Luận Văn Chính sách đối ngoại và phong cách tiến hành tìm kiếm vị thế chính trị mới của Nhật Bản

KILOBOOKS.COM

1
M U

1. Lý do chn ti
Quan h quc t vo cui nhng nm 1990 ca th k 20 v nhng nm
1990 ca th k 20 v nhng nm u th k 21 cú nhng din bin bt ng.
Vic xỏc lp v th chớnh tr bng chin tranh truyn thng ó khụng c u
tiờn s dng nh trc. Cỏc ch th tham gia quan h quc t trong thi gian
ny khụng n thun tỡm kim v th bỏ ch th gii bng con ng quõn s
m cú s kt hp vi cỏc sc mnh khỏc. Nht Bn vn l mt cng quc quõn
s theo ý mỡnh m phi trong khuụn kh phỏp lý quc gia v quc t.
Sau chin tranh, Nht Bn l nc bi trn, kinh t b kit qu, v th
chớnh tr b suy gim. Cm nhn thm thớa c nhng mt mỏt, do chin tranh
mang li, k t sau i chin th gii hai, Nht Bn ó chn con ng phỏt
trin t nc theo ng li ho bỡnh. Nc Nht cam kt t b chin tranh,
khụng duy trỡ quõn i, m ch duy trỡ lc lng phũng v. Theo ng hng
ny, nhng thp k sau Nht Bn ó vn lờn tr thnh mt cng quc kinh t,
tr thnh mt trong ba trung tõm - ti chớnh ln nht th gii cựng vi M v
liờn minh chõu u (EU). Tuy nhiờn Nht Bn li khụng cú c v th chin
tranh tng xng vi tim lc kinh t hựng mnh ca mỡnh. Vỡ vy, trong thi
gian gn õy, Nht Bn ó v ang n lc tr thnh quc gia bỡnh thng
nh cỏc quc gia khỏc trờn th gii.
Xut phỏt t thc t ú, vi mong mun tỡm hiu ti sao khi Nht Bn ó
l mt chng khng l v kinh t m v phng din chớnh tr li l chỳ lựn?
V khc phc c tỡnh trng ny, Nht Bn ó v ang cú chin lc gỡ? Ti
sao Nht Bn phi tỡm kim v th chớnh tr mi? tỡm kim v th ú, Nht
Bn ó s dng cỏc phng thc no?
Trong bi cnh quc t ho bỡnh, hp tỏc, cỏc quc gia khụng ngng tp
trung phỏt trin kinh t. Vic Nht Bn tỡm kim v th chớnh tr mi cú tỏc ng

nh th no ti quan h quc t v c bit ti s phỏt trin ca Vit Nam? ú
l nhng vn ln ang t ra dv cỏc nh nghiờn cu, cỏc nh hoch nh

THệ VIEN ẹIEN Tệ TRệẽC TUYEN
KILOBOOKS.COM

2
chớnh tr v nhng ngi lm cụng tỏc i ngoi ũi hi cn cú s gii quyt
tho ỏng. Trờn thc t ó cú rt nhiu cụng trỡnh nghiờn cu, cng nh cỏc
chớnh sỏch v phng thc Nht Bn ang ỏp dng nh:P Trờn bỏo Si Gũn
Gii phúng s ra ngy 23/11/2000 cú ng bi Nht Bn tr thnh u viờn
thng trc ca Hi ng Bo an Liờn Hp Quc ca tỏc gi Mai Ngc. Bi
bỏo ó cp thi im Nht Bn th hin rừ mong mun nõng cao vai trũ ca
mỡnh v phng thc hnh ng, cng nh thỏi ca mt s nc v t chc
trc n lc ca Nht Bn trong vic tr thnh u viờn thng v ca Hi ng
Bo an Liờn Hp Quc. Hay nh trờn bỏo tin tc, trong mc Thgii s kin
vitiờu Nht Bn tỡm kim v th cng quc trong th k 21 vi ba s lin
ra cỏc ngy 19, 21, 22/1/2002 ó nờu lờn khỏi quỏt cỏc phng thc Nht Bn ó
v ang tin hnh tỡm kim v th cng quc trong th k mi. c bit sau
s kin khng b tn cụng vo nc M cú rt nhiu bi vit, bi nghiờn cu v
chớnh sỏch i ngoi v mc tiờu ca Nht Bn trong th k mi. in hỡnh l
cun Trt t th gii sau 11-9 ca Nh xut bn Thụng tn, H Ni, nm 2002
cng ó phõn tớch vic Nht Bn tỡm kim v th cng quc trong mụi trng
an ninh quc t mi. Tip n l Bi vit ca TS Ngụ Xuõn Bỡnh - Trung tõm
nghiờn cu Nht Bn vi tiờu iu chnh chớnh sỏch i ngoi ca Nht Bn
v tỏc ng ti quan h Vit Nam - Nht Bn ng trờn tp chớ Nghiờn cu
Nht Bn v ụng Bc , s 4, nm 2003. Bi vit ó cp ti phm vi iu
chnh ca chớnh sỏch i ngoi ca Nht Bn v tỏc ng ca nú.
Ngoi ra cũn cú nhiu bi nghiờn cu khỏc nh: Xu hng phỏt trin
chin lc ngoi giao Nht Bn trong th k mi ca Thụng tn xó Vit Nam,

trong ti liu tham kho c bit s ra thỏng 2/2005. Bi vit ó phõn tớch mt
cỏch chi tit bi cnh, cng nh cỏc hnh ng c th ca Nht Bn nh: Vỡ
sao Nht Bn tng cng m rng trang b quõn s? Ti liu tham kho c
bit ra ngy 16-9-2005 ca Thụng tn xó Vit Nam. Trong ti liu tham kho
c bit ra ngy 27/10/2005 ca Thụng tn xó Vit Nam cú bi Nht Bn vi
chin lc nc bỡnh thng, nhn mnh n mc tiờu ca Nht Bn trong th
k mi.

THệ VIEN ẹIEN Tệ TRệẽC TUYEN
KILOBOOKS.COM

3
Bên cnh đó trong Tp chí Nghiên cu Nht Bn và và ông Bc Á, s 1
(55) 2-2005 có đng bài nghiên cu ca TS. Trn Anh Phng di tiêu đ
“Tìm hiu chính sách ca Nht Bn t sau chin tranh th gii th 2 đn nay.
Vi phng thc lch s, TS. Trn Anh Phng đã th hin rõ chính sách đi
ngoi ca Nht Bn sau đi chin th gii hai đn nay. Hay nh bài dch ca
Thanh Hà - Hc viên Khoa hc quân s đã đt ra mt vn đ rng: “Trong tng
lai Nht Bn có th tr thành mt cng quc quân s - chính tr đc không?
(Tp chí Nghiên cu ông Bc Á, s 7, tháng 9/2006. Cng trong tp chí này
tháng 12/2006 li có tip bài vit ca PGS.TS Nguyn Duy Dng v vic “iu
chnh chin lc đi ngoi ca Nht Bn trong bi cnh Quc t mi. c bit
ngay sau khi tr thành th tng Nht Bn, ông Shinto Abe đã có bài phát biu
ti phiên khai mc thng niên đã đng bài phát biu ca ông Abe trong tài liu
tham kho đc bit ra ngày 3/3/2007 vi tiêu đ “Nht Bn vi chính sách ngoi
giao tích cc… và còn rt nhiu bài vit khác nh “Nht Bn trên con đng tr
thành quc gia bình thng” ca tác gi Khng Th Bình đng trên Tp chí
Nghiên cu Quc t s 66… đ cp ti quân đi ca cu Tng thng th ký
Liên Hp Quc - ông Ozawa v “Nc Nht bình thng” là th nào?…
Có th nói nhng bài vit và các công trình trên đá lý gii mt cách khá

thuyt phc rõ v vic xây dng chin lc phát trin nói chung, cng nh chính
sách đi ngoi nói riêng ca Nht Bn. c bit các công trình đã ch ra phng
thc mà Nht Bn đang tin hành đ đt đc mc tiêu chin lc trong th k
mi. Tuy nhiên vn cha có bài vit nào cp nht và làm rõ chin lc điu
chnh ca Nht Bn nhm nâng cao v th chính tr trong bi cnh mi. ng
thi vi mong mun c gng tìm hiu thc s v trí chính tr ca Nht Bn hin
nay là th nào… Nên tôi đã la chn đ tài này, vi mong mun cá nhân tôi có
th góp phn làm rõ hn cách thc Nht Bn tìm kim v th mi và có th d
báo v trí chính tr ca Nht trong tng lai.
2. i tng và phm vi nghiên cu
i tng nghiên cu ca đ tài chính là chính sách đi ngoi và phong
cách tin hành tìm kim v th chính tr mi ca Nht Bn.

