Luật so sánh ở các nước XHCN trước đây và ở Việt Nam trong quá khứ không giành được vị trí như ở các nước TBCN

I. ĐẶT VẤN ĐỀ
Luật so sánh ở các nước XHCN trước đây và ở Việt Nam trong quá khứ
không giành được vị trí như ở các nước TBCN. Tuy nhiên, ngày nay, ở các nước
XHCN nói chung và ở Việt Nam nói riêng luật so sánh đã dần khẳng định được
vai trò qua trọng của mình.
II. GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ
1. Vị trí của luật so sánh ở các nước XHCN trước đây và ở Việt Nam trong quá
khứ không được coi trọng bằng luật so sánh ở các nước TBCN.
1.1. Luật so sánh ở các nước TBCN được khai thác rất mạnh trên cả
hai lĩnh vực so sánh lập pháp và nghiên cứu khoa học pháp lí.
Ở các nước TBCN, luật so sánh rất được coi trọng. Trong lĩnh vực so sánh
lập pháp: ở châu Âu vào cuối thế kỉ 18, trong công cuộc đại pháp điển hóa, điển
hình là bộ luật dân sự Đức năm 1896 được hoàn thành dựa trên kết quả của việc
so sánh luật tư của các nước và vùng lãnh thổ như luật Giéc manh, luật Prusia, bộ
luật dân sự Pháp, luật của Áo, Thụy Sỹ; Luật về các phương tiện đàm phán của
Đức năm 1848 và Bộ luật thương mại chung năm 1861, các nhà luật gia Đức đã
so sánh luật của các vuungf khác nhau của Đức cùng với Bộ luật thương mại
Pháp, Hà Lan và các nước châu Âu; người Thụy Sỹ soạn thảo và ban hành luật
dân sự và bộ luật nghĩa vụ sau khi luật dân sự Pháp, Đức ra đời- được rất nhiều
nước nghiên cứu học hỏi.
Trong lĩnh vực ngiên cứu khoa học pháp lí, luật so sánh không được khai
thác mạnh như ở lĩnh vực lập pháp. Trước đây, nó chỉ được coi là một phương
pháp trong lĩnh vực nghiên cứu pháp lí. Chúng ta có thể kể đến một vài các công
trình nghiên cứu của các nhà luật gia trong lĩnh vực này như: ở Anh, “Bình luận
về pháp luật luật thuộc địa và pháp luật nước ngoài” được xuất bản năm 1938,
“Luật thương mại trên thế giới”…, ở Mỹ, “Loạt sách về luật so sánh” xuất bản
năm 1937, Đến năm 1916, Viện so sánh đầu tiên đã được thành lập tại Đại học
học Munich. Và từ đó trong suốt thế kỉ XX, rất nhiều viện luật so sánh đã được
thành lập như: Viện so sánh ở Đại học Lyons của Pháp (1920),Học viện quốc tế
về luật so sánh tại La Haye (1924), Viện so sánh luật ở Đại học Paris (1931)…
1.2. Luật so sánh ở các nước XHCN và ở Việt Nam trước đây chưa

được coi trọng.
Sở dĩ luật so sánh trong thời gian trước đây ở các nước XHCN chưa được
coi trọng là vì pháp luật ở các nước xã hội chủ nghĩa chịu ảnh hưởng chung, khá
phổ biến và sâu sắc các quan điểm Mác- LêNin về nhà nước và pháp luật của hệ
thống pháp luật Xô Viết. Mà theo như đã biết thì những năm 50 của thế kỉ 20,
nước Nga xô viết nằm trong sự bủa vây của thế giới tư bản, sự giao lưu về kinh
tế, chính trị bị hạn chế do chính sách cấm vận của thế giới tư bản. Việc so sánh
1
pháp luật để phục vụ cho việc lập pháp cũng được các nước XHCN khai thác
nhưng không triệt để, không rộng rãi như ở các nước TBCN. Một số nước như
Việt Nam, Trung Quốc… dùng việc nghiên cứu pháp luật của Liên Xô cũ để xây
dựng pháp luật nước mình. Chính điều này đã dẫn đến có nhiều sự tương đồng
trong hệ thống pháp luật các nước XHCN, khiến cho việc nghiên cứu pháp lí còn
mờ nhạt, không gây được sự tò mò trông việc tìm hiểu, là giảm nhiệt huyết của
các nhà nghiên cứu. Xét trong quan hệ với các quốc gia TBCN, trong những năm
“chiến tranh lạnh” do sự đối đầu và thù địch từ phía các nước tư bản và thế lực
phản động quốc tế nên việc giao lưu học hỏi, tiếp cận thông tin, pháp luật TBCN
còn hạn chế.
Tuy nhiên, ở các nước XHCN Đông Âu trước đây, luật so sánh cũng có
những bước phát triển nhất định, mà điển hình là Hungary. Viện sĩ Viện hàn lâm
khoa học Hungary, tiến sĩ Gyula Eorsi đã công bố một công trình khoa học rất có
giá trị về luật so sánh: Luật dân sự ( luật tư) so sánh (Comparative civil (private)
law). Sự phân tích và so sánh pháp luật XHCN và pháp luật TBCN trong công
trình này rất có ý nghĩa đối với việc phát triển luật so sánh trên quan điểm và
cách tiếp cận Mác- LêNin.
2. Vị trí Luật so sánh ở Việt Nam ngày nay có sự thay đổi tích cực
Cũng như các nước khác trên thế giới, vị trí của Luật so sánh ngày càng
được nâng cao ở Việt Nam. Điều này thể hiện qua việc Luật so sánh được khai
thác một cách mạnh mẽ ở Việt Nam trong các hoạt động lập pháp, và trong hoạt
động nghiên cứu khoa học pháp lý.

