SKKN Sử dụng phần mềm trình diễn PowerPoint vào thiết kế bài giảng Vật lí

PHÒNG GIÁO DỤC LỆ THUỶ
TRƯỜNG T.H.C.S SEN THUỶ

SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
SỬ DỤNG PHẦN MỀM TRÌNH
DIỄN POWER POINT VÀO THIẾT
KẾ BÀI GIẢNG VẬT LÍ


Người thực hiện: Nguyễn Anh Minh
Đơn vị: Trường THCS Sen Thuỷ
Sen Thuỷ, Tháng 01 năm 2008
 Sử dụng PM trình diễn PowerPoint vào thiết kế bài giảng Vật lí
A. ĐẶT VẤN ĐỀ
I - LÍ DO CHỌN ĐỀ TÀI:
Công nghệ thông tin là một trong các phương tiện quan trọng nhất
của sự phát triển, đang làm biến đổi sâu sắc đời sống kinh tế, văn hoá, xã
hội, giáo dục của thế giới hiện đại, trong đó có Việt Nam. Chúng ta đang
ở thời đại thông tin kĩ thuật số, thời đại Internet.
Chỉ thị số 58-CT/TW của bộ chính trị về đẩy mạnh ứng dụng và
phát triển CNTT trong sự nghiệp công nghiệp hoá - hiện đại hoá đã chỉ
rõ:
“ứng dụng và phát triển CNTT là một nhiệm vụ ưu tiên trong chiến lược
phát triển kinh tế - xã hội, là phương tiện chủ lực để đi tắt đón đầu, rút
ngắn khoảng cách phát triển so với các nước đi trước”.
Quyết định 331/QĐ-TTg của thủ tướng chính phủ phê duyệt
Chương trình phát triển nguồn nhân lực về CNTT đến năm 2010 đã đề
ra:
“Phổ cập các kiến thức và kĩ năng sử dụng máy tính và Internet đến
100% cán bộ công chức và viên chức, 100% sinh viên đại học và cao
đẳng, 100% học sinh trung học chuyên nghiệp, trung học nghề và trung

học phổ thông, 50% học sinh THCS và một bộ phận dân cư có nhu cầu”
 Nguyễn Anh Minh - Trường THCS Sen
Thuỷ
2
 Sử dụng PM trình diễn PowerPoint vào thiết kế bài giảng Vật lí
Chỉ thị số 29/2001/CT-BGD&ĐT của Bộ GD&ĐT về tăng cường
giảng dạy, đào tạo và ứng dụng CNTT trong ngành giáo dục đã chỉ rõ:
“Nâng cao nhận thức về vai trò của CNTT, ứng dụng và phát triển
CNTT trong giáo dục và đào tạo sẽ tạo một bước chuyển cơ bản trong
quá trình đổi mới nội dung, chương trình, phương pháp giảng dạy, học
tập và quản lí giáo dục”.
“Đẩy mạnh ứng dụng CNTT trong giáo dục và đào tạo ở tất cả các cấp
học, bậc học, ngành học theo hướng sử dụng CNTT như là một công cụ
hỗ trợ đắc lực nhất cho đổi mới phương pháp giảng dạy, học tập ở tất cả
các môn học”
II. PHẠM VI NGHIÊN CỨU CỦA ĐỀ TÀI:
Đề tài này được thực hiện trong thời gian từ năm học 2007- 2008
trong phạm vi Trường THCS Sen Thuỷ, huyện Lệ Thuỷ.
B. CƠ SỞ LÝ LUẬN, CƠ SỞ THỰC TIỄN
I. CƠ SỞ LÝ LUẬN:
Hoạt động dạy học là hoạt động tổ chức, điều khiển hoạt động
nhận thức của học sinh, mà một trong những nhiệm vụ tổ chức điều
khiển hoạt động nhận thức đó của giáo viên là việc tổ chức điều khiển
quá trình tri giác cảm tính những sự vật hiện tượng được nghiên cứu của
học sinh. Tuy nhiên những sự vật hiện tượng đó không phải bao giờ cũng
được hiện ra một cách trực tiếp vì vậy phải tái hiện chúng một cách gián
 Nguyễn Anh Minh - Trường THCS Sen
Thuỷ
3
 Sử dụng PM trình diễn PowerPoint vào thiết kế bài giảng Vật lí

