vi t Nam và nư c Nga Xơ Vi t đó là do s địan k t c a tồn dân, c a
giai c p cơng – nơng chi n đ u dư i s lãnh ñ o sáng su t và tài tình c a ð ng C ng S n Vi t Nam và
ð ng Bơnsêvích Nga.
Câu h i 15 :

Vì sao chính quy n Xơ vi t th c hi n chính sách C ng s n th i chi n ? Hãy nêu n i dung và ý
nghĩa c a chính sách C ng s n th i chi n.
Hư ng d n làm bài

1) Vì sao chính quy n Xơ vi t th c hi n chính sách C ng s n th i chi n ?
- Cu i năm 1918, quân ñ i 14 nư c ñ qu c c u k t v i các l c lư ng ph n cách m ng trong nư c
m cu c t n công vũ trang nh m tiêu di t nư c Nga Xô vi t.
- ð ch ng thù trong gi c ngồi, đ u năm 1919, chính quy n Xơ vi t đã th c hi n Chính sách C ng
s n th i chi n.
2) N i dung c a chính sách:
................................................................................................................................................................................
- Trang 13 -


Châu Ti n L c

Tài li u b i d
ng h c sinh gi i môn L ch s THPT

+ Nhà nư c đ c quy n lúa mì, c p tư nhân bn bán lúa mì. T tháng 1/1919 ban hành chính sách
Trưng thu thu lương th c th a c a nông dân theo nguyên t c: “khơng thu m t chút gì c a dân nghèo,
thu c a trung nông v i m c v a ph i và thu nhi u c a phú nông”.
+ Nhà nư c ki m sốt tồn b n n cơng nghi p, thành l p H i đ ng kinh t qu c dân ñ qu n lý, ñi u
hành s n xu t công nghi p và n n kinh t qu c dân.
+ Thi hành ch ñ cư ng b c lao ñ ng.
+ Ti n hành tr lương b ng hi n v t và ph bi n là d a trên nguyên t c bình qn.
3) Ý nghĩa:
Chính sách đã đ ng viên t i ña ngu n c a c i nhân l c c a ñ t nư c, t o nên s c m nh t ng h p, ñ
ñ n cu i năm 1920, Nga ñ y lùi s can thi p c a các nư c ñ qu c, b o v chính quy n non tr .
Câu h i 16 :
Trình bày vai trị c a Lê-nin và ð ng Bơnsêvích trong vi c ch đ o nhà nư c Xô vi t xây

d ng và b o v chính quy n sau Cách m ng tháng Mư i Nga (1918 – 1920).
Hư ng d n làm bài

1) Tình hình nư c Nga sau Cách m ng tháng Mư i
Sau Cách m ng tháng Mư i, nư c Nga rơi vào tình tr ng kh ng ho ng tr m tr ng, khó khăn v m i
m t:
- Trong nư c : các l c lư ng B ch v , ph n ñ ng n i d y liên k t v i các nư c ñ qu c ch ng l i
cách m ng.
+ Kinh t ki t qu , suy s p m i m t.
+ Chính quy n cách m ng m i đư c thành l p cịn non tr .
+ Kho ng ¾ lãnh th và 60 % dân s rơi vào tay k thù.
- Ngoài nư c : Cu i năm 1918, quân ñ i 14 nư c ñ qu c c u k t v i b n ph n trong nư c t n công
tiêu di t nư c Nga.
2) Xây d ng, c ng c và b o v chính quy n.
* Xây d ng chính quy n Xơ vi t
- ðêm 25/10/1917, chính quy n Xơ vi t ñư c thành l p do Lê-nin ñ ng ñ u.
- Chính sách c a chính quy n:
+ Thơng qua S c l nh hịa bình và S c l nh ru ng ñ t.
+ Th tiêu b máy Nhà nư c cũ, xây d ng b máy Nhà nư c m i.
+ Th tiêu nh ng tàn tích c a ch ñ phong ki n ñem l i các quy n t do, dân ch cho nhân dân.
+ Thành l p H ng qn đ b o v chính quy n cách m ng.
+ Qu c h u hóa các nhà máy xí nghi p c u giai c p tư s n, xây d ng n n kinh t xã h i ch nghĩa.
* Cu c ñ u tranh b o v chính quy n Xơ vi t
- ð u năm 1919, chính quy n Xơ vi t ñã th c hi n Chính sách C ng s n th i chi n.
- N i dung c a chính sách:
+ Nhà nư c ki m sốt tồn b n n công nghi p.
+ Trưng thu lương th c th a c a nơng dân.
+ Thi hành ch đ cư ng b c lao đ ng.
- Chính sách đã ñ ng viên t i ña ngu n c a c i nhân l c c a ñ t nư c, t o nên s c m nh t ng h p, ñ
ñ n cu i năm 1920, Nga ñ y lùi s can thi p c a các nư c đ qu c, b o v chính quy n non tr .

* K t qu :
- Ngày 3/3/1918 chính ph xơ vi t đã ký v i ð c Hịa ư c Bơrétlit p, đình chi n, ch u nh ng ñi u
ki n n ng n nhưng ñã t o ra 1 th i gian hịa hỗn đ gi v ng chính quy n và tranh th hịa bình xây
d ng l c lư ng v m i m t nh m b o v ñ t nư c .
Chính nh các ch trương trên mà H ng quân ñã l n lư t ñánh tan các cu c t n cơng c a các đ
qu c và b n B ch v – Nhà nư c xô vi t ñã ñư c gi v ng và b o v thành qu .
* K t ku n :
................................................................................................................................................................................
- Trang 14 -


Châu Ti n L c

Tài li u b i d
ng h c sinh gi i môn L ch s THPT

- Vai trị ð ng Bơnsêvích và Lê-nin r t quan tr ng có tính ch t quy t đ nh trong vi c xây d ng c ng
c và b o v chính quy n cách m ng.
- V i bi n pháp kiên quy t c ng r n, linh ho t ñưa ñ t nư c Nga vư t qua hi m nghèo, thoát kh i
chi n tranh, gi v ng t qu c xã h i ch nghĩa, đư c đơng đ o nhân dân hư ng ng.
- Bi t v n d ng s c m nh đồn k t c a tồn dân.
- Thành l p Nhà nư c xã h i ch nghĩa ñ u tiên trên th gi i.
Câu h i 17 :
Vai trị c a Lê-nin đ i v i phong trào công nhân Nga và Cách m ng Nga (t ñ u th k XX
ñ n năm 1918).
Hư ng d n làm bài

1. Vai trò:
a. Th c hi n nhi m v l ch s k t h p v i ch nghĩa Mác v i phong trào công nhân Nga, thành l p
ð ng vô s n ki u m i Nga (1903).
b. ð ra lý lu n Cách m ng.

