Góp phần tìm hiểu sự biến đổi của từ vựng - ngữ nghĩa tiếng Việt từ 1930 đến 1960

DAI HOC QUOC
GIÀ
HA NOI
TRUÒNG
DAI HOC KHOA HOC XÀ
HÓI VA
NHAN
VÀN
- —óoo
-
NGUYEN
THI
HA
"GÓP
PHAN
TÌM HIÉU
SUBIÉN
DÓI
CÙA
TìrvuNG
-
NGCNGHÌA
TIÉNG
VIÉT
TÙ'1930DÉN1960"
Chuyén ngành: Ly
luàn ngòn ngù
Ma sé: 50408
LUÀN ÀN THAC SÌ KHOA HOC
NGCTVAN
Ngi/ài htràng

din:
GS.
PTS
Le
Quang Thiém
HA
NOI - 1998
DAI HOC QUOC
GIÀ
HA NOI
TRUÒNG
DAI HOC KHOA HOC XÀ
HÓI VA
NHAN
VÀN
- —óoo
-
NGUYEN
THI
HA
"GÓP
PHAN
TÌM HIÉU
SUBIÉN
DÓI
CÙA
TìrvuNG
-
NGCNGHÌA
TIÉNG

VIÉT
TÙ'1930DÉN1960"
Chuyén ngành: Ly
luàn ngòn ngù
Ma sé: 50408
LUÀN ÀN THAC SÌ KHOA HOC
NGCTVAN
Ngi/ài htràng
din:
GS.
PTS
Le
Quang Thiém
HA
NOI - 1998
MUC LUC
Trang
Phàn mò
dàu
Chuong mot
Su bién
dèi ve
sé
luong
cùa vén
tu
tiéng
Viét (Tu
1930 dén
1960) 10

I.
Nhànxétchung
10
1.
Nhutig
nhàn té co ành
huòng
dén su bién
dói
cùa vén
tu 10
2.
Mot
vài
net ve
su bién
dÓi 12
IL
NhOng biéu hién
bién
ddi ve
sé
lugmg 15
1.
Nhutig
khài quàt
ve
su bién dói
15
2.

Su
xuà't
hién
tu
mói
17
3.
Mot
vài théng ké
ve
su bién dÓi 23
4.
Su thay dói,
phàt
trién cùa thuat
ngO
37
5.
So
sành
su
phàt
trién cùa
mot
sé
tu
45
Chuong hai
Mot
sé biéu hién phàt trién

ve
mat
cà'u
tao 49
L
Thành té cà'u tao
va
su boat dóng cùa no 49
1.
Càc con duòng
ctfu
tao 49
2.
Và'n de de
càp khi nghién
cùu càu
tao
tu
49
3.
Càc
loai
thành té cà'u tao cùa
tu
ngù 50
4.
Cd cà'u vàt
liéu va
khà nàng
ca\i

tao cùa
tu
ngù 58
IL
Nhùng biéu hién cu
thè
61
1.
Nhùng biéu hién ò mò
hình
cà'u tao
61
2.
Sue
san sinh cùa
mot
sé mò hình 66
3.
Vài
net
loai
biét ve chinh tà
70
IIL Mot
vài nhàn xét
ve
su bién dói 72
1.
Ca
che'

boat dóng cùa
bò
mày cà'u tao 72
2.
Vai trò
tich
cuc cùa càc loai yéu té 72
3.
Mò hình
c^u
tao 72
4.
Loai biét
ve
chinh tà 73
5.
Su bién dói toàn dién 73
Chuong ba
Mot
sé biéu hién
ve
su bién dÓi
nghìa tu vung
74
L Nghìa cùa
tu va mot
sé bién dói
thè
hién
ò tu

da
nghia
7
1.
Nghìa cùa
tu va tàm
quan trong cùa nò 74
2.
Bién dói sé
luofng tu
da nghìa 76
IL Su bién dói nghìa cùa
tu
77
1.
Chàp
nhàn quan niém
ve
nghìa
làm chò dira
77
2.
Bién dói nghìa
va
nhàn té tàc dóng 78
2.1.
Mòròng
nghìa 79
2.2.
Thu hep nghìa 86

2.3.
Càc
hình thùc cùa su chuyén nghìa 87
IIL
Su mò ròng truòng
tu
vung ngù nghìa 91
1.
Nhànxétchung
91
2.
Biéu hién
ve
truòng chi con nguòi 92
3.
TÓng hap ve tiaròng
khoa hoc 96
Kétluàn
100
Phuluc 103
Tài liéu
thamkhào
105
PHÀN
MÒ DAU
L LÌ DO CHON DE TÀI
Su
phàt
trién cùa mói
mot

ngòn ngù, déu
chiù
su tàc dòng
rà't lón
cùa
diéu kién, hoàn cành xa hòi
va lich
su.
Tiéng Viét cùa chùng ta
cùng
khòng
nàm ngoài quy
luàt
dò.
Co thè
nói ràng trong vòng 30 nàm
tu
1930 - 1960
xà hòi Viét Nam da co nhiéu bién dòng to
lòn
trén nhiéu mat: chmh tri,
kinh té,
vàn
hoà, xà hòi
Mot thè
hién trong su bién dói to lòn
à'y
là su ra
dòi cùa Dàng còng
san

Dòng
Duong.
Su kién lich su
vi
dai này dà làm thay
dói hàn dòi séng chinh tri à Viét Nam.
Tu day
cuòc dàu tranh giai phóng
dàn
toc dà
mang
mot
sinh
khi
mói. Cuòc
dà'u
tranh do dà co ành
huòmg
lón
dén dòi séng xà hòi Viét Nam. Dac biét là trong thòi gian này, nhiéu
hlnh
thùc bào
chi
cùa Dàng ra dòi,
lién
tue nhen nhóm
co vQ
phong trào
dà'u
tranh

va
dà co ành huòmg
rat
lòn tói quàn chùng
lao
dòng. Mat khàc dòng
vàn hoc yéu
nuóc,
càch
mang cung hình thành
va
ngày càng phàt trién
va
cùng chinh thòi
kl
này dà ra dòi
va
phàt trién trào
luu
tha mói
làng
man chù
nghìa, vàn xuòi, tiéu thuyét Viét Nam phói thai
tu
giai doan truóc dò, dén
thòi kl này dà phàt trién ruc rò. Su boat dòng manh me cùa bào
chi
quéc
ngù, su hlnh thành
va

