Khảo sát khả năng tách loại Photphat từ dung dịch nước bằng vôi, muối sắt (III) Clorua, nhôm Sunfat và ứng dụng để xử lý nước thải của công ty Supe Photphat và

BO
GIAO
DUG
VA
DAO TAG
DAI HOG
QLOG GIA
HA
NOI
TRGONG
DAI HOG KHOA HOG
TGNHIEN
DANG
THI
HANG
KHAO SAT KHA NANG TACH
LOAI
PHOTPHAT
TIJf
fl
DUNG
njCH NUOC
BANG
VOI,
MUOI
SAT (III) CLORUA,
NHOM
SIJNFAT VA
CfNG
DUNG
DE XLf

LY
NUOC
THAI
CUA
CONG TY
SLPE
PHOTPHAT VA HOA CHAT LAM THAO
Chuyen
nganh:
Hoa V6
co
Ma so:
1,04.01
LUAN
VAN THAG SY KHOA HOG HOA HOG
Nguai hirorng
d^n
khoa hoc: TS. NGO SY
Ll/ONG
i
*^^•ML^:
.
•: cunA 'ot
-
.;
.
I
I
V
HA NOI-2001

MUC LUC
Tn
M6
DAU
PHAN
A
. TONG
QUAN
Chirorng
I Trang thai photphat trong
tir
nhien va anh
hirong
photphat doi
voi
moi
trircmg
1.1.
Giai
thieu
so lirac
ve cac
muoi
photphat
1.2.
Trang thai photphat trong
tir
nhien
1.3.
Vong tuan hoan

ciia
photphat trong
tir
nhien
1-4.
Anh
hirong cua
photpho doi
vai
moi
truong nircfc
Chirorng II.
Tinh hinh
6 nhiem
nirac
va
nirac
thai Nha may supe
photphat
II.
1.
Vai net ve vai tro
niroc
sach va
tinh
trang
6 nhifim niroc
II.
1.1.
Vai tro

ciia niroc
sach
11.1.2.
Tinh
trang
6
nhiem
niTOc
II.2.
Nuac
thai Cong ty Supe photphat Lam Thao
11.2.1.
Giai thieu so bo ve Cong ty Supe photphat Lam Thao
11.2.2.
So do nguyen
ly
cong nghe san xuat supe photphat
11.2.3.
Nguon
nuoc
thai cua Cong ty
Chirong
HI. Cac
phirang
phap
xur
ly nirac thai
chiira
photphat
III.I.

Cac
phuong
phap tach
loai
photphat trong
niroc
thai
III.LI.
Phuong
phap sinh hoc
III.
1.2.
PhacTng
phap hap phu
III.
1.3 Phuong phap dien hoa
III-2.
Tach
loai
photphat
tir
nuac thai theo phuong phap ket tua
111.2.1.
Tach
loai
photphat
b^ng
cac muoi canxi
111.2.2.
Dijng

muoi nhom de tach loai photphat
111.2.3.
Dung muoi
Fe-^""
de tach loai photphat
III.3.
Muc
dfch
va cac
noi dunz n<:;hien
cuu cua
luan
van
Ghirong
IV.
Phucmg
phap phan tich
IV.
1
Cac phucmg phap xac
dinh
ham
liiang
photpho
IV.
1.1.
Cac
phmmg
phap hoa hoc
IV.1.2.

Cac phuong phap hoa ly
IV.2.
Cac phuong phap xac dinh ion
Fe-^^,
AI'^,
Ca"^,
F
IV.2.1.
Phuong phap xac dinh ion
Fe-^""
IV.2.2.
Xac dinh ion
AI'^
IV.2.3.
Xac dinh
Ca'""
trong dung dich nuac
rV.2.4.
Xac dinh nong do F"
PHAN B -
THirC
NGHIEM
Chircmg
V.
Thirc
nghiem
V.l.
Dung
cu,
thiet bi va hoa chat

V.l.L
Thiet
bi
V.1.2.
Dung cu
V.L3.
Hoa
chat
V.2.
Pha dung dich
V.3.
Cac
phuctng
phap nghien cuu
V.3.L
PhU(mg
phap xac dinh nong do photphat trong dung
dich nuoc
V.3.2.
Phucrng
phap xac dinh nong
dC)
Al^"^
thco
phUcmg
phap
chiet-trac quang
V.3.3.
Phucmg
phap xac dinh nong do ion sat trong dung dich

nuac
V.3.4.
Phuemg
phap chuan do xac dinh nong do
Ca""^
trong
dun^i
dich nuac
V.3.5.
Xac dinh
nonir
do
tlorua
Chirong
VI.
Ket qua nghien
curu
va thao
luan
VI.
1. Ket qua phan
tich
nuac thai tii Nha may supe photphat
Lam Thao
VI.
1.1.
Nhan xet chung ve
mSu
nuoc thai
VI.

1.2. Xac dinh nong do oclophotphat trong nuac thai
VI.
1.3. Xac dinh nong do tong cong cua photphat trong
mSu
nuoc thai
VI.
1.4. Xac dinh nong do
AI^"^
trong mau nuac thai
VI.
1.5. Xac dinh nong do cua sat trong mau nuac
thai
VI.
1.6. Ket qua phan
tfch
nong do
P
troni:
mau nuoc thai
VI.
1.7. Ket qua phan tfch mot so thanh phan co mat trong
mSu
nuac thai nghien cuu
VI.2.
Kha nang tach loai photphat tren
m^u
gia
VI.2.1.
Phuong phap thuc nghiem
VI.2.2.

Khao sat qua
trinh
tach loai
P04'~
b^ng
tac nhan
Al'^""
VI.2.3.
Khao sat kha nang tach loai
P04'^~
b^ng
muoi
Fe-^"*"
VI.2.4.
Khao sat kha nang tach loai ion
PO,-"
b^ng
Ca(OH),
VI.2.5.
Khao sat kha nang ket
hcrp
giua
CaCOH).
vai
Fe-^
va
Al-^""
de tach ioai ion
PO^-^"
khi co mat

F^
va
SiF^'"
n(5ng
do cao
VI.3.
Khao sat kha nang su dung voi de tach loai photphat
khoi nuac thai Cong ty Supe photphat
VI.3.1.
Tien hanh
xuly
bang tac nhan
Ca(OH)-,
VI.3.2.
Tien hanh xu ly
bing
tac nhan
Ca(OH).
va
FeCl^
VI.3.3.
Tien hanh xu ly vai tac nhan
Ca(OH)^
va muoi nhom
KET LUAN
TAI LIEU THAM
KHAO
MO DAU
Photpho la nguyen to co vai tro rat quan trong trong
sir

song. No c6
trong thanh phan
ciia
cac chat giu vai tro tfch
cue
trong nhieu qua trinh sinh
hoc quan trong cua dong vat va thuc vat. Vi vay dong, thuc vat phai duac
cung cap nhung
luang
photpho
nhat
dinh hang ngay de duy
tri sir
song va
phat trien. Tuy vay khi co mat trong nuac nhung
luc;tng
qua
kVn vircrt
qua
giai han cho phep photpho lai gay ra nhieu tac hai cho moi
truemg.
V\
vay
van de tach loai cac
hcrpchat
photpho trong nuac thai cong nghiep da duac
nhieu nha nghien cuu quan tam.
Cong ty Supe photphat va hoa chat Lam Thao -
Phil
Tho c6 nhiem vu

