Con đường lên Chủ Nghĩa Xã Hội ở Việt Nam

Đề tài: Con đường lên Chủ Nghĩa Xã Hội ở Việt Nam
LỜI MỞ ĐẦU .
Sau hai cuộc kháng chiến trường kỳ chống giặc ngoại xâm và
giành được độc lập, đất nước ta tiếp tục con đường mình đã lựa chọn đó
là con đường đi lên CNXH, chúng ta đang vững bước tiến vào thế kỷ mới
với những thách thức và khó khăn mới với con đường mà chúng ta đã
chọn, nhưng không vì thế mà ta chịu lùi bước,chịu khuất phục trước khó
khăn. Chúng ta sẽ vẫn tiếp tục đi theo con đường mà chúng ta đã lựa
chọn, chúng ta đề ra nhiệm vụ để hoàn thành nó và những phương hướng
để dẫn chúng ta tới thắng lợi trên con đường mà chúng ta đã chon . Tuy
nhiên để tiến đến được CNXH chúng ta còn phải trải qua nhiều chặng
đường đầy gian lao và thử thách , đó là bước quá độ để Tổ quốc Việt
Nam có thể sánh vai với các cường quốc hùng mạnh trên thế giới , đó là
bước quá độ để chúng ta tiến đến chế độ mới , chế độ Cộng sản chủ
nghĩa , chế độ mà mọi người đều được hưởng hạnh phúc , ấm no và công
bằng .Tuy nhiên từ giờ đến đó chúng ta còn bao nhiêu công việc phải làm
, bao nhiệm vụ phải hoàn tất. Con đường mà chúng ta đang đi đầy chông
gai, đòi hỏi chúng ta phải có được phương hướng đúng đắn.Phải nêu
được rõ nhiệm vụ cơ bản mà chúng ta cần làm . Để có thể làm được điều
đó , chúng ta cần có nhận thức đúng đắn về CNXH và con đường quá độ
để tiến lên CNXH . Và để có thể làm được điều đó thì tất cả chúng ta
cùng phải đồng long, chung sức vun đắp nó . Đặc biệt là đối với thế hệ
trẻ chúng em, thì nhiệm vụ càng nhiều và thêm phần nặng gánh , đòi hỏi
chúng em phải cố gắng ,nỗ lực hết mình để góp phần vào cùng đất nước
1
tiến lên . Đó chính là lý do khiến em chọn đề tài này. Em mong rằng sau
đề tài mà mình làm, em có thể biết rõ hơn về con đường mà chúng ta
đang đi , nhận thức về nó sâu sắc hơn sẽ có thể hiểu được nhiệm vụ mà
cả nước ta phải làm , con đường mà chúng ta phải vượt qua .
Qua đề tài này, em muốn gửi lời cảm ơn tới Thầy Tô Đức Hạnh,
người đã giúp em hiểu sâu sắc hơn con đường mà cả nước ta đang tiến

đến .Những lời giảng của thầy giúp em biết thêm những khó khăn và thử
thách mà cả nước đang phải trải qua trên con đường tiến lên CNXH . Với
đề tài này , em muốn góp phần nhỏ bé của mình vào công cuộc xây dựng
và phát triển của đất nước
Trong quá trình thực hiện đề tài ,em cũng đã rất cố gắng ,nhưng sự
cố gắng đó không thể không có những thiếu xót ,vì thế em mong thầy có
thể làm cho nó trở nên đầy đủ hơn .


