TIỀM NĂNG VÀ THỰC TRẠNG PHÁT TRIỂN DU LỊCH VĂN HOÁ ỞHÀ NỘI

1
LỜI MỞ ĐẦU

Văn hố là một sản phẩm do con người tạo nên, nó khơng do một cá nhân
mà do cả một cộng đồng, tập thể người. Tương ứng với mỗi một thời kỳ phát
triển của lồi người là một nền văn hố tập trung riêng. Đồng thời văn hố tự
đánh giá phần nào sự phát triển của văn minh nhân loại và ngày nay văn hố còn
là một yếu tố cấu thành thúc đẩy động cơ đi du lịch. Mỗi một quốc gia và một
dân tộc có những nét đặc trưng văn hố riêng do vậy để hiểu biết, giao lưu tìm
hiểu và thưởng thức buộc con người phải có hoạt động đi du lịch và thơng qua
du lịch cảm thấy gần gũi thân thiết với nhau hơn.
Ở Việt Nam bắt đầu từ nền văn hố đất nước trải dài theo thời gian thơng
qua năm tháng đã tích lũy được một kho tàng văn hố lớn và nó ngày càng có
sức thu hút sự quan tâm chú ý của mọi người ở các quốc gia khác nhau. Hơn bất
cứ một ngành nào du lịch ngày càng có mối quan hệ mật thiết với văn hố. Văn
hố khơng chỉ là động lực của sự phát triển mà còn được gọi là điểm tựa, là nền
tảng cho sự phát triển bền vững. Văn hố du lịch đang trở thành xu thế chủ đạo
trong chiến lược phát triển của ngành du lịch thế giới. Trong Nghị quyết đại hội
Đảng lần thứ VIII đã nêu rõ "Phát triển du lịch tương xứng với tiềm năng du lịch
to lớn của đất nước theo hướng du lịch văn hố sinh thái, mơi trường xây dựng
các chương trình và các điểm hấp dẫn du lịch về văn hố, di tích lịch sử và danh
lam thắng cảnh.
Hà Nội được coi là cái nơi văn hố của cả nước, nơi tập trung nhiều giá trị
văn hố gồm cả văn hố vật chất và văn hố tinh thần, có sức thu hút lơi cuốn
ngày càng nhiều khách du lịch.
Để phát triển du lịch khơng một quốc gia nào trên thế giới lại khơng coi
trọng sự phát triển của du lịch văn hố bởi vì du lịch văn hố là một loại hình du
lịch có nhiều ưu điểm khơng phụ thuộc vào thời tiết có thể phát triển quanh
năm. Nguồn thu từ du lịch văn hóa là nguồn thu ổn định với mức tăng trưởng
ngày càng lớn nó giúp con người hiểu biết sâu sắc về thế giới xung quanh. Điều

đó rất phù hợp với thời đại ngày nay quan trọng hơn việc khai thác tiềm năng
THƯ VIỆN ĐIỆN TỬ TRỰC TUYẾN

2
văn hố truyền thống trong kinh doanh du lịch cũng là một cách tốt nhất được
tiến hành đồng thời đã được bảo tồn tơn tạo chúng. Phát triển một cách hiệu quả
các tiềm năng, khuyến khích sự phát triển của du lịch văn hố trong giai đoạn
mới.
Em xin chân thành cảm ơn sự hướng dẫn, giúp đỡ của các thầy cơ đặc biệt
là thầy giáo đã giúp em hồn thành đề tài này.
THƯ VIỆN ĐIỆN TỬ TRỰC TUYẾN

3
CHƯƠNG I
SỰ CẦN THIẾT ĐỂ PHÁT TRIỂN DU LỊCH VĂN HĨA TRONG THỜI
KỲ ĐẨY MẠNH CƠNG NGHIỆP HĨA HIỆN ĐẠI HĨA

I. VAI TRỊ VÀ VỊ TRÍ CỦA DU LỊCH VĂN HỐ TRONG SỰ
PHÁT TRIỂN CỦA DU LỊCH
1. Những nét khái qt về Du lịch văn hố
Có lẽ hiếm có một quốc gia nào trên thế giới muốn phát triển ngành Du
lịch của mình mà lại khơng coi trọng du lịch văn hố? Nhưng khơng phải bất cứ
quốc gia nào cũng có điều kiện phát triển du lịch văn hố.
Du lịch văn hố chỉ phát triển ở những nước có nền văn minh cổ đại nổi
tiếng, có nghệ thuật dân tộc đặc sắc, có những cảnh đẹp làm đắm say lòng
người. Nếu Ai Cập khơng có kim tự tháp đồ sộ, Hy Lạp khơng có những đề tài
nguy nga... thì mỗi năm khơng thể có hàng chục triệu khách đến du lịch ở nước
này.
Có thể hiểu Du lịch văn hố là một loại du lịch mà mục đích chính là nâng
cao hiểu biết cho cá nhân đáp ứng sự ham hiểu biết. Qua các chuyến đi đến