2.1. Hoạt động lập pháp
Trong bối cảnh xã hội đất nước ta đang đi lên con đường xây dựng nền kinh
tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa, từ sau Đại hội Đảng toàn quốc lần VI,
năm 1986, nước ta thực hiện chính sách mở cửa, bắt tay với các nước. Điều này
đặt ra yêu cầu cần thiết đòi hỏi chúng ta phải hoàn thiện hệ thống pháp luật để có
thể chủ động hội nhập với nền kinh tế thế giới. Tuy nhiên, Việt Nam từ một nước
nông nghiệp lạc hậu, chúng ta không có kinh nghiệm, chúng ta phải học hỏi. Vì
vậy có thể xây dựng pháp luật đồng bộ điều chỉnh các quan hệ trong nền kinh tế
mở cửa đó, pháp luật nước ta đã chịu ảnh hưởng sâu sắc từ pháp luật các nước
tư bản chủ nghĩa.
Ban dự thảo Bộ luật Dân sự Việt nam 1995 ngay từ đầu đã có trong tay Bộ
luật Dân sự Liên bang Nga được ban hành năm 1964 là Bộ luật được pháp điển
hoá với nhiều sự kế thừa, tiếp thu các chế định pháp luật dân sự của thời Nga
hoàng vốn theo mô hình pháp luật dân sự của Bộ luật Dân sự Đức và cả nhiều
chế định pháp luật dân sự La Mã cổ đại. Do các điều kiện thực tế, Việt Nam
hướng tới mô hình Tây Âu và Nhật Bản – nơi có hệ thống pháp luật có chất
lượng và có kinh nghiệm về nền kinh tế thị trường cao. Hệ thống pháp luật Pháp
được sử dụng như nguồn chính để đối chiếu, so sánh. Bộ Luật Dân sự năm 2005
2
được xây dựng trên cơ sở kế thừa của Bộ Luật Dân sự năm 1995 và sự vận dụng
một cách triệt để Luật so sánh…
Ngoài ra, các bộ luật khác của Việt Nam xây dựng trên cơ sở tìm hiểu, tham
khảo pháp luật ở nhiều nước khác nhau, như Luật thuế Việt Nam…..
2.2. Hoạt động nghiên cứu khoa học pháp lý
Trên phương diện luật so sánh học thuật, các nhà luật học Việt Nam trong
giai đoạn này đã bắt đầu quan tâm đến các nghiên cứu so sánh học thuật thể hiện
ở sự ra đời hàng loạt các tổ chức nghiên cứu, và các công trình nghiên cứu khoa
học được công bố. Các Viện nghiên cứu ở Viêt Nam như Trung tâm Luật so sánh
và Luật Quốc tế của Viện khoa học pháp lý thuộc Bộ tư pháp, Trung tâm Luật so
sánh thuộc trường đại học Luật Hà Nội, Trung tâm Luật so sánh thuộc trường

Đại học Cần Thơ, Trung tâm Luật so sánh của khoa Luật Đại học Quốc gia Hà
Nội…Một số đề tài có ý nghĩa cơ bản đã được triển khai nghiên cứu và công bố
như: Các hệ thống pháp luật trên thế giới và vai trò của Luật so sánh (TS. Đào
Trí Úc); Khái niệm, đối tượng và phương pháp luận nghiên cứu Luật so sánh
(PTS. Nguyễn Như Phát); Các mục tiêu và kỹ thuật của Luật so sánh (PTS. Phạm
Hữu Nghị); Luật so sánh và xã hội học pháp luật (PTS. Võ Khánh Vinh)…Tháng
06 năm 1993, Viện Nhà nước và pháp luật đã cho ra mắt bạn đọc cuốn sách đầu
tiên: “Tìm hiểu Luật so sánh” do PTS. Nguyễn Như Phát làm chủ biên (Nhà xuất
bản chính trị quốc gia, Hà Nội, 1993). Tiếp theo đó, PGS. TS. Võ Khánh Vinh –
đã cho ra mắt bạn đọc cuốn giáo trình “Luật học so sánh”, NXB. Công an nhân
dân, Hà Nội, 2002…
Cùng đó việc mở rộng phạm vi nghiên cứu sang cả lĩnh vực pháp luật công
và đã có nhiều công trình nghiên cứu so sánh vĩ mô giữa pháp luật của Việt Nam
với pháp luật của Liên minh Châu Âu, với pháp luật của Hoa Kỳ và một số
nghiên cứu so sánh vi mô về các chế định cụ thể về Hiến pháp, về tài phán hiến
pháp, về pháp luật hành chính, dịch vụ hành chính công…
III. KẾT THÚC VẤN ĐỀ
Qua nội dung bài tập này, ta đã hiểu rõ hơn về vị trí của luật so sánh ở các
nước XHCN trước đây và ở Việt Nam trong quá khứ và hiện tại để từ đó có cái
nhìn đúng đắn về môn khoa học pháp lí này. Tuy nhiên, do sự hiểu biết của
chúng em còn nhiều hạn chế, nên trong bài không thể tránh khỏi những sai sót,
mong thầy cô thông cảm, đóng góp ý kiến để bài tập và kiến thức của chúng em
được hoàn thiện hơn.
Em xin chân thành cảm ơn.
3
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. Giáo trình luật so sánh, Trường Đại học Luật Hà Nội, NXB. Công an
nhân dân, Hà Nội, 2008.
2. Luật so sánh, Michael Bogdan (bản tiếng Việt), NXB. Kluwer,
Norstedts Juridik, Tano, 2002.

3. Tập bài giảng luật so sánh, Trường Đại học Luật Hà Nội, 2003.
4. Nguồn từ các trang web.
4