2
PHẦN I: LÝ LUẬN CHUNG VỀ QUÁ ĐỘ ĐI LÊN
CHỦ NGHĨA XÃ HỘI
1.1. THỜI KỲ QUÁ ĐỘ:
a. Những định nghĩa về thời kỳ này:
Thời kỳ quá độ lên Chủ nghĩa xã hội là thời kỳ cải biến cách mạng
sâu sắc, triệt để và toàn diện từ xã hội cũ sang xã hội mới xã hội xã hội
chủ nghĩa .Nó diễn ra trong toàn bộ các lĩnh vực đời sống của xã hội , tạo
ra các tiền đề vật chất và tinh thần cần thiết để hình thành một xã hội mà
trong đó những nguyên tắc căn bản của xã hội xã hội chủ nghĩa từng
bước được thực hiện.
Thời kỳ quá độ này lại chia làm nhiều bước quá độ nhỏ, bao nhiêu
bước là tùy thuộc vào điêu kiện cụ thể của từng nước. Song đối với các
nước càng lạc hậu mà đi lên CNXH thì thời kỳ quá độ càng kéo dài và
càng chia làm nhiều bước quá độ nhỏ.Thời kỳ quá độ bắt đầu từ khi giai
cấp vô sản giành được chính quyền và kết thúc khi xây dựng xong về cơ
bản cơ sở vật chất kỹ thuật của xã hội.. Đấu tranh giai cấp quyết liệt
trong tương qua mới, với những nội dung mới và những phương pháp
mới, nhằm cải tạo triệt để, toàn diện xã hội cũ, xây dựng xã hội mới
XHCN về căn bản trong tất cả các lĩnh vực. Do đó, thời kì quá độ lên
CNXH đương nhiên gặp khó khăn, phức tạp và phải lâu dài. Tuy vậy,

khó khăn trong thời kì quá độ là khó khăn trong sự trưởng thành, khó
khăn nhất định sẽ vượt qua được. Vì sự ra đời của CNXH hoàn toàn phù
hợp với sự phát triển khách quan của lịch sử xã hội .
Thời kì quá độ lên CNXH thể hiện rõ nhất những đặc thù của các
loại nước và mỗi nước.Do sự khác nhau về điểm xuất phát, về trình độ
3
phát triển, điều kiện thế giới cũng khác nhau ở mỗi giai đoạn, truyền
thống lịch sử và văn hoá dân tộc khác nhau...Điều đó cho phép thừa nhận
sự đa dạng mô hình CNXH, sự phong phú về hình thức, phương pháp,
bước đi trong tiến trình xây dựng CNXH trong thời kỳ quá độ lên chủ
nghĩa xã hội.
b. Đặc điểm:
*.Về kinh tế Về mặt kinh tế đây là thời kỳ bao gồm những mảng,
những phần,những bộ phận của chủ nghĩa tư bản và chủ nghĩa xã hội
xen kẽ nhau ,tác động với nhau, lồng vào nhau,nghiã là thời kỳ tồn tại
nhiều hình thức dở hữu về tư liệu sản xuất ,do đó tồn tại nhiều thành
phần kinh tế ,các thành phần kinh tế xã hội chủ nghĩa và thành phần kinh
tế tư bản chủ nghĩa;những thành phần kinh tế sản xuất hàng hoá nhỏ cùng
tồn tại và phát triển,vừa hợp tác thống nhất nhưng lại vừa mâu thuẫn và
cạnh tranh gay gắt với nhau (Mac gọi đây là thời kỳ đau đẻ kéo dài )
Thời kỳ này bắt đầu từ khi giai cấp vô sản giành được chính quyền và kết
thúc khi xây dựng xong về cơ bản cơ sở vật chất kỹ thuật của Chủ nghĩa
xã hội .
*. Về chính trị: Đặc điểm nổi bật của thời kỳ quá độ lên Chủ nghĩa
xã hội là những nhân tố của xã hội mới và tàn dư của xã hội cũ tồn tại
đan xen lẫn nhau , đấu tranh với nhau trên mọi lĩnh vực của đời sống
chính trị, kinh tế , văn hóa , xã hội , tư tưởng , tập quán trong xã hội .
trong xã hội lúc này tồn tại nhiều thành phân, xã hội gồm đầy đủ mọi
thành phần với nhiều tư tưởng khác nhau.
1.2. VÌ SAO QÚA ĐỘ LÊN CHỦ NGHĨA XÃ HỘI BỎ QUA CHẾ ĐỘ