phàt trién cùa càc dòng vàn hoc; dòng vàn hoc yéu
nuóc
va
càch mang; dòng vàn hoc làng man
va
dòng vàn hoc hién thuc phé
phàn Co
thè
nói truòc
day
chua bao giò tiéng Viét lai co dip tung hoành,
thù
sue
trén nhiéu loai hình boat dòng chùc nàng ròng lón nhu vày. Tà't cà
càc diéu dò dành
dà'u mot
buòc phàt trién mòi trong nén quéc vàn nuóc
nhà. Diéu dò thuc su dà
co
tàc dòng manh me dén su phàt trién cùa vón
tu
vimg
- ngù nghìa tiéng Viét.
Su kién lich su
vi
dai thù hai cung
co
thè coi là nhan té quyèt dinh su
phàt trién toàn dién
va sàu

sàc cùa tiéng Viét nói chung
va tu
vung - ngù
nghìa tiéng Viét nói riéng là su kién càch mang thàng Tarn thành cóng nàm
1945.
Nuóc ta trò thành
mot
quéc
già
dòc
làp
tiéng Viét
tra
thành
ugón ngil
chinh thùc cùa nhà nuàc
va
cung
tu day
tiéng Viét
dugc thùa
nhan là
phuang tién giao tié'p cùa nguòi Viét Nam trong tà't cà moi
ITnh
vuc boat
dòng cùa xà bòi.
Tu lình
vuc hành chinh, khoa hoc dén vàn hoc nghé
thuàt,
tu

giào
due
tiéu hoc cho dén
bàc
dai hoc,
tu
quàn su dén
ngOtii
giao. Dac
biét là tiéng Viét
dugfc
dùng trong
he
théng giào
due
dai hoc
va
cao dàng
ma
truóc dò chi co tiéng Phàp. Mat khàc càch mang thàng Tàm thành cóng
da làm thay dói hoàn toàn bò mat xà hòi Viét Nam.
Che
dò phong kién
thuc dàn bj xoà bò. Nhùng su kién
tièp
theo
ma
co thè goi là nhan to' thù ba
co
su ành huòng sàu ròng dén su phàt trién

cùa
ngòn ngù nói chung va \i\
vung - ngù nghìa nói riéng do là phong trào toàn quéc khàng chièn,
vice
cài
càch ruóng
dà't
(1954)
va
cóng cuòc
xày dimg
chù nghìa xà hói ò
mién Ràc
va
dà'u tranh giai phóng mién Nam dà làm cho xà bòi Viet Nam
bién
dói
mot
càch sàu sàc
ve
moi mat. Dóng thòi nhùng bién dòng xà hòi cung dà
làm
mà't
di nhiéu su vàt, hién tucmg bay quan he
lòi
thòi
lac
hàu.
Nhuiig
ben

canh
dò
cùng làm này sinh nhiéu su vàt, hién tuang, quan nicm mói. Su
nhàn thùc cùa con nguòi
dèi
vói su vàt hién tucmg xung quanh cùng mói
me.
Hcm thè nùa cung trong thòi gian này dà ra dòi hàng
Ioat
càc ngành
khoa hoc kì thuàt, dac biét là càc quan niem mói, quan he mói.
HC
thuàt
ngù mói ra dòi
va
phàt trién.
Tu
nhùng chuyén bién, thay dói
cùa
xà bòi cùa nhùng
iihfui tó ina
chùng tói vùa néu ra ò trén dà
co
ành huòng
rat
k'm
dèn su
bicn
dói
[IIKÌI

trién cùa ngòn ngù. Mot trong nhùng lình vuc nhay càm,
the liicn lò
ràng
va
khò nghién cùu nhàt là dia hat
tu
vung - ngù nghìa.
DC
góp
phÀn \ào
nghién cùu
sir
phàt trién tiéng Viét nói chung,
tu
vung - ngù nghìa nói riéng
chùng tói xin mao
muòi tàp
su nghién cùu lình vuc này. Phài nói ràng
day
là
mot dja
hat ròng lòn, bao hàm
mot
pham vi ròng, phùc tap
ma
phài
màt
nhiéu thòi gian, còng
sue
mói

co
thè làm duac. Tuy nhién cùng phài nói
ràng - nghién cùu
ve
su bién dói cùa
tu
vung - ngù nghìa tiéng Viet khòng
phài ngày nay mói duac chù
^. Co
thè nói truóc càch mang thàng Tàm dà
co
nguòi quan tàm nhung
rat
sa
luac.
Nhìn chung dia hat này chua duac
nghién cùu,
de
càp dén
mot
càch
day
dù toàn dién.
Co
chàng cùng ehi ò
mot
vài quyén
tu
dién giai
thich,

tu
dién thuàt ngù Chù chua
co mot
còng
trình nào bàn dén su bién dói cùa
tu
vung - ngù nghìa tiéng Viét. Phài
dcn
sau càch mang thàng Tàm dia hat này mói
dugc
giói nghién cùu quan tàm.
Dac biét trong thòi gian
gàn day
giói nghién cùu ngòn ngù hoc dà co nhiéu
tàc già
de
càp dén nhu Nguyén Thién
Giàp,
Dò Hùu
Chàu,
Ngiiycn
Vàn
Tu, Nguyén
Kim
Tliàn,
Nguyén Trong Bau, Nguyén Vàn
Khang,
Le Quang
Thiém,
Ha

Quang Nàng, VQ
Due
Nghiéu dà
co
mot so giào trình va mot
sé bài viét quan tàm dèn vàn
de
này. Trong cóng trình nghién
ci'ru
cùa tàc
già Nguyén Thién Giàp
co de
càp dèn su bién dói cùa vòn
tu
vung
ticng
Viét. Su bién dói
ve
càch dùng, su bién dói
ve
ngù
àm,
ve
nghìa w.
Dóng
thòi tàc già cùng cho
ràng nhùmg
nhàn tó xà bòi, diéu kién lich
su ~
vàn hoà

dà
co
tàc dòng
rat
lòn dèn su bién dói cùa
tu
vung - ngù nghìa ticng
Vici,
dàc biét là su
lem
manh phi thuònng cùa
tu
vung tiéng Viet
ve
so
lugng va
cha't
lucmg.
Su cà'u tao thém nhiéu
tu
ngù mói
bang
càch dùng phuang thùc
ghép,
bang su vay
mirgn va
bang viéc tao thém
tu
da
ngliTa

dà làm cho
vòn
tu co
su thay dói
rat ktn
cà
ve
so lugng
làn
chat lugng
(lif
\iuì^
hnc
tiéng Viét,
1985).
Tàc già
Nguyén
Vàn Tu trong bài
viet
"25 nàm phàt
tiicn
tu vimg
cùa tiéng
Viet"
eó
de
càp dèn mot so dac diém sau:
*
Tu
vung tiéng Viét tàng

