Bài soạn: Văn bản NÓI VỚI CON (Y Phương)

Bùi Thị Chiều/Trường THCS Thái Nguyên/ Ngữ văn 9/Ngày soạn 15/02/2011

Bài soạn: Tuần 27-Tiết 122
Văn bản:
NÓI VỚI CON
(Y Phương)
A/ MỤC TIÊU CẦN ĐẠT
Giúp học sinh :
- Cảm nhận được tình cảm thắm thiết của cha mẹ đối với con cái, tình yêu quê
hương sâu nặng cùng niềm tự hào với sức sống mạnh mẽ, bền bỉ của dân tộc mình
qua lời thơ Y Phương.
- Bước đầu hiểu được cách diễn tả độc đáo, giàu hình ảnh cụ thể, gợi cảm của thơ
ca miền núi.
B/ CHUẨN BỊ
1. Thầy: Thiết kế bài giảng điện tử; tư liệu đọc thêm về tác giả và tác phẩm.
2. Trò: Đọc kĩ văn bản, soạn văn bản theo câu hỏi sách giáo khoa, đọc thêm các bài
viết về tác giả và tác phẩm trong Tư liệu Ngữ văn 9.
C/ HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC
- Ổn định tổ chức
- Kiểm tra: Sự chuẩn bị bài của học sinh
- Bài mới: Giới thiệu vào bài
Lòng yêu thương con cái, ước mong thế hệ sau nối tiếp xứng đáng, phát huy
truyền thống của tổ tiên, quê hương vốn là một tình cảm cao đẹp của con người
Việt Nam ta suốt bao đời nay. Bài thơ Nói với con của Y Phương nằm trong mạch
cảm xúc ấy nhưng tác giả đã nói xúc động theo cách riêng của mình. Lời người
cha ân cần tâm tình, dặn dò con thật tha thiết rung động lòng người. Và người cha
ấy muốn nói gì với đứa con bé bỏng của mình, chúng ta cùng tìm hiểu bài thơ
HOẠT ĐỘNG DẠY HOẠT ĐỘNG HỌC
Hoạt động 1: Hướng dẫn tìm hiểu
chung về tác giả, tác phẩm.
- Gv gọi học sinh đọc phần chú thích

I. ĐỌC HIỂU CHÚ THÍCH VĂN BẢN
1/ Tác giả
- 1 -
Bùi Thị Chiều/Trường THCS Thái Nguyên/ Ngữ văn 9/Ngày soạn 15/02/2011

* sgk trang 73
? Em hãy giới thiệu một vài nét
chính về nhà thơ Y Phương ?
-Gv bổ sung thêm về hoàn cảnh đất
nước ta những năm 1980: đất nước
vừa thoát khỏi chiến tranh, khó khăn
chồng chất khó khăn, kinh tế chưa
phát triển
Gv hướng dẫn đọc văn bản : giọng
tâm tình, chậm rãi, nhẹ nhàng, tha
thiết.
- gv đọc mẫu->gọi học sinh đọc
- Hướng dẫn học sinh tìm hiểu các
chú thích sgk
Hoạt động 2: Hướng dẫn tìm hiểu
văn bản
? Bài thơ được viết theo thể thơ
nào ?
? Bố cục bài thơ có thể chia làm mấy
phần ? Nội dung từng phần ?
? Em có nhận xét gì về mạch cảm
xúc của bài thơ qua những lời người
cha muốn “nói với con”?
- Tên khai sinh là Hứa Vĩnh Sước, dân tộc
Tày, sinh năm 1948

- Vừa là người lính vừa là nhà thơ
- Thơ ông thể hiện tâm hồn chân thật,
mạnh mẽ và trong sáng, cách tư duy giàu
hình ảnh của người miền núi.
2/ Tác phẩm
- Viết năm 1980, khi đứa con gái đầu lòng
chưa đầy một tuổi.
II. ĐỌC HIỂU VĂN BẢN
1/ Cấu trúc
- Thể thơ: tự do
- Bố cục: hai phần
+Phần 1: đoạn 1
ND: Nói với con về về cội nguồn sinh
dưỡng mỗi con người
+Phần 2: đoạn 2
ND: Nói với con về sức sống mạnh mẽ,
bền bỉ của quê hương mình.
- Mạch cảm xúc của bài thơ: đi từ tình cảm
gia đình mà mở rộng ra tình cảm quê
hương, từ những kỉ niệm gần gũi, thiết tha
mà nâng lên thành lẽ sống. Cảm xúc, chủ
đề của bài thơ được bộc lộ dẫn dắt một
- 2 -
Bùi Thị Chiều/Trường THCS Thái Nguyên/ Ngữ văn 9/Ngày soạn 15/02/2011

Gv gọi học sinh đọc đoạn 1
? Theo dõi 4 câu đầu của đoạn thơ
và cho biết:
- Tác giả muốn diễn tả tình cảm gì
trong bốn câu thơ đầu này?

