Cơ hội và thách thức của các NHTMVN trước ngưỡng cửa VN gia nhập WTO

PHẦN I: LỜI NÓI ĐẦU
Hội nhập kinh tế quốc tế mà đỉnh cao là gia nhập WTO, đang trở thành yêu
cầu bức xúc, tất yếu đối với mỗi quốc gia và VN không nằm ngoài “vòng hội
nhập” đó. Trước thực tế của xu thế toàn cầu hoá, mỗi quốc gia nói chung và VN
nói riêng, chỉ có cách lựa chọn duy nhất là “lối đi, bước đi” lộ trình sao cho
thích hợp với điều kiện, hoàn cảnh cụ thể của mình.
Có thể nói mọi lĩnh vực hội nhập đều rất phức tạp nhưng hội nhập trong lĩnh
vực tài chính nói chung, hội nhập trong lĩnh vực ngân hàng nói riêng có những
nét đặc thù, có độ phức tạp, nhạy cảm cao nhất bởi vì ngân hàng là “trung tâm
của thị trường tài chính”, “nơi điều tiết sự chu chuyển của các dòng vốn”, là “bà
đỡ của các doanh nghiệp, là “tấm gương phản chiếu sức sống của nền kinh tế”.
Như vậy hội nhập kinh tế quốc tế không còn là vấn đề mới đối với hệ thống
ngân hàng thương mại Việt Nam(NHTM).Quá trình hội nhập của VN gia nhập
WTO đang tạo ra những cơ hội và thách thức rất lớn đối với NHTMVN. Với
mục đích làm rõ những cơ hội và thách thức của NHTM trong quá trình hội
nhập để từ đó có cơ sở xây dựng định hướng hoạt động em nghiên cứu đề tài
“Cơ hội và thách thức của các NHTMVN trước ngưỡng cửa VN gia nhập
WTO”.
Kết cấu đê tài của em bao gồm:
Phần I: Lời nói đầu
Phần II: Nội dung
I. Cơ sở lý luận
II. Cơ sở thực tiễn
III.Giải pháp
Phần III: Kết luận
Trong quá trình thực hiện đề tài em đã được sự chỉ bảo tận tình của giáo
viên hướng dẫn Th.s Nguyễn Thu Thuỷ.Tuy nhiên do thời gian hạn chế nên đề
tài của em mới chỉ ra được một phần nào đó những cơ hội và thách thức trong
hoạt động của hệ thống NHTM trước khi VN gia nhập WTO.
1
PHẦN II: NỘI DUNG

I. Cơ sở lý luận
1. WTO và quá trình VN gia nhập WTO
Những vấn đề cơ bản về tổ chức thương mại thế giới(WTO).
WTO là một định chế thương mại toàn cầu, bao gồm một hệ thống các nguyên
tắc và quy định điều chỉnh các hoạt động của hơn 90% thương mại thế giới và
hiện nay WTO đã có 150 thành viên. WTO hoạt động dựa trên bốn chức năng
chính sau:
• Thúc đẩy tự do hoá thương mại
• Hỗ trợ và giám sát việc thực hiện các hiệp định WTO
• Giải quyết các tranh chấp thương mại giữa các nước thành viên
• Có quyền can thiệp, rà soát chính sách thương mại của các nước thành
viên.
Về cơ bản để gia nhập WTO các nước cần phải cam kết trong các lĩnh vực
chủ yếu sau:
• Phải thoả thuận với các thành viên về mức thuế quan tối đa áp dụng với
các hàng hoá nhập khẩu
• Thoả thuận với các thành viên về điều kiện cho các nhà cung cấp dịch vụ
nước ngoài tham gia vào thị trường nội địa
• Phải chấp nhận việc hạn chế trợ giá trong nông nghiệp do nó có ảnh
hưởng đến thương mại quốc tế
Cơ hội và thách thức của VN khi gia nhập WTO
Cơ hội
Gia nhập WTO đem lại cả cơ hội lẫn thách thức, đòi hỏi VN phải sớm triển
khai những bước chuẩn bị cần thiết để đảm bảo tối ưu hoá những thuận lợi và
giảm thiểu những nguy cơ của việc tham gia vào một nền kinh tế thế giới ngày
càng được tự do hoá nhiều hơn.
Gia nhập WTO sẽ mang đến cho VN những nguồn lực mới và cơ hội mới
để mở rộng thị trường xuất khẩu, đa dạng hoá các mối quan hệ kinh tế - thương
mại, tăng khả năng thu hút đầu tư nước ngoài…giúp VN tham gia vào việc xây
dựng một hệ thống thương mại đa biên bình dẳng, không phân biệt đối xử và