lén
vòn vot, dù
de
dién dat moi khài niém
càn
thiét trong moi ngành khoa hoc.
* Nhùng thuàt ngù chinh tri xà bòi trò thành nhùng tu ngù thuòng
dùng cùa toàn dàn khòng
con
là cùa riéng cùa nhùng nhà khoa hoc.
* Vén
tu
cùa ngòn ngù nói
va
ngòn ngù viét
xich
lai vói nhau, xen ké
vói nhau, bó sung cho nhau.
* Vén
tu
tiéng Viét dà dugc tiéu
chuSn
hoà thém mot
biróc
dàc biét
là
co
su bién dói
ve
nghìa, phàt trién

ve
cà'u tao
tu.
Xem xét hàng
Ioat
càc bài viét, nhùng còng trình nghién cùu
ve tu
vung tiéng Viét co thè
tbà'y
càc nhà nghién cùu trén nhiéu góc dò khàc
nhau dà
de
càp dén su thay dói phàt trién cùa nò.
Co
nhiéu mat dà di sàu
tlm
biéu. Nhung nhìn chung chua dua ra dugc mot
bue
tranh toàn cành
ve
bé ròng
de
chùng tò su phàt trién
ve
sé lugng cùng nhu mot so mat
ve chat
lugng. Dàc biét
là
dat no trong cà'u trùc cùa su bién dói, phàt trién trong
mot truc thòi gian, hoac già trong mot giai doan nhàt dinh thì hình nhu càc

tàc già chua di sàu vào tlm biéu.
Do dò viéc di sàu vào tlm biéu su bién dói cùa
tu
vung - ngù
ngliTa
tiéng Viét trong mot giai doan
de
nhàn thùc
va
nghién cùu, nhàm tìm hiéu
su bién dói phàt trién cùa
tu
vung tié'ng Viét mot càch toàn dién
va day
dù
hom, dàc biét là giai doan
tu
1930 - 1960 giai doan
ma
do nhùng dàc diém
cùa xà hòi,
Ijch su
dà làm cho
tu
vung ngù - nghìa tié'ng Viet co su bién dói
sàu sàc là hèt
sue
càn thiét. Dò là
li
do chfnh thùc

day
chùng tói làm luàn
àn này.
IL MUC
DiCH
NGHIÉN CÙU
Muc
dich
nghién cùu cùa chùng tói là
bang
con duòng diéu tra tu
liéu
va mot
sé phan
tich
buòc dàu
de "Góp
phàn tìm
hiéu
su bién dói cùa
tu
vung - ngù nghìa tiéng Viét
tu
1930 dén 1960".
Chùng tói nhàn thùc
ràng
viéc tìm hiéu nghién cùu trong mot thòi
gian 30 nàm sé là
r^t
khó,

rat
phùc tap
va co
thè sé khòng bao quàt hé't
dugc,
bòi le dung lugng thì qua
lón ma tinh
quy luàt trong nói bò
thl
khòng
de
nàm bàt
va
phàn
tich.
Chfnh
vi vay ma
chùng tói tu dat cho mình
mot
muc tiéu thuc té là qua càc cóng trình thu
thàp
tu liéu trén càc loai vàn bàn
khàc nhau.
Va tu
tu liéu chùng tói
ce gang
thù rùt ra
mot
vài
khia

canh
co
tfnh chat quy luàt hoac
co
tfnh chiéu sàu cùa su bién dói, phàt trién. Dóng
thòi thù nhàn dién xem nò thè hién su bién dói nhu thè nào?
Di tlm dugc lòi giai dàp cho
càu
hòi dat ra
qua
là khòng don gian.
Trong hoàn cành viéc nghién cùu ò ta
ve
màng này chua thàt nhiéu nén
viéc làm cùa chùng tói là nhùng
ce gang
buòc dàu là nhùng thù nghiém
va
mong muén dóng góp mot phàn tu liéu, mot so ggi
^ de
xàc dinh mot sé
bién dói cùa
tu
vung - ngù nghìa tié'ng Viét
tu 1930
dé'n I960 trong thè ki
XX mot thè ki
sàp
qua vói bao su kién lón lao
dèi

vói Viét Nam di buóc
vào thè
kì
mói
day
hùa ben.
Co và'n de
dat ra là
vi
sao chùng tói khòng chon giai doan truóc hoac
khòng chon ò mot giai doan no ngàn hcm. Chùng tói dugc biét dóng thòi
vói chùng tói hién dà eó mot so tàc già dà thu thàp tu liéu nghién cùu giai
doan cuòi thè ki XIX dàu thè ki XX. Phài tra lòi ràng tai sao chùng tói
khòng chon mot vàn
de
gon hcm sàu hcm eó 2 diéu
ma
chùng tòi xin néu ra
òdày
dò là:
1.
Dào sàu thì chùng tói chua
co
diéu kién, hom nùa buóc dàu di vào
dja hat này chùng tòi muén
co
su diéu tra
de
bao quàt, co mot càch nhìn
toàn cành.

2.
Néu chon giai doan ngàn thì dòi hòi kién thùc phài dào sàu, càn
phài thàm nhàp
mot qua
trình
co
tfnh
chat
quy luàt
ma
diéu dò vói diéu
kién hién nay khà nàng tàp su cùa chùng tòi chua
co
diéu kién
de
di vào.
Hcm nùa nhu trén dà nói chon giai doan này là giai doan
co
nhiéu su
kién nhàt (kè cà ngòn ngù
va
xà hòi) may ra
de
khai thàc tu liéu trén mot
de
tài ròng
va
khó. Thém vào dò muén chon
mot
thòi gian dai

de de
nhàn
ra su bién dói, sau do néu
co
diéu kién rùt ra mot sé nhàn xét. Dóng thòi hi
vong cùng vói nhùng còng trình khàc
ve
sau cùa chùng tòi hoac là nguòi
khàc sé góp phàn di sàu hcm, nghién cùu
mot
càch
day
dù
va
toàn dién hcm.
Luàn àn dat ra nhùng vàn de
càn
giai quyét là:
1.
Nghién cùu su bién dói cùa vén
tu ve
màt so lugng, so sành dòi
chiéu, xem xét sé lugng
tu
ò giai doan này thay dói nhu thè
nào?
Luàn àn
cung
de
càp dén nhùng nhàn té cu thè quy dinh su bién dói cùa

tu
vung
-
ngù nghìa tié'ng Viét trong vòng 30 nàm.
2.
Nghién cùu su bién dói bang con duòng cà'u tao, trong dò chù y
dén nguón bó sung càc yéu té cà'u tao, càc thành té cà'u tao, phuang thùc
cà'u tao, dàc biét là phuang thùc ghép. Vói mot so mò hình cà'u tao
co sue
san
sinh cao. Trén ca
so
khào sàt viéc cà'u tao càc thuàt ngù trong giai doan
này.
3.
Phàn
tfch va
chùng minh su bién dói, phàt trién cùa
tu
trong tièng
Viét trén càc bình dién: phàt trién nghìa mói, mò ròng truòng
tu
vung - ngù
nghìa
in.
TU
LIÉU
VA PHUONG
PHÀP
NGHIÉN

