Tiểu Luận Sự tiếp xúc của văn hóa Đông Nam Á và văn hóa Trung Hoa

KILOBOOKS.COM

1

M U

ơng Nam Á là mt khu vc lch s vn hố, có nn tng chung t thi
tin s, đc sn sinh và phát trin trong mt mơi trng sinh thái t nhiên xã
hi ca khu vc. ó là nn vn minh nơng nghip lúa nc đc phân b t b
Nam sơng Dng T đn ơng Bc n  sang c châu i Dng.
Trên c s tng vn hố chung đó qua tip bin vi nhng nn vn hố
khác, đc bit là tip xúc vi vn hố n  và Trung Quc đã to thành nhng
nn vn hố quc gia khác nhau. Tt c đã to nên tính thng nht trong tính đa
dng ca vn hố khu vc. Ngày nay, ơng Nam Á là mt khu vc bao gm 10
quc gia đc lp, có th ch chính tr xã hi khác nhau: Vit Nam, Lào,
Campuchia, Myanmar, Malaysia, Philippines, Indonesia, Brunei, Thái lan,
Singapo.
Trung Quc là mt quc gia có nn vn minh c xa phng ơng. Dân
tc Trung Hoa tri qua my nghìn nm tơi luyn và hồ hp, kt t và phát trin,
đã tr thành mt dân tc v đi tràn đy sc sng trong cng đng các dân tc
th gii. “Dân tc trung Hoa đã thu hút đc mn phng mà li có phong thái
đc đáo, hình thành nên nn vn hố Trung Hoa rc r mn màu mà li đa
ngun nht th, rng ln sâu lng mà li mc mc ti đp”(1). Vn hố Trung
Quc là nn vn minh đc lp sng sng ti phía ơng th gii vi mt dáng v
riêng bit ca mình.
ng nhiên trong q trình phát trin lch s, ơng Nam Á chu nh
hng ca các nn vn minh bên ngồi, song s tác đng y khơng vì th mà
bin khu vc này thành khu vc “Hán hố” hay “n  hố”… mà nó đã la
chn nhng gì thích hp, đng thi phc tùng các đc đim ca mình ch
khơng phi tip thu tt c nhng gì xa l. Hay nói cách khác, vn hố ơng Nam
Á tip nhn bng s khúc x.

(1)Cao Th Hn (cb) – Pháp quy và c cu Trung Quc – Nxb Th gii –
2002, tr.5

THƯ VIỆN ĐIỆN TỬ TRỰC TUYẾN
KILOBOOKS.COM

2

I. V TRÍ CA ƠNG NAM Á VI S TIP XÚC VN HĨA VI
TRUNG HOA
Trên bn đ th gii, ơng Nam Á nm trong phm vi khong t 92 đn
140 kinh ơng và khong t 28 v Bc đn 15 v Nam. Khu vc này là mt
qun th các đo, bán đo, qun đo và các vnh trong vùng bin chy dài sut
t Thái Bình Dng đn n  Dng.
Cùng sinh t trên mt khu vc đa lý, c dân ơng Nam Á đã sáng to
nên mt nn vn hố bn đa có ci ngun chung t thi tin s và s s trc
khi tip xúc vn hố. Trong tính thng nht khu vc, nn vn hố đó có ngun
gc và bn sc riêng ca mi dân tc đc phát trin liên tc trong sut chiu
dài lch s.
Xét v ci ngun, ơng Nam Á có nhng đc đim vn hố chung, thng
nht v mt vn hố vì c dân  đây có chung mt nn tng vn hố ơng Nam
Á, ly sn xut nơng nghip lúa nc làm phng thc hot đng kinh t là
chính.
Là cng đng các c dân nơng nghip trng lúa nc, ơng Nam Á
khơng nhng bao cha nhng nét tng đng trong canh tác vi h thng thu
li mà còn có đi sng vn hố tinh thn ht sc phong phú, trong đó bao trùm
tt c là chu trình ca đi sng nơng nghip lúa nc.
Nh nm  mt v trí giao thơng đng bin trng yu nên ngay th k III
TCN các thuyn bn ca thng nhân t nhiu ni trên th gii đã qua li vùng

này đ bn bán vi các quc gia ơng Nam Á, đc bit là đn đ mua hng
liu và gia v. Do đó, “mc dù là gii hn đa lý và v trí ca nó còn l m, ơng
Nam Á đã đc nhìn nhn là mt vùng thn bí, ni sn xut hng liu, gia v
và nhng sn phm k l, còn sinh sng  đây là nhng con ngi đi bin thành
tho và can đm”(2).
II. VÀI NÉT S QUA V NN VN MINH TRUNG HOA
Nn vn minh Trung Hoa đã phát sáng do nhng ngi làm nơng nghip
khơ thâm canh (trng kê mch) vùng Trung ngun, lu vc sơng Hồng Hà, đã