cùng có lợi. Tạo môi trường thông thoáng, minh bạch , tuân thủ các nguyên tắc
quốc tế.
VN sẽ có cơ hội thực sự hội nhập vào nền kinh tế thế giới, được hưởng đối
xử bình đẳng và các ưu đãi thương mại cho một nước đang phát triển ở trình độ
2
thấp. Đây là điều kiện hết sức cần thiết để VN mở rộng xuất khẩu những mặt
hàng có lợi thế nhờ những thành qủa của đàm phán giảm thuế và mở cửa thị
trường của GATT, tăng cường tiếp cận thị trường của các thành viên WTO, đặc
biệt trong các lĩnh vực hàng nông sản và dệt may. Cơ hội xuất khẩu bình đẳng sẽ
kéo theo những ảnh hưởng tích cực tới các ngành kinh tế trong nước, mở rộng
sản xuất và tạo ra nhiều việc làm.
Quá trình hội nhập kinh tế quốc tế nói chung và đàm phán gia nhập WTO
nói riêng đã góp phần thúc đẩy chuyển dịch cơ cấu kinh tế một cách tích cực
theo hướng tăng dần tỷ trọng giá trị công nghiệp và dịch vụ, giảm dần tỷ trọng
giá trị nông nghiệp trong cơ cấu tổng thu nhập quốc dân. Cơ cấu kinh tế ngành
và vùng đã có sự dịch chuyển theo định hướng về lợi thế năng lực cạnh tranh
khu vực và quốc tế, hình thành các vùng kinh tế trọng điểm, các khu công
nghiệp và khu chế xuất tập trung để hạ thấp giá thành và tạo điều kiện áp dụng
khoa học công nghệ hiện đại hơn trong sản xuất và đầu tư.
VN đã từng bước hoàn thiện hệ thống pháp luật và thể chế kinh tế thị
trường, cải cách hành chính và cải cách doanh nghiệp nhà nước … Việc ký kết
một số điều ước quốc tế quan trọng đã tạo ra một hành lang pháp lý cơ bản cho
việc thực hiện công cuộc đổi mới hội nhập kinh tế quốc tế, tạo môi trường kinh
doanh lành mạnh, thúc đẩy kinh tế phát triển và thu hút đầu tư trực tiếp nước
ngoài, VN tiếp tục khẳng định là một quốc gia ổn định về mặt chính trị và kinh
tế cùng thực hiện các chuẩn mực điều tiết kinh tế chung với cộng đồng quốc tế.
Đây là yếu tố không thể thiếu để tạo dựng niềm tin của các nhà đầu tư, thương
nhân nước ngoài tham gia các hoạt động hợp tác kinh tế với VN.
Thách thức
Bên canh những cơ hội, việc gia nhập WTO cũng đặt ra hàng loạt những

thách thức cho nền kinh tế xã hội trên các khía cạnh: thất nghiệp gia tăng, phân
hoá giàu nghèo trong xã hội …Đặc biệt, cạnh tranh trong nhiều ngành dịch vụ
quan trọng như: bưu chính viễn thông, ngân hàng, bảo hiểm …sẽ tăng đáng kể
sau khi gia nhập WTO . Các cuộc cạnh tranh về chất lượng, giá cả hàng hoá
,dịch vụ sẽ khốc liệt hơn trong khi năng lực cạnh tranh trong nước còn yếu. VN
phải điều chỉnh hệ thống pháp luật cho phù hợp với các quy định của WTO ở
nhiều lĩnh vực khác nhau như thủ tục cấp phép nhập khẩu, kiểm dịch động thực
vật, các quy định liên quan đến đầu tư và sở hữu trí tuệ…
Chính sách thuế sẽ phải điều chỉnh theo quy định của WTO, trước hết là
thuế xuất nhập khẩu, tiếp đến là các sắc thuế nội địa. Thuế suất thuế nhập khẩu
điều chỉnh theo hướng ngày càng giảm và đảm bảo nguyên tắc MFN ( không
3
phân biệt đối xử giữa hàng nhập khẩu từ các quốc gia khác nhau); bỏ các biện
pháp phi thuế, chỉ bảo hộ bằng công cụ thuế. Những điều đó không những có
nhiều tác động khác nhau đến môi trường kinh doanh mà còn ảnh hưởng đến
nguồn thu ngân sách nhà nước.
VN sẽ phải cam kết mở cửa thị trường dịch vụ tài chính (bảo hiểm, kế
toán, kiểm toán và tư vấn thuế), phải có các cam kết đối xử bình đẳng giữa
cácdoanh nghiệp kinh doanh dịch vụ tài chính trong nước và doanh nghiệp có
vốn đàu tư nước ngoài. Việc thực hiện các cam kết này đòi hỏi sự nỗ lực của
ngành tài chính nói riêng cũng như các cơ quan quản lý nhà nước. Đặc biệt,
trong bối cảnh hệ thống luật pháp, chính sách chế độ quản lý trong nước còn
thiếu đồng bộ chưa phù hợp với thông lệ quốc tế. Thậm chí còn nhiều lĩnh vực
chưa có văn bản quy định như tư vấn môi giới tài chính, tư vấn thuế…
Về phía doanh nghiệp, do còn yếu kém trên nhiều lĩnh vực(chất lượng,
thương hiệu sản phẩm, phát triển kênh tiêu thụ và khả năng giải quyết tranh
chấp) nên các doanh nghiệp sẽ phải đối mặt với nhiều khó khăn thách thức trong
việc tìm chỗ đứng trên thị trường hoặc phát triển thị phần của mình, nhiều doanh
nghiệp có nguy cơ phá sản, trước sức ép nặng nề của các dòng hàng hoá, dịch
vụ, công nghệ, nhân lực và các chấn động khủng hoảng trong khu vực và toàn