+ Phát tri n lý lu n c a ch nghĩa Mác trong th i ñ i ch nghĩa ð qu c
Mác nói: “Ch nghĩa đ qu c là ñêm trư c c a Cách m ng vô s n”
Lê-nin phát tri n: “Trong th i ñ i c a Ch nghĩa ð qu c do s phát tri n khơng đ ng đ u
c a Ch nghĩa Tư b n - Cách m ng vơ s n có th n ra và th ng l i m t s nư c ,th m chí
là n t nư c riêng l c a Ch nghĩa ð qu c” hay “Cách m ng vô s n s n ra và thành công
khâu y u nh t trong chu i các nư c ð qu c và khâu y u nh t đó là nư c Nga”…
+ Năm 1914, chi n tranh Chi n tranh th gi i th nh t bùng n - Nga Hoàng tham gia chi n tranh
ð qu c, nư c Nga lâm vào kh ng ho ng m i m t - Lê-nin ñ ra kh u hi u “Bi n chi n tranh ð qu c
thành n i chi n Cách m ng”
c. ð ra ñư ng l i chi n lư c và sách lư c ñúng ñ n và sáng t o :
+ ðư ng l i chi n lư c
Trong lu n cương cách m ng (4/1905)
- Nhi m v c a giai c p vơ s n Nga: Lãnh đ o Cách m ng dân ch tư s n, th c hi n liên minh cơng
nơng, đánh đ th ng tr c a Nga Hồng, sau đó ti n lên Cách m ng xã h i ch nghĩa.
+ ðư ng l i sách lư c
- Sau Cách m ng Tháng Hai 1917, nư c Nga xu t hi n tình tr ng 2 chính quy n song song t n t i:
Chính quy n c a giai c p tư s n (chính ph lâm th i)
Chính quy n c a cơng nhân và binh lính (Chính quy n Xơ Vi t)
Lê-nin và ð ng Bơnsêvích ch trương chuy n Cách m ng Dân ch tư s n sang Cách m ng Xã h i
ch nghĩa chuy n chính quy n t tay giai c p tư s n sang giai c p vô s n
- T tháng 2 → 7/1917, khi ñi u ki n cho phép ch trương ñ u tranh b ng phương pháp hịa bình
đ tránh đ máu cho nhân dân.
- T tháng 7→ 10/1917, ñi u ki n đ u tranh hịa bình khơng cịn n a, nhanh chóng chuy n sang đ u
tranh vũ trang. Giành chính quy n v tay Xơ Vi t
- Tháng 11/1918, chi n tranh th gi i k t thúc, 14 nư c ð qu c bao vây nư c Nga, Lê-nin đ ra
chính sách “C ng s n th i chi n”.
d. Ch đ o phong trào cơng nhân và Cách m ng Nga k p th i, sáng su t :
+ Ch ñ o các ho t ñ ng c a qu n chúng
- Tháng 2/1917, hư ng d n phong trào bãi công c a công nhân thành t ng bãi công và chuy n sang
kh i nghĩa vũ trang.

- Tháng 4/1917, khi Chính ph lâm th i g i công hàm cho ð ng minh cam k t s ti p t c chi n
tranh, lãnh ñ o qu n chúng xu ng ñư ng ñ u tranh địi:”Hịa bình, ru ng đ t, bánh mì…”
- Tháng 7/1917, nghe tin quân Nga liên ti p th t b i ngoài m t tr n qu n chúng Pêtơrơgrát ph n
n , lãnh đ o qu n chúng xu ng ñư ng ñ u tranh v i tính ch t hịa bình …
................................................................................................................................................................................
- Trang 15 -


Châu Ti n L c

Tài li u b i d
ng h c sinh gi i môn L ch s THPT

- Ch p th i cơ kh i nghĩa ngày 24/10/1917
+ N m v ng quy lu t b o l c Cách m ng ñ ra phương pháp ñ u tranh phù h p.
- K t h p ñ u tranh chính tr (míttinh, bi u tình,...) v i ñ u tranh vũ trang, kh i nghĩa vũ trang.
- Giành chính quy n t ng bư c: giành chính quy n th đơ trư c sau đó giành chính quy n trong c
nư c…
+ ðưa ra kh u hi u k p th i, phù h p:
- Sau Cách m ng Tháng Hai 1917,“T t c chính quy n v tay Xơ vi t”, “Tuy t đ i khơng ng h
chính ph lâm th i “
- Tháng 11/1918 : chi n tranh th gi i th nh t 14 ð qu c bao vây nư c Nga: “T qu c lâm nguy,
t t c cho ti n tuy n”…
e. Tr c ti p lãnh ñ o kh i nghĩa Pê-tơ-rơ-grát
- T i ngày 24/10/1917, Ngư i đ n vi n Xmơ-nưi tr c ti p lãnh đ o kh i nghĩa giành chính quy n
th đơ Pê-tơ-rơ-grát
2. K t lu n: Lê-nin có vai trị r t quan tr ng, có tính ch t quy t đ nh đ i v i nh ng th ng l i c a
phong trào cơng nhân và cách m ng Nga đ u th k XX.
Câu h i 18 :
Vi c xây d ng và c ng c chính quy n Xơ vi t Nga trong nh ng năm 1917 – 1918 ñã di n
ra như th nào ? Cho bi t chính quy n Xơ vi t đ u tiên nư c ta đã ra đ i trong hồn c nh l ch

s nào và ho t ñ ng ra sao ?
Hư ng d n làm bài

Vi c xây d ng và c ng c chính quy n Xơ vi t Nga trong nh ng năm 1917 – 1918 ñã di n ra
như th nào ? (Xem ñáp án câu h i 14, đ trình bày)
Chính quy n Xơ vi t ñ u tiên nư c ta :
- B i c nh ra ñ i
Sau khi th c dân Pháp ñàn áp dã man cu c bi u tình ngày 12/9/1930 c a nơng dân huy n Hưng
Ngun, phong trào đ u tranh c a công nhân và nông dân lên cao Ngh Tĩnh, đã đ p tan chính quy n
phong ki n hai t nh này, thành l p chính quy n nhân dân theo ki u Xô vi t : chính quy n Xơ vi t
Ngh Tĩnh.
- Ho t ñ ng :
+ Chính tr : qu n chúng t do h at đ ng trong các đồn th cách m ng. Các đ i t v đ và tịa án
nhân dân thành l p .
+ Kinh t : t ch thu ru ng đ t cơng, ti n, lúa công chia cho dân cày nghèo, bãi b thu thân, thu
ch , thu đị, thu mu i, xóa n cho ngư i nghèo.
+ Văn hóa, xã h i : t n n xã h i cũ b xóa b như: mê tín, d đoan, rư u chè, c b c, tr m c p, tr t
t tr an gi v ng, bi t đồn k t giúp đ nhau.
- K t lu n :
ðây là chính quy n c a dân, do dân và vì dân, là hình th c sơ khai c a chính quy n Xơ vi t ñ u
tiên nư c ta.