tiếp thông qua hình vẽ, tranh ảnh, sơ đồ, mô hình, thí nghiệm ảo. Nhờ đó
mà có thể tạo nên trong ý thức của học sinh những hình ảnh trực quan
cảm tính của sự vật hiện tượng, làm phong phú quá trình tư duy học tập
của học sinh, giúp học sinh dễ dàng tiếp cận tri thức mới. Để dễ dàng
thực hiện được việc tái hiện gián tiếp các sự vật hiện tượng cho học sinh
nghiên cứu cần phải có các trang thiết bị dạy học hiện đại (như máy
chiếu Projector), phải ứng dụng CNTT, các phần mềm dạy học, đặc biệt
là phần mềm trình diễn PowerPoint.
Tiết học có ứng dụng CNTT, sử dụng các thiết bị dạy học hiện đại
mà cụ thể là máy chiếu Projector giúp cho học sinh học tập hứng thú
hơn, tiết học sinh động hơn, đạt được hiệu quả cao hơn, đặc biệt là khi
các em được quan sát văn bản với nhiều màu sắc, nổi rõ những kiến thức
trọng tâm, hình ảnh phong phú, các dạng đồ thị và những đoạn âm thanh,
video minh hoạ, các phần mềm dạy học chuyên dụng cho từng bộ môn
mở ra cho HS một khả năng tư duy sáng tạo mạnh mẽ.
II. CƠ SỞ THỰC TIỄN:
Hiện nay, việc ứng dụng CNTT vào dạy học đã phát triển rộng rãi
ở các cấp học. Điều này đã góp phần đáng kể trong việc thực hiện các
chủ trương của Đảng, nhà nước nói chung, của ngành GD-ĐT nói riêng.
Theo yêu cầu của việc đổi mới mục tiêu, nội dung chương trình
của bộ môn vật lí trong trường THCS nhằm đáp ứng với yêu cầu của xã
 Nguyễn Anh Minh - Trường THCS Sen
Thuỷ
4
 Sử dụng PM trình diễn PowerPoint vào thiết kế bài giảng Vật lí
hội trong thời kì đổi mới đòi hỏi phải nâng cao hơn nữa chất lượng giáo
dục nói chung cũng như chất lượng bộ môn khoa học vật lí nói riêng.
Những năm trở lại đây, việc đổi mới phương pháp dạy học đã diễn
ra một cách mạnh mẽ, đặc biệt là từ khi thực hiện nội dung chương trình,
sách giáo khoa mới. Trang thiết bị dạy học, đồ dùng thí nghiệm được

trang cấp một cách khá đầy đủ. CNTT đã được ứng dụng rộng rãi trong
mọi lĩnh vực của đời sống xã hội, đa số các trường học đã được trang cấp
phòng máy vi tính và có nối mạng Internet. Việc mua sắm trang thiết bị
dạy học hiện đại đang từng bước thực hiện. Đội ngũ GV đã đạt trình độ
cơ bản về lĩnh vực tin học, bộ môn tin học đã được đưa vào giảng dạy
trong các nhà trường THCS. Tuy nhiên, việc ứng dụng CNTT trong dạy
học nói chung và ứng dụng CNTT trong dạy học bộ môn Vật lí ở trường
THCS nói riêng vẫn còn hạn chế, chưa được ứng dụng rộng rãi. Đội ngũ
GV còn ngại sử dụng do chưa được tập huấn kĩ càng, việc tiếp cận với
Internet còn nhiều hạn chế cộng với tâm lí ngại sử dụng thí nghiệm trong
các tiết lên lớp đã làm cho sự hứng thú của học sinh đối với bộ môn vật lí
không còn dẫn đến chất lượng dạy học bộ môn vật lí còn thấp.
C. QUÁ TRÌNH THỰC HIỆN
I. THỰC TRẠNG TÌNH HÌNH:
Trường THCS Sen Thuỷ là một trường nằm trên địa bàn của xã
Sen Thuỷ có trục đường quốc lộ 1A đi qua, có biên giới phía nam giáp
 Nguyễn Anh Minh - Trường THCS Sen
Thuỷ
5
 Sử dụng PM trình diễn PowerPoint vào thiết kế bài giảng Vật lí
với tỉnh Quảng Trị, là một xã thuộc địa bàn kinh tế xã hội đặc biệt khó
khăn nhưng có truyền thống hiếu học.
Từ năm học 2003-2004 trường THCS Sen Thuỷ đã được dự án
ADB trang cấp 1 phòng máy vi tính gồm 9 máy phục vụ cho việc đưa tin
học vào nhà trường, là một trong bảy trường THCS đưa tin học vào
giảng dạy sớm nhất trong huyện. Cơ sở vật chất của trường khá đầy đủ
hai năm trở lại đây số lượng máy vi tính liên tục được đầu tư mua sắm.
Mặc dù địa bàn xa trung tâm nhưng nhà trường đã quan tâm đầu tư trong
việc nối mạng Internet. Đội ngũ GV không ngừng được chuẩn hoá về
trình độ tin học. Có 1 phòng thực hành vật lí tạo điều kiện thuận lợi cho

