khái niệm và chức nằng của thị trường sơ cấp

Trước hết chúng ta tìm hiểu về khái niệm và chức nằng của thị
trường sơ cấp
Khái niệm
Thị trường sơ cấp là thị trường mua bán lần đầu các chứng khoán mới
phát hành.
Thị trường sơ cấp hay còn gọi là thị trường cấp 1 hay thị trường phát
hành.
Chức năng
Đối với nền kinh tế
Thị trường sơ cấp đóng vai trò huy động vốn cho nền kinh tế bằng việc
tạo ra nhiều cơ hội đầu tư cho những người có tiền nhàn rỗi.Không những thế,thị
trường sơ cấp còn là một kênh phân bổ vốn vô cùng hiệu quả.Dựa trên cơ chế thị
trường,các nguồn vốn sẽ được phân bổ cho những dự án đầu tư có hiệu quả
nhất,tạo ra nhiều giá trị kinh tế nhất.
Đối với Việt Nam,thị trường sơ cấp trước hết sẽ giải bài toán về huy động
và phân bổ vốn có hiệu quả cho nền kinh tế.Theo đánh giá của các chuyên gia
thuộc ngân hàng thế giới,hiện nay số tiền nhàn rỗi trong dân dưới dạng vàng bạc
và các loại ngoại tệ mạnh lên đến trên dưới 20 tỷ đôla Mỹ.Nếu chúng ta có thể
xây dựng được một thị trường chứng khoán sơ cấp có hiệu quả trong việc huy
động vốn trong nước,nền kinh tế của Việt Nam sẽ có được sự độc lập cao hơn về
vốn và sẽ ít chịu ảnh hưởng bởi các cuộc khủng hoảng kinh tế tài chính quốc tế
trong tương lai.
Đối với chính phủ
Do thu hút được nguồn vốn khổng lồ của toàn nền kinh tế và nguồn vốn
của nước ngoài qua việc phát hành trái phiếu,thị trường sơ cấp giúp chính phủ
giải quyết được các vấn đề thiếu hụt ngân sách,có thêm vốn để thực hiện các dự
án xây dưng cơ sở hạ tầng mà không phát hành thêm tiền gây sức ép về lạm
phát.Chính vì lẽ đó,ngày nay ở hầu hết các quốc gia,việc chính phủ phát hành
trái phiếu qua thị trường sơ cấp để vay tiền của dân là hoạt động diễn ra không
thường xuyên, theo một kế hoạch xác định nằm trong kế hoạch tổng thể của
chiến lược huy động vốn của quốc gia.

Tuy nhiên,việc phát hành trái phiếu của chính phủ không dừng lại ở mức
bù đắp thâm hụt ngân sách.Việc phát hành trái phiếu chính phủ còn là một biện
1
pháp bình ổn kinh tế.Do lãi suất của trái phiếu chính phủ có ảnh hưởng vô cùng
lớn đối với lãi suất thị trường,nên việc phát hành trái phiếu sẽ ảnh hưởng đến
khả năng tiết kiêm,đầu tư và tổng cung tiền tệ của nền kinh tế.
Đối với các doanh nghiệp
Thị trường sơ cấp mang lại sự chủ động và linh hoạt rõ ràng trong hoạt
động của doanh nghiệp.Khi chưa có thị trường sơ cấp,các doanh nghiệp lệ thuộc
rất nhiều vào hệ thống ngân hàng để có nguồn vốn hoạt động.Thị trường sơ cấp
ra đời đã tạo điều kiện cho các doanh nghiệp tiếp cận với một kênh huy động
vốn linh hoạt và có hiệu quả hơn.Khi một doanh nghiệp có nhu cầu về vốn để
mở rộng sản xuất kinh doanh thì doanh nghiệp đó có thể phát hành cổ phiếu
hoặc trái phiếu trên thị trường sơ cấp để huy động vốn.Đây là nhưng nguồn vốn
dài hạn và ổn định do vậy khi huy động vốn trên thị trường chưng khoán sơ cấp
các doanh nghiệp không phải lo lắng về thời gian hoàn trả như đi vay vốn ngân
hàng vì đó là những khoản huy động dài hạn(thường là từ 5 năm trở lên).Ngược
lại,khi các doanh nghiệp ở trong tình trạng dư thừa vốn nhưng chưa có cơ hội
sản xuất kinh doanh,các doanh nghiệp có thể mua chứng khoán như là một tài
sản kinh doanh và các chứng khoán dó sẽ được chuyển đổi thành tiền mặt khi
cần thiết thông qua thị trương thứ cấp.
Sự ra đời của thị trường chứng khoán sơ cấp nói riêng và thị trường chứng
khoán nói chung với các định chế về tổ chức pháp luật đi kèm còn giúp các
doanh nghiệp làm quen với các phương thức quản lý hiện đại và hoạt động có
hiệu quả hơn.
Tiếp đến là tìm hiểu về các chủ thể phát hành chứng khoán
Chủ thể phát hành chứng khoán là tổ chức huy động vốn bằng cách bán
chứng khoán cho người đầu tư.Chủ thể phát hành bao gồm:Chính phủ,các doanh
nghiệp va các quỹ đầu tư.
Chính phủ