san xuat phan
Ian
(supe photphat
dtmX
phan bon hon
hc^
NPK phuc vu cho
nong nghiep
ciia
ca nuac. San pham phan bon
ciia
Cong ty nay dong vai tro
het
sue
quan trong trong
sir
phat trien nong nghiep
ciia
nuoc ta. Phan
Ian
supe photphat
dctn ciia
Cong ty hien tai chiem xap
xi
5/6 tong san luang
phan bon
cting
loai
ciia
ca nuoc. Trong boat dong san xuat hang ngay Cong

ty thai ra mot luang chat thai kha
Icm
a ca 3 dang
ran,
long, khf. Cac chat
thai nay da duac Cong ty quan tam xay dung qui trinh xu ly kha thfch hap.
Tuy vay qua
trinh
xu ly con co nhung van de bat cap chua dap ung duac
yeu cau ve moi truang. Chang han nuac thai cua Cong ty supe photphat
Lam
Tliao
-
Phii
Tho tuy da duac xu ly van co chua nhieu chat gay tac hai
cho moi
tructng
a nong do
ktn
trong do co cac ion photphat. tlorua Nuac
thai
ciia
Cong ty supe photphat Lam Thao -
Phii
Tho cung vai nuac thai
Cong ty giay Bai Bang da gop phan lam o nhiem nuac song Hong va gay
tac hai trong mot vung kha rong [1].
Vi
vay nhu cau
ciia

viec khao sat xay
dung nhung qui trinh xu ly
thich hcrp
de tach loai c(3 hieu qua cac chat gay
doc hai co trong nuac thai Cong ty bao dam
tn^ng
sach
me)i tmang
nuac la
mot nhu cau can thiet.
Trong ban luan van nay chung toi de cap den van de khao sat kha nang
tach loai photphat bang voi, sat
(UI)
clorua,
nhom sunfat
tir
dung dich nuac
va ap dung cac ket qua khao sat duac de xu ly mau nuac
thai ciia
Cong ty
Super photphat va hoa chat Lam Thao -
Phii
Tho.
VI thai
gian co han nen
viec khao sat mai
chi dilng
lai a mot so
nehien ciai cct
ban ban dau.

Moni^
rang nhung ket qua nghien cuu
ciia
luan van
se
la nhung
goi
y tham khao
bo fch cho
nhiimg nguoi
quan tam.
A- PHAN TONG QUAN
CHUONG
I - TRANG THAI PHOTPHO TRONG
TlT
NHIEN VA
ANH HUONG PHOTPHAT DOI
VOl
MOI
TRUCING
I.l.
Gidi
thieu
sa lirac
ve cac muoi photphat
Axit octo photphoric
H^POj
la mot axit 3 nac ung vai cac qua trinh
dien
li

trong dung dich nuac [3] :
H3PO,
+ H3O ^^
H,0^
+
H.PO;
K,
=
7,6.10-^
H3PO;
+H,0^^-^H30^
+HPO,'-
Ki =
6,2.10"'
HPO,
+
H.O
^-^
H,0^
+
PO/-
K,
=
4,4.
l(r^-^
VI
vay axit nay tao nen 3 loai muoi
tucmg
ung: muoi dihidrophotphat
(chua anion

H PO4"),
muoi monohidrophotphat (chua ion
HPO4"")
va muoi
photphat trung
ti'nh
(chua anion
POj"^").
Cac muoi photphat
nhin
chung khong
c(')
mau do cac ion photphat dcu
khong mau. Cac muoi dihidrophotphat deu de tan trong nuoc. Trong cac
muoi monohidrophatphat va photphat
tioing tfnh
chi co muoi cua kim loai
kiem la de tan. Trong cac muoi photphat tan
thi
muoi photphat trung tfnh
ciia
kim loai kiem bi thuy phan manh trong dung dich va cho moi truang kiem:
Na.PO,
+
H.O
^^=^
NaOH
+
Na.HPO,
Qua trinh nay xay ra manh han so voi qua tnnh phan ly

ciia
ion
HPO^""
HPO/-
+
H.O
^^
H,0"
+
PC,-''
Nen dung dich
Na3HP04
co moi
trucmg
kiem yeu. Muoi
NaH^P04
bi
thuy phan yeu
hctn
Na^PO^
va qua trinh thuy phan xay ra kem han so vai
qua trinh phan li axit cua ion
H.PO/
H.PO4"
+
H.O
^^
H,0^
-f
HPO4-

Nen dung dich
NaH.POj
co moi
tnrong
axit vcu.
Khi
CO
mat ion
Mg"",
NH/
trong dung dich
NH„
ion
PC/''
tao ket
tiia
mau trang
NHjMgPO^
khong tan trong dung
dich
amoniac nhung tan trong
axit v6 ca.
NH/+
Mg-^
+
PO/-
^^ NH.MgPO^I ,4,,g
Khi
CO
mat

mu(5i amoni molipdat
(NH4).Mo04
trong dung dich axit
HNO3,
ion
PO/'
tao ket
tiia
mau
vang amoniphotpho molipdat
(TIHJ3[PMoi304o].
Ket tua nay
khong
tan
trong HNO3 nhung
tan
trong
kiem
va
dung dich NH3.
3NH/
+
PO/^-
+
12M0O4
+
24H"
= (NH4)3[PMoj,04o] + 12H,0
Phan
ung

tren duac diing
de
nhan biet
va
dinh luang
ion
PO4'"
trong
dung dich.
Muoi photphat
co
nhieu
ung
dung trong cong nghiep, nong nghiep
va
ky thuat. Muoi photphat
ciia
canxi
va
amoni duac
dijng
lam phan bon
v6
co.
Rieng
CaHP04
duac diing
lam
thuc
an gia

siic.
Muoi
Na3P04
duac diing
lam mem nuoc, diing trong cac noi
hoi
cao
ap va
lam chat tay
ma.
Cac muoi photphat kim loai kiem thuang duac
dieu
che bang
each
cho
axit
H^P04
lucmg
tac vai
hidroxit
hay
cacbonat
kim
loai kiem.
Con cac
muoi
ph(^tphat
ft
tan duac dieu che bang phan ung trao doi.
Cac photphat

co
Uong
phan tu hoac ion cua
n(') h(m
mot
nguyen
tu P
duoc
goi
la
photphat ngung tu. Cac photphat ngung
tu
duac cau tao
iii nhijmg
tu
dien
deu,
P04^"
lien
ket
vcn
nhau
qua
nhung dinh
oxi
chung, gio'ng
nhu
trong
cac
http

chat silicat. Kieu
cau
tiTic
quan trong nhat
ciia
cac
hctp
chat photphat
n^un^
tu
CO dan!:Z
mach
than^
chua anion,
c6
conu
thuc
chun;^
P,0!""*":!~
Vf
du nhu muoi diphotphat (hay piro photphat)
M4P2O-
va
triphotphat
M^P^O^Q
(a
day
M la
kim loai kiem). Cac ion nay
c6

cau tao nhu sau:
0 0 0 0 0
II II II II li
—0-P-O-P-O—
-
—0-P-O-P-O-P-O—
II
' I I I •
0
0.
000
aniofi I
PjOy^'
^
anion
[P
^O10'
^
Cac photphat ngung
tu
mach vong
hay
metaphotphat mach vong chua
anion
co
cong thuc chung
(P03),/'\
Vf
du: triphotphat
M^P^O,^