giáo viên thực hiện đổi mới phương pháp dạy học vật lí một cách có hiệu
quả. Tuy nhiên do điều kiện kinh phí còn hạn hẹp nên việc mua sắm
trang thiết bị dạy học hiện đại (máy chiếu Projector) chưa thực hiện
được. Việc tập huấn, hướng dẫn ứng dụng CNTT vào dạy học, sử dụng
các phần mềm dạy học chưa được thực hiện, nên GV lúng túng trong
thực hiện.
Sự quan tâm của phụ huynh đến việc học tập của con em còn nhiều
hạn chế. Sự tiếp cận với các đồ dùng hiện đại trong sinh hoạt hàng ngày
của học sinh còn ít nên kiến thức thực tiễn về khoa học của học sinh còn
nhiều hạn chế, mức độ hứng thú của học sinh đối với bộ môn Vật lí còn
ít.
Từ thực tiễn tình hình trên đã ảnh hưởng đến chất lượng giáo dục
nói chung và bộ môn vật lí nói riêng. Trước tình hình đó cần phải nâng
cao trình độ Tin học cho đội ngũ GV nói chung đồng thời tập huấn,
 Nguyễn Anh Minh - Trường THCS Sen
Thuỷ
6
 Sử dụng PM trình diễn PowerPoint vào thiết kế bài giảng Vật lí
hướng dẫn ứng dụng phần mềm trình diễn Power Point vào dạy học nói
chung, bộ môn Vật lí nói riêng và cách khai thác, sử dụng các phần mềm
dạy học Vật lí ở trường THCS nhằm nâng cao chất lượng dạy học bộ
môn vật lí trong trường THCS.
II – NỘI DUNG:
PowerPoint là một phương tiện trình diễn sinh động bài giảng thông
qua màu sắc của văn bản, sự phong phú của hình ảnh, các dạng đồ thị và
những đoạn âm thanh, video minh hoạ
Bài giảng sử dụng PowerPoint trình diễn là công cụ hữu hiệu để đặt
vấn đề cho bài giảng, phân tích những hiện tượng Vật lí khó diễn tả bằng
lời, đưa ra những câu hỏi tình huống cho bài giảng, những câu hỏi có
kèm hình ảnh hay đồ thị giúp học sinh dễ nắm bắt vấn đề, đưa thêm

những thông tin mà giáo viên cần truyền đạt để củng cố kiến thức cho
học sinh, tổ chức các hình thức học tập mới
Để sử dụng phần mềm trình diễn Power Point vào thiết kế bài
giảng Vật lí tôi đã thực hiện những nội dung sau:
1) Sử dụng hình ảnh động để trình chiếu trên PowerPoint. Khác với
một tranh tĩnh, tranh động giúp mô tả quá trình Vật lí một cách rõ ràng,
dễ quan sát, dễ hiểu.
V í d ụ:
 Nguyễn Anh Minh - Trường THCS Sen
Thuỷ
7
 Sử dụng PM trình diễn PowerPoint vào thiết kế bài giảng Vật lí
2) Sử dụng PowerPoint để mô phỏng quá trình Vật lí mà tranh ảnh
thường không thể diễn tả được bản chất của hiện tượng. Ví dụ mô tả
đường truyền của tia sáng và sự tạo ảnh ở võng mạc trong mắt khi đeo
kính và khi không đeo kính, diễn tả chuyển động của các electron xung
quanh hạt nhân nguyên tử V í d ụ:
 Nguyễn Anh Minh - Trường THCS Sen
Thuỷ
8
Hình ảnh động mô tả hoạt động đông cơ 4 kỳ Trộn màu - Vật lí 9
+
-
Nguồn
điện
+
-
Cuộn dây
Lá thép đàn
Hồi