TƯ BẢN LÀ MỘT TẤT YẾU LỊCH SỬ VỚI NƯỚC TA :(HAI ĐIỀU KIỆN
CỦA LÊNIN)
Qúa độ lên CNXH là một tất yếu lịch sử.
4
Thời kỳ quá độ lên CNXH là tất yếu đối với mọi nước đi lên
CNXH. Bộ phận quan trọng trong học thuyết của V.I.Lênin về xây dựng
chủ nghĩa xã hội là lý luận về thời kỳ quá độ lên CNXH.Theo V.I.Lênin,
sự cần thiết khách quan phải có thời kỳ quá độ lên CNXH là do đặc điểm
ra đời, phát triển của phương thức sản xuất cộng sản chủ nghĩa và cách
mạng vô sản quy định .
Quan hệ sản xuất phong kiến và quan hệ sản xuất tư bản chủ nghĩa
đều dựa trên cơ sở chế độ tư hữu về tư liệu sản xuất. Do vậy, quan hệ sản
xuất tư bản chủ nghĩa có thể ra đời từ trong lòng xã hội phong kiến. Sự
phát triển của phương thức sản xuất tư bản chủ nghĩa đến một trình độ
nhất định, sẽ làm sâu sắc thêm mâu thuẫn của xã hội phong kiến, cáh
mạng tư sản sẽ nổ ra. Nhiệm vụ của cách mạng tư sản chủ yếu chỉ là giải
quyết về mặt chính quyền Nhà nước, làm cho kiến trúc thượng tầng thích
ứng với cơ sở hạ tầng của nó.
Cuộc cách mạng vô sản khác với các cuộc cách mạng khác ở
chỗ :các cuộc cách mạng trước đó giành được chính quyền là kết thúc
cuộc cách mạng vì nó dựa trên chế độ chiếm hữu tư nhân về tư liệu sản
xuất. Còn cuộc cảch mạng vô sản giành được chính quyền mới chỉ là
bước đầu, còn vấn đề chủ yếu cơ bản hơn đó là giai cấp vô sản phải xây
dựng một xã hội mới, cả về lực lượng sản xuất lẫn quan hệ sản xuất, cả
về cơ sở hạ tầng lẫn kiến trúc thượng tầng, cả về tồn tại xã hội và ý thức
xã hội.Hơn nữa, sự phát triển của phương thức sản xuất cộng sản chủ
nghĩa là một thời kỳ lâu dài, không một lúc có thể hoàn thiện được. Để
phát triển của lực lượng sản xuất, tằg năng xuất lao động, xây dựng chế
độ công hữu xã hội chủ nghĩa về tư liệu sản xuất, xây dựng kiểu xã hội
5

mới, cần phải có thời gian tương đối lâu dài. Nói cách khác, tất yếu phải
có thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội...
* Lý luận của V.I.Lênin về con đường quá độ lên CNXH ở những
nước chủ nghĩa tư bản chưa phát triển.
C.Mác và Ph.Ăngghen là những người đầu tiên đã nêu lên khả
năng những nước còn đang ở trong giai đoạn phát triển tiền tư bản chủ
nghĩa có thể chuyển thẳng lên hình thái chế độ cộng sản chủ nghĩa và khả
năng phát triển rút ngắn của các nước này bỏ qua chế độ tư bản chủ
nghĩa. Còn về nội dung thời kỳ quá độ đó như thế nào và nó có nhiệm vụ
cụ thể gì thì hai ông chưa đề cập tới. Đây chính là điểm phát triển của
V.I.Lênin về cách mạng Xã hội chủ nghĩa và về thời kỳ quá độ ở nhữnh
nước tiền đề kinh tế cho cuộc cách mạng ấy chưa chín muồi, cho dù ở
nước đó chủ nghĩa tư bản phát triển ở mức trung bình ( như nước Nga
năm 1917 ) .
Lý luận của V.I.Lênin về thời kỳ quá độ lên CNXH ở các nước
chưa có CNTB phát triển bao gồm một số luận điểm cơ bản sau đây:
* Một là, luận điểm về việc giành lấy chính quyền làm điều kiện
tiên quyết để xây dựng tiền đề kinh tế cho CNXH.
Để phản đối cuộc Cách mạng Tháng Mười năm 1917, những người
theo Quốc tế II cho rằng, nước Nga chưa nên làm cách mạng XHCN vì
lực lượng sản xuất của nước Nga chưa phát triển đầy đủ. V.I.Lênin chỉ ra
rằng, luận điểm này là trái với phép biện chứng cách mạng của chủ nghĩa
Mác vì chủ nghĩa Mác cho rằng, tính quy luật chung của sự phát triển
trong lịch sử toàn thế giới không loại trừ, trái lại, còn bao hàm một số
hình thức phát triển đặc thù ở một số quốc gia riêng biệt. Như vậy, những
người theo Quốc tế II không thấy được thời kỳ cách mạng mới gắn với
6
những mâu thuẫn gay gắt của CNTB thế giới; không hiểu được tình thế
cách mạng có thể xuất hiện ở nơi này hay nơi khác khiến cho các dân tộc
có thể bước vào cuộc chiến tranh để thoát khỏi CNTB và giành lấy sự