THÖ VIEÄN ÑIEÄN TÖÛ TRÖÏC TUYEÁN
KILOBOOKS.COM

4
Phm vi và thi gian nghiên cu ca đ tài t sau khi kt thúc chin tranh
lnh đn nay.
3. Ngun tài liu
 tài này đc hồn thành trên c s tham kho t nhiu ngun tài liu
khác nhau.
-Sách ca mt s nhà xut bn (Nxb) khác nhau nh: Nxb Thơng tn,
Nxb Khoa hc xã hi, Nxb Thng kê Hà Ni, Nxb i hc Quc gia Hà Ni …
-Các tp chí: Tp chí nghiên cu Quc t, tp chí Nghiên cu Nht Bn
và ơng Bc Á, Tp chí Nghiên cu Trung Quc, tp chí Kinh t th gii…
-Tài liu tham kho đc bit
-Tin tham kho th gii
-Và mt s trang wed đin t.
4. Cu trúc khố lun

Khố lun đc c cu làm ba phn chính: m đu, ni dung và kt lun.
Phn m đu nêu khái qt v ngun nhân Nht Bn tìm kim v th
chính tr mi, cng nh mc đích đ tài hng ti, nó là c s đ nghiên cu.
ng thi phn m đu cng cho thy đi tng phm vi nghiên cu đ tài, cu
trúc khố lun và ngun tài liu làm c s nghiên cu.
Phn ni dung gm có 3 chng: Chng 1:  cp khái qt v chl tìm
kim v th chính tr mi ca Nht Bn trong bi cnh mi bao gm có ngun
nhân tìm kim v th chính tr mi và chl ca ng; chng 2 trình bày phng
thc hành đng tìm kim v th chính tr mi ca Nht Bn đc th hin qua
các phng din khác nhau; Chng 3 là mt s d báo v v th chính tr ca
Nht Bn trong th k 21, cng nh nhng tác đng ca v th y khi Nht Bn
đt đc.
Phn kt qun nêu lên nhng nét khái qt trên con đng Nht Bn tìm
kim v th chính tr ni và vn dng vào q trình hi nhp ca Vit Nam.
 khố lun đc hồn thành khơng ch có riêng bn thân tơi mà còn
nhiu cá nhân và c quan khác. Vy nên, tơi xin chân thành cm n s giúp đ
nhit tình ca các thy cơ giáo và ban ch nhim khoa Quc t hc, cùng tồn

THƯ VIỆN ĐIỆN TỬ TRỰC TUYẾN
KILOBOOKS.COM

5
th các bn trong và ngồi lp. c bit tơi xin chân thành cm n s giúp đ,
ch bo tn tình, nhit tâm ca thy cơ, ngi đã giúp đ tơi trong sut mt hành
trình hồn chnh khố lun này.

THƯ VIỆN ĐIỆN TỬ TRỰC TUYẾN
KILOBOOKS.COM

6

CHNG I
CHIN LC TÌM KIM V TH CHÍNH TR MI CA
NHT BN

I. NGUN NHÂN CH YU THÚC Y NHT BN TÌM KIM
V TRÍ CHÍNH TR MI
1. Ngun nhân bên ngồi.
Chin tranh lnh kt thúc làm cho tính cht ca quan h quc t thay đi.
Th gii chynt xu th đi đu sang xu th hp tác, cnh tranh phát trin. Kéo
theo đó xu th tồn cu hố và khu vc hố din ra ngày càng mnh m và sâu
sc, đc bit là tồn cu hố v kinh t. Tồn cu hố đã to c hi thun li cho
nhiu quc gia phát trin, nh cu tng th ký Liên Hp Quc đã nói: “Các
nc nghèo vn nghèo khơng phi bi h có q nhiu tồn cu hố mà bi vì
h có q ít tồn cu hố” . Là quc gia bi trn trong chin tranh th gii hai, b
thit hi nng n, nhng đc s giúp đ ca M, Nht Bn đã sm tham gia
tồn cu hố và đã tr thành mt trong ba trung tâm kinh t, tài chính ln trên
th gii. Nht Bn đc mnh danh là mt “chàng khng l” v kinh t. Khơng
nhng vy, nhng nm sau đó Nht Bn khơng ngng tp trung vào phát trin
kinh t, đa đi ngoi phát trin theo con đng hồ bình… ây là c hi đ
Nht Bn tng cng vai trò, nh hng chính tr trên trng quc t. c bit
sau chin tranh lnh, kinh t càng có vai trò quan trng, là tiêu chun đánh giá
s thnh suy ca mi quc gia. Vi u th vt tri y, Nht Bn n lc đóng
góp cho cng đng quc t, tt u s đem li v th chính tr xng đáng cho
Nht Bn.
Mơi trng quc t nhng nm 1990, đã đem li cho Nht Bn khơng ít
nhng thun li, vi u th vt tr v kinh t, Nht Bn đã thơng qua thc lc
kinh t và sc mnh phát trin khoa hc và k thut đ thâm nhp và m rng
nh hng ca mình. Tồn cu hố v kinh t đã to điu kin thun li cho các
nc tng cng hp tác vi nhau. Vn là quc gia nghèo tài ngun, nhng li
có trình đ cơng ngh cao, Nht Bn đã tn dng li th đó ca mình đ tìm

THƯ VIỆN ĐIỆN TỬ TRỰC TUYẾN
KILOBOOKS.COM

7
kim các hình thc hp tác đin hình là hp tác kinh t. Nh nhng nh hng
v kinh t mà Nht Bn dn m rng đc quan h trên mi mt, nht là v
phng din chính tr.
Chin tranh lnh kt thúc làm cho tng quan lc lng trên th gii thay
đi. Lx tan rã, M tr thành siêu cng duy nht trên th gii. Song vi s bin
đi mnh m ca tình hình th gii. S vt tri ca xu th hồ bình, hp tác và
tồn cu hố, nhiu quc gia đã vn lên tr thành đi th cnh tranh vi M
trên nhiu lnh vc. Thm chí vic cơng ngh cao, chng hn nh sn xut rơbót
ca Nht Bn đã vt M… Vìth, kh nng duy trì vai trò lãnh đo tuy đi
ca M nh trc kia chc chn khơng d dàng. Cùng vi đó xu th đa cc hố
trong nn chng trình th gii càng đc biu hin rõ, là tin đ quan trng đ
các nc, trong đó có Nht Bn đc lp hn trong hành đng. Nht là trong hot
đng đi ngoi và chính tr, Nht Bn dn dn thốt khi nh hng ca M, t
đó nâng cao dn sc mnh chính tr ca mình trong các quan h quc t.
Mc dù sau chin tranh lnh, xu th hồ bình hp tác là ch yu, nguy c
chin tranh th gii nhìn chung b đy lùi. Song  nhiu ni trên th gii nhng
cuc xung đt sc tc, tơn giáo vn din ra. c bit, trong nhng nm đu th
k 21, nhân loi đã chng kin nhiu s kin gây chn đng ln, có tác đng và
nh hng mnh ti quan h quc t. in hình là s kin nhng k khng b
tn cơng vào nc M 11-9-1001.
Ngày sau đó, mt lot các v khng b đã din ra  nhiu nik gây bt n
ti hhiu quc gia và khu vc tiêu biu là v khng b  đo Bali (Inđơnêsia),
v thm sát ti Beslam Caga); v khng b tn cơng vào ga tu đin ngm  Th
đơ London (Anh)… khng b đã gây nên nhng thit hi nghiêm trong v ngi
và ca, đc bit nh hng ln ti đi sng sh thng nht ca nhng thng

dân vơ ti và gây mt n đnh  nhiu ni… Vì vy, ngay sau v khng b 11-
9, M đã phát đng mt cuc chin chng khng b trên quy mơ tồn th gii
và đã đc nhiu quc gia và t chc quc t, khu vc ng h. Bi nguy c
khng b đe do khơng loi tr quc gia nào, vì th, trong cuc chién này Nht
Bn đã nhanh chóng ng h M. Ngay sau khi M phát đng cuc chin chng