những vùng đất mới, tìm hiểu và nghiên cứu lịch sử, kiến trúc, kinh tế, chế độ xã
hội, cuộc sống và phong tục tập qn của địa phương đất nước đến du lịch hoặc
là kết hợp với những mục đích khác nữa.
Du lịch văn hố vừa là phương tiện, vừa là mục đích của kinh doanh du
lịch. Du lịch văn hố nhằm chuyển hố các giá trị văn hố. Các giá trị vật chất
cũng như tinh thần cho hoạt động du lịch. Du lịch văn hố là phương thức hấp
dẫn vì nó giải quyết những nhu cầu về cảm thụ cảnh quan của quốc gia và du
lịch văn hố thường để dành cho những du khách có trình độ cao trong xã hội.
Du lịch văn hố được xem là tổng thể của Du lịch - xem đó là một hiện
tượng văn hố nhằm thu hút khách ở các điểm du lịch phải mang tính văn hố.
Tuỳ theo các tiêu thức khác nhau mà người ta có thể chia du lịch văn hố ra
nhiều loại.
THƯ VIỆN ĐIỆN TỬ TRỰC TUYẾN

4
+ Du lch tỡm hiu bn sc vn hoỏ: Khỏch i tỡm hiu cỏc nn vn hoỏ l
ch yu. Mc ớch chuyn i mang tớnh cht kho cu nghiờn cu. i tng
khỏch ch yu l cỏc nh nghiờn cu, hc sinh, sinh viờn.
+ Du lch tham quan vn hoỏ: õy l loi hỡnh du lch ph bin nht du
khỏch thng kt hp gia tham quan. Vi nghiờn cu tỡm hiu vn hoỏ trong
mt chuyn i. i tng tham gia vo loi hỡnh du lch ny rt phong phỳ, bờn
cnh nhng khỏch va kt hp i tham quan va nghiờn cu cũn cú nhng
khỏch ch chiờm ngng bit, tho món s tỡm hoc cú th theo tro
lu... Do vy trong mt chuyn du lch du khỏch thng i n nhiu im du
lch, trong ú va cú nhng im du lch vn hoỏ, va cú nhng im du lch
nỳi, du lch bin, du lch dó ngoi, sn bn... i tng khỏch l nhng ngi a
phiờu lu mo him, thớch tỡm cm giỏc mi v ch yu l nhng ngi tr tui.
+ Du lch kt hp gia thm quan vn hoỏ vi cỏc mc ớch khỏc. Mc
ớch chớnh ca khỏch l trong chuyn i nhm thc hin cụng tỏc hoc ngh
nghip no ú v cú kt hp vi tham quan vn hoỏ. i tng ca loi hỡnh ny

l nhng ngi i tham d hi ngh, hi tho, k nim nhng ngy l ln, cỏc
cuc trin lóm. Loi khỏch ny ũi hi trỡnh phc v hin i, phong phỳ cú
cht lng cao, quy trỡnh phc v ng b, chớnh xỏc, h cú kh nng thanh toỏn
cao, nhng núi chung thi gian dnh cho du lch ca h rt ớt. Th loi du lch c
th ca loi hỡnh du lch ny l du lch cụng v.
Tuy nhiờn, s phõn loi Du lch vn hoỏ thnh cỏc loi hỡnh trờn ch l
tng i. Vỡ trong mt chng trỡnh c kt hp vi nhiu hot ng khỏc
nhau.
Du lch vn hoỏ l loi hỡnh du lch tim nng v nú ớt chu s chi phi
ca yu t thi v du lch (thi tit, khớ hu) nhng nú ph thuc vo c im
nhõn khu hc nh: gii tớnh, tui, trỡnh vn hoỏ, ngh nghip, tụn giỏo...
ca du khỏch.
2. V trớ v vai trũ ca du lch vn hoỏ vi quỏ trỡnh cụng nghip hoỏ
hin i hoỏ t nc
a) V trớ ca du lch vn hoỏ
THệ VIEN ẹIEN Tệ TRệẽC TUYEN

5
Trong q trình phát triển kinh tế xã hội thời kỳ CNH-HĐH hiện nay, vấn
đề giữ gìn bản sắc văn hố dân tộc là sợi chỉ đỏ trong đường lối văn hố của
Đảng ta. Bởi vì nói đến văn hố là nói đến dân tộc Nước Việt Nam ta đã trải qua
hàng nghìn năm sinh tử trong gian trn, vất vả, nhân dân các dân tộc đã sáng
tạo, nâng cao, bảo tồn, chắt chiu để có những cơng trình kiến trúc, đền chùa,
miếu mạo của các thiên tài kỳ vĩ như Nguyễn Trãi, Nguyễn Du, Hồ Xn
Hương, Nguyễn Gia Thiều, Đồn Thị Điểm... làm nên diện mạo nền văn học,
nền văn hố Việt Nam. Từ ngọn bút tháp bên Hồ Gươm hay những món ăn
truyền thống đều là di sản văn hố dân tộc, đó là những tài sản quốc gia, cũng là
một trong những tiềm năng của du lịch ngày nay. Do vậy mà chúng ta cần phải
giữ gìn và phát huy các giá trị văn hố dân tộc đúng như trong diễn văn khai
mạc Thập kỷ Quốc tế phát triển văn hố 1900-2000 ơng Federico Mayor, Tổng

