Slide bài giảng ALKYL

ALKYN-HYDROCARBON ACETYLENIC
C
n
H
2n-2
1
2
π
π
σ σ
σ
2. Danh pháp và đồng phân
2.1 Danh pháp IUPAC:
Vị trí nhánh + Tên nhánh + vị trí lk ba + Tên mạch chính + IN
3-methyl but-1-yn
6-methyl hept-2-yn
2.2. Danh pháp hợp lý – Danh pháp acetylen
2.3. Tên gốc
etynyl
propynyl
2-butynyl
etynylcyclopentan
cyclohexylacetylen
propynylcyclhexan
methylcyclohexylacetylen
methylacetylen
trifloromethylacetylen
Methyl isopropylacetylen
2.4. Đồng phân: mạch carbon, vị trí nối ba, k
o
có đp lập thể

3
3. Điều chế:
3.1. Tách 2 phân tử HX từ h/c gem và vic-dihalogen
Gem-dihalogen
Vic-dihalogen
P/ứ tách HX trong đ/k có base mạnh và t
o
, thường có sự ch/vị nối ba
4
Dùng NaNH
2
tách HX để tạo 1- alkyn:
3.2. Alkyl hóa acetylen:
Ion acetylid có tính ái nhân mạnh (base mạnh), dễ td với RX để tạo
alkyn có mạch carbon dài hơn
Natri acetylid
3.3. Từ hợp chất tetrahalogen: h/c có 4 halogen gắn trên 2 carbon
cạnh nhau
5
4. Tính chất hóa học
4.1. Tính acid của alkyn
Tính acid acetylen > ethylen > methan
Lực base
Lực acid
Hợp chất H
2
O Alcol Acetylen NH
3
Ethylen Methan
pKa 15,7 16-19 25 35 44 50

6
Các 1-alkyn rất dễ tạo carbanion khi tác dụng với NaNH
2
/NH
3
•
Acetylen và 1-alkyn t/d k/loại kiềm, CuCl/NH
3
, AgNO
3
/NH
3
tạo
acetylid, alkynid kim loại
•
Acetylen cộng hợp với aldehyd formic như là tác nhân ái nhân:
1,4-butyndiol
•
Alkylliti tách proton khỏi alkyn
7
4.2. Phản ứng cộng hợp
4.2.1. Cộng hợp với hydro
Sự hydro hóa có thể dừng lại ở gđ tạo alken khi dùng xt giảm khả
năng hoạt hóa một phần: Pd-CaCO
3
, Pd-BaSO
4
-Quinolin
3-hexyn
Cis- 3-hexen

8
9
4.2.2. Phản ứng cộng hợp ái điện tử:
Xảy ra qua 2 gđ và tuân theo qui tắc Marconicov, tác nhân cộng có
thể là: X
2
, HX, H
2
O
Khi cộng vào nối ba, carbocation dạng vinylic được tạo thành và dễ
t/d với tác chất ái nhân có trong m/t. Ví dụ sự tạo thành vinylchlorid
10
4.2.3. Cộng hợp ái nhân
4.2.4. Phản ứng carbonyl hóa vào liên kết ba
Ether vinylic
Vinylamin
Ester vinylic
Amid
Acrylonitril
Acid acrylic
Ester acrylat
Amid của a.acrylic
11
4.2.5. Phản ứng với diboran
Alken dạng cis
P/ứ cũng có thể xảy ra với dialkylbo và theo cơ chế cộng cis
12
4.3. Phản ứng trùng hợp.
Vinylacetylen
Cupren

13