hướng dẫn sử dụng dành cho người nhập dữ liệu hàng ngày

Hướng dẫn dành cho người nhập dữ liệu
ng dng Công ngh Thông tin trong Quan trc
Cnh báo Môi trng Dch bnh Thy sn Viêt Nam

Viện NC Nuôi trồng Thủy sản 1

ĐT: (84 48) 780 099
email:


hd-danh-cho-nguoi-nhap-du-lieu.doc: 1/1

Hướng dẫn sử dụng
Dành cho người nhập dữ liệu hàng ngày

Một vài thuật ngữ:

Trang chủ: Đây là giao diện chính của phần mềm Ứng dụng Công nghệ Thông tin
trong Quan trắc Cảnh báo Môi trường Dịch bệnh Thủy sản Viêt Nam
. Trang
chủ là trang chính, trang gốc mà từ ñó bạn có thể xem hoặc cập nhật
thông tin theo các rẽ nhánh của nó.
CSDL: Đây là viết tắt của Cơ Sở Dữ Liệu. Vì phần mềm ñược tổ chức trên
nền một CSDL ñộng, nên CSDL là nơi cất giữ toàn bộ thông tin liên
quan ñến hệ thống.
Đăng nhập: CSDL ñược xây dựng có cơ chế bảo mật, chỉ những ai ñược phân
công cụ thể làm một công việc nào ñó thì người ñó mới có quyền
thay ñổi, cập nhật thông tin. Mỗi một người ñược phân công ñều có
(tên ñăng nhập, mật khẩu). Tên ñăng nhập thì mọi người có thể biết
nhưng mật khẩu thì bản thân từng người phải giữ kín. Trước khi bạn

muốn cập nhật thông tin, hệ thống sẽ hỏi tên ñăng nhập và mật
khẩu. Nếu tên ñăng nhập và mật khẩu không hợp lệ thì hệ thống sẽ
không cho bạn vào ñể sửa ñổi.
Đăng xuất: Sau khi ñã ñăng nhập ñược vào hệ thống thì máy chủ sẽ ghi các
thông tin về bạn (tên ñăng nhập, mật khẩu) lên CSDL trong phiên
làm việc. Để bảo ñảm bí mật, trước khi kết thúc phiên làm việc bạn
nên ñăng xuất (hệ thống sẽ hủy các thông tin về tên và mật khẩu, vì
vậy người khác có mạo danh tên bạn mà không biết mật khẩu thì
cũng không thay ñổi ñược dữ liệu).
Phiên làm việc:

Do ñặc trưng của công nghệ Web, người ta phải chú trọng ñến một
phiên làm việc (dịch từ “session” trong tiếng Anh ra). Nếu sau khi
bạn cập nhật xong dữ liệu và bạn nhấn vào liên kết Đăng xuất
(phía
góc phải trên của màn hình) thì như vậy bạn ñã tự kết thúc phiên
làm việc. Còn nếu bạn cứ ñể máy mà không tiếp tục làm việc gì
trong khonảg thời gian do hệ thống qui ước thì phiên làm việc của
bạn cũng sẽ ñược hệ thống tự ñộng kết thúc. Đây là một hình thức
tăng cường tính bảo mật cho người dùng.
File chuẩn File ñược quy ñịnh sẵn ñịnh dạng ñể phần mềm trên Trung tâm
quan trắc có thể hiểu ñược khi nhập dữ liệu theo lô từ file. File kiểu
text (ñuôi txt)



Hướng dẫn dành cho người nhập dữ liệu
ng dng Công ngh Thông tin trong Quan trc
Cnh báo Môi trng Dch bnh Thy sn Viêt Nam