CÙU
Viéc xem xét su bién dói cùa vén
tu
trong vòng 30 nàm là mot vàn
de
hét
sue
ròng
lón.
NguÓn tu liéu hé't
sue
phong phù
va
da dang.
Vi
vày
viéc bao quàt dugc toàn dién nguón ngù liéu trong mot giai doan
ma
xà bòi
co nhiéu bién dòng lón lao qua là
mot
vàn
de rat
khó. Cho nén quan niém
cùa chùng tòi là "buòc dàu khai thàc tu liéu
ma
nguón tu liéu dò co khà
nàng phàn ành tàp hgp ngòn ngù trong giai doan dang xét". Cu thè ò
day
chùng tòi dà dua vào 2 nguón tu liéu chfnh

de
khai thàc:
Mot
là thu thàp tu liéu trén càc còng trình co tfnh
chat
tàp hgp dò là
càc
tu
dién nhu: "Viét Nam tu - dién" cùa Hòi khai trf tién
due
(1931),
"Viét Nam
tàn
tu dién" cùa Thanh Nghj
(1952) va "tu
dién tié'ng Viét" do
Vàn Tàn chù bién (1968). Ngoài ra
con su
dung mot sé
tu
dién thuàt ngù
tié'ng Viét,
tu
dién thuàt ngù hai ba thù tié'ng Nga - Ành - Viét Tuy nhién
viéc dua vào càc cóng trình
tu
dién
de
làm ca sa nghién cùu,
tnih

toàn
co
thè
nói là hoàn toàn chua thàt chfnh xàc
va day
dù
vi
nò
con
phu thuòc vào
quan niém cùa mot sé nhà bién soan
tu
dién. Song vói diéu kién nghién cùu
cùa chùng tòi hién nay thì
co
thè coi
day là
nhùng
mòc
quan trong
de
dành
già.
Nguón tu liéu thù hai
là
càc tài liéu sàch bào, khoa hoc nghi luàn
chfnh tri xà boi, tàc phàm vàn hoc nghé thuàt Cu thè a
day
chùng tòi dà
tàp trung diéu tra, théng ké trén mot so tàc phàm

co
the nói
day
là nhùng
tàc
pha'm
tiéu biéu phàn ành mot càch nhay
ben
hai tha cùa thòi dai.
- Tàc phàm "Vàn
de
dàn cày" cùa Qua Ninh
va
Vàn
Dinh,
"Duòng
Càch ménh", "Tuyén ngòn dòc làp" cùa Ho Chù Tich, "Càch
mcnng
dàn
(oc
dàn chù Viét Nam" cùa Truòng Chinh, vàn
de
vàn hoà
va
vàn nghé
cun
Truòng Chinh
va
mot so tò bào, tap chf ra dòi
tu 1930

dèn 1960
Sau dò chùng tòi tién hành khào sàt, xem xét théng ké, nhàn dién
don vi
tu,
nghìa, rói tàp hgp lai
va
dem ra phàn tfch so sành
dèi
chiéu trong
tién trình (thòi diém khàc nhau) trén
mot
truc thòi gian
de
tìm ra
nhilmg
biéu hién bién dói cùa no.
Phuang thùc khào sàt tu liéu cùa chùng tòi là di
tu
hình thùc dèn nói
dung,
tu
bé ròng dén bé sàu,
tu
biéu hién dén quy luàt
de
tìm ra nhùng quy
luàt bién dói.
-
Phumig
phàp nghién cùu

Phuang phàp chfnh dugc
su
dung trong luàn àn này là phuang phàp
lich
su
so sành.
Day
là càch nghién cùu nham tìm ra nhùng hién tugng, qua
trình bién dói trong nói bò
mot
ngòn ngù. Xét trén mot truc thòi gian bay
trong
mot
giai doan lich
su
nhàt dinh, xét xem dàc diém bién dói cùa nò
trong mot giai doan nhu thè nào? Dóng thòi
luàn
àn cùng
su
dung
phmmg
phàp dinh lugng, djnh tfnh, so sành, théng ké nhàm tìm ra su bién dói, phàt
trién cùa vén
tu
a mói thòi diém ra sao, tìm hiéu su bién dói cùa vòn
lù
trong mot giai doan cà
ve
màt sé lugng làn màt

chat
lugng.
IV. Y NGHÌA CUA LUÀN ÀN
Luàn àn nhàm muc dfch góp phàn làm sàng tò su bién dói cùa tir
vung - ngù nghìa tièng Viét trong mot giai doan xà hòi Viét nam
co
nhiéu
su kién lich
su
quan trong, cùng nhu
co
nhiéu bién dói trong noi bò
cua
chfnh bàn thàn tièng Viét.
Viéc nghién cùu su bién dói cùa
tu
vung - ngù nghìa tièng Viet
tKMig
vòng 30 nàm sé cho chùng ta nhìn tbà'y mot
bue
tranh toàn cành ròng lón
ve
su bién dói cùa nò.
Kèt
qua nghién cùu cùa luàn àn góp phàn
tnnp
kct.
khài quàt
va chi
ra càc con

difcmg
phàt trién
bicìi
dói cùa
tir Ninig tiéng
Viét, tìm ra nhùng quy luàt bién dói cùa nò. Luàn àn cùng góp
phan
khang
8
dinh
cà^u
tao
tu va
phàt trién nghìa là
mot
trong nhùng con duòng, là bò
mày co
sue
san sinh lón, góp phàn tfch cuc chù dóng trong viéc bó sung
càc
tu
ngù mói, dàp ùng nhu càu phàt trién cùa xà boi. Nghién
ci'ru
su bién
dói cùa
tu
vung - ngù nghìa thóng qua so sành, théng ké tu liéu trén càc
tu
dién va vàn bàn
tu 1930

dén I960 sé co nhùng dóng góp dàng kè trong viéc
cung càp tu liéu, chi ra cho ta
thày
qua mói giai doan
tu
vung tié'ng Viét
phàt trién ra sao? Hom nùa sé dua dén mot càch nhìn toàn dién
ve
su phàt
trién cùa
tu
ngù - dàc biét là bó phàn thuàt ngù trén cà hai lình vuc bao quàt
dò là: khoa hoc tu nhién
va
khoa hoc xà hói nhàn vàn.
CHirONG
MOT
SÙBIÉN
DÓI
VE
SO LUONG CÙA VÓN
TÙTlÈNG
VIÉT
(TU
1930 DÉN 1960)
L NHÀN XÉT CHUNG
1.
Nhumg
nhàn tò
co