THƯ VIỆN ĐIỆN TỬ TRỰC TUYẾN
KILOBOOKS.COM

8
khng b, n ngy 29/10/2001 quc gia Nht Bn ó thụng qua o lut c
bit chng khng b theo o lut ny Nht Bn cú th h tr hu cn cho quõn
M
Tuy nhiờn, mc dự ng h M, song do b hn ch trong khuụn kh Hin
phỏp ho bỡnh nm 1946, Nht Bn cam kt t b chin tranh, khụng duy trỡ lc
lng quõn s, m ch cho phộp i phũng v lm nhin v an ninh. Do vy,
Nht Bn khụng trc tip tham chin v ch h tr v ti chớnh, hu cn, kh
nng tỏc chin ca h b hn ch. Vỡ vy vic cha c phộp a quõn i ra
nc ngoi l hn ch m Nht Bn ang tỡm cỏch khc phc cú v th bỡnh
thng nh cỏc quc gia khỏc trong vic bo v hỡnh nh ca mỡnh v tham gia
cỏc ngha v quc t. Bờn cnh ch ngha khng b, xung t sc tc, tụn giỏo
ang din ra khỏ ph bin v ngy cng trm trng hn. Sau mt thp k phỏt
trin, nhiu vn ton cu c t ra: ụ nhim mụi trng, bnh tt him
nghốo, ph bin v khớ ht nhõn hu dit, khong cỏch phỏt trin, cn kit ti
nguyờn ang tr thnh mi quan tõm ca ton nhõn loi. gii quyt nhng
vn ny cn cú s hp tỏc ca nhiu quc gia, nht l ca cỏc nc phỏt trin,
trong ú cú Nht Bn. õy l mt iu kin thun li Nht Bn cú th tham
gia sõu rng hn vo vic gii quyt cỏc vn quc t vi t cỏch l mt cng
quc kinh t. T ú Nht Bn phỏt huy c vai trũ chin tranh ca mỡnh qua
nhng úng gúp vo vic gii quyt cỏc vn ton cu trờn.

Hn na vi s ra i ca nhiut chc khu vc v ton cu: ASEM,
APEC, ARF, ASEAN + 1, ASEAN + 3, NDB, WTO Nht Bn cú c hi
th hin vai trũ ca mỡnh thụng qua nhng úng gúp ti chớnh, v cỏc sỏng
kin c bit, trong nhng nm uth k 21, ln utiờn cỏc nc ụng ỏ ó
cú mt hi ngh chung vi tờn gi l Hi ngh thng nh ụng , Ln u
c t chc vo thỏng 12-2005 ti Kualalumpua (Malaysia) nhm hng ti
s hp tỏc ton din nh kiu liờn minh chõu õu (EU). Hi ngh ny, cựng cỏc
th ch a phng k trờn ó to c hi cho Nht Bn ho nhp hn na vi khu
vc v thụng qua nhng úng gúp cho th ch ny phỏt huy vai trũ chớnh tr
ca mỡnh.

THệ VIEN ẹIEN Tệ TRệẽC TUYEN
KILOBOOKS.COM

9
Sau mt lot cỏc s kin din ra vo u th k 21, chỳng e do ti an
ninh, n nh v phỏt trin ca ton th gii. Cng ng quc t cng nhc
nhiu ti vn ci t Liờn Hp Quc, nht l ci t Hi ng Bo an Nht Bn
c coi l ng c viờn cú kh nng tr thnh u viờn thng trc. Bi vỡ mt
trong cỏc nguyờn tc ca chng trỡnh ci t c ụng Kofi õnnn - Cu th ký
Liờn Hp Quc a ra nm 1997, nc mun tr thnh u viờn thng trc phi
cú ong sgúp nhiu cho Liờn Hp Quc vti chớnh, quõn s, ngoi giao. õy l
iu kin thun li i vi Nht Bn. Vỡ Nht Bn hin ang l quc gia cú
úng gúp ln th hai, sau M (25%). Hin nay Tng mc úng gúp ti chớnh
ca Nht Bn cho Liờn Hp Quc chim hn 20% ngõn sỏch ca Liờn Hp
Quc. Mc úng gúp y ca nc Nht ln hn c mc úng gúp ti chớnh ca
Anh (5,1%), Nga (1,1%), Phỏp (6,5%)
1
nhn c s ng h ca 4 nc thuc
u viờn thng trc cú quyn ph quyt l anh, M, Phỏp, Nga (tr Trung Quc

cha cú thỏi rừ rang). õy thc s l mt c hi thun li Nht Bn nõng
cao v khng nh v trớ chớnh tr ca mỡnh.
Sau chin tranh lnh, quan h Nht - M cú bc chuyn bin mi phự
hp vi s vn ng ca quan h quc t. Vn vi phng chõm i ngoi ly
quan h vi M lm hũn ỏ tng. Song hin nay, Nht Bn ngy cng cú bc i
c lp hn vi M trong cỏc vn ton cu v ch ng tớch cctham gia cỏc
s mnh quc t. Trờn lnh vc chớnh tr, tuy cú s rng buc bi hip c an
ninh Nht - M c ký kt nm 1951, nhng Nht Bn dn th hin c s
c lp t ch trong hnh ng, vic Nht Bn ni li vin tr cho Vit Nam
vo thỏng 11-1992, mc dự ti thỏng 2- 1994 M mi tuyờn b hu b cm vn
cho Vit Nam l mt vớ d v s c lp trong hnh ng i ngoi vi Mhx.
M s kin khỏc cng chng t ngy cng cú bc i c lp trong quan h vi
M. Nm 2002, Nht Bn ó th hin s c lp v ch ng trong vic gii
quyt vn ht nhõn trờn bỏn o Triu Tiờn, vi chuyn thm Bỡnh Nhng
ca Th tng Nht Bn khi ú l Ko-Zu-Mi, hai nc ó tuyờn b chung Nht


1
ASSESjments for the Regular budget Finamced by najor contrisutor (2000) trờn trang Web:


THệ VIEN ẹIEN Tệ TRệẽC TUYEN
KILOBOOKS.COM

10

- Triu (17-9-2002) v vic bỡnh thng hoỏ quan h hai nc. Hnh ng ny
ca Nht Bn khin M khụng hi lũng. D lun M coi ú l tớn hiu Nht Bn
mun c lp vi M v i ngoi v an ninh.
Trờn lnh vc an ninh: Nht Bn cho rng h l i tỏc an ninh chin lc

khụng tỏch ri ca M ụng . Hai nc nhn thy rng, tng bi cnh quc
t mi cnthit phi cựng phi hp hnh ng. c bit M ng h Nht Bn
phỏt trin hn na lc lng phũng v ca mỡnh, m rng kh nng tỏc chin
cựng M chia s trn quc t. Trong th k 21, nhng mi e do mi li xut
hin nh ch ngha khng b quc t, ph bin v khớ ht nhõn hu dit, xung
t sc tc, tụngiỏo Thờm vo ú l s tri dy c v kinh t v quõn s ca
Trung Quc trong nhng nm gn õy khin c M v Nht u lo ngi Vỡ
vy, hai nc ó cú s hp tỏc ngy cng cht ch hn. Trong cuc hp 2 + 2
gia Ngoi trng v B trng quc phũng M vi Ngoi trng v Cc
trng Cc phũng v Nht Bn din ra ngy 23-11-2005, hai nc ó ra thụng
cỏo chung ng minh Nht - M: vỡ ci cỏch v t chc li trong tng lai.
Thụng cỏo khng nh trn cựng chia s phũng v v tỏc chin ca hai bờn khi
chin s xy ra Theo ú Nht Bn s cựng M phi hp hnh ng vỡ li ớch
hai nc v th gii. õy l c s phỏp lý thun li Nht Bn cú th cựng M
can d hn na vo cụng vic an ninh quc t.
Nh vy trong quan h vi M, Nht Bn va cú bc i ch ng, c
lp, ng thi va cú hp tỏc cht ch vi M trờn lnh vc an ninh Trờn con
ng tỡm kim a v chớnh tr mi, nc Nht ó dnh c s ng h ca M
v vic sa i hin phỏp, nht l s ng h v phỏt trin lc lng phũng v lờn
tm cao mi, cúth tr thnh quõn phũng v, cú th phi hp vi M mt
cỏch d dng trong trng hp khn cp.
Khụng nhng vy, Nht Bn cũn dnh c s ng h c cỏc nc
ASEAN, n , v mt s nc Trung , Trung ụng v c Chõu Phi Do
nhng úng gúp v h tr ln ca Nht Bn v Mt ti chớnh v h tr phỏt trin
chớnh thc (ODA) em li. Mt s úng gúp ỏng chỳ ý gn õy cu Nht Bn
l vic gii quyt nhng khng hong ht nhõn trờn bỏn o Triu Tiờn. Nhm

