Nghiên cứu chức năng ngữ pháp của hệ thống từ mô phỏng tiếng Việt

1
ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƯỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI & NHÂN VĂN



HOÀNG THỊ KIM DUYÊN


NGHIÊN CỨU CHỨC NĂNG NGỮ PHÁP CỦA
HỆ THỐNG TỪ MÔ PHỎNG TIẾNG VIỆT


LUẬN VĂN THẠC SĨ
Chuyên ngành: Ngôn ngữ học






Hà Nội – 2013

2
ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƯỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI & NHÂN VĂN



HOÀNG THỊ KIM DUYÊN

NGHIÊN CỨU CHỨC NĂNG NGỮ PHÁP CỦA
HỆ THỐNG TỪ MÔ PHỎNG TIẾNG VIỆT


LUẬN VĂN THẠC SĨ
Chuyên ngành: Ngôn ngữ học
Mã số : 60 22 01


Người hướng dẫn khoa học: PGS TS. Nguyễn Văn Chính




Hà Nội – 2013

5
MỤC LỤC
PHẦN MỞ ĐẦU 7
1. Lí do chọn đề tài 7
2. Đối tượng nghiên cứu 7
3. Mục đích nghiên cứu 7
4. Phương pháp nghiên cứu 8
PHẦN NỘI DUNG 10
Chương 1: Cơ sở lý thuyết 10
1. Khái niệm từ, từ loại 10
1.1 Từ là gì 10
1.2 Từ loại là gì 12
1.2.1 Các quan điểm phân định từ loại trong tiếng Việt 12

1.2.2 Khái niệm từ loại: 13
1.2.3 Các tiêu chí phân định từ loại: dựa trên 3 tiêu chí 14
1.2.4 Kết quả phân loại 14
1.2.5. Mô tả một số từ loại cơ bản và chức năng ngữ pháp trong câu
tiếng Việt: 17
2. Từ tượng thanh 28
2.1 Khái niệm từ tượng thanh 29
2.2 Phân loại từ tượng thanh 30
3. Từ tượng hình 31
4. Tiểu kết 33

6
Chương 2: Cấu trúc ngữ nghĩa, chức năng ngữ pháp của từ mô phỏng 35
1. Tính có lý do của từ tượng thanh và từ tượng hình 35
2. Về đặc điểm cấu tạo của từ mô phỏng 39
2.1 Về phương thức cấu tạo 39
3. Về cấu trúc ngữ nghĩa của từ mô phỏng 50
4.Về chức năng ngữ pháp của từ mô phỏng 57
5. Tiểu kết 61
Chương 3: Khảo sát một số tít báo điện tử có sử dụng từ mô phỏng 67
KẾT LUẬN 76
TÀI LIỆU THAM KHẢO 78
PHỤ LỤC 80

4
DANH MỤC CÁC KÍ HIỆU VÀ CHỮ VIẾT TẮT

VNN
VietNamNet
VNE

Vnexpress.net
VD
Ví dụ
CN
Chủ ngữ
VN
Vị ngữ
DT
Danh từ
ĐT
Động từ
TT
Tính từ
BN
Bổ ngữ
ĐN
Định ngữ

Các số 2, 3, 4… thể hiện số lần từ mô phỏng xuất hiện. Ví dụ: xôn
xao 27 nghĩa là từ xôn xao xuất hiện 27 lần.

7
PHẦN MỞ ĐẦU
1. Lí do chọn đề tài

       



              




“Nghiên cứu chức năng ngữ pháp của hệ thống từ mô phỏng
tiếng Việt” 
b 
 
2. Đối tượng nghiên cứu


             

3. Mục đích nghiên cứu



             



8

 .
4. Phương pháp nghiên cứu
 

- Thao tác thống kê định lượng:




Từ điển tiếng Việt”  .

- Thao tác miêu tả, phân tích:
            phân tích



-Thao tác so sánh:
 

 
chúng tôi 
. Khái
           
          



9
2


u nhà ngôn



cvai trò v
3

            ,






10
PHẦN NỘI DUNG
Chương 1: Cơ sở lý thuyết
1. Khái niệm từ, từ loại
1.1 Từ là gì


 
           
Serba c    

   Ocherednuie prevlemư yazwkoznanhia, in trong

Moskva, 1965, tr. 314, 315). Lê V




 


- 
- 
- 


bình



11
âm (mot phonologique), 

A. Zaliznhiax (1967).

  




             
thêm      








Còn t
 trCơ sở ngôn ngữ học và tiếng Việt: 


.
VD:

nhà, người, áo, cũng, nếu, sẽ, thì,
đường sắt, sân bay, sinh vật…

12
1.2 Từ loại là gì
1.2.1 Các quan điểm phân định từ loại trong tiếng Việt





. Quá trình phân



làm hai 






           



 :
a. Phủ nhận sự tồn tại của từ loại
              
             



13


                

b. Thừa nhận sự tồn tại của phạm trù từ loại    

 
 




theo 

- 
- 
1.2.2 Khái niệm từ loại:
 Biên trong  




Còn theo GS. 

   

 

14


 


1.2.3 Các tiêu chí phân định từ loại: 
- 
- 
- 
1.2.4 Kết quả phân loại
             



ng t
           

     
    




    



15




  

- 
- 
- 



- 

16
  -

- 
- 










17

1.2.5. Mô tả một số từ loại cơ bản và chức năng ngữ pháp trong câu
tiếng Việt:
a. Danh từ:
-


-
khác:
Một ngôi nhà
Con đường kia
- Chiếc bàn gỗ
Quyển sách hay
Ngoài kia, nắng

-


VD: Học sinh ăn cơm.
DT-CN/ / BN

VD: Ôi, buổi sáng mùa xuân ở thủ đô /sao đẹp quá.