thư ký Unesco đã nói "Cần phải giữ gìn cho được mọi giá trị văn hố dân tộc,
một cộng đồng người, thậm chí một cá thể là những điều khơng thể thay thế
được".
Trên thế giới ngày nay đang phát triển nhiều loại hình du lịch như du lịch
hồi cổ, du lịch tìm cái mới, du lịch tìm hiểu phong tục nhưng du lịch kiểu nào,
ở đây, đến nước nghèo hay nước cơng nghiệp phát triển du lịch bao giờ cũng
gắn liền với văn hố, với bản sắc của mỗi quốc gia ln đầy ắp giá trị. Vì văn
hố là yếu tố tiềm ẩn hố thân trong hoạt động du lịch và hoạt động du lịch trước
hết là hoạt động nhằm đi tìm các giá trị văn hố dân tộc và nhân loại để thưởng
thức, khám phá, hưởng thụ và sáng tạo. Ta có thể khẳng định rằng du lịch khơng
thể tự mình phát triển được nếu khơng dựa trên một nền tảng văn hố và ngược
lại nhờ có du lịch mà các dân tộc hiểu biết được những thành tựu rực rỡ của nền
văn hố nhân loại, tạo ra những điều kiện cần thiết cho sự xích lại gần nhau giữa
các nền văn hố nhằm làm cho các dân tộc ngày càng hiểu rõ nhau hơn. Nhưng
du lịch khơng chỉ dừng lại ở sự thưởng ngoạn cảnh đẹp thiên nhiên, ngắm nhìn
các cơng trình văn hố, tìm hiểu các di tích lịch sử để cảm thụ mà du lịch còn là
một hoạt động khám phá sáng tạo theo quy luật của cái đẹp.
THƯ VIỆN ĐIỆN TỬ TRỰC TUYẾN

6
Du lch v vn hoỏ l hai khỏi nim khỏc nhau nhng li ng nht trong
mi khỏt vng ca mi con ngi. Lch s phỏt trin du lch t xa n nay ó
cho thy nh du lch m con ngi ó khỏm phỏ ra nhiu iu mi m v ó
chuyn hoỏ khỏ nhiu giỏ tr vn hoỏ thnh sn phm du lch hp dn. Nh vy
du lch l mt nhu cu khụng th thiu c ca con ngi trong quỏ trỡnh hiu
bit hng th v sỏng to. S úng gúp cho quỏ trỡnh tng trng kinh t
cho s phỏt trin ngun thu t du lch cú nguyờn nhõn t nhu cu ny - du lch
phỏt trin khụng tỏch ri nhu cu hiu bit, khỏm phỏ, sỏng to. Theo c trng
ca vn hoỏ trờn c s bit ỏnh thc cỏc giỏ tr vn hoỏ ca dõn tc, bit xem
cỏc di sn vn hoỏ, di tớch lch s... S phỏt trin ca du lch H Ni, cng nh

Hu, Qung Ninh, Qung Nam - Nng... l nh vo tim nng vụ giỏ ú.
b) Vai trũ v ý ngha ca du lch vn hoỏ
Núi n du lch vn hoỏ khụng cú ngha rng du lch l ch da duy nht
ca s phỏt trin vn hoỏ. Khụng nhn thc rừ iu ny, thỡ vụ tỡnh s phỏt trin
ch cú th thnh cụng xột v gúc kinh t, cũn s tht bi v vic gi gỡn bn
sc dõn tc do s tip xỳc vi du khỏch t khp nm chõu n Vit Nam.
Phỏt trin du lch vn hoỏ l mt nh hng ỳng trong quỏ trỡnh CNH-
HH t nc. Vn hoỏ chớnh l nn tng, l ng lc thỳc y s phỏt trin du
lch v du lch vn hoỏ. Kinh nghim trờn th gii v nc ta cho thy cn phi
thc hin ng thi v ng b nh: phi to ra mt mụi trng vn hoỏ va
tiờn tin va m bn sc vn hoỏ dõn tc, lm sng li cỏc giỏ tr vn hoỏ
truyn thng, gi vng s n nh chớnh tr v an ninh xó hi, xõy dng i ng
cỏn b, nhõn viờn lm du lch tt... nhm to ra sc hp dn khỏch thp phng.
Hot ng du lch cng hin i hoỏ thỡ cng phi lm giu thờm bn sc
v truyn thng dõn tc. Nhng vn hoỏ phi tht s l yu t nhõn bn, l
nhng giỏ tr hu hỡnh v vụ hỡnh. Cỏi gi l ti sn vụ hỡnh ú chớnh l s
chuyn hoỏ cỏc nng lc tinh thn ca con ngi vo hot ng kinh doanh, ú
chớnh l vn hoỏ.
Vai trũ v ý ngha ca du lch vn hoỏ i vi kinh doanh du lch l ht
sc quan trng, nú gúp phn thỳc y cho du lch vn lờn, to cho du lch
THệ VIEN ẹIEN Tệ TRệẽC TUYEN