THệ VIEN ẹIEN Tệ TRệẽC TUYEN
KILOBOOKS.COM

11

thỏo g s b tc trong cỏc cuc m phỏn a phng, Nht Bn ó ch ng
tin hnh cỏc cuc m phỏn song phng vi CHCN Triu Tiờn v vic bỡnh
thng hoỏ quan h Nht - Triu. Trong cỏc cuc m phỏn ny, Nht Bn luụn
nờu iu kin CHCN Triu Tiờn phi t b chng trỡnh phỏt trin v khớ ht
nhõn v gii quyt vn cỏc con tin Nht Bn b bt cúc, thỡ mi bỡnh thng
hoỏ. Chớnh ỏp lc ny t phớa Nht Bn buc CHCN Triu Tiờn phi xem xột
li thỏi ca mỡnh. V vic cỏc bờn ngi li tho lun a cỏc cỏch gii
quyt chung phự hp vi quy tc quc t cho thy vi trũ tớch cc ca Nht Bn
trong vic gii quyt cỏc vn khu vc núi chung v cuc khng hong ht
nhõn trờn bỏn o Triu Tiờn núi riờng.
Nh vy bi cnh quc t v khu vc sau chin tranh lnh ó to iu
kin cho Nht Bn cú th tham gia m rng hn na trụng vic gii quyt cỏc
vn chung. Qua ú Nht Bn cú th phỏt huy c nhng li th ca mỡnh.
y mnh vic xỏc lp v trớ chớnh tr mi. Nht Bn sm tỡm c cho mỡnh
ting núi trong cỏc quan h quc t ln.
2. Nguyờn nhõn bờn trong
Mc dự sau chin tranh lnh kinh t Nht Bn bc vo thi k suy thoỏi,
nn tht nghip gia tng, s v ca nn kinh t bong búng, tỡnh trng thiu
n nh ca ng Yờn Song Nht Bn vn c coi l mt trong ba trung tõm
ti chớnh ln ca th gii. Trong nhng nm u th k 21, kinh t Nht Bn cú
mc tng trng õm, nu nm 2001 GDP ca Nht Bn l (-2,4%), nm 2002 cú
tng nhng vn ch s õm (-0,8%)Nhng di s dn dt cu Th tng
Lozumi, vi cỏc chớnh sỏch mi v ci cỏch c cu kinh t - ti chớnh, ci cỏch
hnh chớnh v ci cỏch c cu xó hi in hỡnh l ci cỏch ngnh Bu chớnh -
Vin thụng, kinh t Nht Bn ó cú bc phc hi. iu ú chng t sc mnh
kinh t ln ca Nht Bn. S thnh vng v n nh ca Nht Bn khụng b e
do, m trỏi li ang dn c hi sinh v phỏt trin. ci cỏch kinh t l vic
lm cn thit a t nc thoỏt ra khi tỡnh trng suy thoỏi. Qua ú, Nht

Bn cú th gi vng v trớ cng quc kinh t, tip tc cú úng gúp hn na vo
cỏc cụng vic quc t, dn khng nh c a v chớnh tr ca mỡnh.

THệ VIEN ẹIEN Tệ TRệẽC TUYEN
KILOBOOKS.COM

12

T sau chin tranh lnh n nhng nm u th k 21, Nht Bn ó tr
thnh nc cung cp ODA ln nht th gii. Nm 1998 tng kim ngch vin tr
ODA ó thc thi ca Nht Bn l 10,68 t USD, ng u th gii 8 nm lin [
64, tr.6]. Vi sc mnh kinh t, Nht Bn ngy cng cú nhiu úng gúp cho
cng ng quc t. Nh cu th tng Keiifu ó khng nh Nht Bn dựng
cỏc ngun k thut, cụng ngh, kinh t v vn kinh nghim ca nc mỡnh lm
c s úng gúp mt vai trũ tớch cc trong cỏc c gng quc t nhm to nờn mt
trt t mi [ 7, tr.30] nh vy, kinh t l c s vt cht vng chc Nht Bn
tng cng nh hng, m rng phm vi hot ng quc t.
Bờn cnh tin trỡnh kinh t, k thut, trong vic tỡm kim v th chớnh tr
mi Nht Bn cũn cú c s tinh thn, xó hi. ú chớnh l s thay i trong nhn
thc ca ngi dõn vgii lónh o Nht Bn.
D lun dõn chỳng ng h vic Nht Bn phi cú a v chin tranh tng
xng vi tim lc kinh t. Trc th k mi, vi nhiu bin i ca tỡnh hỡnh th
gii tỏc ng nhiu chiu ti quc gia mt tri mc. Dõn chỳng Nht Bn cho
rng: nc Nht cn tham gia nhiu hn vo cỏc cụng vic quc t. H (Nht
Bn) khụng ch úng gúp v mt ti chớnh ri núi ó lm c nhiu vic cho
ho bỡnh th gii [1, tr31]. Theo iu tra s ngi ng h Nht Bn tham gia vo
cỏc cụng vic quc t ngy cng nhiu. tham gia úng gúp hn na cho ho
bỡnh th gii thỡ vic lm quan trng hng u ca Nht Bn l sa i hin
phỏp. Nu trc õy vn ny u b phn i mnh m, nay d lun cú thiờn
hng ng h nhiu hn. Vớ d vic tỏn thnh d lut mi cho phộp lc lng

phũng v ca Nht Bn tng cng sc mnh, tham gia nhiu hn n trong vic
m bo an ninh quc t v khu vc, theo iu tra ca bỏo Yoniuri thc hin
nm 2002 cho thy: cú ti 48% dõn Nht ng h D lut ny, vf ch cú 21%
phn i
2
.
Khụng nhng d lun dõn chỳng Nht Bn cú s thay i, m ngay trong
gi lónh o cng cú tham vng nõng cao kh nng chng trỡnh ca t nc
mỡnh. a s cỏc nh lónh o Nht Bn hin nay l nhng ngi sinh ra chin


2
Nht Bn sau s kin 11-9 M trờn trang web

THệ VIEN ẹIEN Tệ TRệẽC TUYEN
KILOBOOKS.COM

13

tranh, hoc ớt cú dớnh lớu ti chin tranh. Thờm na h li cú tỡnh thn dõn tc
ch ngha. Mt nhõn vt tiờu biu l ụng Ichiro Ozawa, tng l B trng ph
trỏch cỏc vn trong nc di thi Th tng Nakasone (1985), ng thi l
tng th ký ng Dõn ch t do - LDP (1989). Vi tỏc phm ng hng v
mt nc Nht Bn mi ụng ó kờu gi Nht Bn thc tnh trc nhng thay
i ca th gii, tin hnh ci tụt chớnh tr, phỏp lý quõn s, tin ti tr thnh
quc gia bỡnh thng. tr thnh quc gia bỡnh thng theo ụng Ozawa,
Nht Bn phi th ch ng, ngha l tham gia tớch cc hn vo cỏc cụng vic
quc t. Nht Bn khụng ch dng li vic vin tr kinh t, m cũn phi úng
gúp m bo an ninh ca th gii.
ng thi tng cng tham gia cỏc cụng vic quc t thỡ Nht Bn cn

phi sa i Hin phỏp. Mong mun ny thc s c bt u trin khai di
nhim k ca th tng Kozumi. Ni cỏc Lozumi ó a ra cỏc d lut sa i
Hin phỏp, tht cht liờn minh mi M, v xõy dng lc lng phũng v mnh.
S nghip ny li c ngi k nhim ụng - tõn Th tng Shinzo Abe tip tc
thc hin, khi ụng Abe lờn cm quyn vo nm 2006. ễng Abe ó tuyờn b mt
trong nhng vn trng tõm ca ụng l xem xột li bn Hin phỏp. ễng núi
rng: iu 9 cn c xem xột li trờn quan im bo v Nht Bn v nhm
ỏp ng s mong i ca cng ng quc t mun Nht Bn - nn kinh t ln
th hai trờn th gii, cú nhng úng gúp ln hn cho an ninh quc t [ 31, tr.6].
Tt c nhng quan im trờn cho thy cỏc nh lónh o Nht Bn cú tham vng
a nc mỡnh tr thnh quc gia cú nh hng ln trong cỏc vn ton cu.
Mt khỏc, sau nhiu ln phn i, n nay ng Dõn ch Nht Bn
(DPJ), mt ng i lp cng tỏn thnh vic sa i Hin phỏp, lm cho tin
trỡnh tr thnh quc gia bỡnh thng ca Nht Bn c thun li hn. Vn
sa i Hin phỏp tng cng sc mnh hot ng ca lc lng phũng v Nht
Bn c coi trng hn. Nh vy, tr lc trờn con ng tỡm kim v th chớnh
tr mi trong th k 21 ca Nht Bn ó gim i phn no.
Mc dự cũn cú mt s khú khn, song sau chin tranh lnh tỡnh hỡnh th
gii v trong nc cú nhiu thun li cho Nht Bn. phỏt huy c nhng

THệ VIEN ẹIEN Tệ TRệẽC TUYEN
KILOBOOKS.COM

14

thun li, tng cng sc mnh ni lc, tớch cc úng gúp cho cng ng quc
t ũi hi Nht Bn phi cú nhng chin lc v phng thc hnh ng phự
hp. Nú l vn quan trng nc Nht cú th tng cng hn na hỡnh nh
ca mỡnh trong lũng cng ng quc t v lm cho ting núi ca Nht ngy cng
cú trng lng ln hn trong vic gii quyt cỏc vn chung.