................................................................................................................................................................................
- Trang 16 -


Châu Ti n L c

Tài li u b i d
ng h c sinh gi i môn L ch s THPT

Chun đ 2
LIÊN XƠ XÂY D NG CH NGHĨA XÃ H I
(1921 - 1941)

Câu h i 19 :
a) Nư c Nga Xô vi t g p ph i nh ng khó khăn gì v kinh t , chính tr .
b) Xem b ng th ng kê s n lư ng m t s s n ph m kinh t c a Nga (1921 – 1924):

Hãy nh n xét v tình hình kinh t nư c Nga năm 1921 so v i năm 1913 – năm phát tri n cao
nh t c a nư c Nga th i Nga hoàng.
Hư ng d n làm bài

1) Nư c Nga Xô vi t sau chi n tranh
- Sau 7 năm chi n tranh liên miên, n n kinh t qu c dân b tàn phá nghiêm tr ng.
- Tình hình chính tr khơng n ñ nh. Các l c lư ng ph n cách m ng ñiên cu ng ch ng phá gây b o
lo n nhi u nơi.
- Chính sách C ng s n th i chi n ñã l c h u, kìm hãm n n kinh t khi n nhân dân b t bình.
- Nư c Nga Xơ vi t lâm vào kh ng ho ng.
2) Hãy nh n xét v tình hình kinh t nư c Nga năm 1921 so v i năm 1913 – năm phát tri n cao nh t
c a nư c Nga th i Nga hồng.
Nhìn chung n n kinh t gi m sút nghiêm tr ng s n lư ng các ngành nông nghi p, cơng nghi p đ u b
gi m m nh. Nông nghi p gi m quá n a (S n lư ng năm 1913 là 81,6 tri u t n, năm 1921 còn 37,6
tri u t n), s n lư ng công nghi m gi m 7 l n so v i năm 1913 (S n lư ng thép năm 1913 là 5,2 tri u
t n còn năm 1921 là 0,2 tri u t n; gang năm 1913 là 4,8 tri u t n còn năm 1921 là 0,1 tri u t n)
Câu h i 20 :
Vì sao ð ng Bơnsêvích (Nga) ph i chuy n t chính sách "c ng s n th i chi n" sang chính
sách kinh t m i ? Tác d ng c a NEP ñ i v i n n kinh t c a nư c Nga Xơ vi t? ðánh giá vai
trị c a Lê-nin trong th i kỳ đó ?
Hư ng d n làm bài

a) Sau khi Cách m ng tháng Mư i (1917) thành công, nư c Nga Xô vi t b các nư c ñ qu c bao
vây, phong to , v a có thù trong, v a có gi c ngồi, chính ph xơ vi t ph i th c hi n chính sách c ng
s n th i chi n :
+ Nhà nư c ki m sốt tồn b n n công nghi p.
+ Trưng thu lương th c th a c a nông dân.
+ Thi hành ch ñ cư ng b c lao ñ ng.
Chính sách ñã ñ ng viên t i ña ngu n c a c i nhân l c c a ñ t nư c, t o nên s c m nh t ng h p,
ñ ñ n cu i năm 1920, Nga ñ y lùi s can thi p c a các nư c đ qu c, b o v chính quy n non tr .

................................................................................................................................................................................
- Trang 17 -


Châu Ti n L c

Tài li u b i d
ng h c sinh gi i môn L ch s THPT

- Khi n i chi n k t thúc, chính sách c ng s n th i chi n không cịn phù h p, ð ng Bơnsêvích chuy n
sang chính sách kinh t m i. Tháng 3/1921 ð ng Bơnsêvích quy t đ nh th c hi n chính sách m i do
Lê-nin đ xư ng.
+Trong nơng nghi p, ban hành thu nông nghi p
+ Trong công nghi p: Nhà nư c khôi ph c công nghi p n ng, tư nhân hóa nh ng xí nghi p dư i 20
cơng nhân, khuy n khích nư c ngồi đ u tư vào nư c Nga.
b) Chính sách kinh t m i th c ch t là th c hi n n n kinh t hàng hố có s đi u ti t c a nhà nư c,
công nh n s t n t i và phát tri n c a nhi u thành ph n kinh t khác nhau. Chính sách kinh t m i l y
khôi ph c và phát tri n nông nghi p làm khâu căn b n, t đó thúc đ y cơng nghi p và các ngành kinh
t khác phát tri n.
Tác d ng c a chính sách này đã khuy n khích nơng dân s n xu t, c ng c kh i liên minh công nông
trên cơ s m i v kinh t , thúc đ y q trình khơi ph c kinh t nhanh chóng hồn thành. Cu i 1925
nơng nghi p ñ t 87%, công nghi p ñ t 75% so v i trư c chi n tranh, ñ i s ng nhân dân ñư c c i thi n.

c) Vai trị c a Lê-nin : Chính sách kinh t m i là chính sách đ c trưng cho tồn b th i kỳ quá ñ t
ch nghĩa tư b n lên ch nghĩa xã h i nư c Nga. Công lao to l n c a Lê-nin đóng góp vào kho tàng
lý lu n, là l n ñ u tiên Ngư i ñã ch ra và xác ñ nh n i dung kinh t c a th i kỳ quá ñ t ch nghĩa tư
b n lên ch nghĩa xã h i. Chính sách kinh t m i c a Lê-nin đã tính đ n m i đ c đi m c a n n kinh t
có nhi u thành ph n trong công cu c c i t o và xây d ng ch nghĩa xã h i.
Câu h i 21 :
Hồn c nh ra đ i, n i dung ch y u và ý nghĩa c a Chính sách Kinh t m i (NEP) ñ i v i
nư c Nga Xơ vi t. Theo anh (ch ), đư ng l i ñ i m i v quan h s n xu t mà ð i h i toàn qu c
l n th VI c a ð ng C ng s n Vi t Nam đã đ ra có ñi m gì gi ng v i NEP ?
Hư ng d n làm bài

1) Hồn c nh ra đ i :
- Sau 7 năm chi n tranh liên miên, nư c Nga lâm vào cu c m t cu c kh ng ho ng kinh t và chính
tr tr m tr ng.
- N n kinh t qu c dân b tàn phá nghiêm tr ng. S n lư ng nông nghi p năm 1920 so v i trư c
chi n tranh ch b ng 1/2, s n lư ng công nghi p ch b ng 1/7. N n đói và d ch b nh tràn lan.
- Tình hình chính tr khơng n đ nh. Chính sách C ng s n th i chi n đã l c h u, kìm hãm n n kinh
t khi n nhân dân b t bình. Các l c lư ng ph n cách m ng ñiên cu ng ch ng phá gây b o lo n nhi u
nơi.
- ð ñưa ñ t nư c thát kh i kh ng ho ng, nhanh chóng khơi ph c và phát tri n kinh t , tháng 3 –
1921, ð i h i l n th X c a ð ng Bơnsêvích Nga đã quy t đ nh chuy n t chính sách C ng s n th i
chi n sang chính sách Kinh t m i (NEP) do V.I.Lê-nin ñ ra.
2) N i dung ch y u :
+ Trong nơng nghi p: Thay th ch đ trưng thu lương th c th a b ng thu lương th c. Thu lương
th c n p b ng hi n v t. Sau khi n p ñ thu ñã quy ñ nh t trư c mùa gieo h t, nơng dân đư c tồn
quy n s d ng s lương th c dư th a và ñư c t do bán ra th trư ng.
+ Trong công nghi p: Nhà nư c t p trung khôi ph c cơng nghi p n ng, tư nhân hóa nh ng xí
nghi p v a và nh dư i s ki m sốt c a nhà nư c, khuy n khích tư b n nư c ngồi đ u tư vào Nga,
Nhà nư c n m các ngành kinh t ch ch t, công nghi p, giao thông v n t i, ngân hàng, ngo i thương.
+ Trong thương nghi p và ti n t cho phép tư nhân t do bn bán, trao đ i, m các ch , khơi

ph c, ñ y m nh m i liên h gi a thành th và nông thôn. Năm 1924, nhà nư c phát hành ñ ng rúp m i.
Th c ch t là chuy n n n kinh t do nhà nư c ñ c quy n sang n n kinh t nhi u thành ph n do
nhà nư c ki m sốt.
3) Ý nghĩa :
+ Chính sách kinh t m i là s chuy n ñ i k p th i, ñ y sáng t o c a Lê-nin và ð ng Bơnsêvích.
Thúc đ y kinh t qu c dân chuy n bi n rõ r t, giúp nhân dân Xơ vi t vư t qua khó khăn, hồn thành
khơi ph c kinh t .
................................................................................................................................................................................
- Trang 18 -