Chính phủ từ TW đến địa phương là một trong những chủ thể phát hành
nhiều nhất của thị trường bởi không phải lúc nào chính phủ cũng có thể bù đắp
được sự thiếu hụt vốn xảy ra khá thường xuyên trong chi tiêu của mình bằng
cách yêu cầu ngân hàng TW in thêm tiền mặt hay tăng nguồn thu từ thuế.
2
Các doanh nghiệp
Việc thiếu vốn trong sản xuất kinh doanh là điều thương thấy trong hoạt
động sản xuất kinh doanh của một doanh nghiệp.Không phải lúc nào doanh
nghiệp cũng có thể dễ dàng giải quyết vấn đề thiếu vốn bằng cách vay ngân
hàng.Khi đã có thị trường chứng khoán,một cách khá đơn giản và mau lẹ là vay
vốn trên thị trường sơ cấp.Phát hành cổ phiếu để mời cộng tác làm ăn,hay để vay
vốn là những cách phổ biến nhất.Khi muốn mở rộng sản xuất đầu tư trang thiết
bị,máy móc,cơ sở vật chất thì doanh nghiệp cần những khoản vốn lớn và phải
mất nhiều năm để thu hồi vốn.Trong những trường hợp như vậy ngân hàng
thường ít mặn mà trong việc cho vay.Do vậy vay dài hạn trên thị trường là cách
tốt nhất.
Tại Việt Nam,theo luật doanh nghiệp ban hành năm 1999 và luật doanh
nghiệp nhà nước,có 5 loại hình doanh nghiệp chính:
Công ty trách nhiệm hữu hạn
Công ty cổ phần
Doanh nghiệp tư nhân
Doanh nghiệp nhà nước
Hợp tác xã
Chỉ có các công ty cổ phần được thành lập mới hoặc do cổ phần hóa các
doanh nghiệp nhà nước là được phép phát hành cả cổ phiếu lẫn trái phiếu.Doanh
nghiệp nhà nước và các công ty trách nhiệm hữu hạn được phép huy động vốn
bằng việc phát hành trái phiếu.
Quỹ đầu tư
Quỹ đầu tư cũng là một chủ thể đóng vai trò rất lớn trên thị trường chứng
khoán sơ cấp.Để giúp các nhà đầu tư nhỏ,cá thể phân tán rủi ro và giảm chi phí

