giáo trình GIA CÔNG KIM LOẠI

GIA CÔNG

KIM LOẠI
1. Hợp kim
2. Gắn kim đúc, vô bột đúc
3. Nung ống đúc, đúc
4. Mài, đánh bóng sƣờn
5. Nền tạm gối sáp
6. Lên giá khớp
7. Sắp răng
8. Vô múp hoàn tất



9. Sửa chữa
10. Các thất bại khi đúc
11. Gắn kim đúc PHCĐ, vô bột đúc
12. Nung ống đúc, đúc, làm nguội
Bài 1 : HỢP KIM
Hợp kim thường (hợp kim không quí)
• Hợp kim cobalt-chromium : 60% cobalt, 25-30%
chromium và các kim loại khác
• Hợp kim nickel-chromium : 65% nickel, 16% chromium
và các kim loại khác
• Hợp kim titanium
Hợp kim vàng : đây là hợp kim rất cứng
• Hợp kim vàng màu vàng : ít nhất 75% vàng và các kim
loại nhóm platinum
• Hợp kim có hàm lƣợng vàng thấp : ít hơn 75% vàng và
các kim loại nhóm platinum
Bài 2 : GẮN KIM ĐÚC, VÔ BỘT ĐÚC

• Đế đúc (chóp đúc), thoa
vaseline vào đế đúc


• Ống đúc bằng kim loại,
mặt trong dán một lớp
giấy chịu nhiệt dầy 1mm,
để tạo chỗ giản nở cho bột
đúc. Giấy ngắn hơn đầu
ống đúc 4mm
GẮN KIM ĐÚC TỪ ĐẾ MẪU HÀM
• Nối kim đúc có đƣờng
kính 3,5mm từ mẫu sáp
đến lỗ ở giữa mẫu hàm,
kim đúc gắn vào chỗ thấp
nhất và dầy nhất của mẫu
sáp
• Đặt mẫu hàm lên đế đúc
• Dán sáp xung quanh cho
mẫu hàm dính vào đế đúc
• Thoa chất giảm căng lên
mẫu sáp
GẮN KIM ĐÚC TỪ ĐẾ MẪU HÀM
• Đặt ống đúc lên đế đúc và
dán kín xung quanh
• Đo từ chỗ cao nhất của
mẫu sáp lên phía trên 6mm
và làm dấu trên ống đúc
• Trộn bột đúc và đổ từ từ
vào ống đúc, để đế đúc lên

máy rung, đổ bột dâng lên
đến chỗ làm dấu
• Chờ bột đúc cứng, xoay
nhẹ đế đúc để lấy ra
GẮN KIM ĐÚC TỪ PHÍA TRÊN
• Gắn kim đúc vào mẫu sáp ở
chỗ dầy và thuận tiện cho
kim loại chảy vào
• Nối các kim đúc có đƣờng
kính 3,5mm đồng quy nhau
ở giữa mẫu sáp. Chỗ đồng
quy cách chỗ cao nhất của
mẫu sáp 8-10mm
• Dán chóp đúc vào chỗ đồng
quy các kim đúc
GẮN KIM ĐÚC TỪ PHÍA TRÊN
• Dán mẫu hàm vào 1 tấm
nhựa phẳng
• Thoa chất giảm căng
• Dán ống đúc có lót giấy
bên trong lên tấm nhựa sao
cho chóp đúc ở giữa ống
đúc. Trƣớc đó, mài mẫu
nếu cần
• Trộn bột đúc và đổ từ từ
vào ống đúc cho đến khi
đầy ống đúc
Bài 3 : NUNG ỐNG ĐÚC, ĐÚC
NUNG ỐNG ĐÚC
• Cân máy : đặt ống đúc và

quặng đúc lên thanh ngang
của máy đúc và điều chỉnh
cân bằng
• Nung ống đúc : thời gian
và nhiệt độ theo nhà sản
xuất, 900
0
C-1050
0
C
• Khi nung ống đúc, nung cả
quặng đúc
ĐÚC BẰNG ĐÈN XÌ VÀ MÁY LY TÂM
Bình chứa khí nén
• Gas-oxygen
• Acetylene-oxygen
• Mỗi bình chứa khí nén
đều có 2 đồng hồ :
– Đồng hồ báo lƣợng khí còn
trong bình
– Đồng hồ báo lƣợng khí
thoát ra (đang sử dụng)
ĐÚC BẰNG ĐÈN XÌ VÀ MÁY LY TÂM
Đèn xì
• Gas-oxygen
• Acetylene-oxygen
• Mỗi đèn xì đều có 2 van
khóa
• Mở van khí cháy trƣớc (gas,
acetylene), sau đó mở van

oxygen để điều chỉnh ngọn
lửa có 3 vùng
• Dùng ngọn lửa ở giữa đốt
kim loại
ĐÚC BẰNG ĐÈN XÌ VÀ MÁY LY TÂM
Đúc
• Quay thanh ngang của máy
đúc 3 hoặc 4 vòng theo chiều
kim đồng hồ, kéo cây chận lên
để khóa thanh ngang lại
• Đặt quặng đúc và kim loại
vào máy đúc, sau đó đốt kim
loại
• Khi kim loại sắp chảy, cho
chất xúc tác lên kim loại
ĐÚC BẰNG ĐÈN XÌ VÀ MÁY LY TÂM
• Tiếp tục đốt kim loại, khi kim
loại chảy hoàn toàn, lấy ống
đúc đặt vào máy đúc. Dùng
tay phải quay thanh ngang
máy đúc theo chiều kim đồng
hồ cho cây chận rơi xuống.
Hai tay rời khỏi máy đúc một
lƣợt, lực ly tâm đƣa kim loại
vào ống đúc. Lúc đó thanh
ngang máy đúc quay theo
chiều ngƣợc chiều kim đồng
hồ
ĐÚC BẰNG ĐÈN XÌ VÀ MÁY LY TÂM
• Chờ máy ngừng quay. Lấy