tiến bộ xã hội.từ đó V.I.Lênin nêu luận điểm: ở một nước kém phát triển
có thể và cần phải tạo ra nhưng điều kiện tiên quyết để thực hiện CNXH,
bắt đầu bằng một cuộc cách mạng thiết lập chính quyền công nông, thông
qua chính quyền ấy mà tiến lên và đuổi kịp dân tộc khác.
*Hailà,luận điểm về thời kỳ quá độ với một loạt những bước quá
độ. Luận điểm này của V.I.Lênin được rút ra sau những sai lầm dẫn tới
khủng hoảng kinh tế, chính trị ở nước Nga Xô Viết sau nội chiến. Phân
tích nguyên nhân khủng hoảng ở Nga, V.I.Lênin chỉ ra rằng, đối với một
nước mà CNTB chưa phát triển cao như nước Nga, không thể thực hiện
quá độ trực tiếp lên CNXH được mà phải trải qua “ một loạt những bước
quá độ ”.
V.I.Lênin viết: “ nếu phân tích tình hình chính trị hiện nay, chúng
ta có thể nói rằng chúng ta đang ở vào một thời điểm quá độ trong thời
kỳ quá độ. Toàn bộ nền chuyên chính vô sản là một thời kỳ quá độ nhưng
hiện nay có thể nói rằng, chúng ta có cả một loạt thời kỳ quá độ mới ”.
Luận điểm “một loạt những bước quá độ ” xây dựng CNXH ở một
nước mà trình độ phát triển kinh tế chưa chín muồi của V.I.Lênin bao
gồm những nội dung chủ yếu sau đây:
Không thể quá độ trực tiếp lên CNXH mà phải qua con đường gián
tiếp chứ không thể “ quá vội vàng, thẳng tuột, không được chuẩn bị”.
Những bước quá độ ấy theo V.I.Lênin là chủ nghĩa tư bản nhà
nước và chủ nghĩa xã hội. V.I.Lênin nói: “ Để chuẩn bị ...việc chuyển
sang chủ nghĩa cộng sản, thì cần thiết phải có một loạt những bước quá
độ như chủ nghĩa tư bbản nhà nước và chủ nghĩa xã hội ”.
7
Bước quá độ từ chủ nghĩa tư bảm nhà nước được thể hiện trong “
chính sách kinh tế ” mới mà việc trao hàng háo được coi là “ đòn xeo chủ
yếu ” cho nên cần có sự nhượng bộ tạm thời và cục bộ đối với CNTB
nhằm phát triển mạnh mẽ lực lượng sản xuất, từng bước xã hội hoá sản
xuất trong thực tế.