7
ngày một phát triển đem lại hiệu quả to lớn và ổn định cho nền kinh tế. Nó có
hiệu quả là càng tăng giá trị văn hố - văn minh, bản sắc dân tộc thì hiệu quả
kinh doanh du lịch càng cao. Nhận biết được các vấn đề đó các nhà kinh doanh
du lịch, các nhà quản lý kinh tế phải khơng những kiểm tra ngăn chặn những
mặt phi văn hố bằng hệ thống pháp luật mà vấn đề lâu dài và quan trọng hơn là
xây dựng tạo ra để hấp dẫn từ bản sắc, "thuần - phong - mỹ - tục" dân tộc, bảo
tồn nâng cấp các di tích lịch sử văn hố, kiến trúc.

II. MỐI QUAN HỆ GIỮA DU LỊCH VĂN HỐ VỚI Q TRÌNH
CƠNG NGHIỆP HỐ - HIỆN ĐẠI HỐ
1. Điều kiện để phát triển du lịch văn hố
Kinh doanh du lịch là một loại hình kinh doanh cao cấp khơng thể tách rời
văn hố vì xét cho cùng du lịch là hoạt động văn hố. Văn hố là nhu cầu thiết
yếu trong đời sống xã hội đồng thời nó cũng là nhu cầu đặc trưng của con người
khi đi du lịch do vậy văn hố là yếu tố quyết định tính hấp dẫn của sản phẩm du
lịch vì nó giải quyết nhu cầu về nhận thức và thẩm mỹ. Có nghĩa là đến điểm du
lịch nếu đi phải có cái gì cho người ta xem và ngược lại.
Xét về hai khía cạnh: người đi du lịch và những nhà kinh doanh đi du lịch
để phát triển du lịch văn hố thì yếu tố đó là tài ngun văn hố bởi vì:
* Khách du lịch: với ước muốn tìm tòi, hiểu biết thêm về những giá trị
văn hố tinh thần của một dân tộc, một vùng, một địa phương nào đó và do vậy
họ sẽ đến với du lịch văn hố. Du lịch văn hố chỉ có thể phát triển ở một vùng,
một địa phương, một đất nước nếu ở đó có tài ngun văn hố phong phú, đa
dạng, độc đáo mang đậm bản sắc dân tộc... cùng kết hợp với một số yếu tố khác
tạo nên những địa điểm du lịch văn hố đầy hấp dẫn, cuốn hút. Chính những yếu
tố đó đã đưa khách du lịch tìm đến những nơi có tài ngun văn hố, lơi cuốn và
do đó tài ngun văn hố là yếu tố quan trọng nhất đối với lưu lượng đi du lịch
văn hố ngày càng tăng của khách du lịch.
* Nhà kinh doanh: mục đích của những nhà kinh doanh du lịch là làm sao
thu hút được nhiều khách tham quan, vui chơi giải trí, tìm hiểu về các lĩnh vực
văn hố... để từ đó có được doanh thu cao lợi nhuận lớn. Muốn đạt được mục
THƯ VIỆN ĐIỆN TỬ TRỰC TUYẾN

8
đích đó để phục vụ khách du lịch đến tham quan tìm hiểu thì điều kiện đầu tiên
là phải có tài ngun du lịch thì mới có thể kinh doanh du lịch được. Khi có tài
ngun du lịch thì khách mới có thể thu hút được lợi nhuận từ đây ngành du lịch
cũng vì vậy mà phát triển hơn.