đầu tư,các công ty quản lý quỹ liên tục thành lập các quỹ đầu tư mới và phát
hành các chứng chỉ quỹ ra công chúng.
Để hiểu rõ hơn chúng ta sẽ tìm hiểu về các phương thức phát hành
chứng khoán
Phát hành riêng lẻ
3
Là việc phát hành trong đó chứng khoán được bán trong phạm vi một số
người nhất định(thông thường là các nhà đầu tư có tổ chức),với những điều kiện
hạn chế và không tiến hành một cách rộng rãi ra công chúng.
Việc phát hành chứng khoán riêng lẻ thông thường được sự điều chỉnh
của luật công ty.Chứng khoán phát hành dưới hình thức này không phải là đối
tượng được niên yết và giao dịch trên thị trường chứng khoán sơ cấp.Công ty
thường lựa chọn phát hành riêng lẻ vì một số nguyên nhân sau:
Công ty không đủ tiwu chuẩn để phát hành ra công chúng
Số lượng vốn cần huy động thấp
Công ty phát hành cổ phiếu nhằm mục đích duy trì các mối quan hệ kinh
doanh
Phát hành chjo cán bộ công nhân viên chức của công ty
Phát hành ra công chúng
Là việc bán chứng khoán rộng rãi ra cho một số lượng lớn công chúng
đầu tư,trong đó một tỷ lệ nhất dịnh chứng khoán phải được phân phối cho các
nhà đầu tư nhỏ.
Việc phát hành ra công chúng phải chịu sự chi phối của pháp luật về
chứng khoán và phải được cơ quan quản lý nhà nước về chứng khoán cấp phép
hoặc chấp thuận.Sau khi phát hành trên thị trường sơ cấp chứng khoán sẽ được
giao dich tại sơ giao dịch chứng khoán nếu đáp ứng được các quy định của sở
giao dịch chứng khoán.Những công ty phát hành chứng khoán ra công chúng
phải thực hiện một chế độ báo cáo,công bố thông tin công khai và chịu sự giám
sát riêng theo quy định của pháp luật.
Cuối cùng là phát hành chứng khoán lần đầu ra công chúng

Điều kiện phát hành chứng khoán lần đầu ra công chúng
Việc phát hành chứng khoán lần đầu ra công chúng phải tuân theo một số
tiêu chuẩn sau:
Các tiêu chuẩn định lượng
Công ty phải có quy mô nhất định
Công ty phải họat động có hiệu quả trong một số năm liên tục trước khi
xin phép phát hành ra công chúng
Tổng giá trị của đợt phát hành phải đạt quy mô nhất định
4
Một tỷ lệ nhất định của đợt phát hành phải được bán cho một số lượng
quy định công chúng đầu tư
Các thành viên sáng lập của công ty phải cam kết nắm một tỷ lệ nhất định
vốn cổ phần của công ty trong một khoảng thời gian nhất định.
Các tiêu chuẩn định tính
Các nhà quản lý công ty bao gồm thành viên ban giám đốc điều hành và
hội đồng quản trị có trình độ và kinh nghiệm quản lý công ty
Cơ cấu tổ chức của công ty phải hợp lý và phải vì lợi ích của nhà đầu tư.
Các báo cáo tài chính,bản cáo bạch và các tài liệu cung cấp thông tin của
công ty phải có độ tin cậy cao nhất.
Công ty phải có phương án khả thi về việc sử dụng vốn thu được từ đợt
phát hành.
Công ty phải được một hoặc một số tổ chức bảo lãnh phát hành đứng ra
cam kết bảo lãnh cho đợt phát hành.
Tại Việt Nam,tiêu chuẩn mà các tổ chức phát hành chứng khoán lần đầu
ra công chúng phải đáp ứng được quy định chi tiết tại nghị định số 48/1998/NĐ-
CP cuả chính phủ ban hành ngày 11/7/1998 và thông tư số 01/1998/TT-UBCK
của ủy ban chứng khoán nhà nước ban hành ngày 13/10/1998.Dưới đây là các
tiêu chuẩn cơ bản để một công ty phát hành cổ phiếu ra công chúng được quy
định trong nghị định 48/1998/NĐ-CP:
Mức vốn điều lệ tối thiểu là 10tỷ đồng Việt Nam

Hoạt động có lãi trong 2 năm liên tục gần nhất
Thành viên hội đồng quản trị là giám đốc(Tổng giám đốc) có kinh nghiệm
quản lý kinh doanh.
Có phương án khả thi về việc sử dụng vốn từ đợt phát hành cổ phiếu.
Tối thiểu 20% vốn cổ phần của tổ chức phát hành phải được bán cho trên
100 nhà đầu tư ngoài tổ chức phát hành,trường hợp vốn cổ phần của tổ chức
phát hành từ 100tỷ đồng trở lên thì tỷ lệ tối thiểu này là 15% vốn cổ phần của tổ
chức phát hành.
Cổ đông sáng lập phải nắm giữ ít nhất 20% vốn cổ phần của tổ chức phát
hành và phải nắm giữ mức này tối thiểu 3 năm kể từ ngày kết thúc việc phát
hành.
5