(M: la kim
loai kiem), anion cua
chiiniz co
ca'u tao:
I
0
ii/O—
—0
0-P
\'
-0
//
^
/
0
0-P
^
ll\
0 0—
0 0
1
II
0=P-0-P-0—
1 1
0 0
1 1
0-P-0-P=0
II
1
0 0

anion
^(PC),)/-^
:
anion
,(P(),}/-l
Cac photphat
ngimg
tu
duac
tao nen khi dun
nong muoi ortho photphat
a
nhGng
nhiet
do
khac nhau
de lam mat
nirdc.
Chiing
co
nhirng cong dung khac
nhau trong cong nghiep. Muoi
Na^P.O-
diing
lam
chat
tay
nJa
va lam
chat

toi
khi
ren kim
loai. Muoi
nay
duoc
tao nen khi
nung
ncmg Na.HPOj a
6(X)°C.
Na.HPO,
^'^^^
Na.P.O,
+
H.O
Muoi
Na5P,0,o diing
lam hot
giat
(ti le
^45%),
lam mem
niroc.
duoc
tao
nen
khi
dun
nong
h6n hcfp

Na.HPO,
va
NaH.PO^
a
420°C.
2Na,HP0,
+
NaH.PO,
= Na,P,Ojo
+
2H3O
1.2.
Trang thai photpho trong
tir
nhien
Photpho
la
nguyen
to rat pho
bien
trong
ty
nhien chiem
0,04%
tong
so
nguyen
tu
trong
vo qua dat.

Photpho
tao
thanh khoang
200
loai khoang
ton
tai trong
tir
nhien
voi cac
loai cation:
Ca""",
Mg-^
Na"",
Al '^
Pb-"",
Fe-"", Fe-*"",
Mn^Cu-*,
Zn-^Th^
Trong bang
1
trinh
bay mot so
klioang
canxi photphat quan trong
trong
thirc te
[2].
Bang
1:

Mot so
khoang canxi photphat
Ten
Canxidihydrogenphotphat
Brushit
Moneltt
Octacanxi photphat
Whitlockit
Hydroxylapatit
Fluorapatil
Cong thurc
CaCH.POj.H.O
CaHPO,.2H,0
Ca(HPO,)
Ca.H.CPOj^.SH.O
P-Ca,(P0,)3
Ca,o(POJ,(OH)3
Ca.oCPOJ.F.
Ti
le Ca/P
0,5
1
1
1,33
1,5
1,67
1.67
-
Axit photphoric cung
co the

lien
ket voi cac hap
chat
hiju
ca tao nen
nhung
hcrp
chat
ca
photpho
co y
nghTa
nen
tang trong
he
thong sinh
hoc. Vf
du
mot so hap
chat
ca
photpho
nhu:
Adenosin triphotphat (ATP), uridin
triphotphat (UTP).
Trfr
luctng
khoang photpho trong
tu
nhien

theo
du
doan
co
khoang
600.00MT.
Quang photphat duac
tim
thay
a
nhieu
n(n
tren
he
mat
trai
dat,
phan
1(^
la
dang
da
tram tfch
va ft
thay dang
da
phun xuat (vulcami).
Bang
2
Cung

cap mot so so
lieu
ve
nguon photpho trong
moi
tniong.
Bang 2: Nguon photphot trong moi truang
Nguon
Dia
qiiyen
Quang photphat
Dat
Can
ISng
trong nuac
ngot
Can
lang
trong bien sau
Da
Thuy quyen
Dai
ducmg
Nuac
ngot
Khi quyen
Sinh
quyen
Dat
Dai

dU(mg
Khoi
luong
MT
10'-
60.10-'
16.10'
10.
uv
1000.10'
10'-
120.10-'
120.10-
90.10-'
0,1.10-'
2.10-'
<2.1()-'
140.10-'
Trong dat
Dong,
thirc vat
^
^
•- •
^^^
Trong
dai dwang
Dong,
thi/c
vat

I Bai ti^t
Sinh vat
chet
Photphat
hoa
Photphat trong dat
Photpho
huru
ca, vo ca hoa
tan va
lali/ng
tren lap mat
I
Photpho
trong day
dai
duang
Photpho tram
tich
Cay trong. dong
vat
(3)
0,2
o
Cay trong, dong vat
Sinh vat chet
(24)
0,2
Photphat trong dat
(200)

Dong song
0.02
1.2
1.18
Cac dong, thirc vat chet va
photpho trong
ni/ac
be mat (2,8)
I
tao6
JD,
06
Photpho
0
vung
riLfoc
sau (90.)
0,2
Photphat trong tram
tich (130.10^)
Hinh
1:
Vong
tiidn hodn
cua photpho trong nuac vd tren can
S
L3.
Vong
tiian
hoan

ciia
photpho trong
tir
nhien
Hinh
(1) mo ta vong
tuhi
hoan cua photpho trong moi truang. Cac
sinh vat bien nhan mot
lugng
dang ke photpho
tir
cac nguon thuc
phim
hoac cac ca the chet duai dang photpho huu ca kho hoa tan hoac photpho
vo ca hoa
t^n.
Chi mot phan nho photphat duai dat (5%) la co
the-cSy
trong
dugc
hap thu
vi chi
co dihidro phatphat
(H-PO^)
la co the hoa tan tot trong
nuac.
Cac photphat vo ca kho hoa tan se ton tai trong dat va sau nay co
the'
bi axit

sunfuric
hoa tan va di vao thanh phan cua cac nguyen sinh dong
vSt.
Cac photphat huu ca ton tai
a
goc
rt
cay trong se tu
tir
thuy phan a dang cac
khoang vi sinh do qua
trinh
photphat hoa [2].
Can bang
H^O
-
H3 PO4
phu thuoc vao do pH cua dung dich. O gia tri
pH
=
7 ton tai can bang:
H.O
+
H,PO,"
^^
HPO,-"
+
Up'
Hinh
2:

Sir
phu thuoc vao pH cua cdc photphat kim loai
Trong dia quyen va thuy quyen cac ion kim loai nhu
Ca-^
Fe^^,
Al^
kha
nang
hen ket
dl
dang voi cac
ion
photphat. Hinh 3 mo ta anh h
CO
licjng
cua pH den do tan cua cac muoi canxi
photphat,
nhom photphat
(-\lPO4)
va
s^t
photphat (FePO
J.
i^10(P0jg?:^
pH
6 8
W
12
Hinh
3:

Bg hod
tan cua
cdc
photphat kim loai theo
pH
at""-
25 "Xl
Tii
hinh
3 ta thay khi pH
tang,
do hoa tan
Ca.iJX^J.
giam. Nhung neng
nhom photphat va
s^t
photphat co diem
cue ti^a nam
a
vijng
axjt.
Khi sang moi
truang kiem cua muoi nay
chuye'n
sang dang ket tua hidroxit tuang ung [2].
'SAI phu thuoc cua do hoa tan cac photphat kim loai vao pH rat co y
nghTa doi vai qua
trinh
ket tua photphat trong cac ho nuac ngot co hien
tuang

phi
duang (eutrophi cation). Nong do photphat thuc te cao han
nhi6u
so vai nong dp a trang thai can
bAng niang
ung. Dieu nay co the la do anh
huang cua mot so ion la co kha nang hoa tan tot hoac do qua trinh ket tinh
xay ra cham do
sir
co mat cua cac chat uc che
ti'ong
dung dich nuac.
Lien ket cua cac ion kim loai vai photphat tao thanh
tir
cac phan ung
ket tua va phan ung be mat. Qua trinh hap thu photphat
bing
Al(OH)3,
Fe(OH)^
hoac cac oxit ngam nuac tuan theo ca che lien hap va dat
cue
dai a
gia tri pH ma tai do ton tai ion
H2PO4"
(hinh 2). Buac qua do chuyen sang
moi truang kiem co tac dung nhu qua trinh khu hap thu.
Dae
trung tong hop
qua trinh chuyen pha cua photphat tu long sang ran la ty le giua kim loai va
photpho trong san

pha'm
ket tua. Ty le nay thuang
Ian
han 1, ket qua la mot
phan
Ian
photphat dua vao dat duai dang phan bon khong chuyen hoa duac
thanh chat
dinh
duang. Vi vay
tu)'
theo tfnh chat cua timg loai dat
(pH)
ma
mot
phan
photphat theo phan bon vao dat co the bi
giil
lai a dang hop chat
7
khong tan va khong co tac dong tfch
cue.
TiJ
cac hinh 2, 3 ta thay cac san pham phan ly cua
H,PO^
trong dung
dich nuac phu thuoc nhieu vao gia tri pH va a nhung dang khac nhau:
H3PO,(ao),
H.PO/Caj),
HPO,"

(a.)
va
PO/-(a,).
Truac het cac goc thuc vat
se hap thu
H.PO/
va
HPO,'
6
pH
^
6 bat dau c6 xuat hien cac ket
tiia
cac
photphat baza cua
Fe"^^
va
AV'
[M(?0,),(OH),(I.„
vai M la
Al
hoac Fe.
6
pH > 7 bat dau ket tua cac canxi photphat nhu
CaHPOj
hoac cac
hydroxyapatit
Cajoi^OJ^COH)
Do do khi su dung photphat lam chat dinh
duang cho thuc vat thi yeu cau gia tri pH trong mot giai han hep

vi
neu a
dieu
kien khong thfch hop cac photphat se bi giu lai trong dat a dang cac
hop chat ft tan.
Cac photphat trong nguon nuac chay hoac nguon tinh
thuc^^g
la nguon
goc dan den hien tucmg phi duang. Nhung chat nay
cf3
the la cac chat tay
rua
hoac lam mem nuoc cung di vao thuy quyen nhu pentanatn tripoly
photphat
(Na^PPjf)).
Ngoai ra con co mot so chat nhu sat photphat tii cac
hrp
can lang
c6 the
bi hoa tan
tnV
lai khi trong cac nguon nUOc co chua
nhieu
chat dinh duong va chat
6
nhiem
C(')
the ton tai cac
dieu
kien khu (V

pH
thap,
qua
trinh
c(') the xay ra thco
phuimg
tiinh:
Fe(PO,),+
H^
+c^^
Fe^„,,,
+
HPO,^-„„,J
Cha't khu co the la
H^S
hoac mot so hctp cha't huu co trong nuac.
Luetng
photphat trong he sinh thai nuoc va sinh vat tren can khong du
cung cap dinh duang cho
thiic
vat (luong photpho nay chi vao khoang
0.5^5%
khoi luang) cho nen photpho
thucmg
duoc bieu thi nhu chat dinh
duoni^
han dinh. Su thieu hut nav
ducfc h6 sunjz
boi cac boat
don^

nhan tao
nhu viec san xuat cac phan bon photphat tu cac quang photphat (super
photphat, disuper photphat, NPK). Lucmg photpho du trong phan b(3n duac
tham qua dat, qua song ra bien va lang lai o
dcx
Trong nuac mua nong do
photpho nho tii
l()-i-100mg/m~^
( do bui, muoi
bie'n
hoc
hc^i,
cac qua trinh c6
nhict do cao va qua trinh chuyen hoa photpho trong khf quyen).
L4.
Anh
hiroTig
cua photpho doi voi moi
trirong
nirac
Trong tat ca cac nguon nuoc tu nhien nhu nuoc ngam, nuoc mat, nong
do
photphat thucmg nho va ton tai o dang
H.PO/,
HPO/,
PO,-'.
Nguon
photpho chu yeu ccS trong da. ft hoa tan va
xam
nhap vao he sinh thai cham.

8
Tuy nhien trong cac thuy vuc xung quanh cac lang, thanh pho thi lai nhieu
photpho do nuac thai chua cac san pham tay rua va qua trinh rua troi phan
bon trong nong nghiep, nuac thai cua Cong ty san xuat phan bon. Photpho la
mot nguyen to
can
thiet cho
sir
song, song neu qua nhieu se
xiic
tien qua
trinh phat trien nhanh manh cua tao xanh hoac thuc vat km (macropkytes)
gay
tic
nghen thuy vuc. Qua trinh nay
gcii
la
thira
dinh duang hay
"phii
duang". Nhung thuy vuc thira dinh duang gay ra
miii
hoi
thc^i
do
sir
phat trien
qua manh cua cac sinh vat phan giai lam can kiet oxi hoa tan, phan huy
thc^'i
rua tao thuc vat ion da chet. Day la mc)t o

nhi^m
nguy hiem lam chet cac loai
thuy sinh do
sir
giam DO,
sir
tang BOD va boc
miji
cac khf thoi.
Tac hai cua ham luang photphat cao trong
nude
thai duac minh hoa
bang sa do sau:
So 66 tac hai
PC,"
Nuac thai chua
PO,"
Nguon nuoc co ham lu(mg oxi hoa
tan tot va ngheo chat dinh ducmg
Kfch thfch tao phat trien
Anh sang
chieu
vao giam
Tao chet
tret
lai
Oxi hoa tan giam
Thieu oxi nghiem trong va ca chet
I
NgucSn

nucrc hi phu duang
>
Oxi thoat ra
Mot gam photpho co tac dung lam tang truang khoang
lOOg
tao va de
phan huy chung can 140g oxi.
Vi vay theo TCVN
5945-1995,
nong do photphat toi da cho phep trong
nu6c
thai cong nghiep duac qui dinh nhu sau
[ 1
]:
- Nong do cho phep doi vai
nude
thai c6 the thai vao
nude
duac dijng
lam nguon cap nude sinh hoat:
Pi,^^^^
=
0,2mg/l.
P,^Sng
~
4mg/l.
- Nong do cho phep doi
vclri nude
thai
chi

duac thai vao nguon
nucifc
diing
cho giao thong thuy, tudi tieu, bcri
loi,
thuy san va trong trot:
Phouca =
0,5mg/l
;
P,.„^
=
6mg/l.
- Vdi nong do
P,,^„
^^
>
lmg/1,
P,^,,^^
> 8mg/l
nude
thai bat buoc phai
dugc
xu ly trudc khi thai vao nguon nuac thai chung.
10
CHITONG
11.
TINH HINH 6
NHI6M
NU^C
VA NV6C THAI NHA