cầu, nhất là cuộc khủng hoảng về tài chính tiền tệ gây hiệu ứng lan truyền.
Một thách thức nữa là đội ngũ nguồn nhân lực hiện nay của chúng ta còn
quá yếu kém chưa thể đáp ứng được yêu cầu hội nhập. Trình độ nguồn nhân lực
thấp, cơ chế quản trị điều hành cứng nhắc,thiếu năng động… không thể đáy ứng
được yêu cầu cạnh tranh khi hội nhập.
2. Các cam kết của VN trong lĩnh vực ngân hàng khi VN gia nhập
WTO
Tài chính - ngân hàng là một trong những lĩnh vực được mở cửa mạnh nhất
ngay sau khi Việt Nam gia nhập WTO. Theo cam kết giữa Việt Nam và các
nước thành viên, từ nay đến năm 2010, các ngân hàng nước ngoài sẽ được phép
thực hiện hầu hết các dịch vụ ngân hàng như một ngân hàng trong nước (trừ
dịch vụ tư vấn và cung cấp thông tin ngân hàng). Cụ thể, kể từ ngày 1/4/2007,
các ngân hàng nước ngoài được phép thiết lập sự hiện diện thương mại của mình
tại Việt Nam dưới các hình thức như: văn phòng đại diện, chi nhánh ngân hàng
thương mại, các ngân hàng thương mại liên doanh với nước ngoài có vốn nước
ngoài dưới 50% vốn điều lệ, các công ty cho thuê tài chính liên doanh, các công
ty tài chính cho thuê 100% vốn nước ngoài và ngân hàng 100% vốn nước
ngoài... Cũng như các pháp nhân Việt Nam, các chi nhánh, văn phòng đại diện,
4
và ngân hàng nước ngoài này sẽ được hưởng quy chế đối xử không phân biệt
ngay sau khi Việt Nam gia nhập WTO
Các cam kết gia nhập WTO trong lĩnh vực ngân hàng sẽ cho phép các tổ
chức tín dụng nước ngoài được hiện diện ở Việt Nam dưới các hình thức khác
nhau, mở rộng phạm vi và loại hình cung cấp các dịch vụ ngân hàng, tạo ra một
sân chơi bình đẳng cho các ngân hàng.
Chúng ta đồng ý cho thành lập ngân hàng con 100% vốn nước ngoài không
muộn hơn ngày 1/4/2007. Ngoài ra ngân hàng nước ngoài muốn được thành lập
chi nhánh tại Việt Nam nhưng chi nhánh đó không được phép mở chi nhánh phụ
và vẫn phải chịu hạn chế về huy động tiền gửi bằng VND từ thể nhân Việt Nam
trong vòng 5 năm kể từ khi ta gia nhập WTO. Ta vẫn giữ được hạn chế về mua

cổ phần trong ngân hàng Việt Nam, không quá 30%. Đây là hạn chế đặc biệt có
ý nghĩa đối với ngành ngân hàng
 Đối với ngân hàng thương mại nước ngoài: văn phòng đại diện, chi
nhánh, ngân hàng thương mại liên doanh với số vốn đầu tư chiếm không quá
50%, công ty cho thuê tài chính, công ty liên doanh tài chính và công ty tài
chính 100% vốn nước ngoài.
 Trong vòng 5 năm sau khi gia nhập, Việt Nam có thể giới hạn quyền của
các chi nhánh ngân hàng nước ngoài trong việc nhận tiền gửi bằng tiền đồng
Việt Nam từ người tiêu dùng Việt Nam. Trong đó, những chi nhánh ngân hàng
nước ngoài chưa có quan hệ tín dụng với khách hàng là người Việt Nam thì mức
độ huy động vốn so với vốn pháp định được thực hiện theo lộ trình sau: từ ngày
1.1.2007 được huy động gấp khoảng trên 6 lần so với vốn pháp định đã góp đủ,
từ năm 2008 gấp 8 lần, từ năm 2009 gấp 9 lần, từ năm 2010 gấp 10 lần. Từ năm
2011 được hưởng chế độ đối xử quốc gia.
 Theo Nghị định số 22/2006/NĐ-CP ban hành ngày 28/2/2006, thời hạn
hoạt động của chi nhánh ngân hàng nước ngoài, ngân hàng liên doanh, hoặc
ngân hàng 100% vốn nước ngoài tại Việt Nam không được quá 99 năm; thời hạn
hoạt động của một chi nhánh ngân hàng nước ngoài không được vượt quá thời
hạn hoạt động của ngân hàng mẹ ở nước ngoài; thời hạn hoạt động của văn
phòng đại diện của một tổ chức tín dụng nước ngoài không được vượt quá thời
hạn hoạt động của tổ chức tín dụng nước ngoài đó. Thời hạn hoạt động của các
tổ chức nói trên sẽ được quy định cụ thể trong giấy phép được cấp và có thể
được gia hạn theo yêu cầu.
5
 Tỷ lệ sở hữu nước ngoài đối với ngân hàng cổ phần: 30%
Tổng tỷ lệ cổ phần mà ngân hàng nước ngoài được mua sẽ vẫn khống chế ở
mức 30% như hiện nay; riêng tỷ lệ sở hữu nhà đầu tư chiến lược sẽ được nâng từ
10% lên 20%.
Trường hợp ngân hàng cổ phần niêm yết trên thị trường chứng khoán, tỷ lệ
trên có thể vẫn khống chế ở mức 30%, thay vì mức 49% như quy định đối với