- Em có nhận xét gì về các hình ảnh,
nhịp điệu trong bốn câu thơ?
Bình: Những câu thơ đã diễn tả một
cách thật sinh động không khí gia
đình đầm ấm, quấn quýt. Từng bước
đi, từng tiếng nói tiếng cười của con
đều được cha mẹ chăm chút, mừng
vui đón nhận
Tình cảm gia đình thiêng liêng, đẹp
đẽ là cái nôi nuôi dưỡng cho con cất
bước vào đời.
?Theo dõi 3 câu thơ tiếp theo:
- Em hiểu gì về “người đồng mình”?
- Cuộc sống lao động của “người
đồng mình” được gợi lên trong
những câu thơ trên là như thế nào?
cách tự nhiên, có tầm khái quát nhưng vẫn
thấm thía.
2/ Nội dung
a) Triết lí về cội nguồn sinh dưỡng của
con
- Tình cảm gia đình ấm cúng, vui vầy,
hạnh phúc. Đứa con được lớn lên trong
tình yêu thương, trong sự nâng đón và
mong chờ của cha mẹ
- Các hình ảnh thơ cụ thể, đối xứng nhau
theo từng cặp:
“Chân phải/ bước tới cha
Chân trái/ bước tới mẹ
Một bước/ chạm tiếng nói

Hai bước/ tới tiếng cười”
+Nhịp thơ 2/3
- “Người đồng mình”: là những người
cùng sống trên một miền đất, cùng quê
hương, cùng một dân tộc. Họ là những
người con dân tộc Tày.
- Cuộc sống lao động: cần cù, tươi vui và
thơ mộng, những con người luôn lạc quan
yêu đời:
“Đan lờ cài nan hoa
- 3 -
Bùi Thị Chiều/Trường THCS Thái Nguyên/ Ngữ văn 9/Ngày soạn 15/02/2011

Bình: Những công việc của “người
đồng mình” tưởng như thô sơ, nặng
nhọc (đan lờ, ken vách) nhưng họ
làm việc với một tâm hồn lãng mạn
biết bao, họ làm một cách thật nghệ
thuật những công việc của mình: cài
nan hoa, ken câu hát. Những hình
ảnh thật đẹp và nên thơ
? Các động từ cài, ken ngoài ý nghĩa
tả thực còn có ý nghĩa gì nữa không?
? Em có nhận xét gì về tình cảm của
nhà thơ gửi gắm trong những câu thơ
trên khi nói về “người đồng mình”?
Bình: qua những câu thơ trên người
cha muốn nói rằng: con thật hạnh
phúc vì được sống giữa những con
người nhân hậu, giàu tình yêu

thương, khéo léo, yêu cuộc sống thiết
tha, thấm đậm hồn dân tộc như vậy.
Gv: đọc hai câu thơ tiếp:
“Rừng cho hoa
Con đường cho những tấm lòng”
?Hình ảnh trong hai câu thơ trên gợi
cho em suy nghĩ gì?
? Điệp từ cho được lặp lại hai lần có
tác dụng gì?
Gv: Thiên nhiên tươi đẹp tình nghĩa
Vách nhà ken câu hát”
- Các động từ cài, ken vừa miêu tả cụ thể
vừa nói lên sự gắn bó quấn quýt trong
cuộc sống của người đồng mình.
- giọng thơ tha thiết, yêu thương, đầy niềm
tự hào
“Người đồng mình yêu lắm con ơi”
- Những hình ảnh thơ vừa cụ thể, vừa biểu
tượng cho vẻ đẹp, sức sống miền quê.
Rừng núi quê hương thật thơ mộng, và
nghĩa tình.
- điệp từ cho thể hiện vẻ đẹp thiên nhiên
hào phóng mà yêu thương của rừng núi
quê hương đối với con người.
- 4 -
Bùi Thị Chiều/Trường THCS Thái Nguyên/ Ngữ văn 9/Ngày soạn 15/02/2011

ấy cho con cả về tâm hồn, lối sống.
Gv: đọc hai câu cuối
“Cha mẹ mãi nhớ về ngày cưới

Ngày đầu tiên đẹp nhất trên đời”
? Kết thúc đoạn thơ đầu, nhà thơ lại
đưa ta trở về với những tình cảm ban
đầu đẹp đẽ, vẹn nguyên của gia đình.
Những câu thơ vừa có sức ngân rung
vừa như một lời khẳng định thêm về
mạch nguồn tình cảm gia đình đối
với mỗi chúng ta
Vậy điều nhà thơ muốn khẳng định
ở đây là gì?
? Như vậy, qua đoạn thơ đầu này,
người cha muốn nói với con mình
điều gì?
Gv khái quát lại
Gv: gọi học sinh đọc đoạn 2
? Theo dõi 9 câu thơ đầu:
- Nhà thơ ca ngợi những phẩm chất
cao đẹp nào của người đồng mình?
- Tình cảm gia đình hạnh phúc là cái nôi
nuôi dưỡng tâm hồn cho đứa con khôn lớn
trưởng thành.
- Gia đình ấm cúng, quê hương thơ
mộng nghĩa tình, nhân hậu đó chính là
cội nguồn sinh dưỡng của con.
=> từ đó người cha muốn nhắn nhủ con,
mong con biết nâng niu trân trọng những
giá trị gia đình, quê hương, dân tộc mình.
b) Lòng tự hào về sức sống mạnh mẽ,
bền bỉ của quê hương
- Ca ngợi người đồng mình sống vất vả mà

mạnh mẽ, khoáng đạt, bền bỉ gắn bó với
quê hương, dẫu quê hương còn cực nhọc
đói nghèo
“Người đồng mình thương lắm con ơi
Cao đo nỗi buồn
Xa nuôi chí lớn
Dẫu làm sao thì cha vẫn muốn
Sống trên đá không chê đá ghập ghềnh
Sống trong thung không chê thung nghèo
- 5 -
Bùi Thị Chiều/Trường THCS Thái Nguyên/ Ngữ văn 9/Ngày soạn 15/02/2011