1.3.CÁC HÌNH THỨC LÊN CHỦ NGHĨA XÃ HỘI
a. Quá độ lên Chủ Nghĩa Xã Hội tự nước tư bản chủ nghĩa đi lên
Chủ Nghĩa Xã Hội (theo quy luật tư nhiên của thời đại). Loại quá độ
này phản ánh quy luật phát triển tuần tự của xã hội loài người. Là sự quá
độ lên chủ nghĩa xã hội ở các nước mà CNTB đã phát triển đầy đủ, lực
lượng sản xuất đã xã hội hoá cao mâu thuẫn gay gắt với quan hệ sản xuất
dựa trên chế độ chiếm hữu tư nhân TBCN; mâu thuẫn giữa giai cấp công
nhân và giai cấp tư sản đến độ chín muồi. Cách mạng XHCN nổ ra và
thắng lợi, chính quyền nhà nước của giai cấp công nhân được thiết lập,
mở đầu thời kỳ quá độ từ CNTB lên CNXH. Cho đến nay loại hình nay
chưa xuất hiện trong thực tế, do những nguyên nhân khách quan và chủ
quan ...
b. Quá độ lên Chủ Nghĩa Xã Hội nước có nền kinh tế chưa phát
triển. Loại quá độ này phản ánh quy luật phát triển nhảy vọt của xã hội
loài người.
Tư tưởng về loại quá độ thứ hai đã được C.Mác và Ph.Ăngghen dự
kiến. Theo C.Mác và Ph.Ăngghen, sau khi chủ nghĩa xã hội ở các nước
tư bản Tây Âu giành được thắng lợi, thì các nước lạc hậu có thể đi thẳng
lên CNXH .
8
Tiếp tục tư tưởng của C.Mác và Ph.Ăngghen, V.I.Lênin đã chỉ ra
bản chất giai cấp, nội dung và các điều kiện của quá độ tiến thẳng tới
chủ nghĩa xã hội, bỏ qua giai đoạn phát triển tư bản chủ nghĩa .
Tư tưởng của V.I.Lênin về bản chất giai cấp và nội dung của quá
độ tiến thẳng lên CNXH, bỏ qua giai đoạn phát triển TBCN được trình
bày trong bài phát biểu nước Cộng hoà Nhân dân Mông Cổ năm 1921.
*Vì sao với nước ta lại phù hơp với xu thế của thời đại nếu đi lên
Chủ Nghĩa Xã Hội : Một trong những tư tưởng quan trọng của V.I.Lênin
về quá độ tiến thẳng lên CNXH, bỏ qua giai đoạn phát triển TBCN, là
các điều kiện tiến thẳng. Theo V.I.Lênin, một nước lạc hậu có thể tiến

thẳng lên CNXH khi có điều kiện khách quan và điều kiện chủ quan .
* Các điều kiên cụ thể để có thể khẳng định điêù đó
♣ Về khả năng khác quan: Điều kiện bên ngoài của sự phát triển
này là phải có một bước dành được thắng lợi trong cách mạng vô sản,
tiến lên xây dựng CNXH. Công cuộc xây dựng thành công CNXH ở
nước này là tấm gương và tạo điều kiện để giúp đở các nước lạc hậu tiến
lên CNXH, bỏ qua giai đoạn phát triển TBCN. V.I.Lênin chỉ rỏ: vói sự
giúp đở của giai cấp vô sản của cá nước tiên tiến, các nước lạc hậu có thể
tiến tới chế độ xô viết và trải qua một vài trình độ phát triển nhất định sẻ
tiến tới chủ nghĩa cộng sản, bỏ qua giai đoạn phát triển TBCN.
♣ Về những tiền đề chủ quan: Điều kiện bên trong của sự quá độ
tiến thẳng là phải hình thành được các tổ chức đảng cách mạng và cộng
sản, phải dành được chính quyền về tay mình, xây dựng được các tổ chức
nhà nước mà bản chát là xô viết nông dân và xô viết những người lao
động. V.I.Lênin cho rằng không thể thiếu hai điều kiện khách quan và
chủ quan trên của quá độ tến lên CNXH, bỏ qua giai đoan phát triển
TBCN.
9
PHẦN II. QUÁ TRÌNH NHẬN THỨC VỀ CON ĐƯỜNG
LÊN CHỦ NGHĨA XÃ HỘI Ở NƯỚC TA
1. QUÁ TRÌNH NHẬN THỨC CỦA CHÚNG TA VỀ CON ĐƯỜNG NÀY QUA
HAI THỜI KỲ TỪ TRƯỚC TỚI NAY.
Quá trình nhận thức của chúng ta.
1.1. Bước đầu hình thành đường lối cách mạng XHCN ở miền Bắc.
Hội nghị Trung ương lần thứ tám ( 8-1955) mới đặt vấn đề miền Bắc
ra sức thực hiện kế hoạch hai năm khôi phục và phát triển kinh tế-xã hội
để “củng cố miền Bắc và tranh thủ miền Nam ”, đẩy mạnh cuộc đấu
tranh hoà bình thống nhất đất nước. Trong khi đó, văn kiện Mấy vấn đề
về đường lối cách mạng Việt Nam ( 1-1956 ) của Bộ Chính trị khẳng
định từ khi hoà bình được lập lại, miền Bắc đã chuyển sang cách mạng