Để phát triển du lịch văn hố thì cũng cần phải có tài ngun văn hố, đây
là yếu tố quyết định. Tài ngun văn hố với những đặc điểm kỳ diệu, thú vị, đa
dạng độc đáo sẽ ngày càng thu hút khách du lịch đến tham quan nhằm thoả mãn
trí tò mò cũng như phần nào đáp ứng được lòng mong muốn hiểu biết sâu rộng
về cái hay cái đẹp của mỗi vùng, mỗi địa phương, mỗi đất nước. Tài ngun văn
hố bao gồm những tài ngun có giá trị về văn hố vật chất qua các di tích lịch
sử, văn hố, các danh lam, thắng cảnh, các cơng trình kiến trúc... Ngồi ra nó
còn thu hút khách du lịch bởi các giá trị văn hố phi vật chất đó là các loại hình
nghệ thuật: tuồng, chèo, múa với múa dân ca... là những nét đặc sắc dân gian và
huyền thoại cho các lễ hội.
Khác với nguồn tài ngun tự nhiên, tài ngun văn hố khơng hề bị can
thiệp nếu chúng ta biết duy trì tơn tạo, bảo vệ và phát triển đừng để cho chúng bị
suy thối. Theo thời gian và khơng gian, khai thác hợp lý nguồn tài ngun văn
hố cho phát triển du lịch là một hướng đi đúng hiện nay và trong tương lai.
2. Phát triển du lịch văn hố trong thời kỳ đẩy mạnh CNH - HĐH đất
nước
a) Sự phát triển của du lịch văn hố góp phần làm tăng thu nhập quốc dân
cho địa phương - đất nước du lịch thơng qua hệ thống thuế trực tiếp và gián tiếp
trong du lịch, có những nước thu nhập từ du lịch chiếm trên 50% tổng thu nhập
bằng ngoại tệ (Mêhicơ, Tây Ban Nha...) Du lịch phát triển tạo ra hiệu quả số
nhận về thu nhập góp phần thúc đẩy sự phát triển nền kinh tế địa phương đất
nước du lịch đánh thức một số ngành sản xuất thủ cơng cổ truyền của dân tộc,
góp phần giải quyết số lượng lớn cơng ăn việc làm cho xã hội mà biểu hiện là
khi du lịch phát triển sẽ tạo ra hiệu quả số nhân về việc làm. Mặt khác du lịch
phát triển sẽ thu hút nguồn vốn đầu tư từ nước ngồi.
THƯ VIỆN ĐIỆN TỬ TRỰC TUYẾN

9
b) Du lịch văn hố nói riêng và du lịch nói chung là một trong những lĩnh
vực xuất khẩu có hiệu quả nhất của nền kinh tế góp phần tăng nguồn thu ngoại

tệ cho đất nước và đẩy mạnh cán cân thanh tốn quốc tế: thơng qua việc tiêu
dùng của du khách người ta có thể thực hiện xuất khẩu tại chỗ "xuất khẩu" bằng
con đường du lịch là xuất khẩu đa số các dịch vụ (dịch vụ lưu trú, dịch vụ bổ
sung, trung gian...) đó là những điều ngoại thương khơng thể làm được. Hơn nữa
thơng qua du lịch ta có thể thực hiện xuất khẩu những ngun liệu và hàng hố
vật khó xuất khẩu qua con đường ngoại thương như hàng ăn uống, hoa quả hàng
lưu niệm... mà nếu muốn xuất khẩu qua con đường ngoại thương đòi hỏi phải
đầu tư nhiều chi phí cho đóng góp, bảo quản, vận chuyển.
c) Phát triển du lịch văn hố góp phần mở rộng và củng cố các mối quan
hệ quốc tế, tăng cường tình hữu nghị giữa các dân tộc, củng cố nền hồ bình thế
giới. Thơng qua sự giao lưu văn hố giữa các vùng các quốc gia tạo sự thúc đẩy
nền văn hố thế giới phát triển.
d) Du lịch văn hố phát triển giúp cho các quốc gia giảm bớt sự căng
thẳng của các trung tâm đơ thị hố cho cơng nghiệp mang lại, giảm bớt sự ơ
nhiễm mơi trường trong đơ thị.
e) Sự phát triển du lịch văn hố có ý nghĩa lớn đối với việc góp phần khai
thác bảo tồn các di sản văn hố dân tộc, bảo vệ và phát triển mơi trường tự nhiên
xã hội, trong q trình CNH-HĐH.
h) Du lịch văn hố là một loại hình có thể phát triển quanh năm, đó là một
lợi thế lớn cho các nhà kinh doanh du lịch bởi vì họ sẽ tiết kiệm được chi phí về
cơ sở vật chất kỹ thuật đảm bảo chất lượng phục vụ và chất lượng đội ngũ lao
động tuỳ thuộc vào điều kiện hồn cảnh của từng địa điểm du lịch mà sự phát
triển du lịch nói chung và cụ thể là sự phát triển du lịch văn hố sẽ tác động tiêu
cực đến đời sống kinh tế từng vùng - đất nước du lịch.
THƯ VIỆN ĐIỆN TỬ TRỰC TUYẾN

