Cấu tạo của hạt nhân nguyên tử. Độ hụt khối

TRƯỜNG THPT LÝ TỰ TRỌNG -KHÁNH HOÀ
GV: PHẠM THỊ PHƯỢNG
TRƯỜNG THPT LÝ TỰ TRỌNG -KHÁNH HOÀ
GV: PHẠM THỊ PHƯỢNG

KiỂM TRA BÀI CŨ:
Câu 1:Khi nguồn sáng chuyển động , tốc độ
truyền ánh sáng trong chân không có giá trị :
Nhỏ hơn c
Lớn hơn c.
Lớn hơn hoặc nhỏ hơn c , phụ thuộc vào phương truyền và
tốc độ của nguồn
Luôn bằng c ,không phụ thuộc vào
phương truyền và tốc độ của nguồn
A
B
C
D
ĐÚNG
SAI
SAI
SAI

Câu 2: Hệ thức Anhxtanh giữa khối lượng và
năng lượng là:
E= m/c
2
E=mc
E=mc
2

E=m/c
D
ĐÚNG
C
B
A
SAI
SAI
SAI

Câu 3:Tính năng lượng của hạt electrôn khi
chuyển động với vận tốc v= 2,6.10
8
m/s .
≈ 71,71.10
-15
J
≈ 30,76.10
-15
J
≈ 40,95.10
-15
J
≈ 10,19.10
-15
J
D
ĐÚNG
SAI
A

B
C
SAI
SAI

BÀI 52

NỘI DUNG
1/ Cấu tạo hạt nhân .Nuclôn .
2/Đồng vị .
3/ Đơn vị khối lượng nguyên tử .
4/Năng lượng liên kết .

1/ Cấu tạo hạt nhân -Nuclôn:
a/ Cấu tạo hạt nhân :
Hạt nhân của
nguyên tố X ở số
thứ tự Z , số khối A
trong bảng HTTH
có cấu tạo như thế
nào ?
Gồm : Các Nuclôn:
*Z hạt prôtôn :p ( q= +Ze)
m
p
=1,67493.10
-27
kg
*N=(A-Z) hạt nơtrôn
q=0 ; m

n
=1,67493.10
-27
kg
Vậy có bao
nhiêu nuclôn
trong một hạt
nhân ?
Một hạt nhân sẽ có
A hạt nuclôn , gồm:
*Z hạt prôtôn.
*(A-Z) hạt nơtrôn

Số thứ tự Z
của nguyên tố
X cho biết gì ?
Số khối A của
nguyên tố X
cho biết gì ?
Số thứ tự Z cho
biết số hạt
prôtôn
Số khối A xác
định số nuclôn
Tìm số Nuclôn
và số p , n của
hạt nhân
nguyên tố Nitơ ?
Số khối là A=14
=> 14 nuclôn ;

Số thứ tự là Z=7
⇒
7p =>N= 14-7
⇒
N= 7n
b/ Kí hiệu hạt nhân :
Hoặc
A
Z
X
X
A
Z
c/ Kích thước hạt nhân :
Quả cầu R= 1,2.10
-15
.A
1/3
(m)

2. Đồng vị :
*Định nghĩa :Những nguyên tử mà hạt nhân có
cùng số prôtôn ( cùng số thứ tự Z) , nhưng khác
số nơtrôn ( khác số khối A)
Đồng vị là
gì ?
Ví dụ :
C
11
6

: Có 11N = 6p+5n ;
C
12
6
Có 12N = 6p+6n
C
13
6
Có 13N = 6p+7n;
C
14
6
Có 14N = 6p+8n
Đồng vị không bền , có tính
phóng xạ
:;
14
6
11
6
CC

Có 1N= 1p + 0n
1
1
H
2
1
H
Có 2N= 1p + 1n :

D
2
1
: đơtêri
Có 3N= 1p + 2n:
3
1
H
T
3
1
: triti
Hyđrô có 3 đồng vị :