Châu Ti n L c

Tài li u b i d
ng h c sinh gi i môn L ch s THPT

+ Phù h p v i hồn c nh đ t nư c và nguy n v ng c a nhân dân vì v y nó đã phát huy tác d ng,
hi u qu .
+ Mang ý nghĩa qu c t sâu s c đ i v i cơng cu c xây d ng ch nghĩa xã h i m t s nư c trong
đó có Vi t Nam, đã ti p thu tinh th n cơ b n c a Chính sách Kinh t m i, v n d ng phù h p vào ñi u
ki n ñ t nư c.
4) Cho bi t ñư ng l i ñ i m i v quan h s n xu t mà ð i h i toàn qu c l n th VI c a ð ng
C ng s n Vi t Nam đã đ ra có đi m gì gi ng v i “Chính sách kinh t t m i” (NEP)
Nh ng bài h c c a NEP có ý nghĩa ph bi n ñ i v i các nư c xã h i ch nghĩa trong th i kì q
đ , trong đó có Vi t Nam.
Th c ch t c a ñư ng l i ñ i m i v quan h s n xu t mà ð ng ta ñ ra Vi t Nam năm 1986 cũng
gi ng như th c ch t c a NEP Nga ñ ra năm 1921. Th c ch t ñó là : chuy n t n n kinh t mà nhà
nư c n m ñ c quy n sang n n kinh t hàng hố có s đi u ti t c a nhà nư c, công nh n s t n t i và
phát tri n c a nhi u thành ph n kinh t khác nhau ñ thúc ñ y kinh t phát tri n.
Câu h i 22 :
L p b ng so sánh s khác nhau gi a chính sách “C ng s n th i chi n” và chính sách “Kinh

t m i”. T đó rút ra th c ch t c a chính sách “Kinh t m i”.
Hư ng d n làm bài

a) Sơ lư c hồn c nh ra đ i c a các chính sách “C ng s n th i chi n”, “Kinh t m i” :
- Cu i 1918 ñ t p trung c a c i và nhân l c ch ng s t n cơng c a qn đ i 14 nư c đ qu c và n i
phân, chính ph Nga Xơ vi t bu c lịng ph i th c hi n chính sách “c ng s n th i chi n”.
- Năm 1921, ñ g p rút khơi ph c kinh t , nâng cap đ i s ng nhân dân, ð ng c ng s n Nga quy t
đ nh chuy n t chính sách “C ng s n th i chi n” sang chính sách “Kinh t i m i”.
b) L p b ng so sánh :
Chính sách “C ng s n th i chi n”
- Trưng thu lương th c th a.
- Qu c h u hố t t c các xí nghi p.

Chính sách “Kinh t m i”
- Thu lương th c c ñ nh.
- Tr l i cho tư nhân nhưng xí nghi p dư i 20
công hân, tư nhân t do s n xu t, bán s n ph m.

- Nhà nư c ñ c quy n v kinh t , qu n lý và
- T do mua bán, m l i các ch
phân ph i lương th c, th c ph m, hàng tiêu
- Cho tư b n nư c ngồi th xí nghi p, h m
dùng.
m … đ thu hút v n, k thu t c a h .
- Lao ñ ng cư ng b c và áp d ng k lu t
- Nhà nư c n m các m ch máu v kinh t :
quân s
các cơ quan.
công nghi p, ngân hàng, ngo i thương, giao
thông, v n t i…

3) Th c ch t chính sách “Kinh t m i” :
Chuy n t n n kinh t mà Nhà nư c n m ñ c quy n v m i m t, d a trên cơ s cư ng b c lao ñ ng,
trưng thu và cung c p theo ki u “C ng s n th i chi n” sang m t n n kinh t hàng hố có s đi u ti t
c a nhà nư c, công nh n s cùng t n t i và phát tri n trong m t th i gian nh t ñ nh c a nhi u thành
ph n kinh t khác nhau và s d ng v n, k thu t, kinh nghi m c a tư b n trong và ngồi nư c đ thúc
đ y kinh t phát tri n.
Câu h i 23 :
T i sao có s ra đ i c a Liên bang c ng hịa xã h i ch nghĩa Xơ vi t (g i t t là Liên Xơ) ? S
ra đ i c a liên bang (th i gian, tên g i, thành ph n).
Hư ng d n làm bài

+ S h p tác liên minh ch t ch hơn n a v m i m t gi a các nư c C ng hòa xã h i ch nghĩa;
................................................................................................................................................................................
- Trang 19 -


Châu Ti n L c

Tài li u b i d
ng h c sinh gi i môn L ch s THPT

+ S phát tri n khơng đ u v kinh t , chính tr , văn hóa và trình đ phát tri n gi a các nư c gây tr
ng i công cu c xây d ng và phát tri n ñ t nư c.
+ Ngày 30/12/1922, Liên bang C ng hồ xã h i ch nghĩa Xơ Vi t ñư c thành l p
- Tên g i Liên Xô
- G m các dân t c trong ñ qu c Nga cũ. Lúc ñ u bao g m 4 nư c c ng hồ. ð n năm 1940, có thêm
11 nư c.
Câu h i 24 :
Trình bày khái qt cơng cu c xây d ng ch nghĩa xã h i
1937. Nêu nh ng thành t u và thi u sót c a nó.

