Giúp học sinh học tốt kiểu mảng trường THPT TỐNG DUY tân

A . ĐẶT VẤN ĐỀ
I. Lí do chọn sáng kiến kinh nghiệm .
- Hiện nay trong lí luận dạy học nói chung và lí luận dạy học môn tin
học nói riêng đề cập khá nhiều phương pháp và kĩ thuật dạy học:
phương pháp thảo luận, phương pháp đặt câu hỏi, phương pháp chia
nhóm … và có một nội dung được đề cập rất nhiều trong các tài liệu
đó là: dạy học tích hợp.
- Các cách thiết kế bài giảng hiện nay nhằm mục đích áp dụng phương
pháp hiện đại để bồi dưỡng cho học sinh năng lực ham muốn học hỏi,
tư duy sáng tạo, năng lực tự giải quyết vấn đề, rèn luyện và phát triển
năng lực tự học sáng tạo, nghiên cứu, nghĩ và làm việc một cách tự
chủ… Đồng thời để thích ứng với sự phát triển tư duy của học sinh
trong xã hội mới và tiếp cận với các công nghệ tiên tiến trong xã hội,
trên thế giới. Bên cạnh đó, trong các kĩ thuật dạy học mới, vai trò của
người thầy có sự thay đổi là: “hướng dẫn học sinh biết tự mình tìm
ra hướng giải quyết những vấn đề nãy sinh trong quá trình học tập,
biết cách làm việc độc lập, làm việc tập thể. Thầy là người định
hướng, là người cố vấn giúp học sinh tự đánh giá, cũng như giúp học
1
sinh luôn đi đúng con đường tìm hiểu, lĩnh hội kiến thức…”.
- Xuất phát từ thực tiễn giảng dạy tại trường THPT TỐNG DUY TÂN
tôi thấy rằng, để đạt hiệu quả cao trong mỗi phần học, tiết học cần có
cách thiết kế bài giảng cho phù hợp với nội dung kiến thức; phương
pháp, phương tiện dạy học phải phù hợp với từng đối tượng học sinh.
Để qua mỗi phần học, tiết học học sinh thích thú với kiến thức mới,
qua đó hiểu được kiến thức đã học trên lớp, đồng thời học sinh thấy
được tầm quan trọng của vấn đề và việc ứng dụng của kiến thức trước
hết để đáp ứng những yêu cầu của môn học, sau đó là việc ứng dụng
của nó vào các công việc thực tiễn trong đời sống xã hội.
- Xuất phát từ cơ sở trên, tôi đã chọn đề tài “Giúp học sinh hoc tốt
Kiểu mảng”, giúp các em nắm được kiểu dữ liệu mảng đó là cấu trúc

dữ liệu quan trọng thường hay được ứng dụng trong lập trình bài tập
và thực tế
II. Mục đích của sáng kiến kinh nghiệm.
Sử dụng phương pháp giảng dậy thích hợp giúp học sinh tưởng tượng
được cấu trúc của kiểu mảng. Và thông qua các ví dụ hướng dẫn học
sinh nắm vững cách truy xuất dữ liệu từ mảng.
2
III. Nhiệm vụ của sáng kiến kinh nghiệm .
Xây dựng giáo án chi tiết thực sự gần gũi với học sinh phù hợp với
đa số học sinh trong một lớp.
Đưa ra vấn đề, thực hiện ví dụ minh họa đễ học sinh quan sát qua đó
nắm vững kiểu mảng. Và hình thành ở học sinh kỹ năng phân tích, sử
lý các vấn đề thường gặp trong khi làm việc với kiểu mảng.
IV. Đối tượng nghiên cứu.
Học sinh khối 11 tại trường THPT TỐNG DUY TÂN trong hai năm
liên tiếp.
NĂM HỌC LỚP SĨ SỐ
2011 - 2012
11B
11E
11I
44
45
43
2012 - 2013
11B
11D
48
44
V. Phương pháp nghiên cứu .

