Phân tích bài thơ đi đường của hồ chí minh ngữ văn 8

Phân tích bài th i ng c a H Chí Minh ng v n 8ơĐ đườ ủ ồ ữ ă

Bài làm v n c a n g Th L Hoa l p 8A2 l p chuyên v n tr ng THCS chuyên n g ă ủ Đặ ị ệ ớ ớ ă ườ Đồ
L c.( Gi i nhì cu c thi HSG v n c p t nh n m 2007).ạ ả ộ ă ấ ỉ ă

Bài th i ng (T u l ) trích t t p Nh t kí trong tù. Gi ng nh m t s bài có cùng ch ơĐ đườ ẩ ộ ừ ậ ậ ố ư ộ ố ủđề
nh T Long An n n g Chính, i Nam Ninh, Gi i i s m, Trên n g i, Chi u t i bài thư ừ đế Đồ Đ ả đ ớ đườ đ ề ố ở ơ
này, Bác c ng ghi l i nh ng i u c m nh n c trên ng i, khác ch s c m nh n y ũ ạ ữ đ ề ả ậ đượ đườ đ ở ỗ ự ả ậ ấ
ã c khái quát và nâng cao lên thành tri t lí. Do ó, ngoài ý ngh a hi n th c, bài th còn đ đượ ế đ ĩ ệ ự ơ
ch a n g ý ngh a t ng tr ng thâm thúy. B ng nét bút tài hoa c a ng i ngh s , Bác ã v ứ đự ĩ ượ ư ằ ủ ườ ệ ĩ đ ẽ
nên b c tranh thiên nhiên hùng v và trên cái n n hoành tráng ó, n i b t lên t th hiên ngang ứ ĩ ề đ ổ ậ ư ế
c a ng i chi n s v i quy t tâm v t khó và tinh th n l c quan tin t ng vào t ng lai t i ủ ườ ế ĩ ớ ế ượ ầ ạ ưở ươ ươ
sáng c a cách m ng:ủ ạ

T u l tài tri t u l nan,ẩ ộ ẩ ộ
Trùng san chi ngo i h u trùng san;ạ ự
Trùng san ng áo cao phong h u,đă đ ậ
V n lí d c mi n gian.ạ ưđồ ố ệ
D ch ra th ti ng Vi t:ị ơ ế ệ
i n g m i bi t gian lao,Đ đườ ớ ế
Núi cao r i l i núi cao tr p trùng;ồ ạ ậ
Núi cao lên n t n cùng,đế ậ
Thu vào t m m t muôn trùng n c non.ầ ắ ướ
Nguyên tác bài th b ng ch Hán, theo th th t ngôn t tuy t (b y ch , b n câu). S hàm súc, ơ ằ ữ ể ấ ứ ệ ả ữ ố ự
cô ng c a ngôn t cùng niêm lu t nghiêm ng t c a th n g không bó bu c n i t th đọ ủ ừ ậ ặ ủ ơĐườ ộ ổ ứ ơ
phóng khoáng và c m xúc d t dào c a thi nhân. B n d ch ra ti ng Vi t theo th l c bát tuy có ả ạ ủ ả ị ế ệ ể ụ
làm m m i ôi chút cái âm i u r n ch c, kh e kho n v n có c a nguyên tác nh ng v n th ề đ đ đ ệ ắ ắ ỏ ắ ố ủ ư ẫ ể
hi n c n i dung t t ng và giá tr ngh thu t c a bài th .ệ đượ ộ ư ưở ị ệ ậ ủ ơ

Câu m u là nh n xét chung c a Bác v chuy n i ng:ởđầ ậ ủ ề ệ đ đườ

T u l tài tri t u l nan ( i n g m i bi t gian lao)ẩ ộ ẩ ộ Đđườ ớ ế

â y không ph i là nh n xét ch quan ch sau m t vài chuy n i bình th ng mà là s úc k t Đ ả ậ ủ ỉ ộ ế đ ườ ựđ ế
t hi n th c c a bao hành trình v t v , hi m nguy mà Bác ã ph i tr i qua. Trong th i gian ừ ệ ự ủ ấ ả ể đ ả ả ờ
m i b n tháng b chính quy n T ng Gi i Th ch giam c m trái phép, Bác H th ng xuyên ườ ố ị ề ưở ớ ạ ầ ồ ườ
b gi i t nhà lao này n nhà lao khác kh p m i ba huy n c a t nh Qu ng Tây. Tay b cùm, ị ả ừ đế ắ ườ ệ ủ ỉ ả ị
chân b xích, i trong s ng gió l nh bu t th u x ng hay trong n ng tr a l a. V t d c, ị đ ươ ạ ố ấ ươ ắ ư đổ ử ượ ố
b ng èo, l i su i… v i nh ng khó kh n th thách nhi u lúc t ng nh quá s c ch u ng c aă đ ộ ố ớ ữ ă ử ề ưở ư ứ ị đự ủ
con ng i. T th c t ó, tác gi khái quát thành chuy n i ng.ườ ừ ự ếđ ả ệ đ đườ