- Em có nhận xét gì về nghệ thuật
của đoạn thơ?
? Người cha muốn nhắn nhủ con
mình điều gì?
Gv: đọc đoạn thơ còn lại
?Nhà thơ khẳng định thêm những
đức tính tốt đẹp nào của người đồng
mình?
? Cách diễn đạt hình ảnh của tác giả
trong đoạn thơ này có gì độc đáo?
? Từ những đức tính truyền thống tốt
đói
Sống như sông như suối
Lên thác xuống ghềnh
Không lo cực nhọc”
- Nghệ thuật:
+cách sử dụng hình ảnh vừa cụ thể vừa
giàu ý nghĩa biểu tượng

+ điệp cấu trúc
+ so sánh
=>những câu thơ trên thể hiện chân dung
tâm hồn con người xứ sở mộc mạc, chân
thật
- mong con sống nghĩa tình, chung thuỷ
với quê hương, nguồn cội, biết chấp nhận
và vượt qua gian nan thử thách bằng nghị
lực, niềm tin.
- ca ngợi người đồng mình mộc mạc, hồn
nhiên nhưng giàu chí khí và niềm tin.
Họ có thể “thô sơ da thịt” nhưng không hề
nhỏ bé về tâm hồn, về ý chí và mong ước
xây dựng quê hương. Chính những con
người như thế, bằng sự lao động cần cù,
nhẫn lại hàng ngày, đã làm nên quê hương
với truyền thống, với phong tục tập quán
tốt đẹp:
“Người đồng mình tự đục đá kê cao quê
hương
Còn quê hương thì làm phong tục”
- hình ảnh cụ thể mà khái quát, mộc mạc
nhưng giàu chất thơ
- mong con biết tự hào với truyền thống
quê hương, dặn dò con biết tự tin vững
- 6 -
Bùi Thị Chiều/Trường THCS Thái Nguyên/ Ngữ văn 9/Ngày soạn 15/02/2011

đẹp đó, người cha mong muốn con
mình điều gì?

? Em có nhận xét gì về giọng điệu,
tình cảm của người cha được thể
hiện trong cả đoạn thơ thứ hai này?
? Như vậy, với những lời lẽ chân
tình, mộc mạc, thiết tha người cha
muốn nói với con mình điều gì trong
đoạn thơ thứ hai này?
? Theo em, những yếu tố nghệ thuật
nào đã góp phần tạo nên sự độc đáo,
riêng biệt, và giá trị bài thơ?
? Từ đó em hiểu gì về tình cảm của
nhà thơ đối với gia đình, quê hương
xứ sở?
Gv giảng bình thêm
- Gọi học sinh đọc ghi nhớ sgk trang
74
- Gv: Hướng dẫn học sinh luyện tập
1/ Sưu tầm những bài thơ viết về tình
cảm cha con.
2/ Bài tập sgk
bước trên mỗi chặng đường đời
- giọng thơ thiết tha, trìu mến, tâm tình,
thấm đượm niềm tự hào về quê hương và
tha thiết yêu con
- Người đồng mình sống có nghị lực, ý
chí, niềm tin, gắn bó với quê hương xứ sở,
biết phát huy bản sắc văn hoá dân tộc, xây
dựng quê hương ngày một giàu đẹp
=> con hãy tự hào về truyền thống quê
hương và kế thừa phát huy những truyền

thống tốt đẹp ấy.
3/ Ý nghĩa văn bản
-Về nghệ thuật: giọng thơ tha thiết, trìu
mến; từ ngữ chân thực mộc mạc; hình ảnh
thơ giàu sức gợi cảm gần với cách tư duy
của người miền núi. Đó là nét riêng trong
phong cách thơ Y Phương
-Về nội dung: bài thơ cho ta thấy tình cảm
gia đình ấm cúng, tình yêu quê hương sâu
sắc tha thiết của nhà thơ.
=> vì thế mượn lời nói với con nhưng thực
chất nhà thơ đang nói với chính mình.
- 7 -
Bùi Thị Chiều/Trường THCS Thái Nguyên/ Ngữ văn 9/Ngày soạn 15/02/2011

*Củng cố-Hướng dẫn về nhà
1/ Củng cố: gv khái quát lại nội dung ý nghĩa bài thơ
2/ Hướng dẫn về nhà: Học thuộc lòng bài thơ
- Soạn bài tiếp theo
- 8 -