MAY SUPE PHOTPHAT
ILL Vai net ve vai tro nirdc sach va tinh trang 6 nhiem nirdc
II.I.L
Vai trd cua
nu&c
sach
Trong tong the cac tai nguyen do con ngudi khai thac
nuc^c
chiem
mc)t
vi tri quan trong vao loai bac nhat.
Nucl^c
can thiet cho
sir
ton tai va phat
trien cua he sinh thai dong vat va thuc vat.
NucVc
quyet dinh dieu kien tho
nhudng va khf hau. Trong sinh hoat hang ngay nudc phuc vu cho nhu cau
an, uong, sinh hoat Cong nghiep va nong nghiep cua mot nucVc
khc')ng
the
phat trien dugc neu thieu nudc. Vi the mot moi trudng
nudc
sach la
cue
ki
can thiet [5].
II.L2.
Tinh trang 6 nhiem

nixac
II.
1.2.1
• Vai net ve tinh hinh
6
nhiem moi
tiin'm^
tren the gidi
1
o
c^
Mac
dii
da cd nhung c6 gang lam sach nudc d nhieu na\ nhung
sir
d
nhiem nudc van dien ra
(V
hau het cac qudc gia
tren
the gi(')i.
NinVc
(V
cong
ranh do thi dugc chay ra cac dong
nuc'tc,
canh dong
lan
can. Nhiing hoat
dong

cLia
cac nha may, su khai thac
ciia
cac ham md da lam tang so
lugng cac chat thai cd kim loai, hoa chat dc)c hai Cac chat thai nay deu
do vao nudc va gay d nhiem nguon nudc.
O cac nudc phat tnen nhu Bac My, chau
Au,
Nhat Ban nan
6
nhiem moi
trucmg tuy dugc quan tam nhieu nhung van la tram trong. Vdi nen cong
nghiep phat trien manh d trinh do cao, chat thai cong nghiep vdi khoi lucmg
rat 1cm d ca ba dang khf, long, ran
gay
nan d nhiem nang ne cho cac
nuc^c
nay.
Ho Langua d
Philipin
la ho km nhat
Y)dn%
Nam A da bi
nhilm
doc
nang do cac cong ranh cua thanh pho Malina thai ra, do chat thai doc hai
cua khoang 900 Cong ty, lucmg du phan
bcm
va thuoc trii sau Hau qua la
cac loai ca trong ho da bi nhiem doc va chet, do vay lugng ca bi suy giam

nliieu
[I ]. Van de nudc cung rat ndng bong d Han Qudc, cd khoang 1/4 so
dan khong dugc cung cap du nudc
nggt.
Mot so xf nghiep phai ddng cua vi
chat
Immg nuc^c
qua kem, song Makdong dai nhat cua Han Qudc bi d
nhiem nang,
nuc'^c
ciia
nd
den
nhu nudc ccing ngam, mui hoi hoc
Icn
ndng
nac.
Hang
loat
cac xf nghiep xa nudc thai vao con
sdnu
nav.
Cuni:
d Han
Qudc khoang 72% nudc thai cong nghiep do
ihang
ra bien
ciing
vdi
nucie

thai sinh hoat [5].
6
Trung Qudc benh ung thu gia tang vi d nhiem
mdi
trudng song. Da cd khoang 40.000 bi chet vi can benh the ki nay. O Giang
To,
do dugc cua nhieu Cong ty nudc ngoai
chii
y dau tu nen nhieu Cong ty,
xf nghiep dugc moc
len
va dan so cua
linli
gia tang nhanh chdng. Tuy nhien
ve mat bao ve moi trudng ft dugc quan tam diing muc vi the ca mdi
tiordng
khf va nguon nudc d day deu bj 6 nhiem nang ne [4].
Tinh
hinh d nhiem d Dai Loan dang
cV
muc nghiem trong: khoang 90%
nguon nudc d Dai Loan nhu song, ho, ao bi nhiem
doc
kim loai nang, 1/3
dat canh tac bi tan pha do cac chat thai, phan bdn,
thuc')c
trii
sau
chua cac
doc to.

Tmh
trang dd dan den ca
trons;
cac
sdnc
ho bi chet hang loat do
nhiem doc, khoang 30% gao d Dai Loan bi nhiem doc
ben
cac kim loai
nang, nhat
la
thuy ngan, asen va cadimi [4].
n.1.2.2.
Vai net ve su d nhiem mc)i
truc^m^z
d Viet Nam
O nudc ta
sir
d nhiem mdi
tmdng
dang ngay cang nghiem trong. O cac
thanh pho, cac khu cong nghiep tap trung, nudc thai
tir
cac nha may, benh
vien, khu dan cU Hau nhu khong qua xu
If trirdc
khi duoc thai ra mdi
tmdng. Vi the hau het cac song, ho da bi d nhiem bdi cac chat huu
cct,
cac

kim loai nang, cac vi sinh vat
gay
benh. v.v Tuy tiing
nen
ma thanh phan,
muc do d nhiem khac nhau. O cac thanh pho km nhu Ha Noi, Thanh pho
Ho Chf Minh tinh trang d
nhidm
mdi
trucmg
kha
nan^
ne. Cac kenh rach
trc^ng
thanh pho chua nhieu chat ban,
nuc^c
cd mau den,
miji
hoi ham do
phan km chat thai sinh hoat trong khu dan cu va xf nghiep cong nghiep,
ihii
cong nghiep dd ra [4].
O
cac
tinh phfa
nam
tinh
trang 6 nhiem moi
trut^ng
cung can

diroc
quan tam. Chat thai
tir
khu cong nghiep Bien Hoa lam cho
nuoc
song Dong
Nai bi
6
nhiem nang. Nuoc con song nay
chira
nhieu dau mo, chat hiru co,
nhieu
kjm
loai nang doc hai gay chet ca hang loat.
Hai con song
6 Tliuan
An la Ba Rach va Suoi Vam da chiu su
6
nhiem
klia
nang ne do nuac thai
ciia
nhieu cong ty do vao. Theo so lieu phan
ifch,
ndng
do nhieu chat doc hai
vugt
tieu chua'n cho phep cua Viet Nam [5].
Con song Ha Thanh
6

Qui
Nhcm
da phai
ticp
nhan cac loai chat thai bao
gom:
nic
thai nuoc thai tu
ncri
san
xual,
benh vien, khu dan cu
f5
].
Theo con
so dieu tra
6
thi xa Long Xuyen, hang ngay co
cc)
tren 4 ta'n phan, tren 200 ta'n
12
cac
loai
chat thai do xudng song Hau
gay
6
nhi^m
nang nudc song [5].
(3 tinh
Phu Tho, theo bao cao cua dng