10
CHƯƠNG II
TIỀM NĂNG VÀ THỰC TRẠNG PHÁT TRIỂN DU LỊCH
VĂN HỐ Ở HÀ NỘI

I. TIỀM NĂNG PHÁT TRIỂN DU LỊCH VĂN HỐ Ở HÀ NỘI
1. Tài ngun du lịch văn hố
Việt Nam là đất nước có truyền thống văn hiến. Cuộc đấu tranh trường kỳ
của dân tộc trong lịch sử giữ nước là truyền thống điểm tựa vững chắc cho du
lịch văn hố. Đất nước với những chiến cơng hiển hách từ chống giặc phương
Bắc (Đường, Hán, Tống, Ngun, Minh, Thanh...). Những kỳ tích hào hùng qua
cuộc kháng chiến chống Pháp (80 năm), Mỹ (21 năm) Việt Nam đã trở thành
"lương tâm thời đại".
Do những chiến cơng mà mỗi mảnh đất, mỗi con sơng, ngọn núi đều trở
thành huyền thoại.
Hà Nội ngàn xưa, chiếc nơi hồng lịch sử, trái tim thiêng liêng của đất
nước, mảnh đất "Thăng Long".
Hà Nội là một trong những thành phố đẹp của châu Á. Trên thế giới có
nhiều thành phố đẹp, mỗi thành phố có một vẻ đẹp riêng và mang theo mình
những dấu ấn lịch sử khác nhau. Nhưng khơng phải thành phố nào cũng đẹp,
cũng sang, cũng đồ sộ nguy nga và thu hút lòng người.
Cái đẹp của thành phố khác với cái đẹp của con người hay của thiên
nhiên. Thành phố đẹp cơ bản là do con người tạo ra. Tuy nhiên cùng có những
chỗ giống nhau ở điểm xuất phát do "trời phú" cho nữa, nói theo nghĩa bóng. Hà
Nội cũng đã có một vị trí thuận lợi cảnh sắc thiên nhiên phong phú.
* Hà Nội - đặc điểm về vị trí địa lý, địa thế
Hà Nội nằm ở trung tâm bắc bộ giữa vùng đồng bằng phù sa châu thổ
sơng Hồng, nổi tiếng là trù phú với diện tích 920,5 km
2
. Trong đó nội thành có
diện tích 40 km
2
, ngoại thành có diện tích 880,5 km
2

.
Với vị trí địa lý và địa thế tự nhiên của mình, Hà Nội đã sớm có một vai
trò đặc biệt trong sự hình thành và phát triển của dân tộc Việt Nam. Từ một
THƯ VIỆN ĐIỆN TỬ TRỰC TUYẾN

11
nghỡn nm nay H Ni ó c ụng cha ta chn lm th ụ. Trong "chiu di
ụ" ca Lý Cụng Un vit vo nm Canh Tut (1010) ó nhn xột v thnh i
La (H Ni ngy nay) nh sau: "... Thnh i La nm trung tõm ca tri t
cú cỏc hỡnh th nh h phc rng chu ỳng cỏc v trớ bn phng ụng, Tõy,
Nam, Bc, trc mt v sau lng u cú s thun tin ca sụng nỳi. t y rng
m bng phng, cao rỏo m sỏng sa, dõn c khụng phi cỏi nn ti tm, m
thp, muụn vt cc k giu thnh, ụng vui. Xem khp t Vit, ú l ch danh
thng, tht l ụ hi trng yu bn phng sum hp v l ụ thnh bc nht
ỏng t lm kinh s cho muụn i...".
T ú n nay H Ni luụn l trung tõm chớnh tr, kinh t vn hoỏ xó hi
ca c nc. õy cng chớnh l tim nng cho H Ni tr thnh trung tõm du
lch hng u ca nc ta.
* H Ni - v trớ u mi giao thụng quan trng
Vi v trớ trung tõm kinh t chớnh tr ca c nc v vi v trớ thun li
trung tõm chõu th Bc B, H Ni ó tr thnh trung tõm u mi cỏc h thng
mng li giao thụng: ng b, ng st, ng khụng t H Ni to i cỏc
min ca t nc, cũn ni tip nc ta vi cỏc nc lỏng ging v th gii.
Do u mi giao thụng quan trng nh vy, khỏch du lch quc t cú th
t tuyn ng khụng, qua ca khu Ni Bi v dng chõn H Ni la
chn cỏc phng tin giao thụng phự hp vi cỏc chng trỡnh hp dn ca
chuyn i.
Trong vũng bỏn kớnh xp x 60-80 km, khỏch du lch cú th n n
Hựng, Tam o (Vnh Phỳ), H i Ni, Ba Vỡ, cỏc lng quan h H Bc,
Cụn Sn - Kip Bc (Hi Dng), Hoa L - Cỳc Phng - Nh th ỏ Ninh

Bỡnh...
- Trong vũng bỏn kớnh xp x 100 km khỏch cú th n thm cng Hi
Phũng, hi o Cỏt B, vnh H Long ni ting...
Tớnh n nm 2000 th ụ H Ni ó cú 201 di tớch. Mt di tớch ca
H Ni thuc loi cao nht c nc (0,24 di tớch trờn 1 km
2
). Nhiu qun, huyn
THệ VIEN ẹIEN Tệ TRệẽC TUYEN