II. CHIN LC TèM KIM V TH CHNH TR MI CA
NHT BN
Ti liu tham kho c bit ra ngy 08-12-2005 ca Thụng tn xó Vit
Nam, cú ng bi Xung quanh k hach c cu li chin lc ca Nht Bn,
trong ú cú on vit: Vi mc ớch, ng lc v ch ngha tng trng khụng
th sai lm, cỏc nh lp chớnh sỏch ca Nht Bn ó bt tay vo nhng bin phỏp
ch cht mi trong tin trỡnh ỏnh giỏ li chin lc ca mỡnh. Nhng bin phỏp
chc chn ang a Nht Bn ni lờn nh mt cng quc bỡnh thng. Tng
t nh vy, nh chớnh tr gia Ozawa ó xỏc nh: Nht Bn ó tr thnh nc
ln kinh t, vỡ vy cn tr thnh nc quc t vi tin trc tiờn phi tr
thnh nc bỡnh thng. Nh vy, theo hai quan im ny cú th nhn thy,
chin lc quc gia ca a t nc phỏt trin thnh nc bỡnh thng nh
cỏc quc gia c lp khỏc. Vy th no l nc bỡnh thng. Theo hỡnh dung
cua Ozawa, nc Nht bỡnh thng phi l quc gia cú tinh thn t ch, c
lp hn trong chớnh sỏch an ninh i ngoi. M biu hin c th chớnh l s
tham gia tớch cc hn ca Nht Bn trong cỏc cụng vic quc t, khụng ch dng
li vin tr kinh t, ngnh cũn úng gúp cho an ninh th gii , c lp trong
hnh ng.
Nhng ti sao chin lc ca Nht Bn li l nc bỡnh thng? vỡ
nc Nht sau chin tranh th gii th hai vi tht bi nng n, h ó la chn
cho mỡnh phỏt trin i ngoi theo con ng ho bỡnh. Nht Bn ó cam kt t
b chin tranh, khụng duy trỡ hi, lc, khụng quõn m vic m bo an ninh
quc gia Nht Bn do quõn i M m nhim. Khụng nhng vy, cam kt ny
cũn c ghi trong Hin phỏp ra i nm 1946 v cho ti nay nú vn nguyờn giỏ
tr.

THệ VIEN ẹIEN Tệ TRệẽC TUYEN
KILOBOOKS.COM

15

Ngy nay, vi cc din th gii thay i, thỡ nhng rng buc trờn ó cn
tr con ng tr thanh nc ln chớnh tr ca ca Nht Bn. Vỡ vy, Nht Bn
mun thay i nú cho phự hp vi tỡnh hỡnh mi. c bit, khi v th kinh t
Nht Bn c khng nh, Nht Bn tt yu cú nhu cu bo v mỡnh hn v
tng cng sc mnh chớnh tr ca mỡnh hn na. Vỡ vy sa i Hin phỏp,
Nht Bn mun trin khai quõn khi cn thit bo v mỡnh v úng gúp cho
cng ng quc t.
Nh vy, mc tiờu chung nht ca i ngoi Mt tri mc ny l tr
thnh nc bỡnh thng. L mt ch th c lp trong quan h quc t. Nht
Bn cng mong mun cú quyn c hnh ng bỡnh thng nh cỏc ch th
khỏc. Mt khỏc vi vai trũ l nc ln kinh t, Nht Bn tt yu mong mun
mt v th chin tranh xng ỏng. Mt khi Nht Bn t c mong mun l
quc gia bỡnh thng thỡ v th chin tranh mi ca Nht Bn trong th k ti
s c nh hỡnh rừ hn.
Tuy nhiờn núi n cht lng quc gia ngoi mc tiờu chin lc, cũn cú
cỏc bin phỏp chin lc. thc hin c mc tiờu chin lc, Nht Bn s
cú nhng bin phỏp chin lc no? Hin nay Nht Bn ó v ang tin hnh
nhiu bin phỏp a i ngoi thnh mt quc gia bỡnh thng hay nc
ln quõn snb ó thc hin chớnh sỏch ngoi giao tớch cc: tng cng quan h
vi cỏc nc trờn th gii. Hin nay, Nht Bn ó thc hin chớnh sỏch quay tr
li chõu , ci thin quan h vi cỏc nc lỏng ging. Thc hin ngoi giao tớch
cc nhm úng gúp thc s cho ho bỡnh chõu v th gii. Ct lừi ca ngoi
giao Nht Bn l Liờn minh Nht - M vỡ th gii v chõu [32, tr.2].
t c mc ớch tr thnh quc gia bỡnh thng, mc tiờu trc
mt ca Nht Bn l tr thnh U viờn thng trc ca Hi ng Bo an Liờn
Hp Quc, v phi c lp v chớnh tr, i ngoi. õy thc s l chin lc y
tham vng ca Nht Bn. V ci thin c v th chớnh tr hin thi, bin
mc ớch chin lc y thnh hin thc, Nht Bn s cú nhiu phng thc hnh
ng.

THệ VIEN ẹIEN Tệ TRệẽC TUYEN
KILOBOOKS.COM

16

CHNG II
PHNG THC HÀNH NG NHM TÌM KIM V TH
CHÍNH TR MI CA NHT BN

I. NÂNG CAO SC MNH KINH T, QN S, VN HỐ
NGOI GIAO
1. Tng cng sc mnh kinh t
Sau chin tranh th gii th hai, vi nhng điu kin thun li, cùng vic
thc hin chính sách t b chin tranh, đa đi ngoi phát trin theo con đng
hồ bình, kinh t Nht Bn đã phát trin vt bc. c bit là trong hai thp k
1970 và 1980, là thi k kinh t Nht Bn “ct cánh” mnh m tr thành hin
tng “thn k” ca nn kinh t th gii vi mc tng trng GDP đt 10,8%,
[9, tr.296]. Nht Bn đc xp vào hàng th hai nc ln v kinh t. Kinh t ln
mnh đng nhiên thúc đy Nht Bn tìm kim v th chin tranh, thc hin
mc tiêu tr thành “quc gia bình thng”. Tuy nhiên bc vào thp k 1990,
kinh t Nht Bn ri vào tình trng đình tr ti hn 10 nm, mà lch s gi là
“10 nm mt trng”. Cùng vi s tn ti nhng vn đ mang tính lch s gia
Nht Bn vi các quc gia châu Á cha đc gii quyt tho đáng. Nên n lc
tr thành “nc ln chính tr” ca Nht Bn vn cha thành hin thc.
Bc sang th k 21, Nht Bn vn theo đui mc tiêu tr thành “nc
ln chính tr”.  tìm kim v th chính tr mi, phng thc đu tiên Nht Bn
tin hành là phi chn hng kinh t. Trong nhng nm 1990 nn kinh t bong
bóng ca Nht Bn đ v và đình tr. u t t nhân gim sút, n xu khó đòi
cao nm 1998, khon n xu lên ti 10% GDP

3
, tác đng ti tng trng kinh t.
GDP ca Nht Bn nm 1990 là dng 3%, đn nhng nm cui thp k gim
xung ti mc âm 2%. GDP nm 1997 là -0,7%, nm 1998 là - 1,8%[ 53, tr.44].
T l tht nghip khá cao, nht là  gii tr, nm 1991 là 2,1%
4
. Cho đn nm
1999 kinh t Nht Bn có bc phc hi. Song, s phc ni này ca nn kinh t


3,4
Ngoai thng s 25, ngày 1-10/9/2005, tr30.