Miếng sắt
Tiếp điểm
Chuông
Chốt
kẹp
 Sử dụng PM trình diễn PowerPoint vào thiết kế bài giảng Vật lí
3) Sử dụng PowerPoint để mô phỏng hoạt động của các thiết bị máy
móc như rơ le điện từ, các kỳ hoạt động của động cơ nhiệt, hoạt động của
loa điện, của băng kép trong bàn là điện Phạm vi ứng dụng hình thức
này khá phong phú và hiệu quả phụ thuộc nhiều vào kịch bản của giáo
viên cho đoạn bài giảng.
V í d ụ:
Cấu tạo của chuông điện
 Nguyễn Anh Minh - Trường THCS Sen
Thuỷ
9
 Sử dụng PM trình diễn PowerPoint vào thiết kế bài giảng Vật lí
4) Một trong những ưu điểm của PowerPoint là có thể đưa vào những
đoạn video, ảnh flash dùng mô tả hiện tượng Vật lí mà không thể hoặc
khó thực hiện thí nghiệm trên lớp như hiện tượng nhật thực, nguyệt thực,
hiện tượng sét, hoạt động về sự điều tiết của mắt, có thể thiết kế để quan
sát được sự thay đổi đồng thời vị trí của vật khi tiến dần tới mắt người
quan sát với sự thay đổi độ tụ của thuỷ tinh thể để ảnh của vật vẫn hiện
trên võng mạc.
V í d ụ:
 Nguyễn Anh Minh - Trường THCS Sen
Thuỷ
10
 Sử dụng PM trình diễn PowerPoint vào thiết kế bài giảng Vật lí
5) Trong các tiết thực hành Vật lí, ta có thể sử dụng những trang trình

diễn để mô tả các bước thực hành cho học sinh, những lưu ý khi tiến
hành thí nghiệm, cách xử lý số liệu đo và đặt câu hỏi cho học sinh về nội
dung bài thí nghiệm
V í d ụ:
 Nguyễn Anh Minh - Trường THCS Sen
Thuỷ
11
Hình Video mô tả sự điều tiết của mắt
Ảnh Flash mô tả ảnh tạo bởi TK hội tụ
 Sử dụng PM trình diễn PowerPoint vào thiết kế bài giảng Vật lí
6) Sử dụng kết hợp của kênh chữ, hình ảnh và âm thanh trên trang
trình diễn để đặt câu hỏi nêu vấn đề cho bài giảng, hay những câu hỏi
tình huống để hình thành kiến thức sẽ tập trung được sự chú ý của học
sinh hơn.
 Nguyễn Anh Minh - Trường THCS Sen
Thuỷ
12
 Sử dụng PM trình diễn PowerPoint vào thiết kế bài giảng Vật lí
V í d ụ:
7) Thiết kế trò chơi ô chữ và điều khiển sự hiển thị của các ô chữ này
để áp dụng cho tiết ôn tập, hệ thống hoá kiến thức. Có thể áp dụng hình
thức này vào tổ chức các hoạt động dạy học khác.
V í d ụ:
 Nguyễn Anh Minh - Trường THCS Sen
Thuỷ
13
 Sử dụng PM trình diễn PowerPoint vào thiết kế bài giảng Vật lí
8) Thiết kế một số thí nghiệm ảo để HS có thể quan sát lại hiện tượng
diễn ra của thí nghiệm một cách rõ ràng, nhanh chóng sau khi đã quan sát
thí nghiệm thật

Ví dụ: Thí nghiệm về sự dẫn nhiệt.

Ví dụ: Thí nghiệm về sự dẫn nhiệt của các chất
 Nguyễn Anh Minh - Trường THCS Sen
Thuỷ
14
 Sử dụng PM trình diễn PowerPoint vào thiết kế bài giảng Vật lí
9) Sử dụng phần mềm trình diễn PowerPoint như một bảng phụ để thể
hiện các câu hỏi, các kết luận điền khuyết, nội dung ghi nhớ của bài
học
D. BÀI HỌC KINH NGHIỆM:
Sử dụng bài giảng thiết kế trên PowerPoint nâng cao được hiệu quả
giờ dạy. Sự hỗ trợ của hình ảnh và âm thanh và nghệ thuật giảng dạy của
người thầy làm cho bài giảng sinh động hơn. Tuy nhiên, khi thiết kế bài
giảng điện tử cũng cần lưu ý một số điểm sau đây:
* Không nên quan niệm trong tiết dạy sử dụng giáo án điện tử là
không cần sử dụng bảng, phấn. Những phần trình chiếu chỉ là phương
tiện hỗ trợ giáo viên điều khiển tiến trình dạy học trên lớp có hiệu quả
hơn, phần ghi bảng của thầy luôn giúp học sinh hệ thống được kiến thức
bài giảng.
* Cần bố cục mỗi trang trình diễn hợp lý về cỡ chữ, màu chữ, màu
nền. Thông thường với phòng học sáng thì nên dùng nền sáng và chữ
màu tối.
* Không nên lạm dụng các hiệu ứng hiển thị, điều này gây mất tập
trung của học sinh vào nội dung bài giảng.
 Nguyễn Anh Minh - Trường THCS Sen
Thuỷ
15
 Sử dụng PM trình diễn PowerPoint vào thiết kế bài giảng Vật lí
* Diễn giảng không nên nhanh quá, khi đưa ra các tình huống trên

