Cách lam bài văn nghị luận về tác phẩm truyện (hoặc đoạn trích)

NHIỆT LIỆT CHÀO MỪNG
CÁC THẦY CÔ GIÁO
VÀ CÁC EM HỌC SINH

* Kiểm tra bài cũ:
Thế nào là nghị
Thế nào là nghị
luận về tác phẩm
luận về tác phẩm
truyện (hoặc đoạn
truyện (hoặc đoạn
trích)?
trích)?

TIẾT 119: CÁCH LÀM BÀI NGHỊ LUẬN VỀ TÁC PHẨM
TRUYỆN (HOẶC ĐOẠN TRÍCH)
Theo dõi các
đề bài sau:
* Bài tâp
I. ĐỀ BÀI NGHỊ LUẬN VỀ TÁC
PHẨM TRUYỆN ( HOẶC
ĐOẠN TRÍCH)

TIẾT 119: CÁCH LÀM BÀI NGHỊ LUẬN VỀ TÁC PHẨM
TRUYỆN (HOẶC ĐOẠN TRÍCH)
* Đề 1: Suy nghĩ về thân phận người phụ nữ
trong xã hội cũ qua nhân vật Vũ Nương ở
Chuyện người con gái Nam Xương của
Nguyễn Dữ.
* Đề 2 : Phân tích diễn biến cốt truyện trong

truyện ngắn Làng của Kim Lân.
* Đề 3: Suy nghĩ về thân phận Thúy Kiều
trong đoạn trích Mã Giám Sinh mua Kiều của
Nguyễn Du.
* Đề 4: Suy nghĩ về đời sống tình cảm gia
đình trong chiến tranh qua truyện ngắn Chiếc
lược ngà của Nguyễn Quang Sáng.
I. ĐỀ BÀI NGHỊ LUẬN
VỀ TÁC PHẨM
TRUYỆN ( HOẶC
ĐOẠN TRÍCH)
1. Bài tâp

TIẾT 119: CÁCH LÀM BÀI NGHỊ LUẬN VỀ TÁC PHẨM TRUYỆN
(HOẶC ĐOẠN TRÍCH)
I. ĐỀ BÀI NGHỊ LUẬN VỀ TÁC
PHẨM TRUYỆN HOẶC ĐOẠN
TRÍCH
Đề 1:
Thân phận người
phụ nữ trong xã
hội cũ
Đề 2: Diễn biến
cốt truyện
Đề 3: Thân phận
Thúy Kiều
Đề 4: Đời sống tình
cảm gia đình
trong chiến tranh
Nhân vật

Cốt truyện
Nhân vật
Chủ đề
Đề 5: Nghệ thuật miêu tả và khắc
họa tính cách nhân vật trong
truyện Kiều. Nghệ thuật
* Bài tập
- Đề bài nghị luận về tác phẩm truyện
hoặc đoạn trích có thể bàn về chủ đề,
nhân vật, cốt truyện và nghệ thuật của
truyện.

Tiết 119: CÁCH LÀM BÀI NGHỊ LUẬN VỀ TÁC PHẨM
TRUYỆN (HOẶC ĐOẠN TRÍCH)
* Đề 2 : Phân tích diễn biến cốt truyện
trong truyện ngắn Làng của Kim Lân.
* Đề 3: Suy nghĩ về thân phận Thúy Kiều
trong đoạn trích Mã Giám Sinh mua Kiều
của Nguyễn Du.
* Đề 4: Suy nghĩ về đời sống tình cảm
gia đình trong chiến tranh qua truyện
ngắn Chiếc lược ngà của Nguyễn Quang
Sáng.
I. Đề bài nghị luận về tác
phẩm truyện (hoặc đoạn
trích).
*Bài tập
Có 2
dạng
đề

Đề
mệnh
lệnh
Đề
mở
* Đề 5: Nghệ thuật miêu tả và
khắc họa tính cách nhân vật trong
Truyện Kiều.
* Đề 1: Suy nghĩ về thân phận người
phụ nữ trong xã hội cũ qua nhân vật Vũ
Nương ở Chuyện người con gái Nam
Xương của Nguyễn Dữ.
Thường
gặp các từ
“ suy nghĩ”,
“ phân tích”

TIẾT 119: CÁCH LÀM BÀI NGHỊ LUẬN VỀ TÁC
PHẨM TRUYỆN (HOẶC ĐOẠN TRÍCH)
I. ĐỀ BÀI NGHỊ LUẬN VỀ TÁC PHẨM
TRUYỆN( HOẶC ĐOẠN TRÍCH)
-
Đề bài nghị luận về tác phẩm truyện
có thể bàn về chủ đề,nhân vật, cốt
truyện, nghệ thuật của truyện.
II. CÁC BƯỚC LÀM BÀI NGHỊ LUẬN
VỀ TÁC PHẨM TRUYỆN (HOẶC
ĐOẠN TRÍCH)
* Đề bài: Suy nghĩ về nhân vật ông Hai
trong truyện ngắn “ Làng” của Kim

Lân.
* Các bước làm bài văn nghị luận:
1. Tìm hiểu đề , tìm ý.
2. Lập dàn bài.
3. Viết bài.
4. Đọc lại bài viết và sửa chữa.



