Lý luận học thuyết hình thái kinh tế - xã hội của C.Mác và vận dụng của Đảng ta trong công cuộc xây dựng đất nước hiện nay

Giảng viên: TS Phạm Lê Quang

Bài thuyết trình Nhóm 7
Lớp cao học Tài chính Ngân hàng khóa 2
năm 2012
Lý luận học thuyết hình
thái kinh tế - xã hội của
C.Mác và vận dụng của
Đảng ta trong công cuộc
xây dựng đất nước hiện
nay
ĐỀ TÀI THUYẾT TRÌNH
Nội dung trình bày
•
1. Sản xuất vật chất (SXVC) và vai trò
của nó đối với đời sống xã hội.
•
2. Biện chứng của lực lượng sản xuất
(LLSX) và quan hệ sản xuất (QHSX).
•
3. Biện chứng của cơ sở hạ tầng (CSHT)
và kiến trúc thượng tầng (KTTT).
•
4. Phạm trù hình thái kinh tế - xã hội và
ý nghĩa phương pháp luận.
1. SXVC và vai trò của nó đối với đời
sống xã hội
1.1 Định nghĩa SXVC.
1.2 Vai trò của SXVC
1.3 Liên hệ đối với nước ta hiện
nay.

•
SXVC là một quá trình hoạt động
lao động của con người, trong quá
trình đó :
 


Sức SX

1.1 Định nghĩa sản xuất vật
chất
ĐẶC ĐIỂM CỦA SXVC
•
Là hoạt động riêng có của con
người và xã hội.
•
Là hoạt động thực tiễn cơ bản
nhất của đông đảo quần chúng.
•
Vừa mang tính xã hội trực tiếp,
vừa mang lịch sử - cụ thể và tính
liên tục, phát triển không ngừng.
•
Ngày nay SXVC của loài người
đã đạt đến trình độ cao, xuất
hiện các nền kinh tế tri thức
1.1 Định nghĩa sản xuất vật
chất
1.2 Vai trò của SXVC
•

SXVC giữ vai trò nền tảng của
đời sống xã hội:

 
!"#"$%&#'(
)(*+,-
./0#(#/1
)#(2'03)(#4% 5
+#/-6
.#78-(&
•
Mặt trái của sản xuất vật chất
%
 9)
:;
<=
>?
@#
A2
#8B'
*C9))


6
D
/@
)7
D

EFG

*+B%>
9H
*B
<9IDE6>J>
DKDE
6
<
L








-





1.2 Vai trò của SXVC
1.3 Liên hệ thực tế nước ta
Phương hướng phát triển
SXVC
- Tiếp tục phát triển nền
KTTT và hòan thiện thể chế
KTTT định hướng XHCN.
- Đẩy mạnh CNH- HĐH gắn

với phát triển KT tri thức.
- Chủ động và tích cực hội
nhập KTQT theo lộ trình
phù hợp với chiến lược phát
triển đến 2010, và tầm nhìn
đến 2020
(VKĐH X tr.25,40 )
Mục tiêu:
•
2010: Sớm đưa nước
ta ra khỏi tình trạng
kém phát triển
(TNBQ đầu người
đạt từ 1050 đến1100
USD)
•
2020 : Cơ bản trở
thành một nước
công nghiệp hiện
đại
( VKĐH X tr.23 )
2. Biện chứng của LLSX và
QHSX
M@
N@J
O
M6
P1PA3) $
QM6ER
P1S/

@T&
P1U$AV3) $
)H.
2.1 Các khái niệm cơ bản
WX
J
-


#
4Y6
%#4



M6
M66#B
.
M6ZJ
M
M6WW

H
-/
!
M)$
QM6ER
2.2 Nội dung quy luật
•
a. LLSX quyết định QHSX

 M6
Quyết định
E+#',
'8%' 
[-M6
E\3)(#46]
/:>V
^8-3
-9')

- 
@)X
@#'8
3B(
M6
%)(
83B(

D
&(#Z
.'G#
T'/>_
*[#.
T'[%)(
M6>)#Z
`8J.
[#.-

b.QHSX tác động trở lại LLSX


M6
#
H 
W



W2a>
.[#
)7>1_
-
>
_
b
#?)
D:>2a>X
-
 $1
-
Qa.R
+>
_-

D[

2.2 Nội dung quy luật
Câu hỏi đặt ra:
•
C.Mác đã phát hiện ra mâu thuẫn cơ
bản của CNTB là: giữa LLSX mang

tính chất XHH cao với QHSX chiếm
hữu tư nhân TBCN. QHSX này kìm
hãm sự phát triển LLSX của CNTB.
Vậy trong điều kiện hiện nay LLSX
và kinh tế của các nước Tư bản có
còn phát triển được nữa hay đứng
im tại chỗ ? Vì sao?
2.2 Nội dung quy luật
•
“ Trước mắt CNTB còn có tiềm năng phát triển kinh
tế:
- Nhờ ứng dụng những thành tựu mơí của khoa học
và công nghệ;
- Cải tiến phương pháp quản lý; thay đổi cơ cấu SX;
( thực hiện QL)
- Điều chỉnh các hình thức sở hữu và chính sách
XH.”- thực hiện QL ( cương lĩnh…ĐH VII, tr.7).
- Các nước TBCN đang thực hiện và tạm thời chi phối
quá trình toàn cầu hóa KT trên thực tế.
( tức là đang thực hiện quy luật này) .Giai cấp T.Sản
không bao giờ tự thừa nhận đang vận dụng QL).
- Nhưng sự phát triển đó không đúng với khả năng
của nó,do sự kìm hãm của QHSX và các lý do khác.
2.2 Nội dung quy luật
3. Đảng ta nhận thức và vận dụng quy
luật này
Nghiên cứu sự nhận thức và vận dụng quy
luật về sự phù hợp của QHSX với trình độ
phát triển của LLSX qua hai thời kỳ chính :
•