Viện NC Nuôi trồng Thủy sản 1

ĐT: (84 48) 780 099
email:


hd-danh-cho-nguoi-nhap-du-lieu.doc: 2/2

Mục lục

1 Giới thiệu sơ lược về nguyên tắc hoạt ñộng của phần mềm Ứng dụng Công nghệ
Thông tin trong Quan trắc Cảnh báo Môi trường Dịch bệnh Thủy sản Viêt Nam 3
2 Kích hoạt chương trình và thoát ra khỏi chương trình 3
3 Cấu trúc dữ liệu các tham số ño môi trường 4
3.1 Cơ cấu và luồng dữ liệu 4
3.2 Thiết kế dữ liệu tham số ño môi trường và kế hoạch ño môi trường 4
3.3 Chu kỳ ño - tần suất ño 6
3.4 Hướng dẫn nhập dữ liệu theo lô Error! Bookmark not defined.
3.5 Nhập dữ liệu ño 7
3.6 Xem dữ liệu ñã nhập 11
3.7 Xem dữ liệu ñã nhập bằng ñồ thị 14



Hướng dẫn dành cho người nhập dữ liệu
ng dng Công ngh Thông tin trong Quan trc
Cnh báo Môi trng Dch bnh Thy sn Viêt Nam

Viện NC Nuôi trồng Thủy sản 1

ĐT: (84 48) 780 099
email:


hd-danh-cho-nguoi-nhap-du-lieu.doc: 3/3

1 Giới thiệu sơ lược về nguyên tắc hoạt ñộng của
phần mềm
Ứng dụng Công nghệ Thông tin trong
Quan trắc Cảnh báo Môi trường Dịch bệnh Thủy
sản Viêt Nam

Phần mềm Ứng dụng Công nghệ Thông tin trong Quan trắc Cảnh báo Môi
trường Dịch bệnh Thủy sản Viêt Nam dựa trên mô hình Client/Server, hoạt
ñộng trên nền công nghệ Web.

Với cách tổ chức như trên, nhiều người có thể cùng chạy một phần mềm và
dữ liệu thì dùng chung nhau, trên một nền thống nhất.
2 Kích hoạt chương trình và thoát ra khỏi chương
trình
Thông thường người quản trị sẽ lo việc này cho bạn và họ ñể một lối tắt trên
nền màn hình, rất dễ dàng cho bạn kích hoạt chương trình.

Bạn chỉ việc kích ñúp vào biểu tượng ñó và máy sẽ tự gọi chương trình, sau
một vài giây ñồng hồ, bạn sẽ thấy xuất hiện chương trình Internet Explorer
với giao diện tương tự như trong hình vẽ sau:

Máy chủ
Máy tính của bạn

Bạn nhập dữ liệu và xem
trang chủ ở ñây
Chương trình
ch
ạy ở ñây


Hướng dẫn dành cho người nhập dữ liệu
ng dng Công ngh Thông tin trong Quan trc
Cnh báo Môi trng Dch bnh Thy sn Viêt Nam

Viện NC Nuôi trồng Thủy sản 1

ĐT: (84 48) 780 099
email:


hd-danh-cho-nguoi-nhap-du-lieu.doc: 4/4


3 Cấu trúc dữ liệu các tham số ño môi trường
3.1 Cơ cấu và luồng dữ liệu











3.2 Thiết kế dữ liệu tham số ño môi trường và kế hoạch ño môi trường

Để ñánh giá ñược môi trường thủy sản, thông thường người ta cần nhiều dữ
liệu ñược ño theo ñịnh kỳ.

Nền tảng của các dữ liệu ño là tham số ño. Ví dụ: nhiệt ñộ, ñộ pH, CO2, COD,
BOD5, các kim loại nặng, cặn lơ lửng, dòng chảy, tảo ñộc,

Các tham số ño môi trường thủy sản không nằm trong cùng một không gian.
Các phương pháp ño, phương pháp lấy số liệu cũng không thuần nhất. Có

một số tham số có thể dùng máy ño và ñọc ñược giá trị ño, có tham số cần
phải làm xét nghiệm và có những tham số là hàm số của các tham số khác,

Trang chủ
(mọi ngư
ời ñều
xem ñược)
CSDL
Máy chủ
Chuyên viên
cập nhật dữ
liệu
Đăng nhập

Hướng dẫn dành cho người nhập dữ liệu
ng dng Công ngh Thông tin trong Quan trc
Cnh báo Môi trng Dch bnh Thy sn Viêt Nam