TIẾT 119: CÁCH LÀM BÀI NGHỊ LUẬN VỀ TÁC PHẨM
TRUYỆN (HOẶC ĐOẠN TRÍCH)
I. ĐỀ BÀI NGHỊ LUẬN VỀ TÁC PHẨM
TRUYỆN( HOẶC ĐOẠN TRÍCH)
II. CÁC BƯỚC LÀM BÀI NGHỊ LUẬN
VỀ TÁC PHẨM TRUYỆN (HOẶC
ĐOẠN TRÍCH)
* Đề bài: Suy nghĩ về nhân vật ông
Hai trong truyện ngắn “ Làng” của
Kim Lân.
1. Tìm hiểu đề và tìm ý.
* Tìm hiểu đề:
- Đề yêu cầu nêu những suy nghĩ
về nhân vật ông Hai trong truyện
ngắn Làng của Kim Lân: Cần nêu
được tình yêu làng quyện với tình
yêu nước ở nhân vật này, một nét
rất mới trong đời sống tinh thần của
người nông dân trong cuộc kháng
chiến chống thực dân Pháp.
- Thể loại: nghị luận về tác phẩm

truyện ( nhân vật trong truyện).
- Đối tượng: Nhân vật ông
Hai trong tác phẩm “ Làng”
Đọc kĩ đoạn hướng dẫn tìm hiểu đề
trong SGK. 65
Xác định kiểu bài, vấn đề nghị
luận, gạch chân những từ ngữ
quan trọng.

TIẾT 119: CÁCH LÀM BÀI NGHỊ LUẬN VỀ TÁC
PHẨM TRUYỆN (HOẶC ĐOẠN TRÍCH)
I. ĐỀ BÀI NGHỊ LUẬN VỀ TÁC PHẨM
TRUYỆN( HOẶC ĐOẠN TRÍCH)
II. CÁC BƯỚC LÀM BÀI NGHỊ LUẬN
VỀ TÁC PHẨM TRUYỆN (HOẶC
ĐOẠN TRÍCH)
* Đề bài: Suy nghĩ về nhân vật ông
Hai trong truyện ngắn “ Làng” của
Kim Lân.
1. Tìm hiểu đề và tìm ý.
* Tìm ý:
- Đọc kĩ đoạn hướng dẫn tìm ý
trong SGK. 65
- Khi tìm ý cho bài văn, nên suy nghĩ
theo các câu hỏi: Cái gì là nét nổi bật
nhất ở nhân vật ông Hai? Tình yêu
làng, yêu nước ở nhân vật ông Hai
được bộc lộ trong tình huống nào?
Tình cảm ấy có đặc điểm gì ở hoàn
cảnh cụ thể lúc bấy giờ( thời kì đầu

của cuộc kháng chiến chống Pháp)?
Những chi tiết nghệ thuật nào chứng
tỏ một cách sinh động, thú vị tình yêu
làng và lòng yêu nước ấy ( về tâm
trạng, về cử chỉ, hành động, lời nói, )
Đặt câu hỏi,và trả
lời câu hỏi về vấn
đề được giới hạn.

TIẾT 119: CÁCH LÀM BÀI NGHỊ LUẬN VỀ TÁC
PHẨM TRUYỆN (HOẶC ĐOẠN TRÍCH)
I. ĐỀ BÀI NGHỊ LUẬN VỀ TÁC PHẨM
TRUYỆN( HOẶC ĐOẠN TRÍCH)
II. CÁC BƯỚC LÀM BÀI NGHỊ LUẬN VỀ
TÁC PHẨM TRUYỆN( HOẶC ĐOẠN
TRÍCH)
1. Tìm hiểu đề, tìm ý.
2. Lập dàn bài:


* Dàn bài:
a. Mở bài:
- Giới thiệu truyện ngắn Làng và nhân vật ông Hai, nhân vật chính của tác
phẩm, một trong những nhân vật thành công bậc nhất của văn học thời
kì kháng chiến chống Pháp.
b. Thân bài:
- Triển khai các nhận định về tình yêu làng, yêu nước của nhân vật ông Hai
và nghệ thuật đặc sắc của nhà văn.
- Tình yêu làng , yêu nước của nhân vật ông Hai là tình cảm nổi bật xuyên
suốt toàn truyện:

+ Chi tiết tản cư nhớ làng.
+ Theo dõi tin tức kháng chiến.
+ Tâm trạng khi nghe tin làng chợ Dầu theo giặc.
+ Niềm vui khi tin đồn được cải chính.
- Nghệ thuật xây dựng nhân vật:
+ Chọn tình huống tin đồn thất thiệt để thể hiện nhân vật.
+ Các chi tiết miêu tả nhân vật.
+ Các hình thức trần thuật ( đối thoại, độc thoại)
c. Kết bài: Sức hấp dẫn của hình tượng nhân vật. Thành công của nhà
văn khi xây dựng nhân vật ông Hai.

TIẾT 119: CÁCH LÀM BÀI NGHỊ LUẬN VỀ TÁC PHẨM
TRUYỆN (HOẶC ĐOẠN TRÍCH)
Thảo luận nhóm
* Đọc kĩ dàn bài và cho biết nhiệm
vụ của từng phần mở bài, thân
bài, kết bài trong bài nghị luận về
tác phẩm truyện?
- Nhóm 1, 2, : Mở bài
- Nhóm 3,4 : Thân bài
- Nhóm 5,6 : Kết bài


TIẾT 119: CÁCH LÀM BÀI NGHỊ LUẬN VỀ TÁC
PHẨM TRUYỆN (HOẶC ĐOẠN TRÍCH)
I. ĐỀ BÀI NGHỊ LUẬN VỀ TÁC PHẨM
TRUYỆN( HOẶC ĐOẠN TRÍCH)
II. CÁC BƯỚC LÀM BÀI NGHỊ LUẬN VỀ
TÁC PHẨM TRUYỆN( HOẶC ĐOẠN
TRÍCH)

1. Tìm hiểu đề, tìm ý.
2. Lập dàn bài.
* Mở bài: Giới thiệu tác phẩm ( tùy
theo yêu cầu cụ thể của đề bài) và
nêu ý kiến đánh giá sơ bộ của mình.
* Thân bài: Nêu các luận điểm chính
về nội dung và nghệ thuật của tác
phẩm; có phân tích, chứng minh
bằng các luận cứ tiêu biểu và xác
thực.
* Kết bài: Nêu nhận định , đánh giá
chung của mình về tác phẩm truyện
( hoặc đoạn trích)

TIẾT 119: CÁCH LÀM BÀI NGHỊ LUẬN VỀ TÁC
PHẨM TRUYỆN (HOẶC ĐOẠN TRÍCH)
I. ĐỀ BÀI NGHỊ LUẬN VỀ TÁC PHẨM
TRUYỆN( HOẶC ĐOẠN TRÍCH)
II. CÁC BƯỚC LÀM BÀI NGHỊ LUẬN VỀ
TÁC PHẨM TRUYỆN( HOẶC
ĐOẠN TRÍCH)
1. Tìm hiểu đề, tìm ý.
2. Lập dàn bài.

3. Viết bài.
a, Mở bài:

TIẾT 119: CÁCH LÀM BÀI NGHỊ LUẬN VỀ TÁC PHẨM
TRUYỆN (HOẶC ĐOẠN TRÍCH)
Đoạn 1:

Trong nền văn học Việt Nam hiện đại, Kim Lân là một gương mặt độc đáo.
Do hoàn cảnh sống của mình, ông am hiểu sâu sắc sinh hoạt, tâm lí của
người nông dân. Kim Lân được xem là nhà văn của nông thôn, của người
dân quê Việt Nam với những nét đẹp đậm đà. “ Làng” là một trong những
truyện ngắn đặc sắc nhất của Kim Lân. Tác phẩm này được viết trong thời kì
đầu của cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp, thể hiện một cách sinh động
vẻ đẹp của tình yêu làng, lòng yêu nước ở người nông dân. Ai đến với
“Làng”, chắc khó quên được ông Hai – một nhân vật nông dân mang những
nét đẹp thật đáng yêu qua ngòi bút khắc họa tài tình của Kim Lân.
Đoạn 2 :
Tình yJêu làng, sự gắn bó với nơi chôn rau cắt rốn vốn là một tình cảm
sâu nặng ở con người Việt Nam nói chung, đặc biệt ở người nông dân nói
riêng. Lịch sử văn học dân tộc từng xây dựng thành công nhiều nhân vật
mang tình cảm đáng quý ấy. Nhân vật ông Hai trong truyện ngắn “ Làng”
của Kim Lân là một trong những trường hợp tiêu biểu như thế.