CN VN

VD: Đêm nay, mẻ gang đầu tiên /sẽ ra lò.
TN CN VN


18
VD: Người ta gọi chàng là Sơn Tinh.

CN VN
- 








Các lớp con danh từ
Ví dụ
Bản chất của
ý nghĩa sự
vật gắn với
danh từ

Phạm Tuấn,
Trần Minh
Anh





Bọn, lũ, tốp,
đám, đoàn,
đội…




 

Bàn ghế, nhà
cửa, bạn bè,
núi non, trâu
bò, máy móc,
thần thánh,
mắm muối,






19
đường sữa…
Không


Con, cái, đứa,
bức, mét,
giờ…



Học sinh, thợ,
cha, cô, cậu,
thư kí, bàn,
cây, chim…

C



Nết, tiếng,
mùi vị, việc,
cuộc, trận, lí
do, thắng lợi
tư tưởng, ý
nghĩa




quát
 

Muối, đường,
cát, đá, dầu,
khí…
-

Còn 

Các lớp con của
Danh từ
Ví dụ
Ý nghĩa

Nguyễn Ái Quốc, Lê

Hồng Phong, Hà Nội…


    
    
   
    
    


20
Danh 
Cái, con, chiếc, tấm,
bức, bác (nông dân),
chú (bộ đội)…


    


     

Cân, tấn, tạ, yến, lít,
cục, đoạn, hòn…
L     


Sắt, than, chì, đồng,
vàng, bạc, mắm, muối,
đường…

     

     


Ngày, tháng, năm,
sáng, trưa, chiều, tối,
đêm…


   

Trên, dưới, trái, phải,
trước, sau, đông, tây,
nam, bắc…
    


Ông, bà, cha, mẹ,
anh,chị…


   


Bàn, ghế, giường, tủ,
chó, mèo, chuối, nhãn,
na…
     


    

Thiên nhiên, phong tục,
văn hóa, phong cách,
nghĩa vụ…
     
     


21
b. Động từ:
-





-






VD: Cả hai chúng tôi đều học một trường.

VD: Nó vẫn còn đi học.

VD: Anh vừa đến à?


VD: Tôi vẫn lo lắng về bài kiểm tra học kì hôm qua.

VD: Hãy nói theo cách của bạn!

VD: Tôi rất vui vì anh đã đến.


22
           

VD: viết thư, đọc sách, cuốc đất, thăm mẹ
 

VD: bẻ gãy, học giỏi, hát hay, chia bốn, ăn rồi,…
-

VD: Hoa /nở. Mặt trời/ mọc. Nó /đọc sách. Mẹ /đi chợ.


VD: Học tốt/ là nhiệm vụ cao cả, thiêng liêng của mỗi học sinh.
CN VN

VD: Con/ tập nói.
BN

VD: Cô ấy đọc cuốn truyện mới mua.


VD: Nhà ăn, xe ủi, rau luộc, phòng tắm, bánh rán, thuốc tiêm
-



VD: nên, cần, cần phải, có thể, không thể

chạy, đi, đứng, ngồi,…

23
 
VD: buồn, vui, yêu, ghét


Động từ không độc lập 
 hay
              




cần, nên, phải, bị, được
Động từ độc lập 

 

Các lớp động từ
Ví dụ
Bản chất ý nghĩa
quá trình gắn với
động từ
  


Tình thái
Nên, cần, phải…
Có thể, không thể…
Định, toan, dám, nỡ…
Mong, muốn, ước…
Bị, được, mắc phải,
chịu cho, xem, thấy…
-
-
-
-
-
-


Là, làm…
-

24
Còn, có, mất, biến…
Hóa, thành, hóa ra…
Bắt đầu, tiếp tục…
Gần xa, gần gụi…
Giống, khác, hơn,
kém…
-
-
-
-
-

-

 


Viết, đánh, đi, làm
lụng, nói, nghe,
hiểu…

Yêu, ghét, thích,
muốn, thấy…

 
 
m
Ngồi, đứng, nằm,
lăn…
Ngủ, thức, cười…
Cằn nhằn, hậm hực…

  -
   


Đánh, trồng, học…
Cho, tặng, gửi, lấy…
Sai, bảo, khiến…
Ra, vào, lên, xuống…



  

-th
kèm)


      



25
Nhóm động từ
Ví dụ

Mua, bán, mượn, ăn, uống, tặng, biếu

Thức, ngủ, ngồi, nằm, bò, cười,
khóc…

Bắt buộc, cản trở, cho phép, cưỡng
chế…
      
tiêu tan
Có, còn, hết, mất, bật ra, xuất hiện…

Nghĩ, bảo, cảm thấy, khen chê, nhận
định, tin tưởng, thanh minh…

Muốn, toan, định, có thể, cần, phải…

c,Tính từ:




-


VD: rất đẹp, hơi xấu, giỏi quá,…


VD: Tốt gỗ hơn tốt nước sơn. Xấu người đẹp nết còn hơn đẹp người.

-


26
VD: Quyển sách mới.

 

VD: Từng chiếc lá mít/ vàng ối.
CN VN

VD: Bạn Lan /học giỏi.
BN
-


VD: rất nhỏ, hơi to,…



VD: Thơm phức, đỏ lòm, trắng toát, xanh lè,…
* : Bộp chộp, lục
đục, khanh khách,…
Số từ

một, hai, ba, bốn, thứ nhất, thứ hai…
một vài, mấy, dăm ba…
Đại từ


Phụ từ 