THƯ VIỆN ĐIỆN TỬ TRỰC TUYẾN
KILOBOOKS.COM

17

kéo dài khơng lâu. n tháng 10-2000, nn kinh t Nht Bn chm dt s phc
hi. ây đc coi là giai đon phc hi ngn nht trong lch s kinh t Nht Bn
(kéo dài t tháng 4/1990 đn tháng 10/2000). Sau đó, kinh t Nht Bn li bc
vào giai đon khó khn, m đm.
Trc thc trng trên ca nn kinh t, vn đ đt ra dv Nht Bn là phi
ci cách li c cu kinh t. Vi th ch và c cu kinh t theo mơ hình “đui và
vt” đc hình thành t sau chin tranh th gii mơ hình này còn kìm hãm s
phát trin kinh t ca Nht Bn trong th k 21. Vì th ngay sau khi lên cm
quyn, Th tng Kozumi đã nhn mnh ti ci cách kinh t. Vi khu hiêj
“khơng có tng trng, nu khơng có ci cách”, chính quyn Kozumi đã tin
hành ci cách c cu kinh t tồn din và sâu rng nhm to ra nhng thay đi

c bn cho nn kinh t. Th tng Kozumi đã tin hành ci cách h thng thu,
ci cách dv ngành sn xut nơng nghip,… áng chú ý nht trong mt lot các
ci cách ca ơng Kozumi là vic ci cách ngành bu chính. Ci cách này đc
coi là khâu then cht, mt đòn by đ m đng cho nn kinh t Nht Bn đi
lên.
Ngành Bu chính  Nht Bn có mt đc đim đc bit, đây là ni thc
hin các dch v bu chính, đng thi còn kiêm c dch v ngân hàng tip nhn
tin gi và thc hin dch v bo him ca dân chúng. Ngành này có s nhân
viên làm vic ti hn 100.000 ngi và có doanh thu ti 3000 t USD mi nm
5

khơng nhng th, đây là ngành mà t lâu đã thuc đc quyn kinh doanh ca
Nhà nc. Vì vy, tình trng trì tr ca ngành này là khó tránh khi. Nên ơng
Kozumi đã tin hành ci t ngành bu chính theo hng t nhân hố. Mc dù,
ban đu gp phi s phn đi t nhiu phía, song cuc ci cách thành cơng đã
mang li hiu qu tích cc cho nn kinh t.
Vi nhng ci cách đúng hng, ơng Kozumi đã đem li sinh lc mi cho
nn kinh t Nht Bn. Tính đn tháng 7-2005 t l tht nghip ca Nht Bn
gim xung còn 4,2% đây là mc thp nht trong vòng 7 nm qua.


5
Thơng tn xã Vit Nam (2005), “Xu hng phát trin ca Nht Bn sau bu c, tài liu tham kho
đc bit, ngày 19-9-2005, tr.12.

THƯ VIỆN ĐIỆN TỬ TRỰC TUYẾN
KILOBOOKS.COM

18

Trc ú, phi k n vic ci cỏch h thng tin t di thi th tng
Hashimoto. Nh chỳng ta ó bit, lu thụng tin t Nht Bn theo li giỏn
tip. Ngha l cỏc ngõn hng nhn tin gi t cỏc cỏ nhõn, ri t ú cho cỏc xớ
nghip vay chớnh ph khuyn khớch cỏc cỏ nhõn gi tin vo cỏc ngõn hng
vi lói sut khỏ hp dn. Trong thi k sau chin tranh th gii hai mụ hỡnh ny
rt cú hiu qu. Vỡ nú em li ngun vn cn thit phỏt trin kinh t. Tuy
nhiờn t cui thp k 1980, vi vic s dng khon tin d tha ngõn hng
u t vo ngnh nh t, trong khi trỡnh v k nng qun lý ngnh ny cũn
thiu ó gõy nờn s tng trng khụng bn vng cho nn kinh t. Vỡ vy ci
cỏch ti chớnh - tin t c coi l quan trng v cn thit.
Thỏng 11 nm 1996, ni cỏc Hashimoto a ra k hoch i bựng n
tin t thụng qua cỏc bin phỏp ni lng qun lý. ng thi Nht Bn ó tin
hnh t chc li h thng tin t. Nhng do cuc khng hong ti chớnh tin t
chõu vo cui thp k 1990, khin cho n lc ci cỏch ca Nht Bn gp
nhiu khú khn.
Hn na, cng vo thi im ú, cỏc xớ nghip Nht Bn ri vo tỡnh
trng sn xut tha, trong khi nhu cu tiờu dựng xó hi gim. Vỡ vy, mt trong
cỏc bin phỏp nõng cao sc mnh kinh t, Nht Bn phi ci cỏch cỏc xớ
nghip. Vic ci cỏch cỏc xớ nghip c thc hin theo hng iu chnh c
cu v nõng cao kh nng cnh tranh ca cỏc ngnh. Cỏc nh hoch nh chl
kinh t ca Nht Bn ó ch ra rng mt trong nhng nguyờn nhõn lm cho kinh
t Nht Bn ỡnh tr trong thp niờn 1990 l s yu kộm trong lnh vc cụng
ngh thụng tin, m quan trng nht l k thut tin hc, khụng theo kp tc
phỏt trin ca th gii.
Nhn thc c tm quan trng ca k thut tin hc, Nht Bn ó ch
trng to iu kin thỳc y phỏt trin ngnh ny v cỏc ngnh liờn quan
a kinh t phỏt trin v vt c qua thi k suy thoỏi. Trong din vn nhm
chc ca cu Th tng Nori (2000) ó coi k thut tin hc l tr ct quan trng
nht a i ngoi hi sinh. ng thi ni cỏc Nht Bn cũn thụng qua Lut
c bn thỳc y hỡnh thnh xó hi tin hc - Thụng tin cao tc, v thnh lp

THệ VIEN ẹIEN Tệ TRệẽC TUYEN
KILOBOOKS.COM

19

U ban chin lc thỳc y hỡnh thnh xó hi thụng tin cao tc phỏt trin
ngnh tin hc.
khc phc tỡnh trng yu kộm v kinh t, vic dy nn kinh t, ngay
khi tr thnh Th tng, ụng Kozumi ó a ra chớnh sỏch i ni, trong ú ụng
ch trng dnh u tiờn s mt cho vic phc hi kinh t. Trc tiờn l thc
hin tip cỏc i sỏch kinh t m cu Th tng Nori a ra.
Vi mc tiờu, ly sc mnh kinh t khụi phc a v chớnh tr, ni cỏc
Kozumi ó a ra ba cuc ci cỏch: mt l ci cỏch c cõus kinh t ti chớnh.
Trong ú ụng chỳ trng ti vic loi b cỏc khon n xu, khú ũi; Th hai l
xõy dng h thng kinh t cú sc cnh tranh trong th k 21. thc hin ch
trng ny, Nht Bn s xỳc tin to ra cỏc ngnh cụng ngh mi, to thờm c
hi vic lm cho ngi lao ng; Ba l tip tc chớnh sỏch coi phỏt trin tin hc
l tr ct trong s vc dy nn kinh t do cu Th tng Mori a ra nh ó
trỡnh by trờn, Nht Bn t mc tiờu trong 5 nm a nc ny thnh nc
hng u v cụng ngh thụng tin. Hin nay, Nht Bn l nc ng u th gii
v mng internet khụng dõy.
gii quyt tỡnh trng tht nghip, Nht Bn ó ban hnh lut thuờ cụng
nhõn mi, cú nhiu im thay i so vi trc kia. Nc Nht thi xa c
bit n nh l quc gia ca vic lm sut i. Bờn cnh nhng u im, to
lũng trung thnh, hỡnh thnh xó hi tng i bỡnh ng, nú cng to ra s thiu
nng ng, chi phớ doanh nghip ln nh hng ti sc cnh tranh ca doanh
nghip. Bi vy k t nm 2003, lut phỏp Nht Bn ó cho phộp thc hin cỏc
hp ng tm thi, theo ú cỏc doanh nghip c quyn thuờ lao ng theo
gi. Bin phỏp ny ó tng khon li nhun cho cỏc cụng ty, trong khi chi phớ

cho lao ng gim bt. Nu nm 1998, khon tin m cỏc doanh nghip tr
lng cho cụng nhõn chim khong 73% thu nhp cựa doanh nghip, thỡ n
nm 2004 khon tin ny gim xung cũn 64 % thu nhp ca doanh nghip.
ng thi, vi lut mi ny giỳp cho thanh toỏn cỏc khon n vi ngõn hng.
Nu nm 2001, khon n ca cỏc doanh nghip vi ngõn hng lờn ti 43000 t,
thỡ n nay cỏc khon n y gim xung cũn 20000 t Yờn (nm 2004 l nm