- Điểm giống và khác nhau của hai
đoạn mở bài .
* Giống nhau:
- Đều nêu ra được vấn đề nghị luận: tình yêu làng gắn bó
hòa quyện với tình yêu nước của ông Hai.
* Khác nhau :
- Đoạn 1: Đi từ khái quát đến cụ thể( từ nhà văn đến tác phẩm
và nhân vật).
- Đoạn 2: Nêu trực tiếp những suy nghĩ của người viết.

TIẾT 119: CÁCH LÀM BÀI NGHỊ LUẬN VỀ TÁC PHẨM
TRUYỆN (HOẶC ĐOẠN TRÍCH)
I. ĐỀ BÀI NGHỊ LUẬN VỀ TÁC PHẨM
TRUYỆN( HOẶC ĐOẠN TRÍCH)

II. CÁC BƯỚC LÀM BÀI NGHỊ LUẬN
VỀ TÁC PHẨM TRUYỆN( HOẶC
ĐOẠN TRÍCH)
1. Tìm hiểu đề, tìm ý.
2. Lập dàn bài.
3. Viết bài.
a. Viết mở bài

b. Viết thân bài
? Em hãy nhắc lại nội dung
chính của phần thân bài?
Thân bài: Nêu các luận điểm chính về
nội dung và nghệ thuật của tác phẩm;
có phân tích, chứng minh bằng các
luận cứ tiêu biểu và xác thực.

TIẾT 119: CÁCH LÀM BÀI NGHỊ LUẬN VỀ
TÁC PHẨM TRUYỆN (HOẶC ĐOẠN TRÍCH)
I. ĐỀ BÀI NGHỊ LUẬN VỀ TÁC PHẨM
TRUYỆN( HOẶC ĐOẠN TRÍCH)
II. CÁC BƯỚC LÀM BÀI NGHỊ LUẬN VỀ
TÁC PHẨM TRUYỆN( HOẶC ĐOẠN
TRÍCH)
1. Tìm hiểu đề, tìm ý.

2. Lập dàn bài.

3. Viết bài
a. Viết mở bài

b. Viết thân bài
* Khi viết dàn bài cần chú ý:
-
Nêu rõ các nhận xét,ý kiến của
mình về tình yêu làng, lòng yêu
nước của nhân vật ông Hai, về
cách thể hiện đặc sắc của Kim
Lân.
-
Ở từng luận điểm, cần có sự
phân tích, chứng minh cụ thể,
chính xác bằng những dẫn chứng
trong tác phẩm ( về tâm trạng, suy
nghĩ; về lời nói, cử chỉ, hành động;
về thái độ của ông Hai đối với các
nhân vật khác, )
- Giữa các luận điểm, đoạn văn
cần có sự liên kết, chuyển tiếp.
www.themegallery.com

Thân bài: Triển khai các nhận định về tình yêu làng, yêu
nước của nhân vật ông Hai và nghệ thuật đặc sắc của
nhà văn.

Tình yêu làng , yêu nước của nhân vật ông Hai là tình
cảm nổi bật xuyên suốt toàn truyện:
+ Chi tiết tản cư nhớ làng.
+ Theo dõi tin tức kháng chiến.
+ Tâm trạng khi nghe tin làng chợ Dầu theo giặc.
+ Niềm vui khi tin đồn được cải chính.


Nghệ thuật xây dựng nhân vật:
+ Chọn tình huống tin đồn thất thiệt để thể hiện nhân
vật.
+ Các chi tiết miêu tả nhân vật.
+ Các hình thức trần thuật ( đối thoại, độc thoại)
www.themegallery.com
- EM HÃY VẬN DỤNG NHỮNG YÊU CẦU ĐÓ TẬP VIẾT LUẬN
ĐIỂM 1 TRONG PHẦN THAN BÀI?

Tình yêu làng , yêu nước của nhân vật ông Hai là tình
cảm nổi bật xuyên suốt toàn truyện:
+ Chi tiết tản cư nhớ làng.
+ Theo dõi tin tức kháng chiến.
+ Tâm trạng khi nghe tin làng chợ Dầu theo giặc.
+ Niềm vui khi tin đồn được cải chính.