- Đọc kỹ tài liệu sách giáo khoa, sách giáo viên Tin Học 11 và một số
tài liệu tham khảo khác.
- Dạy học trên các đối tượng: Giỏi , Khá , Trung bình, yếu, kém trong
3
đó nội dung dạy học, phương pháp thực hiện và kết quả thu được
đánh giá chủ yếu đối với đối tượng học sinh khá, trung bình, yếu,
kém.
- Đưa ra bàn luận trước tổ, nhóm chuyên môn để tham khảo ý kiến và
cùng thực hiện.
- Tham khảo ý kiến các trường bạn, ý kiến đóng góp của các thầy cô
dạy lâu năm đã có nhiều kinh nghiệm.
- Dự giờ, kiểm tra, đánh giá chất lượng của học sinh.
- Dạy thực nghiệm trên 2 lớp 11 của trường là: 11B, 11D.
B. GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ
I .Cơ sở lí luận .
Khi học sinh học bài “Bài 11. kiểu mảng” Học sinh đã có rất nhiều
khó khăn, nhầm lẫn trong việc thực hiện viết các đoạn chương trình
để nhập xuất dữ liệu mà nguyên nhân là do chưa thực sự hiểu được
cấu trúc của kiểu mảng.
II. Nội dung và giải pháp thực hiện .
1. Nội dung
Giáo án tiết một bài Kiểu mảng
4
Tiết 1:
A. Mục đích, yêu cầu
Học sinh cần hiểu rõ:
 Kiểu mảng là một kiểu dữ liệu có cấu trúc, rất cần thiết và hữu
ích trong nhiều chương trình.
 Mảng một chiều là một dãy hữu hạn các phần tử cùng kiểu.
 Các ngôn ngữ lập trình thông dụng cho phép người lập trình xây

dựng kiểu dữ liệu mảng một chiều.
 Để mô tả mảng một chiều cần khai báo kiểu của các phần tử và
cách đánh số các phần tử của nó (mỗi phần tử của nó có một chỉ
số).
 Có thể tham chiếu phần tử của mảng bằng tên của mảng và chỉ
số tương ứng của phần tử này.
Phần minh hoạ với pascal, học sinh cần nắm được:
 Có hai cách để khai báo (hay định nghĩa)
kiểu dữ liệu mảng một chiều:
- Trực tiếp trong phần khai báo biến (với từ khoá Var).
5
- Đặt tên và định nghĩa cho kiểu dữ liệu mới này (với từ khoá là
TYPE), rồi sau đó khai báo các biến thuộc kiểu mới (đã có tên).
 Để khai báo một kiểu dữ liệu mảng một chiều, người lập trình
cần phải xác định những yếu tố sau:
- Kiểu phần tử: Kiểu của các phần tử tạo nên mảng.
- Kiểu chỉ số: Người ta thường dùng một đoạn số nguyên liên tục
làm chỉ số của mảng, đoạn này được xác định khi số nguyên đầu
tiên và số nguyên cuối cùng của đoạn là xác định được. Số
nguyên đầu tiên trong đoạn này là chỉ số của phần tử đầu tiên
trong mảng, số nguyên tiếp theo là chỉ số của phần tử thứ hai
trong mảng, cứ như vậy,… Giá trị cuối cùng là chỉ số của phần
tử cuối cùng trong mảng. Do vậy, khi xác định kiểu chỉ số của
một mảng (một chiều) người lập trình đã xác định cả kích thước
của mảng (tức số phần tử của mảng).
Học sinh cần có các kỹ năng:
 Nhận biết được các thành phần trong khai báo kiểu mảng một
chiều.
6
 Nhận biết được định danh của một phần tử kiểu mảng một chiều

xuất hiện trong một chương trình.
 Biết cách viết khai báo mảng đơn giản với chỉ số kiểu miền con
của kiểu nguyên.
B. Đồ dùng dạy học
 Chuẩn bị của giáo viên:
Sách giáo khoa, sách giáo viên, giáo án, bảng phụ, thước, phấn
viết.
 Chuẩn bị của học sinh:
Sách giáo khoa, vở, bút.
C. Hoạt động dạy - học:
HOẠT ĐỘNG CỦA GIÁO VIÊN HOẠT ĐỘNG CỦA
HỌC SINH
 Bài cũ:
Em hãy nêu những kiểu dữ liệu chuẩn đã
học?
Lắng nghe câu hỏi và trả
lời:
Chúng ta đã học 4 kiểu
dữ liệu chuẩn đó là:
- Kiểu nguyên.
7
Giáo viên đánh giá, cho điểm và ghi vào sổ
đầu bài.
 Bài mới:
Hôm nay chúng ta sẽ tìm hiểu về một kiểu
dữ liệu mới được xây dựng trên những
kiễu dữ liệu chuẩn mà chúng ta đã học.
Ghi lên bảng:
CHƯƠNG 4: KIỂU DỮ LIỆU CÓ CẤU
TRÚC.