ành
huòng dén su bién dói
cùa
vòn
tu.
Khi di vào tìm hiéu su bién dói, phàt trién cùa
tu
vung - ngù nghìa,
trong
mot
giai doan nhàt dinh, chùng ta khòng thè khòng
de
càp dèn nhùng
nhàn té co ành huòng lón dèn su bién dói cùa nò. Dàc biét trong giai doan
tu
1930 dén I960 là giai doan
ma
xà hói Viét Nam
co
nhiéu bién dói lón
lao,
sàu sàc va toàn dién.
VI
vày sé
co rat
nhiéu nhàn té,
va
vice chi ra
nhùng nhàn té dò là
rat

càn thiét nhung cung khòng mày giàn don.
Nhùng nhàn té dàu tién
ma
chùng ta càn ké
dcn
là nhùng nhàn tò
khàch quan. Nhùng nhàn té này thuòc nhiéu
lình
vuc cùa dòi song xà hòi,
lich
su
va cùng
co
nhùng tàc dóng phong phù, da dang dèn su bién dòi,
phàt trién
he
théng
tu
vung - ngù nghìa cùa mot ngòn ngù.
Truóc hèt chùng tói muén nói dén nhùng su thay dói lón cua lich
su
xà bòi giai doan này nhu: su ra dòi cùa Dàng còng
san Dòng
DU(t!ig,
su
kién Càch mang thàng Tàm thành cóng, cuòc Khàng chièn
chòng thifc clfìn
Phàp,
còng cuòc lao dòng xày dung xà bòi mai, dàc biét là sau ngày hoà
bình làp lai

(1954)
dà
co
ành huòng sàu sàc, toàn dién dòi vói toàn ho xà
bòi
va
con nguòi Viet Nam trong lình vuc tu tuang,
chinh
tri, kinh tè, vàn
hoà xà bòi, khoa hoc kì thuàt Tà't cà nhùng bién dòng lòn lao dò dugc
phàn ành mot càch trung thành vào trong
tu
vung.
Mot nguyén nhàn nùa là trong mot thòi gian
dai
(ruòc càch rnnnp.
tiéng Viét
chiù
ành huòng nàng né cùa tièng Hàn
va
sau dò là ticng
l'li;ì|).
10
Truòc càch mang tiéng Viét chua dugc coi trong, chua dugc cóng nhàn là
ngòn ngù chfnh thùc. Mài dén khi càch mang thàng Tàm thành còng.
tir
su
kién
này, tiéng Viét mói thuc su giù dugc vi trf cùa mình. Dugc Dàng
va

nhà nuóc chon làm ngòn ngù chfnh thùc,
su
dung trong moi
Imh
vuc boat
dóng cùa xà bòi -
tu
chfnh tri, phàp luàt dén vàn hoà khoa hoc giào due
Dóng thòi
tu day
nhàn dàn ta cùng
su
dung tiéng Viét làm phuang tién
tuyén
tiuyén,
giào due,
co
vù nhàn dàn ta khàng chièn chòng Phàp giành
thàng
Igi.
Dac biét là su kién bòa bình làp lai (1954) mién Bàc nuóc ta tién
lén xày dung chù nghìa xà boi, xày dung xà boi mói, dóng thòi tièp tue
cóng cuòc dà'u tranh giài phóng mién Nam. Cùng vói còng cuòc này trong
thòi gian hoà bình a mién Bàc - Nhà nuóc ta cùng dà dào tao dugc
mot
dòi
ngù tri thùc tre, dòng dào
ho<7t
dòng trong càc ngành vàn hoc, khoa hoc kì
thuàt,

chnih
tri xà hói, vv.
Va
chfnh dòi ngù tri thùc dòng dào này dà eó
nhùng dóng góp khòng nhò vào cóng cuòc xày dung dàt nuóc nói chung
va
dóng thòi góp phàn làm giàu cho kho
tu
vung tié'ng Viet nói riéng.
DHc hiél
là
he
théng thuàt ngù giai doan này dà phàt trién nhanh chòng
virgt
bàc di
dàp
Tnig
nhu càu cùa dòi song nhàn dàn trong còng cuòc xày dung xà hòi
mai.
Nhu vày
co
thè nói ràng giai doan
tu 1930
dèn
I960
là giai doan
ma
xà bòi Viét Nam
co
nhiéu bién dòng lón - diéu dò

co
tàc dòng
rat
lón dcn
su phàt trién ngòn ngù nói chung
va tu vimg
- ngù nghìa tièng
Vici
nói
riéng. Xà bòi càng phàt trién thì
tu
vung - ngù nghìa càng phàt tricn
va
ngugc lai.
Vi
vày vice tìm hiéu su bién dói cùa vòn
tu
trong mot giai donn
eó nhiéu bién dòng cùa xà bòi này chàc
chàn
là rat phong phù
\à
da
clnng
-
nlumg
cùng
rat
khó
khan.

Tìm hiéu su bién dói cùa vòn
(ir licìi
nhiéu
phuang dién trong mot giai doan nhu dà néu qua là mot vàn
de
h'rn
UVA
\ói
pham vi cùa mot chuong luàn àn chàc chàn se khòng bao
quàl duoc
l;1l
c;i
II
Vi
vày ò chuong này chùng tòi xin dugc tàp trung vào nghién cùu tìm hiéu
Su bién dói cùa vén
tu
tiéng Viét
ve
màt sé lugng là chù yéu.
2,
Mot
vài
net
ve su bién dói
Khi
de
càp dén su bién dói, phàt trién cùa vén
tu
tié'ng Viét

tu
truóc
tói nay dà co nhiéu cóng trình
de
càp dén. Theo Nguyén Thién Giàp trong
càc ngòn ngù trén thè giói, thóng thuòng bò phàn
tu
vung mói dugc càu
tao,
tuyét dai bò phàn déu là càc thuàt ngù (khoàng 95%) ( ). Trong cóng
trình cùa mình
ben
canh viéc diém qua càc màt bién dói phàt trién khàc
óng dà chù
^
nhiéu dén thuàt ngù tié'ng Viét trong mày
chue
nàm qua.
Nhàn tién tói ki niém 1/4 thè ki càch mang thàng Tàm Nguyén Vàn Tu eó
bài viét "25 nàm phàt trién
tu
vung cùa tié'ng Viét" ò
day
tàc già dà
de
càp
dén su phàt trién cùa tié'ng Viét dac biét là bò phàn thuàt ngù tàc già cho
ràng thuàt ngù ngày càng phong phù, da dang dù
de
dién dat moi khài niem

càn thiét trong moi ngành khoa hoc, vén
tu
nói
va
viét xfeh lai gàn nhau
Dàc biét là sau càch mang thàng Tàm ( ). Hoac già trong bài
ttip chi
cùa tàc
già Vàn Làng
va
Nhu y cùng dà
de
càp dén
"Tình
hình va xu
hifòng
phàt
trién thuàt ngù tièng Viét trong mà'y chuc nàm qua" càc tàc già cho ràng
trong thòi gian qua so lugng thuàt ngù dà lén tói 900.000 don vi.
(
). ngoài
ra
con
co mot sé tàc già khàc cùng dà nghién cùu
de
càp dén nhu:
(4)'
XcMi Ngiiy^M MiiCii (ìiap "lù virng
hoc
ItCng