Ông Hai yêu làng say mê bao nhiêu thì nghe tin làng theo giặc,
ông lại đau đớn, thất vọng, tủi hổ bấy nhiêu. Cái tin ấy, khiến ông
sững sờ: “ Cổ ông lão nghẹn ắng lại, da mặt tê dân dân. Ông lão
lặng đi tưởng không thở được”. Lúc ấy tâm trí ông Hai chỉ còn cái
tin dữ ấy xâm chiếm, nó thành một nỗi ám ảnh day dứt. Ông “ cúi
gằm mặt xuống mà đi”. Về đến nhà, ông nằm vật ra giường trong
nỗi tủi thân đau đớn, xót xa. Suốt ngày, ông lão chẳng dám đi đến
đâu. Chỉ quanh quẩn trong nhà nghe ngóng tình hình. Lúc nào cũng
nơm nớp, chột dạ. Cứ thoáng nghe thấy tiếng Tây,Việt gian,cam
nhông là ông lủi ra góc nhà nín thin thít: “ Thôi, lại chuyện ấy
rồi”.Bao nhiêu điều tự hào về quê hương như sụp đổ trong tâm hồn
người nông dân hết mực yêu quê hương ấy. Có lẽ đây là lần mà nỗi
đau về làng đến với ông một cách tê tái, quằn quại nhất. Còn gì đau

khổ hơn khi người yêu làng thiết tha nhường ấy lại nghe được tin
làng phản bội theo giặc. Trong lòng ông diễn ra một cuộc đấu tranh
nội tâm quyết liệt: “ Làng thì yêu thật, nhưng làng theo Tây mất rồi
thì phải thù.” Khi tâm sự với con, nghe con nói: “Ủng hộ cụ Hồ Chí
Minh!” thì nước mắt ông Hai chảy ròng ròng . Tình quê và lòng yêu
nước của người nông dân ấy sâu nặng và thiêng liêng biết bao.

Đọc phần kết bài sau:
J Ông Hai trong “ Làng” là một nhân vật tạo ấn tượng sâu
sắc đối với người đọc. Qua truyện ngắn này, bằng những
tình huống, chi tiết chân thực, thú vị, bằng nghệ thuật miêu
tả tâm lí sinh động, Kim Lân đã đem đến cho chúng ta một
hình tượng hấp dẫn về người nông dân Việt Nam trong cuộc
kháng chiến chống Pháp. Tình yêu thiết tha, sự gắn bó sâu
nặng với làng quê, đất nước của nhân vật ông Hai luôn luôn
có ý nghĩa giáo dục thấm thía đối với các thế hệ bạn đọc.
Nhận định , đánh giá về nhân vật ông Hai.

TIẾT 119: CÁCH LÀM BÀI NGHỊ LUẬN VỀ TÁC PHẨM
TRUYỆN (HOẶC ĐOẠN TRÍCH)
I. ĐỀ BÀI NGHỊ LUẬN VỀ TÁC PHẨM
TRUYỆN( HOẶC ĐOẠN TRÍCH)
II. CÁC BƯỚC LÀM BÀI NGHỊ LUẬN VỀ TÁC
PHẨM TRUYỆN( HOẶC ĐOẠN TRÍCH)
1. Tìm hiểu đề, tìm ý.
2. Lập dàn bài.
3. Viết bài
a. Viết mở bài
b. Viết thân bài

c. Viết kết bài
4. Đọc lại bài viết và sửa chữa
? Qua việc tìm hiểu các bài tập
em rút ra bài học gì về các bước
làm một bài nghị luận về tác
phẩm truyện ( hoặc đoạn trích)?
* Đọc lại bài viết và sửa chữa:
- Đọc lại các phần xem có phù
hợp với vấn đề nghị luận, với dàn
bài không, giữa các phần có sự
liên kết hợp lí chưa. Sửa chữa bài
viết cho hoàn chỉnh.

* Ghi nhớ:
-
Bài nghị luận về tác phẩm truyện( hoặc đoạn trích) có thể bàn về
chủ đề, nhân vật, cốt truyện, nghệ thuật của truyện.
-
Bài làm cần đảm bảo đầy đủ các phần của một bài nghị luận:
* Mở bài: Giới thiệu tác phẩm ( tùy theo yêu cầu cụ thể của đề bài) và
nêu ý kiến đánh giá sơ bộ của mình.
* Thân bài: Nêu các luận điểm chính về nội dung và nghệ thuật của
tác phẩm; có phân tích, chứng minh bằng các luận cứ tiêu biểu và
xác thực.
* Kết bài: Nêu nhận định , đánh giá chung của mình về tác
phẩm truyện ( hoặc đoạn trích)
-
Trong quá trình triển khai các luận điểm, luận cứ, cần thể hiện sự
cảm thụ và ý kiến riêng của người viết về tác phẩm.
-

Giữa các phần, các đoạn của bài văn cần có sự liên kết hợp lí, tự
nhiên.