các doanh nghiệp niêm yết khác. Vì theo ông, “ngân hàng là doanh nghiệp đặc
biệt nên sự khống chế là cần thiết”.
Hiện tại, Ngân hàng Nhà nước đang xây dựng và lấy ý kiến để hoàn thiện
Nghị định về việc các tổ chức tín dụng nước ngoài mua cổ phần trong ngân hàng
Việt Nam, trong đó dự kiến hạn chế cổ phần mà một ngân hàng nước ngoài có
thể nắm giữ trong các ngân hàng Việt Nam là 20% trong tổng số 30% cổ phần
nước ngoài.
 Ngân hàng 100% vốn nước ngoài
Để được lập chi nhánh hoặc ngân hàng nước ngoài 100% vốn tại Việt Nam,
ngân hàng nước ngoài phải thực sự có năng lực tài chính mạnh, có uy tín trong
hoạt động và có quy mô lớn.
Đây là những điều kiện cơ bản được quy định tại Nghị định số 22/2006/NĐ-
CP, về tổ chức và hoạt động của chi nhánh ngân hàng nước ngoài, ngân hàng
liên doanh, ngân hàng 100% vốn nước ngoài, văn phòng đại diện tổ chức tín
dụng nước ngoài tại Việt Nam, do Thủ tướng Phan Văn Khải vừa ký ban hành.
Cụ thể, để được cấp giấy phép mở chi nhánh ngân hàng nước ngoài, thành
lập ngân hàng liên doanh hoặc thành lập ngân hàng 100% vốn nước ngoài, ngân
hàng nước ngoài phải đáp ứng những điều kiện như không vi phạm nghiêm
trọng các quy định về hoạt động ngân hàng và các quy định pháp luật khác của
nước nguyên xứ trong vòng 3 năm gần nhất liền kề trước khi xin cấp giấy phép.
Ngoài ra, ngân hàng nước ngoài phải có kinh nghiệm hoạt động quốc tế,
được các tổ chức xếp loại tín nhiệm quốc tế xếp hạng ở mức có khả năng thực
hiện các cam kết tài chính và hoạt động bình thường ngay cả khi tình hình, điều
kiện kinh tế biến đổi theo chiều hướng không thuận lợi; ngân hàng nước ngoài
phải đạt được tỷ lệ an toàn vốn tối thiểu, các tỷ lệ bảo đảm an toàn theo thông lệ
quốc tế…
Để được cấp giấy phép mở chi nhánh tại Việt Nam, ngân hàng nước ngoài
phải có tổng tài sản có ít nhất là tương đương 20 tỷ USD vào năm trước năm xin
cấp giấy phép.
6

Trường hợp thành lập và hoạt động ngân hàng liên doanh, giấy phép thành
lập và hoạt động ngân hàng 100% vốn nước ngoài tại Việt Nam, ngân hàng
nước ngoài phải có tổng tài sản có ít nhất là tương đương 10 tỷ USD vào năm
trước năm xin cấp giấy phép.
Trong các ngân hàng liên doanh, mức góp vốn của bên nước ngoài được quy
định tối đa không quá 50% vốn điều lệ. Những trường hợp đặc biệt sẽ do Thủ
tướng Chính phủ quyết định.
Với ngân hàng 100% vốn nước ngoài, các thành viên góp vốn (bao gồm cả
ngân hàng mẹ) có quyền chuyển nhượng một phần hoặc toàn bộ số vốn góp
thuộc sở hữu của mình cho các thành viên góp vốn hoặc các tổ chức nước ngoài
khác nhưng phải đảm bảo luôn có một ngân hàng nước ngoài sở hữu trên 50%
vốn điều lệ của ngân hàng 100% vốn nước ngoài.
Ngoài những điều kiện trên, các ngân hàng nước ngoài sẽ phải tuân thủ
những quy định khác về cơ cấu tổ chức hội đồng quản trị, ban kiểm soát của
chính nhánh, ngân hàng đó tại Việt Nam cũng như tuân thủ phạm vi hoạt
động…
II. Cơ sở thực tiễn
1. Hoạt dộng của hệ thống NHTM trước khi gia nhập WTO.
- Hệ thống ngân hàng được phân thành 2 cấp: NHTW và NHTM
Cuối những năm 80, cùng với công cuộc cải cách kinh tế, hệ thống NHVN
cũng được cải cách. Từ hệ thống ngân hàng duy nhất lẫn lộn giữa chức năng của
NHTW với NHTM đã tách ra thành hệ thống ngân hàng 2 cấp riêng biệt và đã
khẳng định vai trò đặc biệt quan trọng của chúng đối với sự nghiệp phát triển
kinh tế ở nước ta thời gian qua.
- Hệ thống NHTM VN:
Hệ thống NHTMVN bao gồm các NHTM nhà nước, các NHTM cổ phần ,
các chi nhánh ngân hàng nước ngoài, ngân hàng liên doanh, công ty tài chính và
các quỹ tín dụng.
Cho đến nay, có 5 NHTM nhà nước, đó là: Ngân hàng ngoại thương VN,
ngân hàng đầu tư và phát triển, ngân hàng nông nghiệp và phát triển nông thôn