THƯ VIỆN ĐIỆN TỬ TRỰC TUYẾN
KILOBOOKS.COM

3

hn dung vi vn hoỏ ca c dõn du mc phng Bc v Tõy Bc, sau ú l vi
vn hoỏ ca c dõn nụng nghip lỳa nc ụng Nam .
Kt thỳc cuc Hỏn S tranh hựng, nh Hỏn ó thng nht nc Trung
Hoa t Bc vo Nam v phỏt trin t nc theo mt chiu ngc li. Vi trit
lý thc dng, nn vn minh Trung Hoa tp trung vo chớnh tr xó hi, to nờn
mt thit ch ca ch quõn ch m tiờu biu l h thng quan nim tu thõn,
t gia, tr quc, bỡnh thiờn h ca Khng giỏo. Nn vn minh Trung Hoa ó
úng gúp cho nhõn loi khụng ớt nhng phỏt minh ln trong khoa hc k thut
(kim nam chõm, ngh in, ngh lm giy, ch to thuc sỳng,) v trong i
sng vn hoỏ (ch vit, Nho giỏo, ngh thut hi ho, nn y hc,).
Theo nhiu hc gi thỡ cỏc nc chu nh hng ca vn hoỏ Hỏn u cú
nhng mi liờn h ng vn. ú, s thng nht quc gia da trờn c s vn
hc chớnh tr ch khụng phi bng kinh t th trng. Xó hi coi trng vn hoỏ
giỏo dc, ham hc hi, mờ ch ngha vn chng hn l ti sn, gia th, chc
tc v hỡnh thnh mt o lý sng cú nhõn, l, ngha, trớ, tớn, mt li ng x
mang tớnh cng ng bn cht. Khi bc vo hin i, cỏc nc ny u ch

trng ụng hc vi th, Tõy hc vi dng, to nờn mụ hỡnh phỏt trin cú hiu
qu trong vic kt hp gia khoa hc k thut phng Tõy vi vic qun lý xó
hi phng ụng.
Tuy nhiờn quỏ trỡnh hi t ca vn húa Trung Hoa din ra theo con ng
mu bỏ vng vi tớnh hiu i, h cụng, cựng binh, c v mang tớnh ỏp
t, ng hoỏ vi t tng dõn tc nc ln, nờn lm cho cỏc quc gia lõn cn
ht sc e ngi.





(2)Donald G. Mc. Cloud System and process in Southeast Asia Westwie
press USA 1986, tr.10

THệ VIEN ẹIEN Tệ TRệẽC TUYEN
KILOBOOKS.COM

4

III. S TIP XC VI VN HểA TRUNG HOA CA VN HểA
ễNG NAM
Nu nh nn vn minh nụng nghip lỳa nc ca c dõn ụng Nam
thi tin s v s s ó cú nhng úng gúp vo c tng ca cỏc nn vn minh c
Trung Hoa (vựng Hoa Nam), thỡ n nhng th k trc v sau Cụng nguyờn,
nn vn minh ny ó cú nhng nh hng dự rt khỏc nhau, n quỏ trỡnh hỡnh
thnh cỏc nn vn hoỏ ca cỏc quc gia c i ụng Nam .
1. Nguyờn nhõn tip xỳc
T bao i nay, di con mt ca ngi ụng Nam , Trung Quc bao
gi cng l mt ngi lỏng ging v i m cỏc quc gia xung quanh u phi