THệ VIEN ẹIEN Tệ TRệẽC TUYEN
KILOBOOKS.COM

20

23000 t n) [ 27, tr.17]. Chính bin pháp ci cách này là mt đim sáng thúc
đy kinh t Nht Bn vng bc.
Bng nhng bin pháp ci cách kp thi, nhng nm đu th k 21, th
gii li chng kin s vc dy ca kinh t Nht Bn. Thi đim đánh du kinh
t Nht Bn tip tc ct cánh là vào nm 2004, ti mc tng trng GDP là
2,7%, nm 2005 đt 2,6%, vi tng sp GDP đt 4,9 nghìn t USD; t l tht
nghip gim xung còn hn 4%. Trong hot đng ngoi thng Nht Bn đã đt
thng d Thng mi nm 2004 cao nhát trong 5 nm qua. Trong đó kim ngch
xut khu nm 2004 là 61.180 t n, kim ngch nhp khu đt 49.170 t n.
Thng d thng mi nm 2004 là 11.010 t n
6
. Thng d thng mi ca
Nht Bn vi các đi tác thng mi ln nm 2004 là: trong hot đng ngoi
thng vi liên minh châu Âu (EU) đt 344,9 t n; vi M là 663,8 t n.
Hin nay Nht Bn là nc có mc d tr ngoi t ln nht th gii vi 826,6 t
USD. Ngồi ra, Nht Bn còn phn đu nâng mc t túc lng thc t 40% hin
nya lên mc 45% tng nhng nm ti
7

.
c bit trong nhng nm gn đây, nhn thy vai trò quan trng ca các
hip đnh thng mi t do song phng (FTA), Nht Bn đã chú trng m rng
FTA vi nhiu nc. Hip đnh FTA đu tiên mà Nht Bn ký kt là hip đnh
gia Nht Bn và Singapore vì mt đi tác kinh t trong thi đi mi, gi tt là
Hip đnh đi tác kinh t Nht Bn và Singapore (JSEPA). ây là hip đnh hp
tác kinh t tồn din, nó khơng ch phá b hàng rào thu quan và phi thu quan,
mà còn là s hp tác kinh t và cơng ngh, t do hố đu t trc tip nc
ngồi… Tip sau FTA vi Singape, Nht Bn xem xét m rng FTA vi nhiu
qgi khác  ơng Á, M La tinh… Nht Bn rt coi trng FTA vi ơng Á, mc
dù vai trò kinh t ca Nht Bn đi vi khu vc này khơng còn ln nh trc.
Song Nht Bn vn tranh th mi thi c thun li đ phát huy vai trò ch đo
trong hp tác phát trin kinh t trong nc và khu vc. Vì s tng trng 
ơng Á s góp phn vào s tng trng kinh t ca Nht Bn, cng nh s n


6

E1%BA%BF=Nh%E%BA% ADT-B%E1%BA%A3n.
7
Tp chí Kinh t thg, s 59, ngày 24/3/2005, Tr.14

THƯ VIỆN ĐIỆN TỬ TRỰC TUYẾN
KILOBOOKS.COM

21

đnh chính tr, xã hi ơng Á. Hin nay, tân Th tng Bhinzo Abe đã tin hành
nhiu bin pháp ci cách, tip tc đng li ca ngi tiên nhim nhm đa
kinh t Nht Bn phát trin vi tc đ cao và n đnh trong nn kinh t th gii.

Nht Bn đang tích cc tham gia xây dng trt t kinh t quc t mi.
Phát huy vai trò quan trng ca mình trong các t chc quc t và khu vc nh
trong WTO, IMF, Hi ngh các nc cơng nghip phát trin (G7), ADB… Nht
Bn khơng ngng gia tng nh hng vi vai trò nc ln v kinh t. Nht Bn
tng cng thúc đy hn na t l s dng đng n trên th gii. Nh vic 10
nc ASEAN đã gn d tr ngoi t ca h vi Nht Bn, nh mt phn ca
khn kh trao đi tin t theo sáng kin Ching Mai (5/2000).
Mt cơng c quan trng trong vic phát huy nh hng chính tr ca
mình, Nht Bn đã s dng chính sách vin tr phát trin chính thc (ODA).
Hin nay Nht Bn là nc cung cp ODA ln nht th gii, 8 nm lin đng
đu th gii. ODA là bin pháp quan trng đ Nht Bn đóng góp cho cng
đng quc t. Vì trong các khon ODA có khon vin tr khơng hồn li, nhm
giúp các nc tái thit đi ngoi, vt qua đc nhng khó khn. Hin nay,
Nht Bn dùng vin tr kinh t phc v mc đích đi ngoi. Thơng qua chính
sách này, hình nh nc Nht đc tng cng hn, là cơng c gây nh hng
đi vi th gii và nâng cao vai trò ca Nht Bn trong các quan h quc t.
Trong th k mi, Nht Bn đang tin hành nhiu bin pháp ci cách đ
vc dy nn kinh t tng nc vt qua đc thi k suy thối. Hin nay, nhng
bin pháp tng cng sc mnh kinh t ca Nht Bn đang mang li hiu qu
tích cc. V th kinh t hàng đu ca Nht Bn tip tc đc gi vng. ây là
cách thc quan trng thúc đy Nht Bn có th thc hin mc tiêu nâng cao v
th chính tr trong khu vc và trên trng quc t.
2. Nht Bn tng cng sc mnh qn s, sa đi Hin pháp, thốt
khi s ràng buc sau chin tranh
Nm 1954, lc lng phòng v Nht Bn đc thành lp. K t đó đn
nay đi phòng v y đc tin hành hin đi hố đm bo tác chin trong điu
kin chin tranh hin đi. Tuy nhiên do “Hin pháp hồ bình” nm 1946 ca

THƯ VIỆN ĐIỆN TỬ TRỰC TUYẾN
KILOBOOKS.COM

22

Nht Bn, trong khon 2 iu 9 quy nh: 1- Khao khỏt ho bỡnh th gii da
trờn trt t v cụng bng ngi Nht Bn s mói mói t b chin tranh nh mt
quyn ti cao ca quc gia v t b vic s dng v lc hoc e do s dng v
lc lm phng tin gii quyt cỏc tranh chp quc t; 2 - t c mc
ớch khon 1 thỡ vic duy trỡ cỏc lc lng lc quõn, hi quõn, khụng quqqn
cng nh cỏc tim nng chin tranh khỏc s khụng c phộp. Quyn tham
chin ca gii quyt khụng c tha nhn. Vi quy nh ny ca Hin phỏp
khụng ch ngn cn Nht Bn s dng v lc gii quyt cỏc tranh chp quc
t m cũn ngn cm Nht Bn duy trỡ lc lng quõn s hi, lc, khụng quõn.
S rng buc trờn ca Hin phỏp cú nh hng ti s phỏt trin ca nc
Nht. nh hng tớch cc ca iu 9 Hin phỏp, Nht Bn khụng phi tp trung
vo phỏt trin quõn s, chi phớ quc phũng gim. Nh ú Nht Bn cú iu kin
tp trung phỏt trin kinh t. Chớnh õy l c hi a Nht Bn t nc b kit
qu sau chin tranh, tr thnh quc gia hựng mnh v kinh t, vi tc tng
trng thn k. Tuy nhiờn bờn cnh ú, iu 9 ny cng cú nhng nh hng
tiờu cc, l mt tr lc, cn tr Nht Bn tr thnh mt quc gia bỡnh thng
v lm cho Nht Bn thiu tớnh c lp trong hnh ng. ú cng l lý do vỡ sao
Nht Bn mun sa i Hin phỏp tr thnh mt nc ln bỡnh thng.
ng thi, to c s phỏp lý cho vic Nht Bn trong vic thnh lp quõn i,
c lp, ch ng trong vn m bo an ninh quc gia v úng gúp cho cỏc
hot ng gỡn gi ho bỡnh ca Liờn Hp Quc.
Sau khi chin tranh lnh kt thỳc, tỡnh hỡnh th gii cú thay i ln, ng
thi sc mnh kinh t ca Nht Bn c tng cng, ý thc tr thnh nc
ln chớnh tr v cng quc quõn s cng theo ú tng lờn. S kin khng b
xy ra M ó trc tip tr thnh mi e do i vi an ninh ca Nht Bn. M
- nh bo tr an ninh ca Nht Bn ó b tn cụng, khin cho ý thc phỏt trin
hn na lc lng quõn s ca Nht Bn. õy cng l mt trong nhng lý do

khin cỏc nh lónh o Nht Bn xem xột li sc mnh phũng v ca mỡnh, v
cng l lý do Nht Bn cú thờm c s tin hnh sa i Hin phỏp, trc
tiờn l sa i iu 9.