Biji
Minh Thao - phd giam doc
Trung tam mdi trudng
tinh,
hang ngay khu vuc cong nghiep Viet Tri da thai
ra mdi trudng khoang 3,9 trieu
m^
chu yeu la
6
nguon:
hc^a
chat Viet Tri,
mi
chinh,
dudng, rugu bia, det
Phii
Tho, giay Viet Tri Khoang 90% lugng
nudc thai dd dugc do ra sdng Hong va song Ld.
Ngoai ra, cac Cong ty Giay Bai Bang va Super photphat Lam Thao
trung binh mdi ngay true tiep do ra sdng Hong va sdng
L6
khoang
lOO.OOOm^
nudc thai lam d nhiem nghiem
trcmg
hai ccm sdng nay [5].
Cac
sc5
lieu phan tfch dua ra
trc^ng

Bao cao danh gia tac dong mdi
trudng tai Cong ty Super photphat va Hoa cha't Lam Thao, cho thay khu vuc
xung quanh Cong ty bi d
nhi6m
nang ne ca mdi trUcmg khong
kJif
va nguon
nudc
sir
dung. Nudc thai cd chi so BOD km, dich den,
miji
hac, nhieu can
lang, do pH thap lam cho
cay
cdi va hoa mau kem phat trien, giam nang
suat va cd
viing
bi chet. Chat
c^
nhiem anh hudng den ddi sdng con ngudi,
dong vat, nhat la cac loai sdng trong nguon nudc ao, ho xung quanh Cong
ty. Tren sdng Hong ke tir cua thai Cdng ty super photphat Lam
Tliao
ve ha
Uru each
2()km,
nany
suat ca
iiiam
dan^

ke, dac
biet
loai ca Anh Vu
h^
loai
dac san quf hiem tren sdng Hong hien nay giam manh cd doan hau nhu
khong gap chiing [1].
11.2.
Nirdc
thai Cong ty Supe photphat Lam Thao
11.2.1.
Gi&i thieu
sabq
ve Cong ty Supe photphat Lam Thao
Cdng ty supe photphat Lam Thao
Phii
Tho la mot cdng ty
Idn,
cd tac
dung to km trong
sir
phat trien kinh te dat
nudc,
dac biet la
do\
vdi san xuat
ndng nghiep. Cdng ty da chfnh thuc di vao hoat dong
tii
nam
1962

va da
qua 3 lan cai tao va md rong san xuat. Den nay
khc')ng
nhung
van
tiep tuc
san xuat ma Cdng ty con md rong loai san pham, ngay cang phat huy tiem
nang cua minh, giu vung vai trd trong
sir
nghiep phuc vu cho nen kinh te
cua dat nudc [1].
Ngoai vai trd to km neu tren, do qui md san xuat, qua trinh hoat ddng
lau
dai va cac dac
die'm cone ns^he
cd tfnh dac
thii,
tac
done
mdi
trudne ciia
Cdng ty da the hien tir nhieu nam nay tren cac mat: mdi trudng, sinh thai,
kinh te, xa hdi Viec danh gia tac ddng mdi
tmcmg
cua Cdng ly va
xay
dung qui trinh xu ly chat thai thfch hcrp, bao ve mdi trudng la mot nhu cau
13
khan thiet cua ban than nham dinh
hudng,

qui hoach phat trien diing dan
trong nhung nam tdi [1].
Cdng ly supe photphat cd cac
xi
nghiep san xua't
H-^SO^,
thuoc trii sau,
phan supe photphat dan, cac phan xudng san xuat NPK. Cac loai chat thai
cua Cdng ty bao gom:
- Chat thai khf:
SO., SO,,
NO.,
CO,
CO.,
SiF^,
HF ciia
cac
xi
nghiep
axit,
tir
khf thai
dc5t Id
than, tii
c5ng
khdi he thong hap thu
tlo
va nha
li ciia
cac

XI
nghiep supe.
- Chat thai long: axit
H.SOj,
H.SiF^
cd trong nuci'c thai
ciia
cac
xi
nghiep san xuat axit.
H.SiF^
va
H,PO_,
tir
cac xf nghiep san xuat supe.
HCl
tir
cac xf nghiep san xuat supe (san xuat phu
Na.SiF^).
- Chat thai ran:
Xi
pirit tir
Id
tang sdi, bui apatit trong khf thai cac xf
nghiep supe, bui
xi
than, than min trong cac
Id
dd't than
[IJ.

11.2.2.
Sa do nguyen ly cong nghe san xuat supe photphat
H.SO,
^
w
Spentin
^
w
Ouane
^
r
._
Say
1
^
Nghien
^ '
Trdn
^
f
Hoa thanh
Khf
r
Danh tuny
1
u
\
San pham
tha
F

1
w
^
LO
.Khf
thai
Ha'p thu
Nudc
th^ii
H.SiF,,
HF,
PO,'-
14
11.2
J.
Nguon nuac thai cua Cdng ty
Cdng ly supe photphat cd ngudn
nUc'^c
thai long cdng
Idn:
4X.(MK)m7ngay
dem. Trong dd cd khoang 2().()()() mVngay la
nUcVc
lam
ngudi,
28.()()() mVngay
la nudc thai tir cac xf nghiep va
xUc'mg
san xual.
Lugng nudc thai nay cd chua cac ion tan nhu

P.
PO^^',
SiF^,"
eon cd cac
chat ran gom cd can ban nguyen lieu san
phalm,
bui, cac chat vd
cof,
klidng
cd cac chat
huu
ca de thdi riia
[ 1
].
He thdng nUdc thai gom nudc lam ngudi: thai bang he thong
mmmg
noi ra ho. Nudc san xuat cd d nhiem dugc thai bang he thdng ngam thai ra
sdng Hdng.
Tir
nhung so lieu kiem tra cho thay ngudn nudc thai ra sdng Hdng
khdng dat lieu chuan cho phep
[ 1
J.
Anh hudng
ciia
chat thai
Idng
den khu
viic
xung quanh Cdng ly: ket

qua kiem tra cho
ihay
nudc thai
ciia
Cdng ly chua dugc
xii
ly
mdi each
ca
ban (he
ihdng mucmg
thai,
xii
ly trudc khi thai ra ngudn
nin'rc
tu
nhicMi,
v.v ) lam anh hU('mg
deii
mdi trudng. Anh
hmmg ciia
nudc thai da the hien
rd
rel irong
chai lugng mdi
irudng
nudc
gieng.
nudc ao hd xung c|uanh
Cdng ly, cUa cdng thai ra sdng Hdng, v.v

Nudc thai Cdng ly supe photphat Lam Thao cung vdi Cdng ly giay Bai
Bang da gdp phan lam d nhiem nudc sdng Hdng. Ngoai ra, ngudn nudc
dung cho cdng nghiep
ciia
Cdng ly supe pholphat lay tir sdng Hdng lai bi d
nhiem phai
xii
ly trudc khi diing do ngudn nudc thai
ciia
Cdng ly giay
Brd
Bang d
ihugng
ngudn. Bang 1 cho thay ket
quti
do dac kiem tra chat lugng
nudc sdng Hdng d
ihugng luu
va ha
luu
diem thai
ciia
Cdng ly supe.
Bang 3a: Tham so chat luang nuac a mot so mat cat tren song Hdng
Tliaiii
so mat
cat
Mai
cat
iron

cira
thai
(ihuoii^
liru)
Ciia coiig
{\o
ra
song Hong
ciia
XN
supo
Mai
cat xuoi
ve ha
luu 5{K)m
Mai
cat xuoi
vo ha luu
6kni
Tieu
chuan cho
plicp
Mua kho
pi I
6.5
2.5
3
5.5-
X.5
6-S.5

