Bài 38 Hệ thần kinh sinh dưỡng (hay)

Nêu rõ các đặc điểm cấu tạo và chức năng của đại
não người, chứng tỏ sự tiến hoá của người so với
các động vật khác trong lớp thú.
- Khối lượng não so với cơ thể ở người lớn hơn các
động vật thuộc lớp thú.
- Vỏ não có nhiều khe và rãnh làm tăng bề mặt
chứa các nơron (khối lượng chất xám lớn)
- Ở người, có các trung khu vận động và cảm giác
như các động vật thuộc lớp thú, còn có các trung
khu cảm giác và vận động ngôn ngữ (Nói, viết,
hiểu tiếng nói, hiểu chữ viết).

CHÖÔNG
IX

Chúng ta đã biết nếu xét về chức năng thì hệ
thần kinh được phân thành : Hệ thần kinh
vận động, điều khiển hoạt động của các cơ
vân (cơ xương) và hệ thần kinh sinh dưỡng
điều khiển hoạt động của các nội quan.
Hệ thần kinh sinh dưỡng lại bao gồm: phân
hệ thần kinh giao cảm và phân hệ thần kinh
đối giao cảm.

CÂU HỎI
TRẢ LỜI
KẾT LUẬN CẦN GHI NHỚ
TRAO ĐỔI NHÓM
QUAN SÁT HÌNH, NGHIÊN CỨU THÔNG TIN SGK

Trung khu của các phản xạ vận động và phản xạ
sinh dưỡng nằm ở đâu?

Lập bảng so sánh cung phản xạ sinh
dưỡng với cung phản xạ vận động.
Đều nằm trong chất xám nhưng trung
khu của phản xạ sinh dưỡng nằm trong
sừng bên của tủy sống và trong trụ não.
Trung khu của các phản xạ vận động và
phản xạ sinh dưỡng nằm ở đâu?

Thụ quan
áp lực
Sợi cảm
giác
Sợi trước
hạch
Dây phế vò
Hạch đối giao cảm
Sợi sau hạch
Cung phản xạ
Cung phản xa
vận độngï
Cung phản xạ sinh
dưỡng do bộ phận
thần kinh giao cảm
phụ trách làm giảm
nhu động ruột
Cung phản xạđiều hoà hoạt động tim

do bộ phận thần kinh đối giao cảm
phụ trách làm giảm nhòp tim

Đặc điểm Cung phản xạ vận động Cung phản xạ sinh dưỡng
C
ấ
u
t
ạ
o
Chức năng
- Trung ương
- Hạch
thần kinh
- Đường
hướng tâm
- Đường li
tâm
Đại não
- Chất xám
Tuỷ sống
Trụ não
- Chất xám
Sừng bên

tuỷ sống
- Không có - Có
- Từ cơ quan thụ cảm

TW - Từ cơ quan thụ cảm


TW
- Đến thẳng cơ quan phản ứng
- Qua sợi trước hạch, sợi sau
hạch.Chuyển giao ở hạch
thần kinh
Điều khiển hoạt động cơ vân
(có ý thức)
Điều khiển hoạt động nội
quan (không có ý thức)
Bảng so sánh cung phản xạ vận động và phản xạ sinh dưỡng

Qua bảng em hãy cho biết cấu tạo của cung
phản xạ sinh dưỡng với cung phản xạ vận
động giống và khác nhau như thế nào?
Giống nhau:
Đều gồm bộ phận trung ương là chất xám trong tủy
sống và não bộ; bộ phận ngoại biên là chất trắng
tạo thành các dây thần kinh.
khác nhau:
+ Bộ phận trung ương của hệ thần kinh sinh dưỡng
chỉ là các nhân xám ở sừng bên của tủy sống.
+ Bộ phận ngoại biên của hệ thần kinh sinh dưỡng
còn có các hạch giao cảm và đối giao cảm.


Sợi trước
hạch
Chuỗi hạch
giao cảm

Sợi sau
hạch
Trung ương
đối giao cảm
Sợi sau
hạch
Sợi trước
hạch
Phân hệ giao cảm
Phân hệ đối giao cảm

Hệ thần kinh sinh dưỡng cấu tạo như thế nào?
* Cấu tạo hệ thần kinh sinh dưỡng gồm:
+ Phần trung ương thần kinh nằm trong não, tuỷ sống.
+ Phần ngoại biên là các dây thần kinh và hạch thần
kinh.

Trình bày rõ sự khác nhau giữa hai phân hệ
giao cảm và đối giao cảm?