c bit quan tõm. iu ny d hiu vỡ Trung Quc l mt nc ụng dõn, l
nhõn t quan trng khu vc m nhng thay i trong chớnh sỏch i ni i
ngoi u trc tip tỏc ng n ụng nam . T tin s cho n ngy nay,
ụng Nam c xem l khu vc nh hng truyn thng ca Trung Hoa vỡ
nú gn lin li ớch v xu hng phỏt trin ca nc ny vi nhng nhõn t sau
õy:
1.1. V phớa Trung Hoa
Mt l, bn thõn nn vn hoỏ Trung Hoa ó hi nhp trong nú mt phn
mỏu tht quan trng ca ụng Nam tin s. ú l nhng yu t vn minh
nụng nghip lỳa nc phng Nam. Ngy nay nhiu nh khoa hc th gii ó
tha nhn t Nam sụng Trng Giang tr xung thuc vựng phõn b vn hoỏ
lỳa nc ca c dõn ụng Nam , ni m Trung Quc khu bit phng Bc vi
phng Nam vi cỏi tờn Bỏch Vit.
Hai l, Trung Quc cú mt b phn ngi Hoa hi ngoi cú v trớ quan
trng c bit cỏc nc ụng Nam . Trong s gn 30 triu Hoa kiu v
ngi Hoa sng 109 nc trờn th gii thỡ ó cú hn 20 triu sng trờn 10
nc ụng Nam . H l nhng ngi chuyn ti v lu thụng kinh t, vn hoỏ
gia Trung Quc v cỏc nc trong khu vc.


THệ VIEN ẹIEN Tệ TRệẽC TUYEN
KILOBOOKS.COM

5

Ba là, Trung Quc có mt phn hi đo (Hng Kơng, Ma Cao, Hi Nam)
có mt v trí ht sc quan trng trong quan h gia các nc ơng Nam Á và
Trung Quc. Ngày nay Hng Kơng, Ma cao đã tr v vi Trung Quc nhng
ngi Trung Quc vn tìm mi bin pháp, mi hình thc qun lý (mt nc hai
ch đ) đ hai đa phng này vn gi v trí cu ni gia Trung Hoa và các nc

khác trong đó có ơng Nam Á.
Bn là, trong truyn thng quan h quc t, Trung Quc có hai con đng
thơng thng ra th gii: con đng t la trên đng b v phía Tây Nam và
con đng t la trên bin đi v phía ơng Nam. ó là ca ngõ ca Trung Quc
đi qua bin ơng - ni sinh sng ca c dân ơng Nam Á c hi đo ln lc đa.
Do đó mi quan h gia Trung Quc và ơng Nam Á trên lc đa đã quan trng
nhng trên bin còn quan trng hn.
1.2. V phía ơng Nam Á
Mt là, ơng Nam Á là ni hi t các nn vn minh ln ca Châu Á. Do
đó, các dân tc ơng Nam Á dù ln hay nh đu t ra có bn lnh và có kinh
nghim trong tip xúc vn hố dù di hình thc cng bc hay t nguyn.
Hai là, ơng Nam Á vn nm  ngã t đng giao lu quc t, c dân 
đây có truyn thng khoan dung vn hố. Tơn trng s khác bit ca ngi khác
đ ngi khác tơn trng s khác bit ca mình. Hn na, cng sinh vn hố vn
là truyn thng ca mt khu vc mà  đó tt c các quc gia đu là các quc gia
đa dân tc khơng có ngoi l. “Thng nht trong đa dng” là ni lc ca vn hố
ơng Nam Á và do vy h có đ bn lnh đ sn sàng cng sinh hồ bình vi
các vn hố ngoi lai, tránh đc nhng bi kch ca các cuc đng đ gia các
nn vn minh.
Ba là, vn hố ơng Nam Á vn là mt chnh th vn hố t thi c đi,
nhng si dây bn chc ca b dy vn hố hàng ngàn nm gia các dân tc 
ơng Nam Á là nn tng sâu sc và vn chc cho s liên kt thành cơng ca khu
vc.
2. Con đng tip xúc