Câu th th hai c th hóa nh ng gian lao trên n g i thành hình nh:ơ ứ ụ ể ữ đườ đ ả

Trùng san chi ngo i h u trùng san (Núi cao r i l i núi cao tr p trùng)ạ ự ồ ạ ậ

Gi a khung c nh thiên nhiên ch toàn là núi cao n i ti p núi cao, con ng i v n nh bé, y u t ữ ả ỉ ố ế ườ ố ỏ ế ớ
l i càng thêm nh bé, y u t . ng xa, d m th m, v c sâu, d c ng… bi t bao tr ng i, ạ ỏ ế ớ Đườ ặ ẳ ự ố đứ ế ở ạ
thách th c d làm cho con ng i chán n n, ngã lòng. B i v a v t qua m y nh núi cao, s c ứ ễ ườ ả ở ừ ượ ấ đỉ ứ
tinh th n, v t ch t ã v i, con ng i t ng ã thoát n n, ng âu l i núi cao tr p trùng ch n ầ ậ ấ đ ơ ườ ưở đ ạ ờđ ạ ậ ặ
ng tr c m t. Trong câu th ch Hán có ch h u ác nghi t, l i dch nhân cái ác nghi t y đứ ướ ặ ơ ữ ữ ự ệ ờ ị ệ ấ
lên g p ôi: Núi cao r i l i núi cao tr p trùng.ấ đ ồ ạ ậ

Gian lao k sao cho xi t! C u trúc khép kín câu th ch Hán (Trùng san chi ngo i h u trùng ể ế ấ ở ơ ữ ạ ự
san), chuy n sang k t c u trùng l p t ng ti n, v sau n ng tr u thêm b i t tr p trùng cu i, ể ế ấ ặ ă ế ế ặ ĩ ở ừ ậ ở ố
c u trúc khép kín và trùng l p t ng ti n y d ng nh y con ng i vào cái th b hãm ch t ấ ặ ă ế ấ ườ ưđẩ ườ ế ị ặ
gi a ba b b n bên là r ng núi, không thoát ra c, ch có ki t s c, nh t chí, buông xuôi.ữ ề ố ừ đượ ỉ ệ ứ ụ

Nh ng i v i Bác thì hoàn toàn ng c l i:ư đố ớ ượ ạ

Trùng san ng áo cao phong h u V n lí d c mi n gian.đă đ ậ ạ ưđồ ố ệ

(Núi cao lên n t n cùng,đế ậ
Thu vào t m m t muôn trùng n c non.)ầ ắ ướ

Gi a vòng vây núi non tr p trùng, ch t ng t, hoang vu ó n i lên i m sáng, i m ng là con ữ ậ ấ ấ đ ổ đ ể đ ể độ
ng i v i v ngoài tuy nh bé, y u t nh ng bên trong l i là m t ngh l c, s c m nh phi ườ ớ ẻ ỏ ế ớ ư ạ ộ ị ự ứ ạ
th ng.ườ

Câu th tr c k t thúc b ng hình nh trùng san, câu th sau m u c ng b ng hình nh y. ơ ướ ế ằ ả ơ ởđầ ũ ằ ả ấ
Trong th dch không li n nh th nh ng c ng l p c núi cao… núi cao… Âm i u y nâng ơ ị ề ư ế ư ũ ặ đượ đ ệ ấ
con ng i lên cái th t ng nh bình th ng nh ng th c ra l i r t hào hùng. p lên nh núi ườ ế ưở ư ườ ư ự ạ ấ Đạ đỉ
cao này b c sang nh núi cao kia nh i trên b c thang, c th t t n lên n nh cao chót ướ đỉ ưđ ậ ứ ế ừ ố đế đỉ
vót. Câu th ch Hán d ng l i âm thanh ch c n ch c a ch h u, t o nên âm h ng r n r i, ơ ữ ừ ạ ở ắ ị ủ ữ ậ ạ ưở ắ ỏ
m nh m . Câu th dch có âm i u dàn tr i nh ti ng th phào sung s ng, nh nhõm: Núi ạ ẽ ơ ị đ ệ ả ư ế ở ướ ẹ
cao lên n t n cùng.đế ậ