Cấu tạo Phân hệ giao cảm Phân hệ đối giao cảm
Trung ương
Ngoại biên gồm:
Các nhân xám ở sừng
bên tuỷ sống (từ đốt
tuỷ I đến đốt tuỷ thắt
lưng III)
Hạch nằm gần cơ
quan phụ trách
- Hạch thần kinh

(nơi chuyển tiếp
nơron)
- Nơron trước
hạch (sợi trục có
bao miêlin)
- Nơron sau hạch
(không có bao
miêlin)
Chuỗi hạch nằm
gần cột sống (chuỗi
hạch giao cảm) xa
cơ quan phụ trách
- Sợi trục dài
- Sợi trục ngắn
- Sợi trục dài
- Sợi trục ngắn
Các nhân xám ở trụ
não và đoạn cùng
tuỷ sống
Bảng 48-1. So sánh cấu tạo của phân hệ giao cảm và phân hệ đối giao cảm

Sợi trước
hạch
Chuỗi hạch
giao cảm
Sợi sau
hạch
Trung ương
đối giao cảm
Sợi sau

hạch
Sợi trước
hạch
Phân hệ giao cảm
Phân hệ đối giao cảm


Các phân hệ
Tác động lên
Giao cảm Đối giao cảm
Tim
Phổi
Ruột
Mạch máu ruột
Mạch máu đến cơ
Mạch máu da
Tuyến nước bọt
Đồng tử
Cơ bóng đái
Tăng lực và nhòp cơ
Dãn phế quản nhỏ
Giảm nhu động
Co
Dãn
Co
Giảm tiết
Co
Dãn
Giảm lực và nhòp cơ
Co phế quản nhỏ

Tăng nhu động
Dãn
Co
Dãn
Tăng tiết
Dãn
Co
Bảng 48-2. So sánh chức năng của phân hệ giao cảm và phân hệ đối giao cảm

Căn cứ vào hình 48.3 và bảng 48.2, em có nhận xét
chức năng của phân hệ giao cảm và đối giao cảm?
Hai phân hệ giao cảm và đối giao cảm có tác
dụng đối lập đối với hoạt động của các cơ
quan sinh dưỡng.
Hệ thần kinh sinh dưỡng có vai trò như thế
nào trong đời sống?
Nhờ tác dụng đối lập đó mà hệ thần kinh sinh dưỡng
điều hoà được hoạt động của các cơ quan nội tạng.

Trình bày sự giống nhau và khác nhau về
m t cấu trúc và chức năng giữa hai phân hệ ặ
giao cảm và đối giao cảm trong hệ thần kinh
sinh dưỡng?

Dựa vào hình 48.2 trình bày phản xạ điều hoà hoạt động
của tim và hệ mạch lúc huyết áp tăng.
Lúc huyết áp tăng cao: Thụ quan
áp lực bị kích thích, xuất hiện
xung truyền về trung ương phụ
trách tim mạch nằm trong các

nhân xám thuộc phân hệ đối giao
cảm, theo dây li tâm (dây X hay
mê tẩu) tới tim làm giảm nhịp co
và lực co đồng thời làm dãn các
mạch da và mạch ruột gây hạ
huyết áp.

Sự khác nhau căn bản nhất về chức năng giữa phân
hệ giao cảm và phân hệ đối giao cảm?
a. Trung ương thần kinh của phân hệ giao cảm là các nhân xám nằm ở
sừng bên của tủy sống từ đốt tủy I đến đốt tủy thắt lưng III; Trung
ương thần kinh của phân hệ đối giao cảm là các nhân xám ở trụ não và
ở đoạn tận cùng của tủy sống.
b. Các hạch ngoại biên của phân hệ giao cảm nằm dọc hai bên cột sống
hoặc trước cột sống; Các hạch ngoại biên của phân hệ đối giao cảm nằm
gần cơ quan.
c. Ở phân hệ giao cảm: Nơron trước hạch có sợi trục ngắn, nơron sau
hạch có sợi trục dài; ở phân hệ đối giao cảm thì ngược lại: Nơron trước
hạch có sợi trục dài, nơron sau hạch có sợi trục ngắn.
d. Hai phân hệ này có tác dụng đối lập nhau: Nếu phân hệ giao cảm làm
tăng cường hoạt động của một cơ quan thì phân hệ đối giao cảm lại làm
giảm sự hoạt động của cơ quan này.
Đ
Chọn câu trả lời đúng nhất

Hệ thần kinh sinh dưỡng gồm hai phân hệ:
Giao cảm và đối giao cảm.
-
Phân hệ giao cảm có trung ương nằm ở chất xám thuộc
sừng bên tủy sống (đốt tủy ngực I đến đốt tủy thắt lưng III).

Các nơron trước hạch đi tới chuỗi hạch giao cảm và tiếp
cận với nơron sau hạch.
-
Phân hệ đối giao cảm có trung ương là các nhân xám trong
trụ não và đoạn cùng tủy sống. Các nơron trước hạch đi tới
các hạch đối giao cảm (nằm cạnh cơ quan) để tiếp cận các
nơron sau hạch. Các sợi trước hạch của cả 2 phân hệ đều có
bao miêlin, còn các sợi sau hạch không có bao miêlin.
Nhờ tác dụng đối lập của 2 phân hệ này mà hệ thần kinh
sinh dưỡng điều hoà được hoạt động của các cơ quan nội
tạng (cơ trơn; cơ tim và các tuyến).


Hc bi

Lm bi tp 1, 2. /trang 154 sgk

c mc Em cú bit?

ẹoùc trửụực baứi 49.
(Cụ quan phaõn tớch thũ giaực)