VN và ngân hàng phát triển nhà đồng bằng sông Cửu Long. Ngoài 5 ngân hàng
trên còn có NH chính sách xã hội. Các NHTMNN có tổng tài sản chiếm 70%
toàn hệ thống và dư nợ cho vay nền kinh tế chiếm 75% trong tổng dư nợ cho
vay của các NHTM.
7
Hệ thống các NHTM cổ phần gồm có 26 NHTMCP đô thị và 7 NHTMCP
nông thôn, với tổng tài sản chiếm 15.6% toàn hệ thống và dư nợ cho vay nền
kinh tế chiếm trên 13% trong tổng dư nợ cho vay của các NHTM.
Có 28 chi nhánh ngân hàng nước ngoài, 5 ngân hàng liên doanh với nước
ngoài, 5 công ty tài chính, 9 công ty cho thuê tài chính và khoảng 904 quỹ tín
dụng nhân dân cùng hàng loạt các tổ chức tài chính phi ngân hàng khác.
Số lượng và mạng lưới hoạt động của hệ thống NHTM tính đến 30/9/2005
( không tính chi nhánh cấp IV và văn phòng giao dịch)
NHTMNN NHTMCP
Chi nhánh
NHNN
NH liên
doanh
Số lượng 6 33 37 4
Mạng lưới 568 370 37 13
Nguồn: Ngân hàng nhà nước
2.Cơ hội và thách thức của NHTM khi gia nhập WTO
2.1. Cơ hội
Hội nhập kinh tế quốc tế là xu hướng tất yếu của thời đại, là điều kiện cần
thiết để mỗi quốc gia đi vào quỹ đạo chung của thế giới, là cơ hội để các nước
tận dụng được dòng vốn khổng lồ cùng với công nghệ tiên tiến. Đẩy mạnh hội
nhập trong lĩnh vực ngân hàng VN sẽ thu được rất nhiều cơ hội:
• Gia tăng các luồng vốn đầu tư:
Quá trình hội nhập WTO sẽ làm gia tăng các luồng vốn đầu tư vào VN và gia
tăng lợi tức cho các nước đang thừa vốn. Quá trình này sẽ giúp làm giảm lợi tức

bù đắp rủi ro(risk premium) mà các nhà đầu tư đòi hỏi trong bối cảnh VN bắt
đầu tham gia thị trường tài chính quốc tế.
Ngoài ra, hội nhập kinh tế còn giúp khơi thông các kênh chuyển vốn giữa thị
trường trong nước với thị trường quốc tế, góp phần khai thác các nguồn vốn
tiềm năng trong nước. Trong hội nhập, việc áp dụng các loại hình dịch vụ tài
chính – ngân hàng phong phú và hiện đại sẽ tạo điều kiện cho việc phát triển thị
trường tài chính - ngân hàng VN.
• Giảm chi phí vốn nhờ phân tán rủi ro:
Quá trình tự do hoá sẽ mang lại nhiều cơ hội đầu tư, chia sẻ rủi ro giữa các
nhà đầu tư trong nước và các nhà đầu tư nước ngoài. Nhờ khả năng phân tán rủi
ro tăng mà các nhà đầu tư, các doanh nghiệp mạnh dạn bỏ vốn đầu tư hơn, góp
phần thúc đẩy tăng trưởng. Nhờ các luồng vốn gia tăng nên tính thanh khoản
8
trong thị trường tài chính - ngân hàng cũng gia tăng, nhờ đó giảm lợi tức bù đắp
rủi ro và giảm chi phí thu hút vốn cho đầu tư.
• Chuyển giao công nghệ và trình độ quản lý, đổi mới trang thiết bị:
Kinh nghiệm quốc tế cho thấy, các nền kinh tế hội nhập tài chính quốc tế
thường thu hút được các luồng vốn FDI khá lớn, đi kèm với các dòng vốn này là
công nghệ và trình độ quản lý theo thông lệ quốc tế. Ngoài ra chúng ta còn có
khả năng “đi tắt đón đầu” do kế thừa được những thành tựu khoa học kỹ thuật
hiện đại của thế giới. Các tác động lan truyền này giúp gia tăng năng suất, chất
lượng và hiệu quả đầu tư, thúc đẩy tăng trưởng.
• Tạo ra động lực đổi mới và cải cách NHTM:
Sự tham gia của các ngân hàng nước ngoài thúc đẩy quá trình tham gia vào
thị trường tài chính quốc tế của các NHTM.
Hơn nữa, ngân hàng nước ngoài đem vào các công cụ và kỹ thuật tài chính
mới thúc đẩy cải tiến công nghệ
Hội nhập sẽ tạo ra sự cạnh tranh gay gắt và không kém phần khốc liệt giữa
các ngân hàng trong nước và ngân hàng nước ngoài. Được cạnh tranh bình đẳng
để phát triển cũng là một cơ hội. Do vậy, muốn cạnh tranh để tồn tại và phát