ViCl"
-
NXHOI!
vì\
mCN
-
I9H5.
2 ,
., ,
Xeni Ngiiy^ii Viìn 1 u
"25
nani plial
Iridi
tu vmig
cùa
liOng
Vici".
1 ;ip clii iigAn ngiì s(S
1-
196!.
VAii
l,f»iig
vi\
Nhir
y "lình hình
vj\
xu
hirmig phiil
Iridi
thuiìl tigfr

tiCng
Vici"
-
I ;ip chi ngón ngir
K{Ì
\
1971.
4.
Xeni nAnrmChnn "lùvinig
-
ngfr
nghia
liOng
Vici"-
NXlKll).
NXnKMXII
-
19H2.
I9H|
Xeni Nguyén
Kim
Miàn,
Nguyén Viln
lu,
Nguyén Irong Haii "lidig ViOl IrOn dinnig ph.ii iric'n
' -
NXfiKIlXI!
1982.
12
Co

thè nhàn xét ràng
de
tìm hiéu, so sành
dèi
chiéu
mot
càch
ti
mi
hcm su bién dói cùa
tu
vung - ngù nghìa trong
mot
giai doan nhàt dinh (cu
thè)
va
xem xét
sir
bién dói cùa nò trén nhiéu phuang dién thì so nguòi
quan tàm chua nhiéu.
VI
vày trén ca
so
nhùng cóng trình dà nghién cùu,
chùng tói muén góp phàn nhò bé cùa mình di vào tìm hiéu su bién dói cùa
vén
tu ve
mat sé lugng
tu 1930
dén 1960 bién dói nhu thè nào? So sành dòi

chiéu xem thù ti
le
tàng ò
day
qua tùng thòi kì ra sao?
Va
khòng chi
dìmg
ò
bé théng thuàt ngù
ma
là vén
tu
tié'ng Viét nói chung.
De
làm dugc viéc này qua là
mot
và'n
de
khòng mà'y don giàn.
Nhùng bình dién
de
khào sàt
co
thè nói
rat
nhiéu màt,
rat
lòn - làm thè nào
de

tbà'y dugc, bao quàt dugc tà't cà vén
tu
ò trén moi vàn bàn. Vi vày nhu
mò dàu dà nói dé'n là mot màt chùng tói sé dua vào (bàm vào) càc tài liéu
co
f
nghìa tóng hgp vói nhùng mòc quan trong là càc quyén
tu
dién
tirefng
l'mg
vói càc mòc do
de
khào sàt, dành già. Mat khàc là diéu tra su xuà't bien
cùa
tu
ngù trén vàn bàn, dàc biét chù
f
càc loai vàn bàn
ma
theo chùng tòi
chon là nhùng vàn bàn
co
khà nàng xuà't bien nhiéu
tu
ngù mói.
Truóc hé't nói dèn tài liéu trén vàn bàn, theo suy nghT cùa chùng lòi
dò phài là nhùng tàc phàm tiéu biéu, nhùng tàc già tiéu biéu. Cu
thè
ò

day
chùng tói dà chon nhùng tàc phàm tiéu biéu nhu: Sàch khoa hoc nghi luàn
chfnh tri
va
xà bòi, mot so
ft
sàch vàn hoc nghé thuàt, bào
chi.
Sa dì chùng
tòi chon bào
chi va
sàch nghi luàn chfnh tri xà bòi
de
làm co so cho
vice
khào sàt là vi: nò thè hién dugc cài mói cùa cuòc song, dóng thòi nò
ph;in
chiéu dugc
mot
càch
day
dù nhàt nhùng cài mói me trong
tu
ngù.
Dàu tién phài ké dèn là loai hình vàn chuang nghi luàn chinh tri
x;l
bòi eó tfnh
chat
thòi su nhàt - ò
day

chùng tói dà khào sàt
mot
so
Ine philin
theo truc thòi gian nhu: I. "Vàn kién Dàng
1930
-
1945"
(TAp I
) - Uà Nói -
1977.
2. "Và'n
de
dàn cày" cùa Qua Ninh
va
Vàn Dinh" viét
1936
-
M).^7.
13
Xuaft
bàn làn 2 ò
Ha
Nói
1959.
3. "Tuyén ngòn dòc làp cùa nuóc Viét Nam
dàn chù cóng hoà"
(HO
Chf Minh) - NXB su thàt - 1976. 4. "Khàng chién
nhàt djnh thàng

Igi"
cùa Truòng Chinh" NXB su thàt -
1947.
5. "Càch
mang dàn
toc
dàn chù nhàn dàn Viét Nam" cùa Truòng Chinh. NXB su thàt
Ha
Nói - 1975. Theo chùng tói
day
là nhùng cuén sàch nghi luàn chfnh tri
xà bòi ra dòi trong thòi gian
ma
xà bòi Viét Nam co nhiéu su kién nói bàt.
Màng
de
tài này
co
tfnh
chà't
thòi su
rat
lòn -
co y
nghìa thuc tién va
If
luàn
cao.
Nhàm chi ra cho nhàn dàn, dàn
toc

mot càch nhìn nhàn xà bòi mòi,
phù hgp vói thuc té' khàch quan, dóng thòi
co
nhiéu tu ngù mói, khài niém
mói dugc ra dòi trong
dò.
Vi
vày viéc chon tàc phàm nghi luàn chfnh tri xà
bòi
de
làm tu liéu dèi vói chùng tòi là co sa vùng chàc dóng thòi là nén
mòng
cho su bién dói phàt trién sau này cùa
tu
ngù.
Tié'p dò là nhùng bài bào trong bào "Tié'ng dàn"; bào "Dòng Phuang"
ra dòi sau
1930.
Ben
canh dò chùng tói cùng khào sàt trén mot so tàc phàm
vàn hoc sau
1954
nhu "Xung kfch" cùa Nguyén Dinh Thi,
"Mot
chuyén
chép ò bénh vién" cua Bùi
Due
Ai, vv. Tuy khòng nhiéu nhung. chùng tòi
muén nhìn nhàn mot càch toàn dién càc vàn bàn dugc nghién cùu.
Tue fa