máy chiếu cần có đủ thời gian để học sinh suy nghĩ.
* Không nên thay thế trình diễn thí nghiệm ảo thay thế thí nghiệm học
sinh phải tiến hành trên lớp để hình thành kiến thức. Vật lí học là bộ môn
khoa học thực nghiệm, hình thành phương pháp thực nghiệm, rèn luyện
những kỹ năng thực hành cho học sinh là một trong những mục tiêu của
môn học.
E. KẾT LUẬN
Từ tình hình thực tiễn cơ sở vật chất trang thiết bị dạy học cũng
như xu thế phát triển của việc ứng dụng CNTT vào phục vụ công tác đổi
mới phương pháp dạy học ở trường THCS chúng tôi đã có một số kinh
nghiệm trong việc sử dụng phần mềm trình diễn PowerPoint vào thiết kế
bài giảng bộ môn Vật lí trong trường THCS đem áp dụng vào quá trình
giảng dạy và đã thu được một số kết quả nhất định. Tuy nhiên đây mới
chỉ là một số kinh nghiệm nhỏ được rút ra từ thực tiễn dạy học, để đáp
ứng với yêu cầu về việc ứng dụng CNTT vào dạy học nhằm đổi mới
 Nguyễn Anh Minh - Trường THCS Sen
Thuỷ
16
 Sử dụng PM trình diễn PowerPoint vào thiết kế bài giảng Vật lí
phương pháp dạy học và nâng cao chất lượng dạy học hiện nay, đòi hỏi
mỗi một giáo viên cần phải học tập nghiên cứu nhiều hơn nữa về lĩnh
vực CNTT, mạng Internet - một lĩnh vực kiến thức khoa học vô cùng
rộng lớn để có được một phương pháp dạy học thực sự đổi mới, đáp ứng
với yêu cầu của sự nghiệp giáo dục trong thời đại mới.
Trong quá trình nghiên cứu và thực hiện đề tài chắc chắn sẽ có
những tồn tại, khiếm khuyết không thể tránh khỏi. Tôi xin được sự góp ý
của các đồng nghiệp để bản sáng kiến kinh nghiệm càng được hoàn thiện
hơn góp phần vào việc đẩy mạnh ứng dụng CNTT vào dạy học nhằm
nâng cao chất lượng dạy học nói chung và chất lượng dạy học bộ môn
vật lí nói riêng, đáp ứng yêu cầu chất lượng dạy học trong thời kì mới.

Tôi xin chân thành cảm ơn ban giám hiệu nhà trường cùng các bạn
đồng nghiệp đã quan tâm góp ý, giúp đỡ, tạo điều kiện cho tôi trong quá
trình nghiên cứu và thực hiện đề tài này !
Lệ Thuỷ, ngày 09 tháng 01 năm 2008
Người thực hiện
Xác nhận của
Hội đồng khoa học trường
Nguyễn Anh Minh
 Nguyễn Anh Minh - Trường THCS Sen
Thuỷ
17
 Sử dụng PM trình diễn PowerPoint vào thiết kế bài giảng Vật lí
MỤC LỤC
Trang
A. Đặt vấn
đề 1
I. Lí do chọn đề
tài 1
II. Phạm vi nghiên cứu của đề
tài 1
B. Cơ sở lí luận, cơ sở thực
tiễn 2
I. Cơ sở lí
luận 2
II. Cơ sở thực
tiễn 2
C. Quá trình thực
hiện 3
I. Thực trạng tình
hình 3

II. Nội
dung 4
 Nguyễn Anh Minh - Trường THCS Sen
Thuỷ
18
 Sử dụng PM trình diễn PowerPoint vào thiết kế bài giảng Vật lí
1. Sử dụng hình ảnh để trình chiếu trên
PowerPoint 4
2. Sử dụng PowerPoint để mô phỏng quá trình Vật
lí 5
3. Sử dụng PowerPoint để mô phỏng HĐ của các TB máy
móc 6
4. Đưa vào những đoạn Video, ảnh
flash 6
5. Sử dụng trang trình diễn để mô tả các bước thực
hành 7
6. Sử dụng kết hợp kênh chữ, kênh
hình 7
7. Thiết kế trò chơi ô
chữ 8
8. Thiết kế một số thí nghiệm
ảo 8
9. Sử dụng phần mềm trình diễn PowerPoint như một bảng
phụ 9
D. Bài học kinh
nghiệm 10
E. Kết
luận 11
 Nguyễn Anh Minh - Trường THCS Sen
Thuỷ

19