Viện NC Nuôi trồng Thủy sản 1

ĐT: (84 48) 780 099
email:


hd-danh-cho-nguoi-nhap-du-lieu.doc: 5/5

Tham s
ố

ñ

o môi tr
ườ
ng ñược thiết kế là thành tố cơ bản ñể lưu dữ liệu ño.
Mỗi tham số có các thuộc tính:
Mã tham số: Thường là các ký hiệu ñể dễ phân biệt
Tên tiếng Anh (ñể tham
khảo)

Đơn vị tính
Mức chuẩn dưới: Mức min của giá trị thường gặp
Mức chuẩn trên: Mức max của giá trị thường gặp
Mức cảnh báo dưới: Mức này nhằm hỗ trợ cảnh báo (thấp hơn bình
thường)
Mức cảnh báo trên: Mức này nhằm hỗ trợ cảnh báo (cao hơn bình
thường)
Giá trị thấp nhất: Giá trị này giúp kiểm ñịnh tính hợp lệ của dữ
liệu
Giá trị cao nhất: Giá trị này giúp kiểm ñịnh tính hợp lệ của dữ
liệu
Phương thức ño: Chỉ mang ý nghĩa tham khảo
Tỷ lệ: Không nhập dữ liệu này - chỉ ñể giúp vẽ ñồ thị
khi ngưỡng giá trị quá cao hoặc quá thấp



Nhóm các tham s
ố

ñ
o môi tr

ườ
ng:

Mục ñịch của lập nhóm: ñể tập hợp các tham số ño theo tính tương tự, theo
một số tiêu chí nhằm ñể ñạt ñược các kết luận về môi trường.

Nhóm = {Tập hợp một số tham số ño}

Một tham số ño có thể tham gia vào nhiều nhóm.


Hướng dẫn dành cho người nhập dữ liệu
ng dng Công ngh Thông tin trong Quan trc
Cnh báo Môi trng Dch bnh Thy sn Viêt Nam

Viện NC Nuôi trồng Thủy sản 1

ĐT: (84 48) 780 099
email:


hd-danh-cho-nguoi-nhap-du-lieu.doc: 6/6



Chúng ta thấy rằng toàn bộ công tác ño tham số môi trường ñều xuất phát từ
các CT quan trắc, nên các kế hoạch ño cũng tuân theo qui luật này. Ngoài ra
một kế hoạch phải có các yếu tố sau:

Đo ở ñâu? (Địa ñiểm do)

Ngày bắt ñầu
Ngày kết thúc
Người phụ trách
Đo những tham số nào?

Đối với các tham số ño, chúng tôi gộp chúng theo nhóm.

3.3 Chu kỳ ño - tần suất ño

Vấn ñề còn lại là tần suất ño. Chúng ta biết rằng các giá trị môi trường
thường có sự biến ñổi tương ñối chậm. Tuy nhiên, sự biến ñổi của chúng lại
không ñồng ñều. Điều ñó có nghĩa là ñối với từng nhóm, người quản trị phải
ñưa ra các chu kỳ ño khác nhau. Ví dụ: nhiệt ñộ có thể ño theo từng ngày
(sáng, trưa, chiều), ñộ pH có thể ño theo tuần, cặn lơ lửng có thể ño theo
tháng, tảo ñộc có thể ño theo mùa, các xét nghiệm sinh hóa có thể thực hiện
theo thời ñiểm ấn ñịnh bất kỳ khi có nhu cầu,

Chúng tôi ñã thiết kế cho phép lập kế hoạch ño theo một tần suất rất tổng
quát: có thể ño m lần trong n ñơn vị thời gian, ví dụ:

Đo 3 lần trong một ngày (sáng, trưa, chiều)
Đo 2 lần trong 1 tuần (thứ 2, thứ 6)

Hướng dẫn dành cho người nhập dữ liệu
ng dng Công ngh Thông tin trong Quan trc
Cnh báo Môi trng Dch bnh Thy sn Viêt Nam

Viện NC Nuôi trồng Thủy sản 1

ĐT: (84 48) 780 099

email:


hd-danh-cho-nguoi-nhap-du-lieu.doc: 7/7

Đo 3 lần trong 2 tuần (thứ 2, thứ 5 tuần thứ nhất, thứ 4 tuần thứ 2)
Đo 3 lần trong một tháng (ngày 3, giữa tháng và ngày 27)

Dải ñơn vị thời gan cho phép là giờ, ngày, tuần, tháng và năm.