Liên Xơ t năm 1928 đ n năm

Hư ng d n làm bài

Tháng 12/1922, ð i h i Xơ vi t tồn Nga tun b thành l p Liên bang C ng hịa Xã h i Ch nghĩa
Xơ vi t (Liên Xô). G m 4 nư c c ng hịa. Năm 1940 có thêm 11 nư c.
1) Nh ng thành t u v m i m t trong công cu c xây d ng ch nghĩa xã h i Liên Xô t năm
1922 – 1941.
* Trong công nghi p: th c hi n cơng nghi p hóa xã h i ch nghĩa.
- Sau công cu c khôi ph c kinh t Liên Xô cũng là m t nư c nông nghi p l c h u. Kinh t , quân s
bao vây, k thu t, thi t b l thu c nư c ngoài
ð ng C ng s n đ ra nhi m v cơng nghi p hóa xã
h i ch nghĩa.
- M c đích: ðưa Liên Xơ tr thành m t nư c cơng nghi p có nh ng ngành công nghi p ch ch t.
+ Giai ño n 1921 – 1925.
- Liên Xô ñã th c hi n chính sách kinh t m i (tháng 3/1921).
- Chính sách kinh t m i đã làm cho Liên Xơ có bư c phát tri n m i.
- Cơ b n hồn thành cơng cu c khơi ph c kinh t đ t n n móng cho cơng cu c xây d ng ch nghĩa
xã h i.
+ Giai ño n 1928 – 1932.
- Th c hi n k ho ch 5 năm l n th nh t (1928 – 1932)
- Năm 193,2 s n lư ng công nghi p ñ t 54,4% ñã gi i quy t ñư c 3 v n ñ (V n; t s n xu t đư c
nh ng máy móc trang thi t b c n thi t; tăng năng su t lao ñ ng)
+ Giai ño n 1933 – 1937.
- Th c hi n k ho ch 5 năm l n th hai (1933 – 1937)
- Trong công nghi p : Năm 1937 s n lư ng cơng nghi p đ t 77,4% t ng s n ph m qu c dân.
- Trong nơng nghi p: Ưu tiên t p th hóa nơng nghi p, đưa 91 nơng h v i 90% di n tích đ t canh
tác vào n n cơng nghi p t p th hóa.
- Văn hóa - giáo d c: Thanh toán n n mù ch , phát tri n m ng lư i giáo d c ph thông, ph c p ti u
h c trong c nư c, ph c p trung h c cơ s

thành ph .
- Xã h i: cơ c u giai c p thay ñ i, xã h i ch còn 2 giai c p lao đ ng là cơng nhân, nơng dân và trí
th c xã h i.
- T năm 1937, Liên Xơ ti p t c th c hi n k ho ch 5 năm l n ba. Sang tháng 6/1941, ð c t n công
Liên Xô, công cu c xây d ng ch nghĩa xã h i b gián ño n.
2) Quan h ngo i giao c a Liên Xô :
- Liên Xơ đã t ng bư c xác l p quan h ngo i giao v i m t s nư c láng gi ng ch u Á, châu Âu.
- T ng bư c phá v chính sách bao vây c m v n, cô l p kinh t ngo i giao c a các nư c ñ qu c.
+ Năm 1925: Liên Xơ đã thi t l p quan h ngo i giao v i 20 nư c.
+ Năm 1933 : ñ t quan h ngo i giao v i Mĩ.
3) Trong quá trình xây d ng ch nghĩa xã h i (1921 – 1937), Liên Xơ đã m t ph i nh ng sai l m,
thi u sót nào ? Vì sao l i có nh ng sai l m và thi u sót đó ?
* Nh ng h n ch :
- Nhà nư c n m ñ c quy n v kinh t và hình thành ch ñ Nhà nư c bao c p kinh t .
................................................................................................................................................................................
- Trang 20 -


Châu Ti n L c

Tài li u b i d
ng h c sinh gi i môn L ch s THPT

- Nóng v i, ch quan trong t p th hố nơng nghi p đ l i nh ng h u qu tai h i lâu dài cho n n nông
nghi p Liên Xô.
- Vi ph m nguyên t c dân ch và pháp ch xã h i ch nghĩa, thay vào đó là n n sùng bái cá nhân và
quan liêu đ c đốn.
* Ngun nhân c a nh ng sai l m và thi u sót :
- Liên Xơ là nư c đ u tiên xây d ng ch nghĩa xã h i nên khó tránh kh i nh ng sai l m.
- M t s nhà lãnh ñ o ð ng và Nhà nư c Liên Xô cịn ch quan, giáo đi u chưa nh n th c đúng đ n,
khoa h c v ngun lí xây d ng ch nghĩa xã h i.

Chương II
CÁC NƯ C TƯ B N CH NGHĨA
GI A HAI CU C CHI N TRANH TH GI I
(1918 - 1939)
Chuyên ñ 3
KHÁI QUÁT V CÁC NƯ C TƯ B N CH NGHĨA
GI A HAI CU C CHI N TRANH TH GI I (1918 - 1939)
Câu h i 25 :
ðánh giá v n n hồ bình do H i ngh Véc-xai đem l i, Ngun sối Phéc-đi-năng Ph c
(Foch) – ngun T ng tư l nh quân ñ i ð ng minh châu Âu đã nói : “ðây khơng ph i là hồ
bình. ðây là m t cu c hưu chi n trong 20 năm”. T i sao nói như v y ?
Hư ng d n làm bài

- Sau khi chi n tranh th gi i th nh t k t thúc, ñ l p l i hồ bình và tr t t th gi i m i, các nư c
th ng tr n ñã tri u t p H i ngh Véc-xai vào ngày 18/1/1919; v i s tham d c a 27 nư c, dư i s ch
trì c a Mĩ, Anh, Pháp.
- T i h i ngh , các hoà ư c đã đư c kí k t, t o ra h th ng Hồ ư c Véc-xai, trong đó quan tr ng nh t
là Hồ ư c Véc-xai đư c kí v i ð c. Ngồi ra cịn các hồ ư c kí v i Áo, Hung, Th Nhĩ Kì...
- Hồ bình đư c l p l i, mang trong lịng nó m m m ng m t cu c chi n tranh m i, vì mâu thu n gi a
các nư c th ng tr n v i nhau, n i b t là mâu thu n gi a ð c v i Mĩ, Anh, Pháp.
- V i Hoà ư c Véc-xai, ð c ph i ch u t n th t r t l n : m t 1/8 đ t đai, trong đó tr Andát, Loren cho
Pháp, c t đ t cho Ba Lan, Bì, ðan M ch...b i thư ng chi n phí chi n tranh n ng n ...
- Hồ ư c Véc-xai đ y nư c ð c vào “c nh nô l mà ngư i ta chưa t ng nghe, chưa t ng th y” (Lênin). Các th l c quân phi t là giai c p tư s n ð c coi Hoà ư c Véc-xai là m t “qu c sĩ”, m t hoà ư c
“Véc-xai nh c nhã”, c n ph i ph c thù. M m m ng m t cu c chi n tranh m i v n còn t n t i.
- Nh t B n, Italia là hai nư c th ng tr n nhưng cũng b t mãn v i h th ng Véc-xai. Nh ng tham
v ng v v quy n l i c a Nh t Vi n ðông, Trung Hoa; c a Italia ð a Trung H i, bán đ o
Bancăng khơng ñư c tho mãn. Sau khi Tr t t Oa-sinh-tơn ra ñ i, b sung cho h th ng Véc-xai, s
b t mãn c a Nh t, Italia càng tăng lên.
- H u qu c a kh ng ho ng kinh t th gi i làm cho 3 nư c ð c, Italia, Nh t là nh ng nư c b t mãn

v i h th ng Véc-xai, nhanh chóng đi vào con đư ng phát xít hố, gây chi n tranh, chia l i th gi i.
- Ngày 1/9/1939, ð c t n công Ba Lan. Ngày 3/9, Pháp tuyên chi n v i ð c. Chi n tranh th gi i
th hai bùng n .
- Như v y, t năm 1919 n n hồ bình đư c l p l i, th nhưng th c ch t đó là th i kì hưu chi n, đ đ
các nư c ð c – Italia – Nh t chu n b l c lư ng, đưa lồi ngư i vào cu c chi n tranh m i.
Câu h i 26 :
................................................................................................................................................................................
- Trang 21 -


