Bảo hiểm thất nghiệp – Một chính sách an sinh xã hội trong cơ chế thị trường

BẢO HIỂM THẤT NGHIỆP – MỘT CHÍNH SÁCH AN SINH
XÃ HỘI TRONG CƠ CHẾ THỊ TRƯỜNG
ThS. LÊ HỒNG CẬY
T
rong quản lý xã hội, vấn đề an sinh xã
hội luôn được các Nhà nước hiện đại
quan tâm, thông qua các chính sách bảo
hiểm và được cụ thể hóa bằng hệ thống
pháp luật về bảo hiểm xã hội, trong đó
có bảo hiểm thất nghiệp.
Việc triển khai thực hiện các quy
định pháp luật về bảo hiểm thất nghiệp từ
ngày 01/01/2009 có tác động trực tiếp
đến người lao động và người sử dụng lao
động. Bảo hiểm thất nghiệp nhằm bù đắp
một phần thu nhập của người lao động
khi bị mất thu nhập do thất nghiệp. Quan
trọng hơn là bảo hiểm thất nghiệp còn hỗ
trợ người lao động về bảo hiểm y tế, học
nghề, hỗ trợ tìm việc làm để giúp người
thất nghiệp nhanh chóng trở lại thị trường
lao động. Đây là nội dung mới được thực
hiện trong chế độ bảo hiểm xã hội. Để
giúp cho bạn đọc quan tâm đến nội dung
này, chúng tôi xin giới thiệu các quy định
và một số điểm cần chú ý khi thực hiện
chế độ bảo hiểm thất nghiệp.
Về đối tượng tham gia bảo hiểm
thất nghiệp:
- Thứ nhất là người lao động.
Người lao động giao kết các loại

hợp đồng lao động, hợp đồng làm việc
với người sử dụng lao động theo các
hình thức:
1. Hợp đồng lao động xác định
thời hạn từ đủ 12 tháng đến 36 tháng;
2. Hợp đồng lao động không xác
định thời hạn;
3. Hợp đồng làm việc xác định
thời hạn từ đủ 12 tháng đến 36 tháng;
4. Hợp đồng làm việc không xác
định thời hạn.
Như vậy, đối tượng áp dụng chế
độ bảo hiểm thất nghiệp bao gồm cả
những người được tuyển dụng vào làm
việc tại các đơn vị sự nghiệp công lập.
Người đang hưởng lương hưu
hàng tháng, trợ cấp mất sức lao động
hàng tháng có giao kết hợp đồng lao
động, hợp đồng làm việc với người sử
dụng lao động theo các hình thức trên
không thuộc đối tượng tham gia bảo
hiểm thất nghiệp.
Thứ hai là người sử dụng lao
động.
Người sử dụng lao động sử dụng
từ 10 người lao động trở lên, gồm:
1. Cơ quan nhà nước, đơn vị sự
nghiệp của nhà nước, đơn vị vũ trang
nhân dân.
2. Tổ chức chính trị, tổ chức

chính trị - xã hội; tổ chức chính trị - xã
hội - nghề nghiệp, tổ chức xã hội - nghề
nghiệp, đơn vị sự nghiệp thuộc tổ chức
10
chính trị, đơn vị sự nghiệp thuộc tổ chức
chính trị - xã hội và tổ chức xã hội khác.
3. Doanh nghiệp thành lập, hoạt
động theo Luật Doanh nghiệp, Luật Đầu
tư.
4. Hợp tác xã, Liên hiệp Hợp tác
xã thành lập và hoạt động theo Luật
Hợp tác xã.
5. Hộ kinh doanh cá thể, tổ hợp
tác, tổ chức khác và cá nhân có thuê
mướn, sử dụng và trả công cho người
lao động.
6. Cơ quan, tổ chức, cá nhân nước
ngoài, tổ chức quốc tế hoạt động trên
lãnh thổ Việt Nam có sử dụng lao động
là người Việt Nam, trừ trường hợp Điều
ước quốc tế mà Việt Nam là thành viên
có quy định khác.
Về mức đóng bảo hiểm thất
nghiệp: Tổng quỹ bảo hiểm thất nghiệp
3% tiền lương, tiền công tháng đóng bảo
hiểm thất nghiệp được chia ra các đối
tượng đóng như sau:
- Đối với người lao động: đóng
bằng 1% tiền lương, tiền công tháng
đóng bảo hiểm thất nghiệp;