ben
canh càc tò bào, nhùng bài tha, bài vàn eó cà sàch vàn hoc nghé thuàt
nùa
de
eó cài nhìn toàn dién hcm.
Nguón thù hai chùng tói dua vào
de
khào sàt, dành già là càc còng
trình
co
tfnh chà't tóng hgp - dò là
tu
- dién. Càc quyén
tu
dién
ma
chùng tòi
su
dung khào sàt nghién cùu a
day
cùng da dang, ngoài càc quyén
tir
dién
ngù vàn nhu "Viét Nam tu dién" cùa Hòi khai trf tién
due
(1931),
"Viet
Nam tàn tu dién" cùa Thanh Nghi (1952),
"Tu
dién tièng Viet" do Vàn T:1n

chù bién
(1968) va
xa hcm nùa,
"Tu
dién tièng Viét" do
Hoàiig
Phé chu
bién
(1988).
Ben Ctinh dò
chùng tói cùng khào sàt mot so
tu
dicn 2, 3
lln'r
tiéng nhu
Tu
dién TNKHXH - Nga - Phàp - Viét cùa Uy ban khoa hoc xà
14
bòi
(1979),
tu
dién thuàt ngù Su hoc, Dàn
toc
hoc, Khào
co
hoc (Nga - Viét
cùa UBKHXH Viét Nam - vién ngón ngù 1970), vv. Dèi vói
tu
dién chuyén
món

co
5^
nghìa mò dàu, chùng tòi
lày
tàp "Danh
tu
khoa hoc - toàn -
li
-
hoà" (1942) cùa Hoàng Xuàn Hàn làm chò
dira de
so sành
dèi
chiéu.
Nhu vày càn
cu
vào 2 màng tu liéu nhu dà
de
càp a trén
va
dua trén
nhùng biéu biét
ve tu
vung - ngù nghìa, chùng tói bàt dàu di vào tìm hiéu
su bién dói
ve
sé lugng cùa vén
tu.
II.
NHCNG

BIÉU HIÉN
BIÈN
DÓI
VE
SO
Ll/ONC;:
1.
Nhùmg
khài quàt
ve su bién dói so lugng
Nhu chùng ta déu biét vén
tu
cùa mòi mot ngón ngù
luón luón co
su
gàn bó màt thiét vói càc mèi quan bé lich
su,
vàn hoà, xà bòi cùa dàn toc.
Tiéng Viét cùa chùng ta cùng vày. Cho nén khi nghién cùu su bién dói cùa
tu
vung - ngù nghìa tié'ng Viét trong mà'y chuc nàm qua chàc chàn khòng
thè phàn ành hét nhùng bién dói
va
su phàt trién manh me, to lòn cùa nò.
Muén biéu rò
va
khàng dinh su phong phù, da dang cùa
bue
tranh (ir
vinig

trong vòng 30 nàm, chùng ta phài xem xét
ve
nhiéu màt nhu so lugng,
dung lugng, pham vi cùa no. Nhung tà't cà nhùng và'n
de
dò mói chi dùng
lai ò su biéu hién bé màt.
Co
nghìa là, chùng ta mòi chi tién hành dinh
lugng
ve
su bié'n dói phàt trién
tu
vung - ngù nghìa.
Dò
là càn thiét nhung
chua dù
ma
phài khào sàt
chat
lugng,
tue
là phài dinh
tnih ve
su phàt trién
do nùa. Nhu vày
de
nhìn mot càch khài quàt
nhirng
trung thuc su bién dói,

phàt trién chùng ta phài
co
cài nhìn toàn dién, phài tbà'y dugc
bue
tranh
toàn cành cùa nò. Dóng thòi phài di vào nhùng quy luàt, nhùng màt
thè
hién bàn
chat
cùa
bue
tranh ròng lón dò.
Day qua
là mot và'n
de khóng
mà'y
giàn don, cho nén ò chuang này chùng tòi cùng
chi
dùng lai ò
khni
quàt
nhùng bién dói so lugng.
15
Chùng ta déu biét,
tu
vung cùa bàt kl
mot
ngón ngù nào cung
dirgc
bó sung va phàt trién

rat
nhanh
ve
sé lugng. Trong kho
tu
vung cùa mot
ngòn ngù,
bau
nhu nhùng
tu
ca bàn ft thay dói. Bòi
vi day
là vó'n
tu
làm ca
so
cho su tón tai
va
phàt trién cùa ngón ngù dò. Trong khi dò su vàt hién
tugng mói này sinh dòi hòi co
nhirng tu
mói
de
ggi tén. Chfnh vi vày vòn
tu
cùa ngón ngù
dò
khòng ngùng dugc tàng lén.
Chàng
han: theo R. A.

Budagor "néu
mot
quyén
tu
dién tuòng giài cùa Vién hàn làm khoa hoc
nàm
1847
so vói
mot
quyén
tu
dién tuòng giài xuà't bàn nàm
1934
-
1940
thì trong khoàng 100 nàm, nguòi ta
thà'y
thòi gian sau nhiéu hcm truòc là
10.000 tu
ngù mói"
('). Ò
Phàp trong khoàng thòi gian
tu 1957
dén
1964
dà
xuà't bàn cuén
tu
dién tuòng giài lón là
"tu

dién tièng Phàp".
Nhinig
dén
nàm
1972
dà
co
thém 500 trang
de
hoàn chinh han nùa cuén
tu
dién này.
Nhùng
tu
ngù mói trong phàn phu thém này là xuà't hién trong vòng 20 nàm
tu 1951
dén
1971
qua
dai
phàt thanh, vó tuyén, phim ành, sàch bào
('').v.v.
Tu
vung tiéng Viét eó phàt trién mot càch nhanh
va manh me
nhu
tiéng Nga
va
tiéng Phàp hay khóng chùng tói chua eó diéu kién so sành
nhimg co

thè nói
tu
vung tié'ng Viét cùng luón luón phàt trién. hoàn thién
theo su phàt trién xà hòi. Song song vói viéc loai bò nhùng
tu
eó khòng phù
hgp nùa (nhùng
tu
này chi dùng trong nhùng tàc phàm vàn hoc viét
ve
lich
su
truóc
day)
dóng thòi
nò
cùng xuà't hién
rat
nhiéu
tu
ngù mai.
Chùng ta eó thè thà'y rò và'n
de
này ò trong tièng Viét. Chàng han,
sau Càch
mcing
thàng Tàm dàc biét sau hoà bình làp lai
(1954)
chùng tòi
thà'y eó nhiéu

tu
mói xuà't hién ma truóc
day
khòng eó nhu:
- Hgp tàc xà thù cóng.
- hgp tàc hoà
vìi
2
Xeni
(R R. A
Hudagov,
dAn vì\o
Khoa hoc
vi\
ngOn
ngfr -
Moskva
- 1977 - I
r;ui^
"^S,
^O).
16
- Xà bòi hoà
- Xà bòi chù nghìa
- Cóng cuòc càch mang
- Dàu tranh
- Chièn tranh
- Càch mang xà bòi chù nghìa
- Cài tao xà bòi chù nghìa
- Càch mang vàn hoà tu tuòng