Châu Ti n L c

Tài li u b i d
ng h c sinh gi i môn L ch s THPT

Tr t t th gi i m i sau Chi n tranh th gi i th nh t (1914 – 1918) ñã ñư c thi t l p như
th nào ?
Hư ng d n làm bài

Tr t t th gi i m i sau Chi n tranh th gi i th nh t (1914 – 1918) là tr t t đư c hình thành sau
Hồ ư c Vécxai – Oasinhtơn.
a. H i ngh Véc-xai.
- Sau khi chi n tranh th gi i th nh t k t thúc, ñ l p l i hồ bình và tr t t th gi i m i, các nư c
th ng tr n ñã tri u t p t p “H i ngh hồ bình” Véc-xai (Pháp) vào ngày 18/1/1919; v i s tham d
c a 27 nư c, dư i s ch trì c a Mĩ, Anh, Pháp. Th c ch t c a H i ngh Véc-xai là s phân chia thành
qu c a các nư c th ng tr n trong Chi n tranh th gi i th nh t, ngồi ra H i ngh cịn m c đích khác,
đó là t p l c lư ng ñ ch ng l i cách m ng Nga, Hungari và nhi u nư c khác. H i ngh ñã quy t ñ nh
các v n đ sau :
+ Nhanh chóng k t thúc chi n tranh châu Âu, châu Á – Thái Bình Dương.
+Thành l p m t tr t t th gi i m i sau chi n tranh.
+ Ký Hoà ư c v i các nư c b i tr n.

- N i dung c a H i ngh Véc-xai bao g m m t lo t hoà ư c ký v i ð c và ñ ng minh c a ð c, ngh
quy t thành l p H i Qu c liên. Hoà ư c v i ð c là quan tr ng nh t, ký vào ngày 26/8/1919, t i “Phịng
Gương” trong cung đi n Véc-xai. Pháp đư c nh n l i hai vùng Andát, Loren và vùng than Xarơ. ð c
th a nh n Ba Lan ñ c l p, tr l i Ba Lan vùng ñ t b Ph chi m ñóng trư c ñây. Ba Lan có đư ng ra
bi n Ban Tích. ð c b tư c b các thu c ñ a và b i thư ng 132 t Mác vàng ti n chi n phí, lu t nghĩa
v quân s b lo i b , c m ð c phát tri n tàu ng m, tu u chi n, xe tăng và không quân. Vùng sông
Ranh và khu v c r ng 50 km bên ph i sơng Ranh đư c tuyên b là vùng phi quân s .
- Tuy nhiên, Hồ ư c Véc-xai l i khơng đ ng ch m ñ n cơ s tr ng y u c a ch nghĩa đ qu c ð c,
cơng nghi p quân s ð c không b phá hu mà ch b h n ch . Trong khi th o lu n các đi u kho n
qn s c a hồ ư c, T ng th ng M Uyn-xtơn ñã tuyên b l c lư ng quân s c n thi t đ “duy trì tr t
t trong nư c và đàn áp ch nghĩa Bơnsêvích”. S qn ð c 100 nghìn đư c tuy n l a d a trên cơ s
t nguy n. Như v t các nhà ho ch đ nh Hồ ư c Véc-xai đã t o ra nh ng ñi u ki n thu n l i ñ ph c
h i ch nghĩa quân phi t ð c nh m ch ng l i Liên Xô và phong trào cách m ng th gi i.
- Có th th y, n n hồ bình tuy đư c l p l i, th nhưng mang trong lịng nó m m m ng m t cu c
chi n tranh m i, vì mâu thu n gi a các nư c th ng tr n v i nhau, n i b t là mâu thu n gi a ð c v i
Mĩ, Anh, Pháp.
Như v y, sau Hoà ư c Véc-xai, các nư c Anh Pháp ñư c quá nhi u quy n l i. Trong khi đó, Hồ
ư c Véc-xai ñ y nư c ð c vào “c nh nô l mà ngư i ta chưa t ng nghe, chưa t ng th y” (Lê-nin). Các
th l c quân phi t là giai c p tư s n ð c coi Hoà ư c Véc-xai là m t “qu c sĩ”, m t hoà ư c “Véc-xai
nh c nhã”, c n ph i ph c thù. Do đó, sau Hồ ư c Véc-xai, mâu thu n đư c hình thành v i các nư c
Anh, Pháp và ð c. S ra ñ i c a H i Qu c liên là công c b o v quy n l i c a các nư c th ng tr n.
b. H i ngh Oa-sinh-tơn và các Hi p ư c Oa-sinh-tơn (1921 – 1922).
- H i ngh Véc-xai không tho mãn yêu c n c a Mĩ, mong mu n ñ ng ñ u th gi i. Do ñó M kí
hi p ư c riêng v i ð c (8 – 1921) và t ch c h i ngh qu c t
th đơ Oa-sinh-tơn (t 11 – 1921 đ n
2 – 1922) v i s tham gia c a các nư c : M , Anh, Pháp, Italia, B , Hà Lan, B ðào Nha, Nh t B n ,
Trung Qu c, H i ngh đã kí k t các hi p ư c tôn tr ng quy n c a nư c M , Anh, Pháp, Nh t v thu c
ñ a c a nhau, h n ch l c lư ng h i quân, M có quy n phát tri n h i quân ngang Anh, cam k t tơn
tr ng đ c l p ch quy n c a Trung Qu c và Trung Qu c “m c a cho các nư c.
- H i ngh Oa-sinh-tơn là th ng l i ngo i giao c a M , t o ñi u ki n cho M ñ ng ñ u th gi i tư

b n và xâm nh p vào Trung Qu c m nh hơn.
Tóm l i, các Hi p ư c Oa-sinh-tơn cùng v i h th ng Hồ ư c Véc-xai hình thành “H th ng
Vécxai – Oasinhtơn”, hoàn thành vi c phân chia th gi i m i, thi t l p m t tr t t th gi i sau chi n
tranh. Tr t t th gi i nàu hoàn toàn ph c v quy n l i c a giai c p th ng tr các nư c ñ qu c và cũng
gây nên mâu thu n gi a các nư c ñ qu c th ng tr n và b i tr n, nh m t p h p l c lư ng ch ng ch
nghĩa xã h i.
................................................................................................................................................................................
- Trang 22 -


Châu Ti n L c

Tài li u b i d
ng h c sinh gi i môn L ch s THPT

Nh t B n, Italia là hai nư c th ng tr n nhưng cũng b t mãn v i h th ng Véc-xai. Nh ng tham v ng
v v quy n l i c a Nh t Vi n ðông, Trung Hoa; c a Ý ð a Trung H i, bán đ o Ban-căng
khơng đư c tho mãn. Say khi Tr t t Oa-sinh-tơn ra ñ i, b sung cho h th ng Véc-xai, s b t mãn
c a Nh t, Ý càng tăng lên.
H u qu c a kh ng ho ng kinh t th gi i làm cho 3 nư c ð c, Italia , Nh t là nh ng nư c b t mãn
v i h th ng Véc-xai, nhanh chóng đi vào con đư ng phát xít hố, gây chi n tranh, chia l i th gi i.
Ngày 1/9/1939, ð c t n công Ba Lan. Ngày 3-9, Pháp tuyên chi n v i ð c. Chi n tranh th gi i th
hai bùng n .
Như v y, t năm 1919 n n hồ bình ñư c l p l i, th nhưng th c ch t đó là th i kì hưu chi n, ñ ñ
các nư c ð c – Italia – Nh t chu n b l c lư ng, đưa lồi ngư i vào cu c chi n tranh m i.
Câu h i 27 :
Nêu nh n xét v s phát tri n s n xu t công nghi p c a m t s nư c tư b n châu Âu qua s
li u các năm 1920 và 1929.