THƯ VIỆN ĐIỆN TỬ TRỰC TUYẾN
KILOBOOKS.COM

6

Trên c tng vn hố ơng Nam Á thi tin s, các dân tc  đây đã tip
nhn vn hố Trung Hoa  nhng mc đ đm nht khác nhau, trong nhng
điu kin lch s c th, vi cách c x khơng ging nhau.
Trc tiên, thng nghip đóng vai trò chuyn ti vn hố theo con
đng mà ta thng gi là con đng dân gian. Tip theo là vai trò ca các quan
đơ h mà ta gi con đng này là con đng triu đình.
Thng nghip bao gi cng đi trc.  ơng Nam Á có ba sn phm
nơng nghip lơi cun các nhà bm và có tác đng đn c vn minh nhân loi:
gia v hng liu, chè và la t tm.  th k th ba, th hai trc Cơng
ngun, Trung Quc đã thit lp ba tuyn giao thơng vi ơng Nam Á: t i lí
qua Myanmar xung vnh Bengal; t Cơn Minh qua Long Biên ra Vnh Bc B;
t Qung Châu theo b bin i Vit đn vnh Thái Lan. Thng gia và các s
thn Trung Quc đã thit lp các quan h Nhà nc vi các quc gia xung
quanh và gi là các “quc triu cng”. Phn ln các nc ơng Nam Á lc đa
phát trin thành các quc gia hng ni vì dân s đơng, khơng th xut khu
hàng hố mà đi vào t cung t cp, Vit Nam di nh hng ca Trung Hoa là
mt đin hình.
Chính sc mnh ca hi t vn hố ơng Sn (đc ngày nay đánh giá là
mt cuc cách mng khoa hc và k thut, cuc cách mng nơng nghip – có
vai trò ngang vi cuc cách mng khoa hc cơng ngh hin đi) vi tác đng
ca vn hố Trung Hoa đã to ra mt bc nhy vt k diu: tồn b ơng Nam
Á đu b qua thi k chim hu nơ l – và nhà nc qn ch tp quyn kiu
phng ơng đã ln lt ra đi sau s hi t ơng Sn.
Do đó, khi các quc gia ơng Nam Á xut hin trên v đài lch s thì nó
khơng nhng đ kh nng chng li s xâm lc t bên ngồi, đ kh nng bo
v nn vn hố truyn thng mà còn có đ ni lc đ tip thu nhng tinh hoa
ca mt nn vn hố ln nh Trung Hoa, vi tt c kh nng “bn đa hố”, sc
mnh hi t và truyn thng khơng kì th dân tc vn có ca mình.

THƯ VIỆN ĐIỆN TỬ TRỰC TUYẾN
KILOBOOKS.COM

7

S hin hu nh hng ca Trung Hoa cng to nờn s cõn bng, s mm
mi trong quỏ trỡnh phỏt trin v gúp phn to nờn s n nh ca khu vc, dự s
n nh ú cú lm cho xó hi nụng nghip ụng Nam cú phn b ngng tr.
Cỏc nh hng vn hoỏ ú ó tr thnh mt trong nhng si dõy liờn kt khu
vc v c xem l mi quan h truyn thng. Qua tip xỳc vi nn vn hoỏ
ln, tiờn tin ca thi i lỳc by gi m ngi dõn ụng Nam ó khng nh
c tớnh ng nht trong c tng v bn sc ca mi dõn tc cng nh nng lc
sỏng to ca mỡnh. Dự s tip xỳc ó din ra gn hai thiờn niờn k, cỏc yu t
vn hoỏ Trung Hoa vn khụng phỏ v c c tng vn hoỏ ụng Nam trong
nn vn hoỏ ca mi nc ma li hỡnh thnh mt nn vn hoỏ dõn tc c vi
hai dũng chớnh: vn hoỏ cung ỡnh v vn hoỏ dõn gian. Gia chỳng cú mi
quan h tỏc ng qua li thỳc y s phỏt trin vn hoỏ t nc, trong ú ý
thc dõn tc c hỡnh thnh sm ó úng vai trũ iu chnh trong sut quỏ
trỡnh tip xỳc, quỏn trit trong mi tng lp xó hi.
Khụng cú ngoi l, cỏc quc gia c i ụng nam u l cỏc quc gia
a dõn tc, ng thi li cú mt s dõn tc sng trờn nhiu quc gia. Trong quỏ
trỡnh tớch hp vn hoỏ - tc ngi trong mt quc gia, bao gỡ cng cú mt dõn
tc lm ch th v chim lnh vựng ng bng vi dõn s ụng v trỡnh phỏt
trin cao hn. Cũn cỏc dõn tc khỏc thuc cỏc dõn tc thiu s tu theo tng
nhúm m cú s phõn b cỏc vựng thung lng chõn nỳi, hoc cỏc vựng ro cao.
S phõn b theo a hỡnh tng ng vi cỏc thnh phn tc ngi cựng vi c
cu t chc xó hi vn hoỏ ca h, cng l mt nột ng nht ụng Nam
lc a.
Cỏc dõn tc úng vai trũ ch th trong quỏ trỡnh tip xỳc vi vn hoỏ

Trung Hoa, ó sao phng mụ hỡnh ca nn vn hoỏ ny vi ý thc xõy dng
quc gia c lp do h úng vai trũ ch o. Vỡ vy h da vo c tng vn hoỏ
ụng Nam vn l ca chung ca cỏc dõn tc, l cỏi nn liờn kt ca cỏc quc
gia a dõn tc m sao phng mụ hỡnh t chc nh nc v kin trỳc thng tng
ca nn vn hoỏ Trung Hoa. Do ú, trong thc t, ch cú cỏc dõn tc ch th mi