THệ VIEN ẹIEN Tệ TRệẽC TUYEN
KILOBOOKS.COM

23

Nh vy trên con đng tìm kim v th chính tr mi, vic đu tiên Nht
Bn phi làm là sa đi Hin pháp. Vn đ sa đi Hin pháp ngày càng đc
đt ra đi vi các nhà lãnh đo Nht Bn, nu nh trc đây, ngi Nht Bn rt
dè dt trong vn đ sa đi Hin pháp và bt c chính tr gia nào đ cp ti vn
đ sa đi Hin pháp thì coi nh chm dt s nghip chính tr ca mình. Ví d:
nm 1978, ch tch Hi đng liên qn Hiromi Kurisu đã b cách chc vì cho
rng lc lng phòng v Nht Bn có th áp dng nhng bin pháp “ngồi Hin
pháp” nu đi ngoi b tn cơng bt ng. iu này, ý mun nói có nhng ngoi
l ngồi Hin pháp, phi sa đi nó hay là s vn dng Hin pháp mt cách linh
hot cho phù hp vi điu kin quc t mi. Thì ngày nay, đc bit di s điu
hành đi ngoi ca Th tng Kozumi, vn đ sa đi Hin pháp li đc thúc
đy mnh m. Cơng vic này đc ngi k nhim ơng Kozumi, tân Th tng
Shinzo Abe tip tc thc hiêj. ƠNg Abe tun b, mt trong nhng vn đ trng
tâm ca ơng là xem xét li bn Hin pháp, trong đo trng tâm ca vic sa đi
này là điu 9.
Do b hn ch bi Hin pháp, nên quyn t v tp th ca Nht Bn b hn
ch, vì vy đ đm bo đc an ninh trong bi cnh mi Nht Bn phi đm bo
3 yu t “1- Sa đi Hin pháp, ghi rõ Nht Bn có th s dng quyn t v tp
th và tham gia hot đng hp tác an ninh Liên Hp Quc, ch yu phi sa đi
hoc xố b mc 2, điu 9 trong Hin pháp hin hành.
2-nh ra đo lut c bn v đm bo an ninh. Thơng qua lup pháp gii

thích li Hin pháp, nêu rõ có th thc hin quyn t v tham gia hp tác Liên
Hp Quc trong khn kh Hin pháp hin hành… Ch trng s dng quyn
t v tp th có gii hn.
3-Th h ngi Nht Bn ra đi sau chin tranh th gii th hai là ch xã
hi, là nhng ngi có tinh thn dân tc, ngày càng có nhiu ngi ng h vic
sa đi Hin pháp. Theo điu tra ca Nht báo Mikkei, (8-1995) thì 50% ngi
đc hi ý kin u cu sa đi Hin pháp, đn tháng 4 nm 2000 con s này đã
lên ti 60,5% s ngi ng h sa đi [6, tr.34].

THƯ VIỆN ĐIỆN TỬ TRỰC TUYẾN
KILOBOOKS.COM

24

Nh vy vic sa đi Hin pháp s đc thc hin theo hng tng cng
kh nng hot đng ca lc lng phòng v, to c s pháp lý thun li đ lc
lng này có đóng góp nhiu hn na cho các hot đng quc t trong khn
kh hot đng hp tác an ninh ca Liên Hp Quc.
Li dng nhng điu kin thun li trong nc và q te, ngay t
nhng nm đu thp k 1990, Nht Bn đã to c s pháp lý cho đi phòng v
ca minh ra nc ngồi. Nm 1992, Nht Bn đã thơng qua “lut phi hp hành
đng gìn gi hồ bình vi Liên Hp Quc” (PKO) đ hp thc hố vic đa
qn ra nc ngồi. c bit đu nm 2000, Quc hi Nht Bn đã thành lp U
ban điu tra Hin pháp, bt đu tho lun cơng khai v Hin pháp. Ht nhân ca
cuc tho lun là điu 9. Theo các chun gia phân tích các vn đ quc t, điu
9 dù có sa đi hay khơng, thì Nht Bn vn tip tc m rng vai trò trong lnh
vc an ninh khu vc và quc t. iu này phn ánh rõ ràng k hoch chn chnh
lc lng phòng v Trung hn giai đon 2001 - 2005 đc thơng qua vào tháng
12-2000. K hoch nêu ra kh nng phòng khơng và đm bo an tồn giao thơng
trên bin, nâng cao đ tin cy ca th ch an ninh Nht - M, nghiên cu k

hoch xây dng hp tác khi s c ti các vùng quanh Nht Bn.
Tip đó Nht Bn có mt lot hành đng to c s pháp lý hn na đ
đa qn ra nc ngồi. Nm 2001, Nht Bn thơng qua “lut Hin pháp đc
bit chng khng b. Nm 2003, Nht Bn thơng qua mt lot sc lut nh”.
Lut tình hung tn cơng v lc, “lut bin pháp đc bit chi vin tái thit Iraq”,
“Lut sa đi Hin pháp đc bit chng khng b”… to điu kin xây dng lc
lng qn đi, hồn thin v mt pháp lý đ Nht Bn tham gia hot đng qn
s  nc ngồi… Bc tin quan trng trong tin trình sa đi Hin pháp là
vic ngày 22-11-2005, đng dân ch t do (LDP) ca Nht Bn đã thơng qua
“lut xây dng đi quc phòng”. Trong đó đáng lu ý, là vic đi tên “i
phòng v” thành “Qn phòng v”. Vic làm này đã đc cuc tranh lun bc
sang giai đon tin hành thc hin sa đi Hin pháp hồ bình.
Bên cnh vic tng cng sa đi Hin pháp, liên tc có bc phá v s
ràng buc pháp lý v qn s. Trong thi gian gn đây, Nht Bn khơng ngng

THƯ VIỆN ĐIỆN TỬ TRỰC TUYẾN
KILOBOOKS.COM

25

tng cng m rng trang b v qn s. Ngun nhân ca tình trng này, theo
các nhân vt phái hu Nht Bn là xut phát t mi đc đe do t phía Trung
Quc. Trong nhng nm đu th k 21, sau nhng n lc ci cách, Trung Quc
đang vn lên mnh m v mi mt, tr thành thách thc ln dch v nhiu
quc gia trong và ngồi khu vc, trong đó có Nht Bn. Bi hin nay, trong
quan h hai nc còn có nhiu vn đ bt đng nh vic Th tng Kozumi
thng xun ti ving thm đn Yasukumi - mt ngơi đn th các binh s ch
trong chin tranh th gii, theo quan đim ca mt s quc gia láng ging ca
Nht Bn đó là ngơi đn th các “ti phm chin tranh”…, hay gia hai nc
còn tn ti vn đ tranh chp lãnh th… Mt hành đng khác ca Nht Bn

cng khin Trung Quc và Hàn Quc e ngi đó là vic gn đây Th tng
đng nhim gi cây ti trng  đn Yasukuni… Thêm na, là vn đ khng
hong ht nhân trên bán đo Triu Tiên, đin hình là vic nm 1998, CHDCND
Triu Tiên đã bn th tên la qua lãnh th Nht Bn đe do an ninh ca nc
Nht. Trc các mi đe do này, Nht Bn phi tng cng m rng trang b
qn s.
Cùng vi s ra đi ca “k hoch phát trin lc lng phòng v trung và
dài hn” giai đon 2005-2009, Nht Bn còn tng cng nng lc tác chin tng
hp cho lc lng qn s trên 5 phng đin: K hoch trang b máy bay chin
đu thơng qua vic ci to và nâng cp máy bay loi F-155; trin khai k hoch
đóng tu mi; ci to h thng ra đa cnh báo c và b trí h thng ra đa mi;
tng cng h thng phòng th tên la d tốn kinh phí lên ti 144,2 t n và
cui cùng là trin khai cuc tp trn chung Nht - M.
K đó, Nht Bn còn thúc đy nghiên cu h thng phòng th tên la.
Theo c trng phòng v Nht Bn Yoshinorri ơn vic “Nht Bn tng cng h
thng phòng th tên la có th đánh chn đc mt s tên la tn cơng vào lãnh
th Nht Bn t bên ngồi” [24,tr.16]. ng thi, t nm 2006 Nht Bn đã
trin khai hp tác vi M đ phát trin tên la đánh chn mi đc phóng t tu
Aegis.

THƯ VIỆN ĐIỆN TỬ TRỰC TUYẾN