(B ng th ng kê s n lư ng than và thép c a m t s nư c tư b n châu Âu (1920 – 1939).
ðơn v : tri u t n)

Hư ng d n làm bài

Qua b ng s li u v s n lư ng s n xu t công nghi p qua s li u các năm 1920 và 1929 c a m t s
nư c tư b n châu Âu cho th y :
+ S n lư ng công nghi p phát tri n m nh, s n xu t than và thép tăng nhanh.
+ N n kinh t công nghi p c a các nư c tư b n châu Âu phát tri n n ñ nh.
Câu h i 28 :
B ng nh ng d n ch ng tiêu bi u, hãy phân tích s n ñ nh c a ch nghĩa tư b n trong nh ng
năm 1924 – 1929 (có so sánh gi a các nư c đi n hình).
Hư ng d n làm bài

T năm 1924, nhìn chung ph n l n các cư ng qu c tư b n ch nghĩa ñã kh c ph c đư c kh ng
ho ng chính tr – xã h i – kinh t cùng v i nh ng b t l i trong ñ i ngo i trong giai ño n sau chi n
tranh (1918 – 1923), khôi ph c n n kinh t và trên cơ s đó, chính quy n c a giai c p tư s n n ñ nh
l i. M t th i kì m i trong s phát tri n c a ch nghĩa tư b n : Th i kì n đ nh trong nh ng năm 1924
– 1929.
- Trên lĩnh v c kinh t , ñ c ñi m c a s n ñ nh ñó là :
+ Cu c kh ng ho ng kinh t sau chi n tranh ñư c kh c ph c, nhi u nư c tư b n bư c vào giai
ño n ph n vinh v kinh t .
+ Quá trình thay đ i tư b n, tích t s n xu t và t p trung tư b n c ñ nh di n ra m nh m hơn.
+ Xu t hi n nh ng công ty tư b n ñ c quy n kh ng lò m i mà v quy mô vư t hơn t t c nh ng gì
đã có trư c năm trư c năm 1914.
+ Vi c h p lí hố s n xu t ki u tư b n ch nghĩa, vi c áp d ng nh ng phương pháp c i t lao ñ ng
và phương pháp Tay-lo (Taylor) ñã thúc ñ y m nh mec s tăng trư ng n n công nghi p c a ch
nghĩa tư b n.
+ Trên cơ s c a s ph n vinh công nghi p đã khơi ph c đư c tình tr ng h n lo i v tài chính,
khơi ph c và vư t m c ngo i thương trư c chi n tranh.
................................................................................................................................................................................
- Trang 23 -

Châu Ti n L c

Tài li u b i d
ng h c sinh gi i môn L ch s THPT

- Song s n ñ nh c a ch nghĩa tư b n di n ra khơng đ ng đ u. Nư c Mĩ b t ñ u n ñ nh s m hơn
(ngay t năm 1932) và ñ t ñư c s phát tri n nhanh chóng (năm 1928 s n lư ng công nghi p Mĩ cao
hơn m c trư c chi n tranh 70%), trong khi nư c Anh th c s mãi ñ n năm 1926 m i n ñ nh và s n
ñ nh di n ra ch m ch p và mang tính ch t tương ñ i so v i s v i s ph n vinh c a Mĩ và s phát tri n
nhanh c a ð c…
- S n ñ nh c a các nư c tư b n ch nghĩa châu Âu ph n quan tr ng là nh vào v n đ u tư tính
d ng c a Mĩ, ph i ph thu c v tài chính c a Mĩ. ðây là th i kì chuy n đ i trung tâm kinh t - tào
chính c a th gi i tư b n ch nghĩa t châu Âu sang Mĩ.
- Kinh t tư b n ch nghĩa thoát kh ng chi n tranh, ñ ng th i các ch ñ tư s n cũng ñư c c ng c
d n d n. Các chính đ ng và các t ch c chính tr c a giai c p tư s n l y l i đư c v trí mà chúng ñã m t
trư c kia. Trong nh ng năm 1924 – 1929, chính quy n phát xít đư c c ng c
Italia, ch đ c ng hồ
Vây-ma đư c duy trì ð c, chính th đ i ngh ñư c n ñ nh Anh và Pháp. ð i v i Mĩ, ð ng C ng
hồ đư c coi là ñ ng c a s ph n vinh, nên ñ ng này kh ng ñ nh v ng ch c ñ a v c m quy n c a mình
cho mãi đ n khi h t ra b t l c trư c cu c kh ng ho ng kinh t 1929 – 1933.
- Trong hoàn c nh v trí c a ch nghĩa tư b n đư c c ng c , phong trào cách m ng vô s n đi vào
thối trào. S ph n vinh v kinh t , s gi m b t th t nghi p, vi c nâng cao m c s ng c a m t s t ng
l p lao ñ ng ñã t o ñã t o ra o tư ng v s b n v ng lâu dài c a ch ñ tư b n. Ch nghĩa c i lương
tác ñ ng v tư tư ng vào giai c p công nhân khá nhi u. nhi u nư c ñ ng xã h i – dân ch tham gia
chính ph và vì th h càng có đi u ki n lơi kéo đơng ngư i lao đ ng h p tác v i giai c p tư s n.
Nhưng, b t ch p đi u đó, cu c đ u tranh giai c p v n di n ra nhi u nư c mà tiêu bi u là cu c t ng
bãi cơng (1926) Anh Qu c đã lơi cu n hàng tri u công nhân tham gia.
Nh n xét : S n ñ nh c a ch nghĩa tư b n trong nh ng năm 1924 – 1929 trên th c t khơng lo i
b đư c mâu thu n trong lòng xã h i tư b n ch nghĩa, khơng kh c ph c đư c nh ng như c đi m v n
có c a n n kinh t tư b n ch nghĩa. Cu c kh ng ho ng kinh t n ra b t ng

nư c Mĩ vào tháng 10 –
1929 và nhanh chóng lan ra toàn b th gi i tư b n ch nghĩa đã ch m d t th i kì “thăng b ng” và “ n
ñ nh”.
Câu h i 29 :
L p b ng so sánh hai phong trào cách m ng : phong trào cách m ng 1918 – 1923 và phong
trào cách m ng 1929 – 1939 v các m t : hoàn c nh, n i dung, tính ch t và k t qu .
Bài gi i chi ti t

Hồn c nh

N i dung
Tính ch t

K t qu

Phong trào cách m ng
Phong trào cách m ng
1918 - 1923
1929 - 1939
- Th chi n th nh t và nh ng hâu qu làm - Kh ng ho ng kinh t 1929 – 1933 và
cho mâu thu n xã h i các nư c tư b n thêm nh ng hâu qu c a nó.
gay g t.
- S c vũ c a th ng l i Cách m ng tháng
Mư i Nga ñ i v i giai c p cơng nhân.
- S đe do c a ch nghĩa phát xít.
- Ch ng ch nghĩa đ qu c.