- Đối với người sử dụng lao động:
đóng bằng 1% quỹ tiền lương, tiền công
đóng bảo hiểm thất nghiệp của những
người lao động tham gia bảo hiểm thất
nghiệp;
- Nhà nước hỗ trợ từ ngân sách
bằng 1% quỹ tiền lương, tiền công đóng
bảo hiểm thất nghiệp của những người
lao động tham gia bảo hiểm thất nghiệp.
Về mức hưởng trợ cấp thất
nghiệp:
Mức trợ cấp thất nghiệp hàng
tháng bằng 60% mức bình quân tiền
lương, tiền công tháng đóng bảo hiểm
thất nghiệp của sáu tháng liền kề trước
khi bị mất việc làm, chấm dứt hợp đồng
lao động hoặc chấm dứt hợp đồng làm
việc theo quy định của pháp luật
Về thời gian hưởng trợ cấp thất
nghiệp được quy định như sau:
- Người lao động sẽ được hưởng
3 tháng trợ cấp nếu có đủ thời gian tham
gia đóng bảo hiểm thất nghiệp từ đủ 12
tháng đến dưới 36 tháng;
- Người lao động sẽ được hưởng
6 tháng trợ cấp nếu có đủ thời gian tham
gia đóng bảo hiểm thất nghiệp từ đủ 36
tháng đến dưới 72 tháng;
- Người lao động sẽ được hưởng
9 tháng trợ cấp nếu có đủ thời gian tham

gia đóng bảo hiểm thất nghiệp từ đủ 72
tháng đến dưới 144 tháng;
- Người lao động sẽ được hưởng
12 tháng trợ cấp nếu có đủ thời gian
tham gia đóng bảo hiểm thất nghiệp từ
đủ 144 tháng trở lên.
Về thời điểm:
Người lao động tham gia bảo
hiểm thất nghiệp kể từ ngày 01/01/2009
và sẽ được nhận trợ cấp thất nghiệp bắt
đầu từ ngày 01/01/2010 nếu bị mất việc
làm. Thời gian người lao động đóng bảo
hiểm thất nghiệp theo quy định Luật
Bảo hiểm xã hội sẽ không được tính để
hưởng trợ cấp thôi việc hoặc trợ cấp mất
việc làm theo quy định của pháp luật về
lao động và pháp luật về cán bộ, công
chức.
11
Trường hợp người lao động làm
việc theo các hợp đồng lao động, hợp
đồng làm việc với người sử dụng lao
động mà không phải đóng bảo hiểm thất
nghiệp thì được tính để xét hưởng trợ
cấp thôi việc, trợ cấp mất việc làm theo
pháp luật lao động hiện hành hoặc trợ
cấp thôi việc theo quy định của pháp
luật về cán bộ, công chức.
Thời gian người sử dụng lao động
đóng bảo hiểm thất nghiệp cho người

lao động được tính để miễn trách nhiệm
trả trợ cấp mất việc làm hoặc trợ cấp
thôi việc theo quy định của pháp luật về
lao động, pháp luật về cán bộ công
chức.
Như vậy, từ 01/01/2009 người lao
động, viên chức trong các đơn vị sự
nghiệp không được tính thời gian hưởng
trợ cấp thôi việc khi chấm dứt hợp đồng
lao động hoặc hợp đồng làm việc với
người sử dụng lao động.
Người lao động tham gia bảo
hiểm thất nghiệp còn được hưởng các
chính sách hỗ trợ sau:
Hỗ trợ học nghề
Người lao động đang hưởng trợ
cấp thất nghiệp có nhu cầu học nghề
được hỗ trợ học nghề thực hiện thông
qua các cơ sở dạy nghề (không hỗ trợ
bằng tiền để người lao động tự học
nghề).
Mức hỗ trợ học nghề cho người
lao động đang hưởng trợ cấp thất nghiệp
bằng mức chi phí học nghề trình độ sơ
cấp.
Thời gian được hỗ trợ học nghề
phụ thuộc vào thời gian đào tạo nghề
của từng nghề và từng người lao động,
nhưng không quá sáu tháng.
Hỗ trợ tìm việc làm

Người lao động đang hưởng trợ
cấp thất nghiệp được Trung tâm Giới
thiệu việc làm tư vấn, giới thiệu việc
làm miễn phí. Việc hỗ trợ tìm việc làm
phải phù hợp với trình độ đào tạo, kinh
nghiệm làm việc của người lao động.
Trong trường hợp Trung tâm Giới thiệu
việc làm giới thiệu đúng nghề đào tạo
hoặc làm công việc cũ mà người lao
động từ chối thì người lao động không
được tiếp tục hưởng trợ cấp thất
nghiệp.
Thời gian người lao động đang
hưởng trợ cấp thất nghiệp được Trung
tâm Giới thiệu việc làm hỗ trợ tư vấn,
giới thiệu việc làm tính từ ngày người
lao động được hưởng trợ cấp thất
nghiệp hàng tháng và không quá tổng
thời gian mà người lao động đó được
hưởng trợ cấp thất nghiệp.
Bảo hiểm y tế
Người lao động đang hưởng trợ
cấp thất nghiệp hằng tháng được hưởng
chế độ bảo hiểm y tế theo quy định.
Bảo hiểm thất nghiệp bước đầu
thực hiện, đây là chính sách mới về an
sinh xã hội, với mục đích bù đắp một
phần thu nhập cho người lao động. Bảo
hiểm thất nghiệp góp phần phát huy tính
tích cực và khắc phục những hạn chế

của cơ chế thị trường.
12