BÀI 11: KIỂU MẢNG
Và tiết hôm nay chúng ta sẽ tìm hiểu về
kiểu mảng một chiều.
1. Kiểu mảng một
chiều.
Treo bảng phụ trong đó có đề bài và
- Kiểu thực.
- Kiểu ký tự.
- Kiểu logic.
Học sinh chăm chú nghe
giảng và ghi chép vào
vở. 
8
chương trình ví dụ trang 53 góc phải bảng.
Yêu cầu học sinh xác định INPUT và
OUTPUT của bài toán trên?
Hỏi: Em hãy quan sát chương trình trên
bảng và cho biết chúng ta đã sử dụng bao
nhiêu biến để khai báo cho nhiệt độ các
ngày trong tuần? Và chương trình trên đã
dùng bao nhiêu câu lệnh? Đó là câu lệnh
gì?
Hỏi: Với bài toán như vậy ta áp dụng cho
365 ngày thì chúng ta phải sử dụng bao
nhiêu biến để khai báo nhiệt độ 365 ngày
INPUT: Nhiệt độ 7 ngày
trong tuần.
OUTPUT: Nhiệt độ tb
của tuần và số lượng
ngày trong tuần có nhiệt

độ > nhiệt độ tb của tuần.
Trả lời: Chương trình
trên đã sử dụng 7 biến để
khai báo cho nhiệt độ các
ngày trong tuần. Chương
trình trên dùng 7 câu
lệnh If then
Trả lời: Chương trình
9
và chương trình phải dùng bao nhiêu câu
lệnh If then ?
Hỏi: Với số ngày lớn như vật thì chương
trình sẽ gặp những hạn chế nào?
Dẫn dắt: Để khắc phục những hạn chế
trên, người ta thường ghép chung 7 biến
hay 365 biến trên thành một dãy, đặt cho
nó chung một tên và đánh cho một phần tử
một chỉ số.
* Khái niệm mảng một chiều:
- Mảng một chiều là dãy hữu hạn các phần
tử cùng kiểu. Mảng được đặt tên và mỗi
phần tử của nó có một chỉ số.
- Để mô tả mảng một chiều ta cần xác định
kiểu của các phần tử và cách đánh số các
phần tử của nó.
trên đã sử dụng 365 biến
để khai báo cho nhiệt độ
các ngày trong tuần.
Chương trình trên dùng
365 câu lệnh If then

Trả lời: Khai báo nhiều
biến và
chương trình rất dài
dòng.
Chăm chú nghe giảng và
ghi chép bài. 
10
Ví dụ 1:
1 2 3 4 5 6
7
Ví dụ 2: Xem mỗi bàn học sinh của chúng
ta là một mảng một chiều. Các bạn trong
bàn đó sẽ được đặt tên chung là tên của
bàn đó. Mỗi bạn được phân biệt nhau bởi
một chỉ số khác nhau.
Bàn1: Hương Hải Hà Hiền
1 2 3 4
Dẫn dắt: Chúng ta đã hiểu thế nào là mảng
một chiều. Vậy để máy tính của chúng ta
hiểu về mảng một chiều thì chúng ta phải
làm gi? Để hiểu rõ vấn đề này chúng ta sẽ
tìm hiểu về một phần mới đó là phần khai
báo
Chăm chú nghe giảng và
ghi chép bài. 
11
Nhietdo: 35 34 36 35.5 36 34.5 37
Ghi lên bảng 
a) Khai báo:
Trong NNLT Pascal có 2 cách khai báo