n ây thì m i gian lao, v t v ã khép l i; k t qu , ph n th ng x ng áng m ra. Lúc tr c Đế đ ọ ấ ảđ ạ ế ả ầ ưở ứ đ ở ướ
là m t ch m vào vách núi cao th ng n g, ch toàn á và cây; nay thì m t nhìn b n ph ng, ắ ạ ẳ đứ ỉ đ ắ ố ươ
âu âu c ng th y muôn trùng n c non (v n lí d ). Leo lên n t n cùng, ng trên nh đ đ ũ ấ ướ ạ ưđổ đế ậ đứ đỉ
núi cao nh t (cao phong), phóng t m m t ra xa, không nh ng t m nhìn m r ng mà c trí óc, ấ ầ ắ ữ ầ ở ộ ả
t m lòng, cu c i c ng m r ng. Con ng i ã n í ch sau cu c hành trình muôn vàn gian ấ ộ đờ ũ ở ộ ườ đ đế đ ộ
kh . Âm h ng câu th cu i ngân vang th hi n ni m l c quan vô h n tr c t ng lai t i ổ ưở ơ ố ể ệ ề ạ ạ ướ ươ ươ
p. C nh muôn trùng n c non gi ây ã thu g n trong t m m t Bác. Bài th k t thúc ni mđẹ ả ướ ờđ đ ọ ầ ắ ơ ế ở ề
vui, ni m kiêu hãnh to l n ó.ề ớ đ

V y thì có ph i bài th này ch n gi n nói n chuy n i ng?ậ ả ơ ỉ đơ ả đế ệ đ đườ

i ng không ph i ch có gian nan vì núi cao tr p trùng mà còn có bao khó kh n nguy hi m Đ đườ ả ỉ ậ ă ể
khác. Hình nh núi cao tr p trùng t ng tr ng cho vô vàn khó kh n, nguy hi m mà con ng i ả ậ ượ ư ă ể ườ
th ng g p trong i. Cho nên ng ây không ph i là con ng trên m t t mà nó ườ ặ đờ đườ ở đ ả đườ đỉ ặ đấ
chính là ng i, ng cách m ng.đườ đờ đườ ạ

Li u có m y ai su t i ch toàn g p thu n bu m xuôi gió, th ng m t lèo n th ng l i, thành ệ ấ ố đờ ỉ ặ ậ ồ ẳ ộ đế ắ ợ
công? Tr ng i, nguy nan là chuy n th ng tình. Mu n v t qua t t c , con ng i ph i có m t ở ạ ệ ườ ố ượ ấ ả ườ ả ộ
ý chí kiên c ng, n i l c phi th ng cùng m t ni m tin không gì lay chuy n n i. Nh v y m i ườ ộ ự ườ ộ ề ể ổ ư ậ ớ
có th t c chi n th ng vinh quang. Th ng gian lao nguy hi m và cao h n n a là chi n ể đạ đượ ế ắ ắ ể ơ ữ ế
th ng chính mình.ắ

N u con ng ó là con ng cách m ng thì chân lí t t y u nêu trên l i càng sáng t . Cu c ế đườ đ đườ ạ ấ ế ạ ỏ ộ
i ph n u, hi sinh c a Ch t ch H Chí Minh là t m g ng chói l i. Trên con ng cách đờ ấ đấ ủ ủ ị ồ ấ ươ ọ đườ
m ng y chông gai, sóng gió, v i trí tu sáng su t, ý chí và ngh l c tuy t v i, Ng i ã lãnh ạ đầ ớ ệ ố ị ự ệ ờ ườ đ
o dân t c Vi t Nam v t qua m i gian lao, th thách lên n nh cao vinh quang c a th iđạ ộ ệ ượ ọ ử để đế đỉ ủ ờ
i. T chuy n i ng t ng nh r t i bình th ng, ng i chi n s c ng s n lão thành H đạ ừ ệ đ đườ ưở ư ấ đỗ ườ ườ ế ĩ ộ ả ồ
Chí Minh ã d y chúng ta m t bài h c nhân sinh thi t th c và b ích.đ ạ ộ ọ ế ự ổ