triển, các ngân hàng trong nước không thể nào khác là phải nỗ lực kiện toàn
công tác quản lý ngân hàng nhằm đạt hiệu quả cao, giảm bớt rủi ro và tăng
cường độ tin cậy đối với khách hàng. Đổi mới sẽ giúp nâng cao năng lực cạnh
tranh, giảm chi phí và hiện đại hoá trang thiết bị để các nhà cung cấp dịch vụ
ngân hàng trong nước có khả năng cạnh tranh với các ngân hàng nước ngoài.
• Tiếp cận thị trường toàn cầu:
Hội nhập WTO không chỉ khơi thông các kênh chuyển vốn giữa thị trường
trong nước với thị trường quốc tế, góp phần khai thác các nguồn vốn tiềm năng
trong nước mà còn có điều kiện thuận lợi hơn khi mở rộng kinh doanh ở thị
trường tiền tệ nước ngoài, thu hút khách nước ngoài sử dụng dịch vụ của ngân
hàng VN và mở rộng đầu tư tín dụng với tất cả các thành phần kinh tế.
• Thúc đẩy quá trình chuyên môn hoá:
Theo các nhà kinh tế cũng như kinh nghiệm quốc tế của một số nước cho
thấy quá trình hội nhập sẽ thúc đẩy chuyên môn hoá các nghiệp vụ tài chính,
ngân hàng. Chuyên môn hoá có thể làm gia tăng năng suất, hiệu quả và thúc đẩy
tăng truởng. Tuy nhiên, một cơ cấu kinh tế chuyên m ôn hoá sâu mà không có
sự hỗ trợ của cơ ch ế quản ký, phân tán rủi ro sẽ làm tăng sự biến động. Nhờ hội
nhập, việc chia sẻ cảc rủi ro trên các thị trường quốc tế khác nhau sẽ khuyến
khích qúa trình chuyên môn hoá trong lĩnh vực ngân hàng.
9
• Minh bạch về thông tin:
Mở cửa thị trường tài chính đòi hỏi các ngân hàng phải công khai các thông
tin về hoạt động của mình, các yêu cầu về kế toán, kiểm toán cũng như công bố
thông tin phải được thực hiện theo tiêu chuẩn quốc tế. Điều đó tạo điều kiện cho
các NHTMVN bắt kịp thực hiện các tiêu chuẩn và kỹ năng quản trị ngân hàng
hiện đại.
2.2. Thách thức
Bên cạnh những cơ hội, quá trình hội nhập cũng đi kèm với những yếu tố
bất lợi không thể tránh khỏi, vấn đề là nhận ra và có những biện pháp, bước đi
phù hợp để giảm thiểu các yếu tố đó là một bài toán mà các ngân hàng đặc biệt

là hệ thống NHTM cần phải giải quyết.
• Thách thức ngay trước mắt đặt ra đối với hệ thống NHTM là xuất phát
điểm thấp:
Hiện tại, tổng vốn điều lệ của các NHTMNN mới đạt trên 21.000 tỷ đồng.
Dư nợ tín dụng mới đạt xấp xỉ 55% GDP, thấp hơn nhiều so với mức trên 80%
của các nước trong khu vực. Bình quân, mức vốn tự có của các NHTMNN
khoảng từ 200 đến 250 triệu USD, chỉ bằng một ngân hàng cỡ trung bình trong
khu vực. Còn các NHTMCP có mức vốn điều lệ bình quân chỉ khoảng từ 200
đến 300 tỷ đồng.
Quy mô này nhỏ bé hơn rất nhiều so với quy mô của các NHTM trong khu vực
ASEAN và càng nhỏ bé hơn nếu so sánh với các ngân hàng lớn ở khu vực châu
Á.
Quy mô vốn chủ sở hữu như là tấm đệm để đảm bảo cho mỗi ngân hàng có
khả năng chống đỡ trước những rủi ro của môi trường kinh doanh . Điều này
ngày càng trở lên quan trọng trong điều kiện môi trường kinh doanh có nhiều
biến động khôn lường, khi sự phụ thuộc lẫn nhau giữa các nền kinh tế ngày
càng gia tăng trong điều kiện hội nhập như hiện nay những rủi ro bất ngờ luôn
tiềm ẩn. Vốn tự có còn ảnh hưởng đến mức đầu tư vào công nghệ ngân hàng vì
ngân hàng chỉ có thể sử dụng vốn tự có để đầu tư vào công nghệ.
Ngoài quy mô vốn nhỏ thì thách thức đặt ra dối với các NHTM là sản phẩm,
dịch vụ nghèo nàn. Các ngân hàng vẫn chủ yếu cung cấp các sản phẩm, dịch vụ
truyền thống và đơn giản như nhận tiền gửi và cho vay với kênh phân phối
truyền thống qua các chi nhánh.Các sản phẩm có tính chất phức tạp như quản lý
tài sản, quản lý danh mục đầu tư, các sản phẩm bán chéo hay các sản phẩm phái
sinh, kênh phân phối điện tử như: ATM, Internet Banking, Phone Banking chưa
phát triển.
10
Với xuất phát điểm thấp như hiện nay, các NHTM sẽ gặp rất nhiều khó khăn
trong việc đầu tư mở rộng chi nhánh, nâng cao trình độ công nghệ, đa dạng hoá
sản phẩm để nhờ đó nâng cao năng lực cạnh tranh để có thể tồn tại và phát triển