cho mảng 1 chiều đó là khai báo trực tiếp
và khai báo gián tiếp.
- Cách 1: Khai báo trực tiếp biến mảng
một chiều:
Var <Tên biến mảng>: array[Kiểu chỉ số]
of <Kiểu phần tử>;
- Cách 2: Khai báo gián tiếp biến mảng
qua kiểu mảng một chiều:
Type <Tên kiểu mảng>=array[Kiểu chỉ
số] of<Kiểu phần tử>;
Var <Tên biến mảng> : <Tên kiểu mảng >;
Trong đó:
Type là từ khoá khai báo kiểu mảng.
Var là từ khoá khai báo biến mảng.
Array…of… là từ khoá dùng khai báo
Chăm chú nghe giảng và
ghi chép bài. 
12
mảng và kiểu phần tử.
Tên kiểu mảng, tên biến mảng do người lập
trình đặt nhưng tuân theo quy tắc NNLT
Pascal đó là bắt đầu bằng chữ cái.
Kiểu chỉ số thường là một đoạn số nguyên
liên tục có dạng n1 n2 với n1,n2 là các
hằng hoặc biểu thức nguyên xác định chỉ
số đầu và chỉ số cuối (n1<=n2).
Kiểu phần tử là kiểu của các phần tử mảng.
Ví dụ:
- Khai báo gián tiếp:
Type nd=array[1 366] of real;

Var nhietdo : nd;
- Khai báo trực tiếp
Var nhietdo: array[1 366] of real;
Ý nghĩa của khai báo trên là: Khai báo
mảng một chiều có tên nhietdo gồm 366
phần tử cùng kiểu thực.
Chăm chú nghe giảng và
ghi chép bài. 
13
Hỏi: Em hãy khai báo mảng một chiều có
tên là songuyen gồm 100 phần tử cùng
kiểu nguyên theo 2 cách.
Dẫn dắt: Tuỳ từng trường hợp mà chúng ta
sử dụng khai báo trực tiếp hay gián tiếp. Ta
dùng khai báo gián tiếp khi trong chương
trình có nhiều mảng cùng kiểu chỉ số và
kiểu phần tử. Còn lúc nào chỉ khai báo một
mảng hay nhiều mảng không cùng kiểu chỉ
số hay kiểu phần tử thì dùng khai báo trực
tiếp.
Lắng nghe câu hỏi và trả
lời:
- Khai báo gián tiếp:
Type sn=array[1 100]
of integer;
Var songuyen:sn;
- Khai báo trực tiếp
Var songuyen:
array[1 100] of integer;
14

- Đưa lên bảng một số khai báo yêu cầu
học sinh xác định khai báo đúng.
Var A: array[-10 10] of real;
B: array[10 5] of integer;
C: array[-20 10] of boolean;
D: array[10…100] of char;
E: array[1 115 div 2] of real;
Và để hiểu rõ về mảng một chiều chúng ta
tìm hiều về một phần là phần tham chiếu.
Ghi lên bảng .
* Tham chiếu:
Dẫn dắt:
Tham chiếu tới phần tử của mảng một
chiều được xác định bởi tên mảng cùng với
chỉ số và được viết trong cặp ngoặc [ và ].
Quan sát trên bảng và trả
lời:
Var A: array[-10 10] of
real;
C: array[-20 10] of
boolean;
E: array[1 115 div
2] of real;
15
Ví dụ: Tham chiếu tới nhiệt độ của ngày
thứ nhất trong chương trình trên viết là:
Nhietdo[1].
2 3 4 5 6
7
- Yêu cầu học sinh tham chiếu nhiệt độ

ngày thứ 3 và 7.
- Đưa chương trình giải bài toán nhiệt độ
với N ngày bằng mảng một chiều lên bảng.
Chú ý: Thuật toán trong sách giáo khoa
khai báo biến dem, i, N kiểu byte là chưa
đúng. Phải khai báo là kiểu integer vì kiểu
byte có phạm vi 0 -> 255 mà các biến dem,
Nhietdo[3];
Nhietdo[7];
16
Nhietdo[1]=35
Nhietdo: 35 34 36 35.5 36 34.5 37
i, N có thể nhận giá trị lớn hơn 255.
- Chương trình đã khai báo hằng Max=366
nên trong khai báo mảng Max là một hằng
chứ không phải là một biến.
Hỏi: Trong chương trình chúng ta khai báo
mảng theo cách nào?
- Trước khi nhập nhiệt độ cho từng ngày
thì chúng ta cần phải nhập số ngày. Và ta
sử dụng câu lệnh for i:=1 to N do để nhập
nhiệt độ cho từng ngày.
- Khi nhập ta cần phải tham chiếu đến các
ngày bằng cách: Readln(Nhietdo[i]);
 Củng cố lại bài học:
- Hiểu thế nào là mảng 1 chiều.
- Các cách khai báo mảng 1 chiều và
Quan sát chương trình
trên bảng và chăm chú
nghe giảng.