(mg/1)
120
330
250
230
0.2
Fe^\
Fe^^
(mj:/l)
0,4
2.5
O.X
1.2
1
(mg/1)
0,01
15
5
4
4
I'
(mg/1)
0,007
1.2
pU
0,7
3-4,5
0 X 1
^•^-
•

1
4.x
0,5
1
s()
r"
(mg/l)
115
225
6.0-
7.5 !
2^^7
1
Vlua
mua
(mj:/l)
0.25
2.3
0.75
1.0
(mg/1)
().()()X
13.4
4.9
3.7
1'
Ong/1)
0,007
1.0
0.64

0.34
15
Qua ket qua do dac cho thay cac so lieu trung binh
eiia
tham so mdi
trudng ve
miia
kho va
miia
mua da the hien rd tac ddng
ciia nUcifc
thai Cdng
•>
ty supe trong doan
til
cua.
thai xuoi ddng ha luu 500m. Anh hudng nay lan
truyen xuoi ddng ha luu tdi 6km neu ta dem so sanh vdi ket qua do dac d ha
luu diem thai. Phan tfch cu the cho
tha'y
[1].
- Do pH bi anh hudng tii cua thai ra sdng Hdng xuoi ddng tdi khoang
5^6km.
-
SO^"'
tuy chua vi pham TCVN nhung da tang
2-^3
lan so vdi thugng
luu.
-

PO^^'
vugt lieu chuan cho phep
tir
5-:-10
lan.
- F" cd ndng do gap ca tram lan so vdi thugng ngudn, song
van
nam
trong gidi han cho phep.
Vi vay chiing tdi dat van de chgn
mau
nudc thai tii Xf nghiep san xuat
supe de lam
mau
nghien cuu. Mau nghien cuu dugc lay d mieng cdng thai
ciia
Xf nghiep, chua qua xu ly.
16
CHUONG HL
CAC
PHl/ONG
PHAP
XLfLY Nl/OC
THAI
CHLfA
PHOTPHAT
ni.l.
Cac
phirorng
phap tach loai photphat trong nirdc thai [4]

IILLL
Phuong phap sinh hoc
Photpho la thuc an, chat dinh dudng khdng the thieu dugc cho
sir
tang
tnidng cua vi sinh. Vi vay trong be xu
If
sinh hoc thudng diing de xu ly
nudc thai photpho. Trong
biin
sinh hoc kho cd
chiia
khoang
IH-2%
P. Van
de dat ra la dudi dieu kien nhu the nao se
thiic
day vi sinh thu dugc nhieu
photpho. Qua trinh
duc;c
xem xet
chii
yeu la
a
dieu kien cd khdng khf,
sir
tiep nhan
P04^'
vao vi sinh la kha cao, neu khi
tructe

dd d dieu kien khdng
cd khdng khf (he kin)
thi
PO/"
se giai phdng ra va tan vao dung dich. Vi
vay de tach
PO^^",
biin
vi sinh phai dua vao he kfn rdi hd de cho khdng khf
vao cu the luan phien nhau se tach dugc
PO^^".
Sau day gidi thieu 1
sa
dd
tach P bang phU(mg phap sinh hoc [5].
Nucie
thai cd
PO,^'
i
Khdng cd
khdng
khi
hoa tan
POy'"
Cd khdng khf
tiep nhan
PO,^-
Phan bun
tret
lai

Nudc da xir
If
•
IILI.2.
Phuong phap hap phu
Phucmg phap hap phu nhd cac chat cd be mat xdp, dien tfch be mat km
de hap phu cac dang muc)i photphat tan dugc trong dung dich vao pha
ran
va tach
chiing
khdi dung dich bang sa lang va
loc.
17
r
r-n
F
V^Uh/j^
Theo Miko va
Seffi
va mot so ngudi khac khi dung
Fe.O,
nung d nhiet
do
4()()^K()()°C
cd the tach dugc cac pholphat tan
tir
nudc thai d pH =
5-7.
Cac tac gia cdng trinh da su dung than hoat tfnh de hap phu pholphat trong
dung dich nudc dat hieu qua kha cao. Ngoai ra cdn cd cac cdng

Iruih
thdng
bao ve viec
xir
ly photphat bang silicagel [31], dolomil [30], v.v
IILL3.
Phuong phap dien hod
PhU(mg phap nay dua vao
sir
dien phan vdi ddng dien mot chieu de
chuyen cac dang mudi pholphat lan ve dang kei tua.
Theo tac gia Goto va Maoshi
ihl
khi diing mot budng dien phan dung
tfch 50()ml vdi cac dien cUc Al cd dien tfch be mat la
5()cm~
dat
each
nhau
lOcm,
ddng dien mot chieu qua
binh
cd I =
0,5A
thi
cd
the
tach loai dugc
khoang 90%
i(m

pholphat. Neu lang cudng dd ddng dien len
lA thi
cd the
tach loai dugc klioang 97% ion pholphat. Qua trmh dien phan dugc
Ucn
hanh cd hieu qua d pH =
4^6.
Neu
ihcMn
mudi
Fx'"^
vao dung dich
dien
phan
vdi ndng do 2()mg/l se lam lang hieu qua qua
trnih
dien phan.
PhU(mg phap dugc
sir
dung phd bien
de Uich
loai ion photphat
ti^r
nUdc
thai cdng nghiep la phucmg phap ket
liia.
ni.2.
Tach loai photphat
tir
nirdc thai theo

phirong
phap ket
tiia
Trong
ihuc le
cac mudi pholphat hoa tan
Irong
nUdc
ihai chii
yeu
(V
dang
oclo
pholphat.
Vi
vay de tach loai ion photphat ra kh(')i nUdc thai, phai
chgn cation cd kha nang tao mudi ft tan vdi ion octo photphat. Trong sd cac
cation khac nhau cd
the
ket hgp vdi ion photphal tao mudi fl lan cd 3 ion
diing dugc
chii
y nhat ve ca
phucvng
dien kinh
te
va ky thuat la
Ca"^.
Fe^^
va