ống đúc ra khỏi máy và để
trên bàn cho nguội từ từ :
1g30ph-2giờ
• Khi ống đúc nguội hẳn,
dùng búa gõ nhẹ xung
quanh ống đúc, sau đó gõ
vào phần kim loại dƣ để
lấy cả khối bột đúc ra
ĐÚC BẰNG ĐÈN XÌ VÀ MÁY LY TÂM
• Dùng kéo hoặc đục hơi
tách bột đúc ra khỏi vật đúc



• Thổi cát cho sạch bột đúc
và sạch lớp oxide hóa trên
vật đúc, dùng cát 250
micron
ĐÚC BẰNG MÁY ĐÚC CAO TẦN
• Mở nắp máy đúc
• Bật công tắc máy
• Đặt quặng đúc vào máy và
cho kim loại vào quặng
• Nâng cuộn cảm ứng lên
• Đóng nắp máy đúc lại. Máy tự
động tạo cảm ứng từ làm chảy
kim loại

ĐÚC BẰNG MÁY ĐÚC CAO TẦN
• Khi kim loại chảy hoàn

toàn, mở nắp, đặt ống đúc
vào máy đúc, đóng nắp lại,
chờ kim loại chảy hoàn
toàn lại, hạ cuộn cảm ứng,
máy tự động đúc
• Sau 8-10 giây, tắt máy đúc
• Chờ máy ngừng, lấy ống
đúc ra khỏi máy
Bài 4 : MÀI VÀ ĐÁNH BÓNG SƯỜN
Dụng cụ mài, đánh bóng
• Trục lắp
• Đĩa cắt, đĩa mài
• Mũi đá mài trụ thô (nâu) : to,
nhỏ
• Mũi đá mài trụ mịn (trắng) :
to, nhỏ
• Mũi tungsten trụ
• Đĩa cao su : đen (thô), xanh lá
cây (TB), xanh nƣớc biển
(mịn)
• Mũi cao su trụ : thô, mịn
• Bàn chải lông
• Bánh xe nỉ, bàn chải lông nhỏ
Nguyên tắc
• Dùng mũi mài từ hạt thô đến hạt mịn
• Hạn chế mài mặt tiếp xúc mô mềm, cánh tay móc
• Hai tay cầm giữ sƣờn gần nơi mài và nơi đánh bóng
• Tránh mài, đánh bóng một nơi quá lâu : làm sƣờn
nóng lên và có thể biến dạng
• Dùng lực ép vừa phải

Phương pháp
• Cắt kim đúc ra khỏi sƣờn : đĩa cắt
• Mài phần kim loại dƣ trên sƣờn : đĩa cắt, đĩa mài
• Điều chỉnh sơ khởi bề dầy, hình dáng : đĩa mài, đĩa
cắt, mũi trụ thô
• Mài sơ khởi : trụ thô, trụ tungsten
• Dội sạch sáp trên mẫu hàm làm việc
• Rà sƣờn vào mẫu hàm : trụ thô, trụ mịn. Dùng chất
rà điểm chạm, rouge (chất đánh bóng vàng) + cồn
• Mài mịn : trụ mịn


• Điện giải
– Sƣờn treo ở cực dƣơng
– Dung dịch điện giải : acide cromic (cobalt-
chromium)
– Sƣờn hàm trên : 5-8A / 6-8 phút
– Sƣờn hàm dƣới : 4-6A / 6 phút
Nếu sƣờn chƣa sáng, điện giải thêm 2 phút
• Mài láng sƣờn : đĩa cao su, mũi cao su
• Đánh bóng : bàn chải lông + bột đánh
bóng
• Đánh bóng : bánh xe nỉ, bàn chải lông
+ chất đánh bóng
• Rửa sƣờn : xà bông


Bài 5 : NỀN TẠM & GỐI SÁP
• Vẽ đƣờng giới hạn của nền tạm
• Đắp lẹm

• Thoa vaseline
• Trộn nhựa tự cứng, đắp nhựa
lên khoảng mất răng, lắp sƣờn
vào mẫu hàm, ép nhựa dính
chặt vào lƣới và vét gọn xung
quanh
• Chờ nhựa cứng, lấy sƣờn có
nền tạm ra khỏi mẫu
• Mài nền tạm theo yêu cầu :
đƣờng giới hạn, bề dầy, tạo
lƣu cho sáp, kiểm tra sự
bám dính giữa nền tạm và
sƣờn
• Lắp sƣờn vào mẫu hàm và
làm gối sáp
Bài 6 : LÊN GIÁ KHỚP
Nguyên tắc lên giá khớp bản lề :
• Mặt phẳng nhai song song mặt bàn
• Đƣờng trung tâm trung với trục dọc của giá khớp
• Nhìn đế mẫu hàm trên (nhìn từ phía trên), mẫu hàn
trên ở giữa phần lƣu của càng giá khớp