THệ VIEN ẹIEN Tệ TRệẽC TUYEN
KILOBOOKS.COM

8

chu nh hng m ca nn vn hoỏ ny, cũn cỏc dõn tc ớt ngi thỡ ớt nhiu
chu nh hng qua cỏc dõn tc ch th m thụi.
Lch s ó buc cỏc nc ụng Nam vn cú chung mt mụ hỡnh truyn
thng, phi bc vo th trn chng ng hoỏ khụng ngng phỏt trin, v do
nhng iu kin giao thụng thun li nờn xu hng thõn thin lỏng ging, tng
tr ln nhau l iu d hiu, núi theo kiu Vit Nam l bỏn anh em xa mua lỏng
ging gn.
Cng cn phi lu ý rng, nu ch cn c vo th tch c Trung Hoa do
cỏc s thn v thng gia miờu t theo h quy chiu ca h, hoc theo s ghi
chộp trờn vn bia v cụng lao c phúng i ca cỏc ụng vua thỡ nhiu quc gia
ụng Nam c i c xỏc nh l cú mt th ch cht ch, thm chớ cú
nhng ch cú nhiu cụng quc, ch hu thn phc v cng np kiu ch
Trung Hoa.
Nhng cn c vo s hiu ớnh v vic phc nguyờn ý ngha t c trong
vn bn v nhng phỏt hin mi qua th tch, qua ngun t liu trờn thc a, thỡ
cỏc quc gia c i õy phn nhiu da trờn c tng mt xó hi c truyn m
c s ch yu l nhng gia ỡnh ht nhõn, c tp hp thnh nhng t bo
nhng cu trỳc ỳc sn: lng, bn, phum, súc, ni lờn mt ng cp quõn s cm
u Nh nc m ngun gc ra i cha c xỏc nh.

Tuy nhiờn, cú th gi thit ngay t bõy gi rng ng cp quõn s y cng
ó cung cp cỏi khung u tiờn cho b mỏy Nh nc tp quyn chc chn
cũn rt lng lo. Do ú, c cu thnh phn tc ngi v biờn gii ca cỏc quc
gia õy y bin ng.
IV. S TIP XC VI VN HểA TRUNG HOA CA VN HểA
VIT NAM
Trong cỏc nc ụng Nam thỡ Vit Nam l nc chu nh hng vn
hoỏ Trung Hoa sõn sc nht (cú ngi ó xp vn húa Vit Nam vo khu vc
vn hoỏ ụng ) v s tip xỳc kộo di xuyờn sut lch s vn hoỏ Vit Nam,
thm chớ tip thu vn hoỏ th gii cng qua con ng Trung Quc.


THệ VIEN ẹIEN Tệ TRệẽC TUYEN
KILOBOOKS.COM

9

Cú hai con ng tip xỳc: con ng di dõn v con ng triu ỡnh.
Con ng triu ỡnh m Triu v sau ny l cỏc thỏi thỳ thi Bc thuc nh
Tớch Quang, Nhõm Diờn, S Nhip mang n. ú l nhng thit ch Nh
nc, ch Hỏn, sỏch Nho hc cỏc loi Con ng di dõn l con ng ca
nhng ngi Hoa di tt c cỏc dng, sang cng c vi ngi Vit mang theo
cỏc ngh th cụng, cỏc tc l th cỳng, ci xin, tang ma ú l con ng
dõn gian.
Thụng qua hai con ng ú m cỏc tng lp xó hi Vit Nam ch yu l
ngi Kinh, cú cỏch tip nhn khỏc nhau:
- tng lp chớnh tr khai thỏc h Nho giỏo, cỏc th ch Nh nc, nn t
chng hc Trung Quc nhm xõy dng k cng ca mt quc gia c lp m
mt b mỏy quan li c tuyn chn qua thi c. Cỏch tip cn thng l sao
phng v c gin lc hoỏ cho phự hp vi iu kin Vit Nam. Gii Nho s