trong môi trường cạnh tranh khốc liệt hơn trong tương lai ngay tại thị trường
trong nước chứ chưa nói đến vươn ra thị trường quốc tế.
• Thách thức thứ hai đối với hệ thống NHTM là cơ chế quản trị, điều hành
và nguồn nhân lực:
Hội nhập kinh tế quốc tế đặt ra nhiều thách thức đối với mỗi quốc gia. Trong
đó việc xây dựng một đội ngũ các nhà quản trị hiện đại có tầm vóc quốc tế là
một yêu cầu cực kỳ quan trọng. Một vấn nạn hiện nay về nguồn nhân lực nói
chung là: nhiều người giỏi, nhưng làm việc không có tâm, chỉ quan tâm đến
lương cao, nhiều người dở nhưng lại không chịu làm và học hỏi. Hiện nay tồn
tại không ít những giám đốc độc quyền, nghi ngờ cấp dưới, không phân quyền
nên suốt ngày nhận “trình, bẩm”, từ đó ra quyết định chậm, bỏ lỡ cơ hội kinh
doanh. Không ít ngân hàng vẫn còn tình trạng chưa phân định trách nhiệm và
quyền hạn giữa NHTM, ban kiểm soát và ban điều hành, công tác quản trị, kiểm
soát điều hành của NHTM không theo kịp với đòi hỏi của nền kinh tế thị trường
và việc thực hiện các nghiệp vụ của chính bản thân ngân hàng. Các thành viên
trong hội đồng quản trị mà trực tiếp là giám đốc chưa thực sự quan tâm đến
ngân hàng mình và gần như giao phó hết cho chủ tịch HĐQT, ban điều hành
giải quyết công việc. Kiểm soát viên tại nhiều ngân hàng chưa thực hiện đầy đủ
vai trò giám sát và cảnh báo các nguy cơ mất khả năng an toàn của ngân hàng.
Bản thân một số lãnh đạo do trình độ, năng lực còn hạn chế nên không biết
cách quản lý, điều hành doanh nghiệp mình ,giao việc cho cấp dưới thường giao
một chiều, không hướng dẫn, động viên nhân viên…Ngoài ra, nhiều nhà lãnh
đạo không dự kiến được các khó khăn, trở ngại, những biến động của môi
trường kinh doanh và không có những kế hoạch dự phòng, không đánh giá được
chính xác con số nợ xấu của ngân hàng mình là bao nhiêu, có tâm lý sợ thay
đổi, do vậy dẫn đến trường hợp các ngân hàng hoạt động theo lối mòn, không
phát triển được sản phẩm , dịch vụ và quy mô của ngân hàng.
Về nguồn nhân lực, một mặt hiểu biết và kỹ năng thực hiện chuyêm môn
của nhiều cán bộ còn chưa theo kịp và chưa đáp ứng đòi hỏi của hoạt động ngân
hàng trong điều kiện cạnh tranh và hội nhập. Mặt khác, có một số cán bộ tuy

được đào tạo cơ bản nhưng lại chưa được bố trí, sử dụng hợp lý gây lãng phí và
hiệu quả sử dụng cán bộ không cao.
11
Như vậy, khi các ngân hàng 100% vốn nước ngoài xuất hiện sẽ làm thay đổi
mạnh cơ cấu thị phần tiền tệ thì những ngân hàng yếu kém không thể đứng vững
được sẽ buộc phải sáp nhập đồng thời nguy cơ chảy máu chất xám mất đi những
người cán bộ giỏi là điều không thể tránh khỏi.
• Thứ ba, đó là thách thức về công nghệ:
Sự phát triển của công nghệ thông tin(CNTT) trong những năm gần đây tạo
điều kiện cho ngành ngân hàng đưa các dịch vụ ngân hàng mới như ngân hàng
điện tử (e-banking), ngân hàng tại nhà (home banking), ngân hàng qua điện
thoại (telephone banking). Đến nay, các NHVN đã sử dụng trên 80% các giao
dịch giữa ngân hàng với khách hàng bằng máy tính và các thiết bị CNTT hiện
đại . Mặc dù, hệ thống NHVN đã đạt được một bước đáng kể trong việc ứng
dụng CNTT. Tuy nhiên, nếu so với yêu cầu quản lý và hoạt động kinh doanh
của ngân hàng hiện đại, nhất là kinh doanh theo nguyên tắc của GATS, nơi có
hệ thống thông tin vào loại số 1 trên thế giới thì trình độ CNTT của NHVN chỉ
là bước đầu, sơ khai.
Đối chiếu với các dịch vụ ngân hàng Mỹ được cung cấp tại VN cũng như các
dịch vụ theo quy định của GATS khi VN là thành viên của WTO thì NHVN còn
quá non nớt. Các ngân hàng nước ngoài có trình độ CNTT ngân hàng phát triển
rất cao trong mọi lĩnh vực như nối mạng quản lý rủi ro, quản lý vốn khả dụng,
quản lý khe hở nhạy cảm tài sản nợ và tài sản có, quản lý khách hàng không chỉ
trong nước mà trên cả toàn cầu. Còn các ngân hàng của chúng ta thì hệ thống cơ
sở, hạ tầng, truyền thông còn rất thấp, mức độ đáp ứng của công nghệ ngân hàng
với nhu cầu thị trường còn hạn chế. Hiện nay, các ngân hàng chưa có sự liên kết
với nhau mà hoạt động của các ngân hàng mang tính độc lập, hệ thống thẻ rút
tiền tự động ATM hiện nay của các ngân hàng vẫn chưa kết nối được với nhau.
Hiện nay, chúng ta thấy, có một chỗ đặt mấy máy ATM của các ngân hàng khác
nhau nhưng thẻ ngân hàng nào chỉ dùng cho ngân hàng ấy, tại sao lại không liên