12
có từ 25 - 50 di tích lịch sử, văn hố, các danh thắng đã được xếp hạng. Các di
tích lịch sử, văn hố, danh thắng tiêu biểu ở thủ đơ Hà Nội:
- Chùa Một Cột: Một trong những cơng trình tiêu biểu cho vẻ đặc sắc của
nghệ thuật kiến trúc Việt Nam. Được dựng năm 1049 chùa có tên là Diên Hựu,
nghĩa là phúc ấm dài lâu. Tương truyền vua Lý Thái Tơng nằm mộng được Phật
bà dắt lên trà san ngự toạ quần thần cho là điềm gở, xin vua cho xây dựng ngơi
chùa như bơng hoa sen nở trên mặt nước để cho cầu phúc.
Sự độc đáo của kiến trúc chùa một cột là tồn bộ ngơi chùa được đặt trên
một cột đá cao 20 m. Ở đây, có sự kết hợp táo bạo của trí tưởng tượng lãng mạn
đầy thi vị qua hình tượng bơng sen và những giải pháp hồn hảo về kết cấu kiến
trúc gỗ.
Khối kiến trúc được phụ trở bởi cảnh quan, có ao, có cây cối đã tạo nên sự
gần gũi, tinh khiết mà vẫn thanh tịch.
- Chùa Kim Liên: Chùa Kim Liên (bơng sen Vàng) nằm trên một doi đất
bằng phẳng trong lòng Nghi Tàm, xã Quảng An, huyện Từ Liêm - Hà Nội. Bao
quanh đất chùa là gương nước Hồ Tây trong xanh. Có lẽ, do bắt nguồn từ một
cung điện nên phong cách kiến trúc tam quan chùa Kim Liên đượm dáng vẻ
cung đình. Đây là một loại hình kiến trúc gỗ đặc sắc và q hiếm trong kiến trúc
chùa chiền ở nước ta. Trong chùa có rất nhiều tượng đẹp, nổi tiếng nhất là pho
Quan Âm Thiên phủ ngang hàng với những pho có giá trị nghệ thuật cao ở nước

ta... Chùa Kim Liên được coi là ngơi chùa đẹp nhất Hà Nội.
- Chùa Trấn Quốc: Có thể coi đây là ngơi chùa vào loại cổ nhất nước ta,
vì tương truyền là có từ thời Lý Nam Đế (544-548). Chùa còn giữ được lối kiến
trúc độc đáo khác với nhiều chùa, phía trước là nhà Bắc Đường, rồi đến nhà
Tam Bảo, phía sau mới là hai dãy hành lang thập điện và gác chng. Trong
chùa có một số tượng đẹp, đáng chú ý là pho tượng Thích Ca nhập niết bàn bằng
gỗ thếp vàng. Chùa cũng có nhiều bia, cổ nhất là tấm bia dựng năm 1639 do
trạng ngun Nguyễn Xn Chinh soạn, nội dung ghi lại lịch sử xây dựng chùa.
- Văn Miếu - Quốc Tử Giám: Văn Miếu được xây dựng vào năm 1070 để
làm nơi biểu dương cho Nho giáo. Sáu năm sau (1076) xây nhà Quốc Tử giám ở
THƯ VIỆN ĐIỆN TỬ TRỰC TUYẾN

13
kề sát Văn Miếu, ban đầu là nơi học của các hồng tử sau mở rộng thu nhận cả
những học trò giỏi trong cả nước. Ngày nay, ở đây được dùng làm nơi trưng bày
chun đề về cổ sử của Thủ Đơ.
Du khách tới đây khơng chỉ tiếp xúc với một di tích văn hố giáo dục có
đủ 900 tuổi mà còn được giới thiệu thêm về lịch sử hình thành của Thăng Long -
Đơng Đơ - Hà Nội.
- Di tích thành cổ Hà Nội: Thăng Long là kinh đơ từ năm 1010, vua Lý
Thái Tổ đã xây thành trải qua các đời Trần, Hồ, Lê sơ, Mạc, Lê Trung Hưng,
Tây Sơn đều sử dụng thành này. Năm 1803, vua Gia Long nhà Nguyễn cho lệnh
phá thành này, xây thành mới. Do đó, vị trí thành Thăng Long từ đời Lý (thế kỷ
11) đến đầu nhà Nguyễn (thế kỷ 19) đến nay chưa thể nói chính xác ở nơi nào.
Còn thành nhà Nguyễn thì tuy nay khơng còn nhưng các bản đồ cổ vẫn
còn và có thể nhận ra địa giới. "Địa giới phía Bắc là đường Phan Đình Phùng,
phía Đơng là đường Phùng Hưng, phía Tây là đường Hùng Vương bây giờ".
Thành cổ đã bị thực dân Pháp phá huỷ từ năm 1894 đến năm 1897. Ngày
nay chỉ còn lại một di tích đáng kể là thềm điện Kính Thiên.
- Cột cờ Hà Nội: Đây là một trong những cơng trình kiến trúc ít ỏi thuộc