trớ thc hc trong nh trng, nu khụng c lm quan thỡ v lng dy hc, lm
ngh thuc H l tng lp chuyn ti vn hoỏ v cú nhiu úng gúp trong vic
bn a hoỏ vn hoỏ Hỏn hoc quy phm hoỏ nn vn hoỏ dõn gian.
- tng lp bỡnh dõn tip cn vn hoỏ Hỏn qua con ng truyn khu v
hn dung nhng yu t Hỏn ó c ci biờn vo i sng thng ngy ca h.
Ngi Hoa chuyn ti vn hoỏ theo con ng di dõn. Kt qa l Vit
Nam hỡnh thnh nờn mt nn vn hoỏ gm hai dũng chớnh: cung ỡnh v dõn
gian vi cỏc mi qua h tng tỏc thỳc y nn vn hoỏ quc gia. ý thc c
lp, t cng dõn tc úng vai trũ iu chnh sut quỏ trỡnh tip xỳc, quỏn trit
trong mi tng lp xó hi, nht l nhng tng lp tinh hoa ca dõn tc.
S Hỏn hoỏ bt u mt cỏch mnh m t thi Mó Vin khi nh Hỏn cai
tr t Giao Ch. Nhng do chớnh sỏch ng hoỏ (ng hoỏ ỏp t hoc ng hoỏ
t nhiờn) nờn ngi Vit ó chng li kch lit. Trong bi cnh lch s ú, Pht
giỏo ó tr thnh ch da tinh thn chng li Hỏn hoỏ. B mỏy Nh nc ch
thit lp c qun huyn, cũn di lng xó vn mang tớnh t tr, ch Hỏn ch
c dựng trong cụng vn giy t, ch cú nh giu mi theo c. Cũn ngi

THệ VIEN ẹIEN Tệ TRệẽC TUYEN
KILOBOOKS.COM

10

dân thì tip nhn nhng yu t k thut ca mơ hình nhà nc, nht là các hành
lang quanh vùng kinh Bc.
S sao phng mơ hình Trung Hoa đc đy mnh trong thi k đc lp.
Các triu đi ca nhà cc i Vit, nht là t cui thi Trn đu thi Lê đã t
nguyn la chn Nho giáo, c th là Tng Nho làm ch da tinh thn. Tng Nho
còn đc gi là o hc, Lý hc hoc Tân Khng giáo. iu ngc đi là càng
mong xây dng đt nc hùng mnh đ tránh him ho b xâm lc và đng
hố, các triu đi qn ch Vit Nam càng c theo sát mơ hình Trung Hoa.

Trong điu kin đó, s phát trin ca vn hố i Vit, mt mt vn có nhng
đ khúc x rt ln đi vi nn vn hố Trung Hoa và mt khong rt xa trong
quan h vi các triu đi phong kin Trung Hoa (gi hồ hiu thun phc bên
ngồi đ đm bo đc lp t ch bên trong), mt khác nhìn lên tồn cc, nc
i Vit ngày càng b ràng buc vào qu đo ca Trung Hoa nh là mt đnh
mnh lch s.
Tip nhn Nho giáo trên c tng vn hố bn đa ơng Nam Á, do u
cu có mt chính quyn vng chc đ chng ngoi xâm, Vit Nam đã phát trin
vi ba đc đim:
Mt là có mt ch đ qn ch tp quyn cha truyn con ni, thun t
dân s, tơn giáo tách khi nhà nc. B máy cai tr đc đào to cơng phu c v
nhân cách ln hình thc (vn tr), khơng có tng lp q tc nào n bám và cát
c. S thng nht quc gia da trên vn hố và chính tr, khơng phi trên th
trng.
Hai là nó có ý thc đy đ v mt quc gia, v vai trò nhà nc: cơng
vic rõ ràng, lch s đc ghi chép đy đ, chính quyn thng nht, có nn vn
hin rng và rt đc coi trng. T thi Lý vi câu tun ngơn đc lp đu tiên:
“Nam quc sn hà Nam đ c”, đn Nguyn Trãi, quan nim v quc gia đc
xác đnh:




THƯ VIỆN ĐIỆN TỬ TRỰC TUYẾN
KILOBOOKS.COM

11

“Nh i Vit ta t trc
Vn xng nn vn hin đã lâu

Sn hà cng vc đã chia
Phong tc Bc – Nam cng khác
Tri Triu, inh, Lý, Trn ni đi dng nc
Cùng Hán, ng, Tng, Ngun làm đ mt phng
Tuy mnh yu có khác nhau
Song hào kit đi nào cng có…”