3.4 Nhập dữ liệu ño

Đăng nhập
Vào mục Nh
ậ
p d
ữ
li
ệ
u
ñ
o môi tr
ườ
ng

Ta ñược một giao diện tương tự như sau:



Từ ñây ta có hai tùy chọn: nhập trực tiếp hoặc nhập từ file (theo lô ñã nhập

từ trước).

Trong mọi trường hợp, ta ñều phải chọn CT quan trắc và Kế hoạch ño.

Chú ý: phải chọn theo thứ tự CT quan trắc rồi mới ñến chọn Kế hoạch ño.

Lúc nào thì nh
ậ
p tr
ự
c ti
ế
p và lúc nào thì nh
ậ
p t
ừ
file?

Nếu máy tr
ạ
m ở trong cùng một mạng LAN với máy ch
ủ
thì sự lựa chọn nào
cũng ñược.

Tuy nhiên, nếu máy trạm ở xa máy chủ và phải kết nối thông qua ñiện thoại
thì ta nên chọn phương án nhập từ file. Lý do: ti
ế
t ki
ệ

m! Ta tận dụng

Hướng dẫn dành cho người nhập dữ liệu
ng dng Công ngh Thông tin trong Quan trc
Cnh báo Môi trng Dch bnh Thy sn Viêt Nam

Viện NC Nuôi trồng Thủy sản 1

ĐT: (84 48) 780 099
email:


hd-danh-cho-nguoi-nhap-du-lieu.doc: 8/8

chương trình nhập tại chỗ rồi sau ñó dùng file ñể tải lên máy chủ. Thời gian
kết nối do ñó sẽ ở mức thấp nhất.

Nhập trực tiếp



Chúng ta cần cung cấp dữ liệu:

Người ño: Chọn từ danh sách
Phương thức ño: Chọn từ danh sách
Tham số ño: Chọn từ danh sách
Thời gian ño: Nhập trực tiếp hoặc chọn
Số ño ñược: Nhập trực tiếp

Sau ñó ta nhấn nút Nhập.

Chú ý về nhập thời gian ño:

Thời gian ñược nhập theo dạng thức: ng-th-nnnn hh:pp.
Ví dụ: 25-05-2004 09:35 (ngày 25 tháng 5 năm 2004, lúc 9 giờ 35 phút)

Bạn có thể sử dụng nút
, nằm ở phía phải cùng. Khi kích chuột vào nút này,
bạn sẽ ñược một hộp thoại tương tự như sau:


Hướng dẫn dành cho người nhập dữ liệu
ng dng Công ngh Thông tin trong Quan trc
Cnh báo Môi trng Dch bnh Thy sn Viêt Nam

Viện NC Nuôi trồng Thủy sản 1

ĐT: (84 48) 780 099
email:


hd-danh-cho-nguoi-nhap-du-lieu.doc: 9/9




Trong hộp thoại trên, bạn có 2 phần lựa chọn một cách trực quan là ngày
tháng n
ă
m và gi

ờ
phút giây.

Chọn ngày tháng n
ă
m: Ngày tháng năm trong tháng ñược chia theo tuần, và
do ñó có thể có cả một số ngày của tháng trước và tháng sau. Ngày hiện tại
ñược chọn là ngày có nền mầu hồng.

Mũi tên lùi:
Dùng ñể lùi 1 tháng
Mũi tên tiến:
Dùng ñể tiến 1 tháng

Mũi tên lùi có chặn:
Dùng ñể lùi 1 năm
Mũi tên tiến có chặn:
Dùng ñể tiến 1 năm

Chọn thời gian: nhập theo hh:pp:ss (giờ:phút:giây)

Nhập dữ liệu theo lô (lấy từ file)

Sau khi nhập dữ liệu theo lô và ñã ñưa vào một file, ta thực hiện các bước
sau ñây ñề tải dữ liệu lên máy chủ:

Đăng nhập
Vào mục Nh
ậ
p d

ữ
li
ệ
u
ñ
o môi tr
ườ
ng
Chọn CT quan trắc
Chọn Kế hoạch ño
Kích chuột vào nút Browse
Chọn file chứa dữ liệu ñã nhập (thường có ñuôi là .txt)
Kích chuột vào nút Nhập theo file

Sau khi máy chủ xử lý xong, chương trình sẽ báo thông qua một hộp thoại
tương tự như sau:

Hướng dẫn dành cho người nhập dữ liệu
ng dng Công ngh Thông tin trong Quan trc
Cnh báo Môi trng Dch bnh Thy sn Viêt Nam

Viện NC Nuôi trồng Thủy sản 1

ĐT: (84 48) 780 099
email:


hd-danh-cho-nguoi-nhap-du-lieu.doc: 10/10

Nội dung chính của hộp thoại này là: Có bao nhiêu dữ liệu hợp lệ và có bao
nhiêu dữ liệu không hợp lệ.

Tiếp theo ta nhấn nút OK. Chương trình sẽ thông báo chi tiết về từng dữ liệu
ñã nhập vào. Màn hình thông báo có dạng như sau:



Màn hình trên ñây thông báo cho chúng ta biết về một số ño ta ñã nhập vào:

Tham số ño: Được lấy ra từ nhóm ño thuộc kế hoạch ño
Nơi ño: Được lấy ra từ kế hoạch ño
Kế hoạch ño: Thuộc CT quan trắc nào, và chi tiết của kế hoạch ño ñó (chi
tiết ñược thể hiện trên nền mầu hồng)
Thời gian ño: Gồm Thứ, ngày tháng năm, giờ phút
Kỳ số: Đây là khái niệm phụ thuộc vào ñơn vị thời gian ño, ví dụ
nếu ñơn vị thời gian ño là tu
ầ
n, thì ñó là tu
ầ
n th
ứ
m
ấ
y (kể
từ thời ñiểm bắt ñầu)
Lần ño: Lần ño thứ mấy (xem kế hoạch ño)
Thông báo về
tình tỵang ghi

dữ liệu:
Bản ghi ñã có hay chưa, ñược phép ghi ñè hay không.
Thông báo về
tính hợp lệ:
Nếu hợp lệ, chương trình sẽ thông báo bằng chữ OK mầu
xanh. Còn nếu không, chương trình thông báo lỗi chi tiết
bằng mầu ñỏ.

Hướng dẫn dành cho người nhập dữ liệu
ng dng Công ngh Thông tin trong Quan trc
Cnh báo Môi trng Dch bnh Thy sn Viêt Nam

Viện NC Nuôi trồng Thủy sản 1

ĐT: (84 48) 780 099
email:


hd-danh-cho-nguoi-nhap-du-lieu.doc: 11/11





Chú ý:

Về dạng thức của file nhập dữ liệu theo lô: chúng tôi có một chữ ký và qui
ñịnh thứ tự chặt chẽ ñể dễ dàng nhận diện ra dữ liệu qui ước. Nếu file không
tuân thủ các qui ñịnh ñó, thì chương trình sẽ thông báo lỗi file, tương tự như
trong màn hình sau:

3.5 Xem dữ liệu ñã nhập

Rất ñơn giản, trong màn hình này, ta nhấn nút Xem dữ liệu ñã nhập.
Chúng ta sẽ ñược màn hình tương tự như sau:


Hướng dẫn dành cho người nhập dữ liệu
ng dng Công ngh Thông tin trong Quan trc
Cnh báo Môi trng Dch bnh Thy sn Viêt Nam

Viện NC Nuôi trồng Thủy sản 1

ĐT: (84 48) 780 099
email:


hd-danh-cho-nguoi-nhap-du-lieu.doc: 12/12



S
ử
d
ụ
ng kích ho
ạ

t Nhập dữ liệu ño các tham số môi trường
Nếu bạn kích vào liên kết này bạn sẽ thấy phần giao diện nhập dữ liệu ño các
tham số môi trường sẽ ẩn/hiện

S
ử
d
ụ
ng kích ho
ạ
t
Xuất ra Excel

Bạn sẽ xuất danh sách các dữ liệu ñã nhập ra một sheet ở trong Excel (ñồng
thời chương trình cũng sẽ tự ñộng kích hoạt Excel).