a) Thời kỳ trước đổi mới của Đảng ( Từ sau
hòa bình 1954 ở miền Bắc, và sau
30/4/1975 trong cả nước đến ĐH VI ,1986 ).
•
b/ Thời kỳ từ Đại hội VI đến nay
a. Thời kỳ trước đổi mới
=Qc
O
$AV#b
M) $"*+
>2a>
dOM6.
8%
[#
-R
\D6e'1PU]
-3'0A)^8'
#?)M6Qa.R
N-'A)[3 9T(
$>3 7&%>
+*+f$"
/(E4
0 b#?)3J
9)A+:@>L
•
Kết luận:
Tuy có : một số quan điểm bước đầu thể hiện tư
duy đúng :- Khoán sản phẩm trong nông
nghiệp ở một số tỉnh phía Bắc.
- Khuyến khích các thành phần KT bung ra tại

Hội nghị TW6 – khoá IV- 1979 ( phía nam ).
- Chỉ thị 100 của BBT1981 về khoán sphẩm đến
nhóm và người LĐ trong các HTX Nông nghiệp.
-
Q/đinh 25- CP ngày 21/01/1981 của CP về một
số chủ trương và biện pháp nhằm phát huy
quyền chủ động SX- KD và quyền tự chủ tài
chính của các xí nghiệp quốc doanh .v.v.
a. Thời kỳ trước đổi mới
Nhưng về cơ bản và trên thực tế :
“ Một trong những nguyên nhân
làm cho tình hình sản xuất ở nước
ta thời gian qua chậm phát triển là
do chúng ta đã không nắm vững và
vận dụng đúng quy luật QHSX phù
hợp với trình độ của LLSX” .
(ĐCSVN,Nghị quyết của Bộ chính trị
- số 10, NXBST, Hà Nội,1988, tr.5 )
a. Thời kỳ trước đổi mới
?)6E66
@#'#,
.9)A+"D
#4.6@
BM6>2a>
W_@#
c ".9)A+
M6>2a>
f%>#(7
ULX*HO'
3 ^'>9>B

+!
*YAV#b#c
 [EDg
-M6f%>
#(
8+
-#
$>/(
3B(
$AV
M) $
b.Từ Đại hội VI đến nay
b.Từ Đại hội VI đến nay
QUAN ĐIỂM CỦA ĐẠI HỘI
•
“Phát triển mạnh các hình thức sở hữu, các thành phần KT,
các loai hình doanh nghiệp” (VKĐH XI, tr.35)”
•
“Kinh tế nhà nước giữ vai trò chủ đạo. Kinh tế tập thể
không ngừng được củng cố và phát triển. Kinh tế nhà nước
cùng với kinh tế tập thể ngày càng trở thành nền tảng vững
chắc của nền kinh tế quốc dân. Kinh tế tư nhân là một
trong những động lực của nền kinh tế. Kinh tế có vốn đầu
tư nước ngoài được khuyến khích phát triển. Các hình thức
sở hữu hỗn hợp và đan kết với nhau hình thành các tổ chức
kinh tế đa dạng ngày càng phát triển” (VKĐH XI, tr.73-74)
D_'_-
Za>+)@
-O*h
D1

6/_
.EZ
>
7@>
6Z>
)
9
g
@>Z>
&
.
gSiij
B#
.

)k)
$>#D
.-6
[
EDg
)
@O
b.Từ Đại hội VI đến nay
Đó là các loại hình QHSX thích ứng với
những trình độ khác nhau của LLSX trong
T.kỳ quá độ
- Đẩy mạnh CNH –HĐH gắn với phát triển
kinh tế tri thức ( VKĐH X, tr.28 ).
- Mở rộng kinh tế đối ngoại, chủ động và
tích cực hội nhập kinh tế quốc tế gắn với

nâng cao khả năng độc lập tự chủ của nền
kinh tế ( VKĐH X.tr.112).
b.Từ Đại hội VI đến nay
- Đặc trưng của nền KT XHCN Việt
nam:
“ Có nền Kinh tế phát triển cao dựa
trên LLSX hiện đại và QHSX phù
hợp với trình độ phát triển của
LLSX” ( VKĐHX ,tr.68 ). Đó là thể
hiện tư duy mới nhất về sự nhận
thức và vận dụng đúng đắn quy luật
này
b.Từ Đại hội VI đến nay
3. BIỆN CHỨNG CỦA CƠ SỞ HẠ TẦNG VÀ KIẾN TRÚC THƯỢNG
TẦNG
U1SD@
.T*H
.D(ba

U1P<B3@
&@J
U1U7@.

N!"#Z.
D(84
63)(#4D
D#H 
6