(Trích Bình Ngơ i Cáo)
Ba là mt nc theo Nho giáo rt coi trng cái “vn” (3). Hc vn do đó
đc đ cao (nhân bt hc bt tri lý). Trong quan h cng đng ly l làm gc đ
xây dng cuc sng trt t, an khang. Theo quan nim Khng giáo, trong s
nghip “bình thiên h”, “dy tt hn cai tr tt”(Mnh T).
Tt c nhng nhân t đó đc cy lên, nói mt cách chính xác, trong mơi
trng cng sinh trên mnh đt Vit Nam nên đc sàng lc, đc Vit hố làm
cho nn vn hố Vit Nam thi qn ch khơng nhng ch khác vi các nc
ơng Nam Á mà cng rt khác vi các nc chu nh hng ca vn hố Trung
Hoa.
Tuy nhiên, nh hng ca vn hố Trung Hoa cng đ li nhiu hn ch:
Mt là, quan nim vn hố ca cha ơng ta rt hn hp, ch có ch ngha
vn chng, hc đ thi đ làm quan đ hng giàu sang phú q và khinh
thng mi loi lao đng k c lao đng ngh thut (xng ca vơ lồi). Trong
mt xã hi mà rung đt đu thuc quyn s hu ca nhà vua, ch đ phân
quyn hng dng khơng da trên quyn s hu mà da trên mt c s tơn ti
trt t phi kinh t. Do đó đ ra ch đ quan li ch bit giành nhau đa v đ


(3)theo lun ng: k qn t hc rng rãi  vn, c thúc bng l thì có th sng
khơng trái đo nghip

THƯ VIỆN ĐIỆN TỬ TRỰC TUYẾN

KILOBOOKS.COM

12


hng s phõn phi bt bỡnh ng. Vỡ vy m con ngi Vit Nam phi sng
vi hai nn vn hoỏ khỏc nhau: phộp vua l lng, ch Hỏn ch Nụm, o
Khng - o Pht, vn hc bỏc hc vn hc dõn gian,
Nn kinh t t tỳc khộp kớn da trờn ch cụng hu v rung t, búc
lt bng ch cng np (np c tụ ln thu). Ngi i buụn c xp cui
cựng trong cỏc tng lp xó hi: s nụng cụng thng. Nc ta khụng cú
ngoi thng (b quan to cng)(4) tt yu khụng cú chuyờn nghip t th cụng
nghip, cụng nghip n vn húa kt qu l mi gỏnh nng u lờn u
ngi dõn.
Hai l, mt nn kinh t t tỳc khộp kớn n tn gia ỡnh thep kiu phng
thc sn xut Chõu tt yu sn sinh ra mt ch ngha dõn tuý
(populisme)(5) y o tng c biu hin rt sừ trong quan h cng ng
lng xó, trc ht ú l mt th dõn ch cụng xó. Lng tuy bú kớn trong lu tre
xanh nhng l mt th khụng gian nhiu chiu. õy cú rt nhiu cỏc thõn phn
xó hi khỏc nhau. Tt c sng chung trong khuụn viờn mt cỏi lng.

(4)Chớnh sỏch úng ca thi Nguyn na u th k XIX
(5)Populisme: Kiu chớnh tr nhn l i din cho dõn thng

THệ VIEN ẹIEN Tệ TRệẽC TUYEN
KILOBOOKS.COM

13

KT LUN

Trên mt c tng chung, các dân tc ơng Nam Á đã tip nhn vn hố
Trung Hoa qua nhng ng đng khác nhau đan xen chng chéo,  mc đ đm
nht khác nhau vi cách ng x khơng ging nhau đ to dng nên nhng nn
vn hố quc gia dân tc. Tu theo hồn cnh lch s c th và cá tính riêng,
nht là lp ngi tinh hoa, nhng ngi cm đu xã hi, mà mi dân tc có s
đam mê riêng, và chính s đam mê y đã đ li nhng di sn vn hố rt đa dng
và khơng ging nhau.
Nh bn tính ci m, các c dân ơng Nam Á đã tip nhn các nhân t
vn hố Trung Hoa nh các th ch Nhà nc cùng vi ch vit, nhng tri thc
khoa hc, vn hố ngh thut,… Nhng nhân t này đc cy lên trên c tng
vn hố ơng Nam Á và đc bn đa hố, to nên nhng phong cách cách tân
ca khu vc.
Qua đó, có th nêu ra mt s đc đim v cách la chn ca ngi ơng
Nam Á trong q trình tip bin ví vn hố nc ngồi:
Mt là, trong h giá tr ca ngi ơng Nam Á thì lòng u nc, ý thc
dân tc đc đ cao. Vì vy đ đt nc đc đc lp, ngi ơng Nam Á sn
sàng tip nhn các yu t vn hố bên ngồi làm cho nn vn hố ca h tr nên
ci m, nng đng và có tính thích nghi cao.