Trả lời: Trong chương
trình chúng ta khai báo
mảng theo cách gián tiếp.
Quan sát chương trình
trên bảng và chăm chú
nghe giảng.
17
các thành phần của khai báo.
- Cách tham chiếu đến từng phần tử
của mảng.
 Bài tập về nhà:
1. Viết chương trình nhập vào mảng
một chiều gồm 100 phần tử kiểu
nguyên, tính tổng của các phần tử đó.
2. Đọc trước nội dung phần b) Một số
ví dụ.
Lắng nghe và ghi nhớ .
2. Kết quả thu được.
Trong quá trình học tập trao đổi, thảo luận, trình bày. Học sinh được
thể hiện khả năng vận dụng, hiểu biết của mình khi làm bài tập. Đồng
thời tiết kiểm tra các bài tập liên quan đến kiểu mảng đều đạt kết quả
cao. Tỉ lệ điểm khá trên tiết kiểm tra bài tập liên quan đến kiểu mảng
ở lớp 11B là 60% và lớp 11D là 52% không có học sinh đạt mức điểm
dưới 5
18
C. KẾT LUẬN VÀ ĐỀ XUẤT
Tin học nói chung đóng vai trò rất quan trọng trong việc xây dựng các
chương trình ứng dụng để phục vụ cho cuộc sống. Nhờ sự phát triển
của tin học mà hiện nay hầu hết các lĩnh vực trong xã hội đã ứng dụng
được tin học để giải quyết công viêc nhanh, hiệu quả và chính xác

hơn.
Hiện nay, tin học phổ biến trên thế giới, được sử dụng trong lĩnh vực
giảng dạy. Trong quá trình giảng dạy các thầy cô có thể đưa ra các
vấn đề nho nhỏ trong tin học đời sống…để các em có thể chứng tỏ
được khả năng của mình làm cho học sinh yêu thích môn học, ham
học hỏi và tìm tòi sáng tạo.
Đề tài này mang tính thực tiển rất cao cụ thể là: trong tiết học các em
học sinh đã chủ động để tìm tòi lại kiến thức đã học qua đó giải quyết
được vấn đề do giáo viên đặt ra. Trong quá trình giải quyết vấn đề,
giáo viên chỉ ra những sai lầm mà các em học sinh mắc phải do hiểu
không rõ vấn đề giúp cho các em hiểu rõ hơn về câu lệnh.
Kết quả là có rất nhiều em đã dễ dàng vận dụng cấu trúc kiểu mảng
để giải các vấn bài toán do giáo viên đặt ra.
19
D. TÀI LIỆU THAM KHẢO
1.Sách giáo khoa tin học 11 Hồ Sĩ Đàm chủ
biên
2. Sách giáo viên tin học 11 Hồ Sĩ Đàm chủ
biên
3. Một số ý kiến đóng góp vào sáng kiến kinh nghiệm của đồng
nghiệp .
20
MỤC LỤC
A. ĐẶT VẤN ĐỀ 1
I. Lý do chon sáng kiến kinh nghiệm 1
II. Mục đích của sáng kiến kinh nghiệm 2
III. Nhiệm vụ của sáng kiến kinh nghiệm 2
IV. Đối tượng nghiên cứu 2
V. Phương pháp nghiên cứu 2
B. GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ 3

I .Cơ sở lí luận 3
II. Nội dung và giải pháp thực hiện .
1. Nội dung 3
2. Kết quả thu được 9
C. KẾT LUẬN VÀ ĐỀ XUẤT 10
D. TÀI LIỆU THAM KHẢO 11

XÁC NHẬN CỦA THỦ
TRƯỞNG ĐƠN VỊ
Thanh Hóa, ngày 05 tháng 06
năm 2013
21
Tôi xin cam đoan đây là SKKN
của mình viết, không sao chép
nội dung của người khác.
Hoàng Lê Phong
22