- Ch ng ch nghĩa phát xít, ch ng
chi n tranh.
- Cách m ng dân ch tư s n (cách m ng tháng - Thành l p M t tr n nhân dân ch ng

phát xít các nư c.
Mư i m t ð c)
- ð c : ch ñ quân ch b l t ñ .
- Th ng l i Pháp (1936).
Hungari : Nư c c ng hồ Xơ vi t đư c - Th t b i Tây Ban Nha (1939).
thành l p ch t n t i trong 133 ngày.

Câu h i 30 :
S thành l p và ho t ñ ng c a Qu c t C ng s n (1919 – 1923). Các ngh quy t c a ð i h i II
và VII ñã nh hư ng ñ n phong trào cách m ng Vi t Nam như th nào ?
Hư ng d n làm bài

................................................................................................................................................................................
- Trang 24 -


Châu Ti n L c

Tài li u b i d
ng h c sinh gi i môn L ch s THPT

1. Hồn c nh ra đ i :
Trong cao trào cách m ng (1918 - 1923) các ð ng C ng s n ñã ñư c thành l p nhi u nư c như
ð c, Áo, Hunggari, Ba Lan, Ph n Lan. S phát tri n c a phong trào cách m ng châu Âu nói riêng
cũng như trên th gi i nói chung địi h i ph i có m t t ch c qu c t ñ lãnh ñ o ñư ng l i ñúng ñ n.
Th ng l i c a Cách m ng tháng Mư i Nga và s t n t i c a Nhà nư c Xơ vi t là đi u ki n thu n l i
ñ th c hi n yêu c u đó.
2. Ho t đ ng c a Qu c t C ng s n :
V i nh ng ho t đ ng tích c c c a Lê-nin và ð ng Bơnsêvích Nga, t ch c Qu c t C ng s n ñã
ñư c thành l p ngày 2/3/1919 t i Mát-xcơ-va.
Trong th i gian t n t i t 1919 ñ n 1943, Qu c t C ng s n ñã ti n hành 7 l n ñ i h i, ñ ra ñư ng

l i cách m ng ñúng ñ n cho t ng th i kỳ phát tri n c a cách m ng th gi i.
+ ð i h i l n II (1920) gi m t v trí n i b t trong l ch s ho t ñ ng c a Qu c t C ng s n v i Lu n
cương v vai trò c a ð ng C ng s n, Lu n cương v v n ñ dân t c và thu c ñ a” do V.I.Lê-nin kh i
th o.
+ ð i h i l n VII (1935), Qu c t C ng s n ñã ch rõ nguy cơ ch nghĩa phát xít và kêu g i các ñ ng
C ng s n tích c c ñ u tranh thành l p các m t tr n th ng nh t công nhân nh m m c tiêu ch ng phát
xít, ch ng chi n tranh.
Năm 1943, nh n th y s t n t i và ho t đ ng c a mình khơng phù h p v i tình hình m i, Qu c t
C ng s n tuyên b gi i tán.
* Vai trò c a Qu c t C ng s n : có công lao to l n trong vi c th ng nh t và phát tri n phong trào
cách m ng th gi i.
3. nh hư ng c a các ngh quy t c a ð i h i II và VII ñ n phong trào cách m ng Vi t Nam :
Tiêu bi u là hai ñ i h i:
+ ð i h i II (1920) thông qua Lu n cương v v n ñ dân t c và thu c ñ a do Lê-nin kh i xư ng.
Tác ñ ng: Gi a tháng 7/1920, Nguy n Ái Qu c ñ c b n Lu n cương c a Lê-nin, ñi u này ñã giúp
Nuy n Ái Qu c kh ng ñ nh mu n c u nư c và gi i phóng dân t c ph i đi theo con đư ng cách m ng
vơ s n, do đó ngày 25/12/1920 t i ñ i h i c a ð ng Xã h i Pháp h p Tua, ngư i ñã b phi u tán
thành gia nh p Qu c t c ng s n và tr thành ñ ng viên c ng s n. S ki n này ñánh d u Nguy n Ái
Qu c ñã tìm th y con ñư ng c u nư c ñúng ñ n cho cách m ng Vi t Nam, ch m d t th i kì b t c
đư ng l i c u nư c và giai c p lãnh ñ o c a cách m ng Vi t Nam.
+ ð i h i VII (1935) ch rõ nguy cơ c a ch nghĩa phát xít và kêu g i các ð ng c ng s n tích c c
đ u tranh thành l p M t tr n th ng nh t nh m m c tiêu ch ng phát xít ch ng chi n tranh.
Tác đ ng: ðồn ñ i bi u ð ng c ng s n ðơng Dương do Lê H ng Phong d n đ u ñã tham d ð i
h i VII. Sau khi v nư c, tháng 7/1936, ơng đã ch trì H i ngh Ban ch p hành trung ương ð ng c ng
s n ðông Dương Thư ng H i (Trung Qu c) – d a trên ngh quy t c a ð i h i VII và căn c tình
hình c th c a Vi t Nam ñã ñ nh ra ñư ng l i và phương pháp ñ u tranh m i, thay ñ i ch trương :
chuy n sang hình th c đ u tranh cơng khai h p pháp và n a h p pháp v i m c tiêu địi t do dân ch ,
cơm áo, hịa bình. Bùng n phong trào dân ch trong nh ng năm 1936 – 1939 t i Vi t Nam.
Câu h i 31 :
Phân tích ch trương đi u ch nh chi n lư c Cách m ng c a Qu c t C ng s n t i ð i h i l n

th VII (7 – 1935) và gi i thích nguyên nhân d n t i nh ng ch trương đó ?
Hư ng d n làm bài

a. Nguyên nhân:
- H u qu tr m tr ng c a cu c kh ng ho ng kinh t trong nh ng năm 1929 – 1933 và tình tr ng tiêu
ñi u ti p theo trong các nư c thu c h th ng tư b n ch nghĩa ñã làm cho mâu thu n n i t i c a ch
nghĩa tư b n thêm gay g t và phong trào cách m ng c a qu n chúng dâng cao.
- m t s nư c, giai c p tư s n lũng đo n khơng mu n duy trì n n th ng tr b ng ch đ dân ch tư
s n ñ i ngh như cũ, nên ñã âm mưu dùng b o l c ñ ñàn áp phong trào ñ u tranh trong nư c và ráo
ri t ch y ñua vũ trang, chu n b phát ñ ng m t cu c chi n tranh th gi i m i.
................................................................................................................................................................................
- Trang 25 -