Hai là, trong tip bin vn hố, đ xây dng nm vn hố dân tc và hin
đi, c dân ơng Nam Á đã bn đa hố các yu t ngoi sinh theo m cm ca
mình, đng thi đi mi các yu t ni sinh theo hng hin đi hố, to nên
mt c cu vn hố đng b, đa dng theo trào lu th gii. Khái nim đ khúc
x cho phép ta gii mã đc cm thc ca ngi ơng Nam Á trong giao lu
tip xúc và đi mi nn vn hố.
Ba là, q trình tip bin vn hố bao gi cng tri qua ba bc: lúc đu
là phn ng chng đi, tip đó là cng sinh và cui cùng là hồ nhp (các yu
ngoi sinh) và hi nhp (các yu t ngoi sinh), t phân đon hố ra các thành
t, kt hp vi cái hin đi ri tái cu trúc theo hng hin đi, đa ra nhng

THƯ VIỆN ĐIỆN TỬ TRỰC TUYẾN
KILOBOOKS.COM

14

mu hình vn hố thích hp có sc hp dn qun chúng và hng h đi theo lý
tng thm m lành mnh, nhân bn rt dân tc nhng cng rt hin đi.
Khác vi nhng ln tip xúc vn hố trc đây (b áp đt mt chiu hay
t phát), tip xúc và giao lu vn hố trong điu kin mi ca các nc ơng
Nam Á thun li hn nhiu. Vi nn đc lp t ch, h có th ch đng, t do
la chn, khai thác trit đ nhng li th ca mình đ làm cho cu trúc b mt
ca vn hố thêm đa dng phong phú, hin đi và cu trúc chiu sâu thêm lng
kt đ gi gìn phát huy đc bn sc vn hóa dân tc mình.
ơng Nam Á là mt khu vc lch s vn hố thng nht trong s đa dng.
Tính thng nht đc xây dng trên c tng vn hố bn đa đc sc ca mt
chnh th vn hố ơng Nam Á thi tin s, tính đa dng cng thuc v bn
cht ca nn vn hố đc sc y khi nó khơng ngng tip bin vi các nn vn
hố khác đ thâu nhn, đ bin ci và phát trin trong sut hàng ngàn nm qua.
Ngày nay gia tài vn hố đa dng nhng thng nht, bn lnh vn hố

vng vàng và kinh nghim tip bin vn hố phong phú y s đem ti cho ch
nhân vn hố trong khu vc nhng li th đ phát trin quc gia, đ hi nhp
khu vc và hi nhp tt vào th gii trong xu th tồn cu hố














THƯ VIỆN ĐIỆN TỬ TRỰC TUYẾN
KILOBOOKS.COM

15

TI LIU THAM KHO


i thoi vi cỏc nn vn hoỏ, Nxb Tr, 2003.
Cao Th Huõn (cb), Phỏp quy v c cu vn hoỏ Trung Quc, Nxb Th
gii, 2002.
ng c Siờu, Hnh trỡnh vn hoỏ Vit Nam, Nxb Lao ng, 2002.
GS.TS. Phm c Dng, T vn hoỏ n vn hoỏ hc, Vin Vn hc v

Nxb Vn hoỏ Thụng tin, 2002.
GS.TS. Phm c Dng Trn th Thu Lng, Vn hoỏ ụng Nam ,
Nxb Giỏo dc, 2001.
X. Carpusina V. Carpusin, Lch s vn hoỏ th gii, Nxb Th gii,
2003.
http:/www.google/asean/culture.
Tp chớ nghiờn cu ụng Nam .
















THệ VIEN ẹIEN Tệ TRệẽC TUYEN
KILOBOOKS.COM

16


MC LC

M U 1
I. V TRÍ CA ÔNG NAM Á VI S TIP XÚC VN HÓA VI TRUNG
HOA 2
II. VÀI NÉT S QUA V NN VN MINH TRUNG HOA 2
III. S TIP XÚC VI VN HÓA TRUNG HOA CA VN HÓA ÔNG
NAM Á 4
1. Nguyên nhân tip xúc 4
1.1. V phía Trung Hoa 4
1.2. V phía ông Nam Á 5
2. Con đng tip xúc 5
IV. S TIP XÚC VI VN HÓA TRUNG HOA CA VN HÓA VIT
NAM 8
KT LUN 13
TÀI LIU THAM KHO 15
MC LC 16













THÖ VIEÄN ÑIEÄN TÖÛ TRÖÏC TUYEÁN