khu vực thành cổ Hà Nội may mắn thốt khỏi sự phá huỷ do thực dân Pháp tiến
hành trong ba năm 1894-1897.
Đỉnh cột cờ được cấu tạo thành một cái lầu bát giác cao 3m có 8 cửa sổ
tương ứng với 8 cạnh. Giữa lầu là một trụ tròn đường kính 40 cm cao đến đỉnh
lầu là chỗ để cắm cán cờ cao 8m. Như vậy tồn bộ cột cờ bao gồm 3 tầng, đế
cao gần 20cm và thân cao khoảng 40cm, là một cao điểm đáng kể ở nội thành
thủ đơ Hà Nội.
- Hồ Hồn Kiếm và đền Ngọc Sơn: Đây là một danh thắng nổi tiếng của
Hà Nội. Hồ Gươm ở giữa Hà Nội, nơi đã từng gắn với bao sự kiện lịch sử trọng
đại của dân tộc từ ngàn xưa để lại. Hồ Gươm là niềm tự hào khơng những của
người Hà Nội mà của cả đồng bào ta. Nói đến Việt Nam thì phải nói đến Hà Nội
mà nói đến Hà Nội hẳn khơng ai khơng nhắc đến Hồ Gươm. Ngày nay cùng với
sự đi lên của đất nước, Hồ Gươm dù được nhà nước chú ý đến nhiều. Tháp Rùa,
THƯ VIỆN ĐIỆN TỬ TRỰC TUYẾN

14
đền Ngọc Sơn, cầu Thê Húc đã được sửa sang tu bổ, song khơng bao giờ Hồ
Gươm mất đi nét cổ kính, tâm linh trong lòng người Hà Nội.
Những ngày ở Hà Nội, du khách có thể tới thăm các viện bảo tàng để tìm
hiểu chiều dài lịch sử, chiều sâu văn hố của dân tộc Việt Nam.
Gần trung tâm Hà Nội là Viện Bảo tàng lịch sử. Đi ngược dòng thời gian,
bảo tàng trưng bày những hiện vật q như cây cọc Bạch Đằng, trống đồng
Ngọc Lũ... tiêu biểu cho q trình tiến hố của dân tộc Việt Nam qua lịch sử
4000 năm dựng nước và giữ nước. Bên cạnh Viện Bảo tàng Lịch sử là viện Bảo
tàng Cách mạng, tại đây trưng bày nhiều hiện vật q, tái hiện lịch sử đấu tranh
hàng trăm năm của nhân dân ta chống kẻ thù xâm lược.
Đặc biệt là Viện bảo tàng Hồ Chí Minh, được xây dựng xong vào năm
1990. Nơi đây đã trưng bày nhiều hiện vật gắn liền với thân thế và sự nghiệp
hoạt động của Bác Hồ. Hà Nội còn các khu vui chơi, giải trí như cơng viên,
vườn hoa, vườn bách thú... đều là những nơi hấp dẫn khách du lịch.

Kiến trúc của Hà Nội cũng đặc sắc và rất đa dạng. Ở Việt Nam, ngồi Hội
An ra chỉ có Hà Nội là còn giữ được một khu phố cổ.
Nói về độ giới khơng gian. Khu phố cổ thì có thể coi đó là một hình tam
giác, có đỉnh là phố hàng Than, cạnh phía Đơng là đi sơng Hồng, cạnh phía Tây
là các phố Hàng Cót, Hàng Điếu, Hàng Da, còn đáy là trục Hàng Bơng, Hàng
Gai, Cầu Gỗ. Tại khu phố này, cho tới trước khi người Pháp tới đều chung một
dáng dấp: Các phố chi chít ngang dọc kiểu bàn cờ, phần lớn mang tên gọi của
các mặt hàng sản xuất hay kinh doanh tại nơi đó: Hàng Đường, Hàng Bạc, Hàng
Bồ... Tất cả các ngơi nhà ở hai bên đường đều theo kiểu "nhà ống". Nhà như một
cái ống, bề ngang hẹp, chiều dài sâu, có khi thơng ra một ngõ khác, phố khác.
Bố cục thường là như sau: Gian ngồi là chỗ bán hàng hoặc làm hàng tiếp đó là
một khoảng sân lộ thiên để lấy ánh sáng. Trên sân có bể cạn (trong đó có hòn
Nam Bộ, cá vàng để thu gọn thiên nhiên vào căn nhà). Gian trong mới là nơi ăn
ở, và tiếp đó là khu phụ. Đa số là nhà một tầng, lợp bằng những viên ngói nhỏ
nhắn với hai bức tường hồi vượt cao lên khỏi mái, xây giật cấp như những bậc
thang và đầu nóc là hai trụ đất dấu vết đặc trưng. Cũng có một số nhà xây thêm
THƯ VIỆN ĐIỆN TỬ TRỰC TUYẾN