XHCN. Còn xây dựng đường lối cách mạng XHCN chỉ được thực sự đặt
ra vào cuối năm 1957. Trong báo cáo tại Hội nghị lần thứ 13 Ban Chấp
hành Trung ương ( 12-1957) có nhận định: “ Miền Bắc đã bước vào giai
đoạn quá độ tiến lên CNXH từ gần ba năm nay nhưng Trung ương chưa
đề ra đường lối chung của thời kỳ quá độ. Nhiệm vụ cách mạng XHCN ở
miền Bắc đã do thực tế khách quan đề ra rồi, mà nhận thức và tư tưởng
của cán bộ, đảng viên ta nói chung vẫn còn ở trong giai đoạn cách mạng
cũ, chưa chuyển kịp”
1
. Trong khi đó thì “ những biến cố mới lại xảy ra
trên thế giới và trong nước làm cho tư tưởng cán bộ, đảng viên và quần
chúng diễn biến phức tạp thêm”
2
. Từ đó, Trubg ương đề ra nhiệm vụ “
Xây dựng đường lối chung của thời kỳ quá độ tiến lên CNXH ở miền
Bắc và đáu tranh thống nhất nước nhà ”
3
.
10
Qúa trình cách mạng XHCN ở miền Bắc diễn ra trong sự tác động
qua lại giữa đường lối của Đảng và thực hiện phong trào quânhiều chúng.
Đường lối của Đảng từng bước được bỏ sung, hoàn thiện trong quá trình
phát triển của nhận thức lý luận trên cơ sở thực tiễn tổ chức thực hiện
đường lối. Vấn đề đặt ra là phải làm rỏ những bước đi, những nhiệm vụ
cụ thể trong mỗi bước đi. Điều đó đòi hỏi phải đẩy mạnh công tác lý luận
của Đảng. Hội nghị lần thứ 13 Ban Chấp hành Trung ương(12-1957) cho
rằng “Từ nay ta phải “chuyển” vè công tác tương và công tác lý luận”.
Cùng với việc “Xây dựng đường lối cách mạng trong giai đoạn mới và
tổng kết kinh nghiệm về một số vấn đề thuộc về công tác và lãnh đạo của
Đảng”, Hội nghị đề ra nhiệm vụ “tổ chức cho cán bộ được dần dần học

tập chủ nghĩa Mác-Lênin một cách có hệ thống”. Việc Chủ tịch Hồ Chí
Minh đích thân đọc diễn văn khai mạclớp học lý luận khoá đầu tiên cho
cán bộ cao cấp và trung cấp của Đảng tại Trường Nguyễn ái Quốc(7-9-
1957) đã nói lên điều đó. Trong diễn văn khai mạc, Người nói: “Đảng ta
là một Đảng Mác-Lênin, đã được rèn luyện, thủ thách lâu dài trong đấu
tranh gian khổ, vì thế Đảng ta có rất nhiều ưu điểm... Tuy vậy, Đảng ta
còn có nhiều nhược điểm mà một trong những nhược lớn là trình độ lý
luận còn thấp kém”
1
. Vì trình độ lý luận thấp kém cho nên trước nhiệm
vụ cách mạng ngày càng mới và phức tạp, trong việc lãnh đạo, Đảng ta
không khỏi lúng túng, không tránh khỏi sai lầm, khuyết điểm. Trong giai
đoạn quá độ lên CNXH ở miên Bắc hiện nay, chúng ta “phải nâng cao sự
tu dưỡng về chủ nghĩa Mác-Lênin đẻ dùng lập trường, quan điểm,
phương pháp chủ nghĩa Mác-Lênin mà tổng kết những kinh nghiệm của
Đảng ta, phân tích một cách đúng đắn những đặc điểm của nước ta. Có
như thế, chúng ta mới có thể dần dần hiểu được quy luật phát triển của
11