kết, thay vì một chỗ đặt nhiều máy thì chỉ cần một máy nhưng chấp nhận nhiều
thẻ của các ngân hàng khác nhau thì sẽ rất tiện lợi và tiết kiệm. Các ngân hàng ra
sức mở rộng mạng lưới của mình mà không liên kết là một sự lãng phí và nảy
sinh nhiều vấn đề như đẩy giá thuê mặt bằng lên cao đồng thời công nghệ không
đồng bộ, không hiện đại nên dần bị mất khách hàng, thị trường thanh toán thẻ
chuyển dần sang các ngân hàng nước ngoài, có công nghệ cao hơn nhâ Bank,
AZN… Thực tiễn cho thấy, công nghệ lạc hậu không những làm hạn chế khả
năng cung ứng các dịch vụ mới của các NHTM mà còn làm giảm đi hiệu quả
trong công tác quản lý của các nhà lãnh đạo ngân hàng là một trở ngại rất lớn
12
khi hệ thống ngân hàng phải đối mặt với các ngân hàng nước ngoài theo như
cam kết của WTO lĩnh vực ngân hàng sẽ được mở cửa dần theo lộ trình 7 năm.
• Thách thức thứ tư mà các NHTM phải đối mặt đó là năng lực cạnh tranh
thấp:
Hiện nay, các NHTM nhìn chung là năng lực tài chính rất yếu. Tỷ lệ an toàn
vốn bình quân khoảng 3.72% trong khi theo thông lệ quốc tế thì tỷ lệ an toàn
vốn bình quân tối thiểu 8%. Vốn tự có của NHTMVN nhỏ hơn rất nhiều so với
các ngân hàng trong khu vực. Ngân hàng có vốn tự có lớn nhất cũng chỉ khoảng
200 triệu USD, bằng 1/5 vốn tự có của ngân hàng các nước trong khu vực. Tốc
độ tăng vốn tự có của các NHTM còn thấp trong khi tốc độ tăng tài sản hiện nay
tăng bình quân từ 20-25% nếu như không có những biện pháp thiết thực tăng
vốn tự có với lộ trình cụ thể thì e rằng NHTMVN khó đạt được tỷ lệ an toàn
vốn. Năng lực tài chính yếu là trở ngại lớn đối với việc mở rộng kinh doanh và
tăng trưởng cũng như tạo ra những bất lợi trong quá trình cạnh tranh với những
ngân hàng nước ngoài.
Chất lượng tài sản thấp:
Chất lượng tài sản có cũng là một điểm yếu trong năng lực cạnh tranh của
các NHTM
Chất lượng tài sản có thể hiện trước hết ở chỉ tiêu nợ quá hạn trên tổng dư
nợ. Đến thời điểm cuối năm 2000, tổng số nợ khó đòi tồn đọng của các

NHTMNN là 22.299 tỷ VND, chiếm tỷ lệ 10.78% trên tổng dư nợ tại thời điểm
đó.
Sự yếu kém về chất lượng tài sản có của các NHTMNN còn thể hiện ở sự tập
trung quá lớn của danh mục tín dụng cho các DNNN.Hiện nay, vốn đầu tư cua
các dự án trọng điểm phần lớn đang tiếp tục phải trông chờ vào vay các NHTM,
các tổng công ty đều đang dư nợ rất lớn.
Hiệu quả của các dự án đầu tư trong thực tế so với lúc thẩm định và phê
duyệt ban đầu có khoảng cách nhất định. Bởi vậy, các NHTM không thu hồi
được nợ vay đúng hạn, ảnh hưởng đến thanh khoản, chưa kể có những khoản
vay có thể rơi vào nợ khê đọng nếu như dự án đó không hiệu quả, bị đổ vỡ.
Đồng thời các NHTM cũng không thu được lãi, ảnh hưởng ngay đến tình hình
tài chính.
Nguyên nhân chính của tình trạng nợ tồn đọng trong những năm qua là do
các nguyên nhân chủ quan từ phía các ngân hàng như sự yếu kém trong tổ chức,
quản lý, trình độ chuyên môn nghiệp vụ, đạo đức nghề nghiệp…, sự bất cập
trong chính sách ,cơ chế cũ không phù hợp với thực tế hoạt động của các ngân
13