ArM20].
Cac cdng trinh nghien cuu qua
trinh
tach loai photphat khdi nudc thai
hang vdi, sal
(III)
clorua, nhdm sunfat da chi ra rang san pham
ciia
qua trinh
uich loai
ihudng
la mot hdn hgp c(i cau
Iriic
khac nhau, c<i cdng thiic khac
nhau.
iham
chf cd ca cac hgp chat khdng hgp
ihiic
(cac dung dich ran).
Nhieu Uic gia da khang dinh rang giai doan dau
ciia
qua trinh kei
liia
cd
xuat hien cac chat ran vd dinh hinh. Van de nay
hun
cho
vice
xac dinh san
pham \a tfnh loan nhiet dong hoc

ciia
qua trinh
tnV
nen rat
kh(i
khan. Qua
trinh
\ir
ly cdn phuc tap
hem
ddi V(ii cac
nucic
thai
c(i
chua cac hop chai huu
18
ca cd nong do cao. Cac hgp ehat huu ca cd the bi ha'p phu len be mat ket
tiia
va ngan trd qua trinh xuat hien va phat trien
ciia
mam tinh the.
Sir
thuy phan cua cac ion
Fe"^"*"
va
Al^
dan den
sir
tao thanh cac hat ket
tiia

cd thanh phan phuc tap trong qua trinh tach loai ion octo photphat. Phan
ung oxi hoa - khu giua
Fe-^"*"
va
Fe"""
cung phai dugc xem xet den trong qua
trinh tao ket
tiia
hidroxit
ciia
Al-^""
va
Fe^"".
Ddng thdi ion
Ca""^
cd the' tao cac
mudi photphat khd tan cd thanh phan khac nhau va tfch
sc")
tan khac nhau.
cun^
nhu mdt sd mudi ft tan vdi cac ion khac co mat
tron^
nucVc thai
(vi
du
CaCO,).
Nhir
vay qua trinh tach loai ion photphat bang cac muoi
Ca"",
Fe'"^

va
AV*
xay ra rat phuc tap va phu thuoc rat nhieu vao thanh phan
ciia
nuac
thai.
Cac hang so can bang
ciia
cac qua trinh tao ket
tiia
ft tan duoc
dira
ra
trong bang 3b.
Bang 3b: /. Tich so tan
ciia
cdc chat
it
tan
a
25"C
FePO,
+
2H,0
^^=^
Fe-*
+
PO,'"
+
2H.0

K)-'
AlPO,
+
2H,0
^^=^
A1-*
+
PO,'-
+
2H.0
1()-'
CaHPO^
^==^
Ca-^
+
HPO,
lO'^-'^
Ca,H(POJ3
'^=^
4Ca-*+
3P0,-'
+
H*
10"''''^
Ca,o(P04),(OH)3 ^^^
lOCa-"
+
6?0/-
+
20H-

10""'
Ca,o(P04)6F,
-=^
lOCa-*
+
6?0/-
+ 2F
lO"'"*
Ca,o(PO,),(OH),+6H,0 ^^
4[Ca,(HP0J(OH)3]+2Ca-"+2HPO,
10""
CaHAKPOJ,
^
Ca-*
+
A1-*
+
H*
+
2P0,
10-^^'
CaCO,
^J=^
Ca-*
+
C03
lO'*-'
CaF,
^^=^
Ca-*

+ 2F
10-^°-'
MgNH.PO,
=^=^Mg-*
+
NH/
+
PO/-
lO"^ '
Fe(OH),
^!^
Fe-* +
30H-
K)-'
Al(OH),^=^
A1'*+30H-
1()-^-
19
//. Cdc hdng so
axit-hazcf
H,PO,
^!=^H*
+H.PO;
10"
H.PO;
^^^
HPO4
+
H*
1()"'~

HPO,-^^^
PO/
+ H*
H)'"
Fe(OH).*^^^
Fe'*
+
OH"
10"'
Fe(OH).*
^^^ Fe(OH).*+ OH
lO'-
•'}.*
•0 1
///. Cdc hdng so tao thdnh cua cdc phuc chat vd cdc poliphotphat
Ca(PO,)-
^t^
Ca-* +
PO,*-
10"
CaHPO;'
^^^
Ca-* +
HPO^'"
10''
CaH.PO/
'^=^
Ca-* +
H.PO;
10 ''

MgHPO;'
^^i^
Mg-* +
HPO,-
1
() •'
FcHPO/
^^^ Fc '*
+
HPO4
10''
FcH,PO,-*^!=^
Fc'*
+
H,PO;
10"
AlHPO/^t-^
Ar*
+
HPO,
10'
AIH.PO,-*
^^=^
A1-*
+
H.PO;
10^
CaP.O/-
^t^
Ca-* +

P.O/
10 ''
MgP.O,-
^^=^
Mg-* +
P.O/-
1
()•''
CaHP.O/-
^^=^
Ca-* +
HP.O^'"
1 () ''
NaP.O,'-
^-^
Na* +
P.O/"
10

Fc(HP,0,),'
^^^
Fc'*
+
2HP,07'-
10

CaP,0„/-^t^
Ca-* +
P,0,o'"
10

''
CaPp,/-
^s=^
Ca-* +
P.O '-
l(r'''
TCr
bang 3b, co
the riit
ra mot so ket luan sau:
1.
TAI
ca cac ion
Fe'*,
AT*
va Ca"* deu
cc')
kha nang tao thanh cac pha
ran rat it tan voi ion octo photphal. Trong so do dang chu y nhat la cac hop
chat canxi photphat. dac biet la oclo canxi photphal
[Ca^H^CPOj),,|.
canxi
hidroxi apalil
[Ca,„(POj),,(OH),]
va canxi
tloroapalit
[Ca|„(PO_i)^,F-,|.
Cac
kei
Ilia

da neu deu co
chira
ion
PO^'"
va la cac dang
kcl liia chiC'iri
uu
the
khi
xir
20
ly nudc thai d pH cao. Dang ket tua hidroxi apatit cdn duac tao thuan lai d
cac gia tri pH cao do c6
sir
tham gia true tiep cua cac ion OH'.
Cac dac trung chfnh cua cac ket tua canxi photphat duac dua ra tren
bang
S
C
Bkng^i^Cdc
dac
trung
cua cdc ket tua canxi photphat
[20]
Kie'u
ket
tiia
Canxi dihidro pholphat
Canxi dihidro photphat
Dicanxi hidrogen photphat

Dicanxi hidrogen photphal
a-tricanxi
photphal
P-tricanxi photphat
Tetra canxi photphat
Octa canxi photphat
Ho apatite
Cong thuc
Ca(H3P0,),
Ca(H.PO,) H:0
CaHRJ,
CaHP0,.2H;(J
[Ca.(P(J,):]./jH:0
Ca,(K),),
Ca,H(K)J,
Ca,H,(POJ,.5H30
Ca,o(P()4)6F:
Ca,o(P(3,),(C(J0o.6
Ten khoang
vat
Nonctite
Brushile
Whiterockite
He tinh
the'
Tam ta
ociomom
bic
Tam ta
Don la

Luc dien
V6
diiih
huih
n^'u
k^'i
rua
iiJianh
1
Hidroxiapatit
Cabonapatite
Luc dien
Luc dien
Ty le
Ca/P
0.5
0,5
1.0
1.0
1.5
1.5
^-^
1.33
1,67
1,67
Tich
so tan
1Q-:J.5
10-^
jQ-n

lQ.n.8
2.
S4t
va nhdm hidroxit rat ft tan d cac gia tri pH cao va
vi
vay se ket
tua dong thdi vdi cac mudi
r^n
photphat. Mat khac
Ca(OH)-,
tan kha d tat ca
cac gia tri pH.
VI
vay
sir
tach loai photphat
tir
nudc thai bang
Ca"""
cd
the'
duac thuc hien d
vijng
pH cao va duac uu tien d vung pH nay. Cdn khi tach
loai photphat bang mudi
Fe'^""
va
Al*^""
cin phai lien hanh d
viing

pH thap de
tranh su mat mat dang
ke'
cac ion nay do tao ket tua hidroxit
Fe(OH)3
va
-AJ(0H)3.
^^^^
n^y
^o
the'
thay duac tren do thi d
huih
4.
21