- Dóng khòi
- Diét cóng
-
à'p
chièn
lugc
- Khu trù màt
- Dòi quàn
toc dai
- Ba mùi giàp còng, vv.
2.
Su
xuàt
hién
tu
mòi
Su bién dói phong phù
va
da dang cùa vòn
tu
tié'ng Viét. Dàu tién
chùng ta eó thè nhàn tbà'y, dò là su xuà't hién nhiéu
tu
ngù mai
ma
truóc dò
khòng co.
Truóc hèt chùng tòi di vào tìm hiéu, xem xét khào sàt nhùng don vi
tu
mai trén nhùng sàch nghi luàn chfnh tri va xà hói, nhùng vàn bàn chfnh

tri,
quàn su, tàc phàm vàn hoc hoac nhùng tò bào xuàt bàn
tu
sau
1930.
Tliuc
tè cho thày nhùng
tu
ngù mói
ve ehnih
tri, quàn su
va
khoa
lioc
kì
thuàt, vàn hoc nghé thuàt xuà't hién ngày càng nhiéu trén nhùng trnng
viét. Nhùng thuàt ngù
ve ehnih
tri, quàn su
va
khoa hoc - kì thuàt
co
nhiéu
bién dói, dàc biét là
tu
sau càch mang thàng Tàm. Vòn
tir
trini luong
diroc
su

dung phó bién, sàu ròng thóng qua
mot
so tài
lieu
càch
mnii^:
dà góp
phàn khóng nhò vào viéc tuyén truyén giàc
ngó,
nàng cao
nhiln
tlu'rc
cliinli
17
V.
u.t^o
:
tri cho nhan dan. Dóng thòi nhùng tài liéu này cùng dóng góp vai trò cung
càp vén
tu
ngù mói cho da sé nhàn dàn, bién nhùng vó'n
tu
xa la hoac ft
dugc dùng trò thành quen thuòc, dugc
su
dung thuòng xuyén trong dòi
séng nhàn dàn. Chàng han: "tu do", "dòc làp", "dàn chù", "khàng chièn",
"duòng
lèi",
"dóng chf", w.

Sau khi khào sàt
va
théng ké trén càc vàn bàn - chùng tòi thà'y eó
mot sé lugng khà
lòn tu
mói xuà't hién. Nhùng
tu ma
khi chùng tòi dòi
chiéu vói càc vàn bàn ò giai doan truóc thì chùng chua eó.
De
thà'y rò han
chùng tói co thè dàn ra
mot
sé vf du thuòc càc pham vi khàc nhau nhu sau:
- Tình hlnh - Bào dòng
- Dàng phài - Quéc dàn
- Quéc
già
xà hòi - Cài tó
-
Dan
chù - Cài càch
- Dàng xà boi - Cóng nhàn nóng
nghiép
- Nghi truòng - Còng nghiép phàm
- Bò giao thóng còng chfnh - Khàng chièn
- Kinh doanh sinh
Igi
- Cóng nghiép bàn xù
- Dai tu bàn - Hgp tàc xà nóng nghiép

- Dai dia chù - Màt
tran
- Cóng binh - Cóng cu
san
xuà't
- Du kfch - Ngàn sàch
- Dòc quyén vv.
Dac biét là lình vuc kinh tè eó nhiéu
tu
ngù mói xuà't hién
chàng han:
- Bó mày
san
xuàt
- Vàt tu
- Tién té
18
- Càch mang nóng nghiép
- Còng nghiép hoà tu bàn chù nghìa
- Phàn xuòng
- Kinh té quéc dàn
- Sa
tbucmg
chfnh
- Thù còng nghiép
- Hgp tàc xà thù cóng
- Còng nghiép nàng
- Cóng nghé
- Tién cóng
- Nhàp càng

- Dành thué
- Thué phà già (Dumping - tax)
Tuang tu nhu vày trong
lình
vuc vàn hoc nghé thuàt
(ànS
nhae, hòi
boa ) cùng eó
rat
nhiéu
tu
ngù xuà't hién
ma
truóc dò khòng
xuài
hién.
Vidu:
- Ca sì
- Vàn sì
- Kf già
- Vù
tiu
- Nhàn sinh
- Cài
luang
- Vàn hoà
- Nghé sì
- Dién vién
-
Có

dòng
- Dàn toc hoà
19
- Dai chùng hoà
- Chién sì vàn hoà
- Xuòng àm
- Vi nghé thuàt
- Vj nhàn sinh
- Vó
san
hoà, vv.
(Xem bào Dóng Duang sé 879, 892 - nàm
1933)
Cùng vói su ra dòi cùa càc
tu
mói trén càc lình vuc chùng tòi dà néu
ra ò trén, mot lình vuc nùa
ma
chùng ta
rat
dàng chù y a
day dò
là su xuàt
hién nhiéu
tu
mói ò lình vuc chfnh tri - xà bòi
va
lình vuc vàn hoà - giào
due.
Chùng tói có thè dàn ra mot sé vf du nhu sau:

*
Lình vuc chfnh tri - xà hòi.
- Vò trang
-
Bài cóng
- Bao dóng
- Có dòng
- Tuyén truyén
- Biéu tình
- Bài khoà
- Cành cào
- Chién sì
-
Cuong
lình chfnh tri
-
Cbnih
sàch mò cùa
- Chfnh sàch dàn toc
- Chù nghìa tu bàn
- Chù nghìa
de
quòc
- Ban chà'p hành
20
- Dàu tranh chfnh tri
- Huàn
luyén
- Dàng càch mang
- Dàng còng

san
- Hói nghj
- Lành dao
- Diéu
le
- Chién sì càch mang
- Ngón luàn
- Tu tuòng càch mang
- Vò trang bao dòng, vv.
(Xem Vàn kién Dàng
1930
-
I960)
*
Lình vuc vàn hoà giào
due
- Vàn hoc
- Nghé thuàt
- Dao
due
- Trièt hoc
- Giào due quàn su
- Dào tao càn bò
- Vàn hoà dàn toc
- Bình dàn hoc vu
- Tu do ngón luàn
- Tu do àn hành
- Giào trình
- Giào àn
- Bài giàng

- Thào luàn
21