Xem danh sách d
ữ
li
ệ
u
ñ
ã nh
ậ
p s
ắ
p x
ế
p theo các tiêu chí khác nhau

Danh sách dữ liệu ñã nhập mặc ñịnh sắp xếp theo thời gian ño và theo thứ tự
tăng. Tuy nhiên, bạn có thể xem tùy biến sắp xếp theo các cột khác và có thể
sắp xếp theo tăng hoặc giảm. Nguyên tắc rất ñơn giản, lấy ví dụ bạn muốn
sắp xếp theo cột Nơi ño theo thứ tự giảm dần. Bạn thực hiện các thao tác
sau:

Trong danh sách các dữ liệu ñã nhập, bạn kích chuột vào liên kết Nơi ño
.


Hướng dẫn dành cho người nhập dữ liệu
ng dng Công ngh Thông tin trong Quan trc
Cnh báo Môi trng Dch bnh Thy sn Viêt Nam

Viện NC Nuôi trồng Thủy sản 1

ĐT: (84 48) 780 099
email:


hd-danh-cho-nguoi-nhap-du-lieu.doc: 13/13



Lúc này, danh mục ñược liệt kê và sắp xếp theo nơi ño, tăng (chú ý mũi tên
mầu ñỏ nằm phía bên phải chữ Nơi ño . )

Bạn kích chuột vào liên kết Nơi ño
một lần nữa, bạn sẽ có danh mục ñược
liệt kê và sắp xếp theo nơi ño và theo thứ tự giảm dần.

Hướng dẫn dành cho người nhập dữ liệu
ng dng Công ngh Thông tin trong Quan trc
Cnh báo Môi trng Dch bnh Thy sn Viêt Nam

Viện NC Nuôi trồng Thủy sản 1

ĐT: (84 48) 780 099
email:


hd-danh-cho-nguoi-nhap-du-lieu.doc: 14/14

3.6 Xem dữ liệu ñã nhập bằng ñồ thị

Đăng nhập
Vào mục Chuy
ể
n m
ụ
c khác > Nh
ậ
p d
ữ
li
ệ

u
ñ
o môi tr
ườ
ng
Vào mục Nh
ậ
p d
ữ
li
ệ
u
ñ
o môi tr
ườ
ng > Xem d
ữ
li
ệ
u
ñ
o d
ạ
ng
ñồ
th
ị


Ta ñược giao diện tương tự như sau:

Trước khi xem ñồ thị, ta phải chỉ ñịnh:
Loại ñồ thị (cột / ñường)
Ngày bắt ñầu
Đến (ngày kết thúc)
Tham số ño
Địa hình ño.

Cùng một tham số ño, ta có thể chọn nhiều ñịa hình ñể so sánh. Chọn nhiều
ñịa hình bằng cách kích chuột vào các ô kiểm tương ứng.

Ch
ọ
n ngày tháng: bạn có thể
ñ
ánh tr
ự
c ti
ế
p vào hoặc kích chu
ộ
t vào bi
ể
u
t
ượ
ng . Thao tác chọn ngày tháng ñã ñược giải thích ở phần trước của tài

liệu.

Tiếp theo ta nhấn nút Xem ñồ thị, ta ñược màn hình tương tự như sau:

Hướng dẫn dành cho người nhập dữ liệu
ng dng Công ngh Thông tin trong Quan trc
Cnh báo Môi trng Dch bnh Thy sn Viêt Nam

Viện NC Nuôi trồng Thủy sản 1

ĐT: (84 48) 780 099
email:


hd-danh-cho-nguoi-nhap-du-lieu.doc: 15/15




Nếu ta chọn loại ñồ thị là ñường, thì các giá trị ứng với ñồ thị cột như trên, ta
sẽ ñược ñồ thị ñường như sau:



Mục tiêu của xem ñồ thị là dễ so sánh cùng loại tham số ở các thời ñiểm và
các vị trí ño khác nhau.

Ngoài ra, ñồ thị cũng giúp ta phát hiện các lỗi nhập dữ liệu một cách trực
quan.