3/ Đơn vị khối lượng nguyên tử:
Từ hệ thức Anhxtanh :
Khối
lượng đo
bằng đơn
vị gì ?
*kg
*đơn vị khối
lượng nguyên
tử: u
1u= m
C12
/12
E= mc
2
=> m= E/c

2

=> Đơn vị khối lượng MeV/c
2

1u= 931,5 MeV/c
2


4/ Năng lượng liên kết :
Thành phần
hạt nhân
gồm có ?
Lực tương
tác giữa các
hạt trong
nhân ?
Các prôtôn đẩy
nhau ,nhưng
thực tế
Các p và các n
vẫn hút nhau ,
chứng tỏ gì ?
Lực hút giữa các
nuclôn với nhau rất
lớn so với lực đẩy
giữa các p => giữ
được các nuclôn liên
kết với nhau => lực
hạt nhân

Lực hạt nhân :là lực hút rất mạnh giữa
các hạt nuclôn trong nhân , xuất hiện khi
khoảng cách giữa chúng ≤ 10
-15
m
Muốn phá
vỡ hạt nhân
thì làm thế
nào ?
Năng lượng
cần phải cung
cấp tối thiểu
là bao nhiêu ?
Năng lượng nghỉ
của hạt nhân :
E= m
hn
.c
2
(1)
Năng lượng nghỉ của các
nuclôn sau khi phá vỡ
liên kết :
E
0
=[Zm
p
+(A-Z)m
n
] .c

2

E
0
> E
(2)
Khi phá vỡ hạt nhân ,
Năng lượng nghỉ đã tăng
bao nhiêu ?
ΔE = [Zm
p
+(A-Z)m
n
-m
hn
]c
2
=> năng lượng cung cấp
=>Năng lượng liên kết W
lk

Δm = [Zm
p
+(A-Z)m
n
-m
hn
]
=> Độ hụt khối lượng
⇒

Năng lượng liên kết cho
A hạt nuclôn :
⇒
W
lk
= Δm.c
2

- Năng lượng liên kết riêng: Năng lượng liên
kết dùng cho 1 nuclôn :W
lk
/A
- Năng lượng liên kết riêng của hạt nhân càng
lớn => càng bền

TÓM TẮT NỘI DUNG BÀI HỌC
*Nguyên tố X ở số thứ tự Z , có số khối A
trong bảng HTTH thì hạt nhân của nó :
+Kí hiệu
X
A
Z
Z hạt prôtôn
N =(A-Z) hạt nơtrôn
+Có A hạt nuclôn
trong đó :
+Bán kính hạt nhân : R= 1,2.10
-15
.A
1/3

(m)
+Đồng vị :Những nguyên tử mà hạt nhân có
cùng số prôtôn ( cùng số thứ tự Z) , nhưng
khác số nơtrôn ( khác số khối)

Đơn vị khối lượng nguyên tử:1u= 931,5MeV/c
2
.
* Lực hạt nhân là lực hút rất mạnh giữa các
nuclôn khi khoảng cách giữa chúng ≤ 10
-15
m.
*Độ hụt khối là độ giảm khối lượng khi các
nuclôn riêng rẽ liên kết lại thành hạt nhân
=>khối lượng không bảo toàn .
*Năng lượng liên kết cho A hạt nuclôn :
W
lk
= Δm.c
2
Δm = [Zm
p
+(A-Z)m
n
–m
hn
]
*Năng lượng liên kết cho 1 hạt nuclôn gọi là :
Năng lượng liên kết riêng :W
lk

/A

CÂU HỎI CỦNG CỐ :
Câu1:Hạt nhân nguyên tử được cấu tạo bởi các :
Prôtôn
Nơtrôn
Prôtôn và electrôn Prôtôn và nơtrôn
A B
C
D
ĐÚNG
SAI
SAI
SAI

CÂU HỎI CỦNG CỐ :
Câu 2: Đồng vị là những nguyên tử mà hạt
nhân chứa :
Cùng số prôtôn Z , số electrôn khác nhau
Cùng số nơtrôn N , số prôtôn Z khác nhau
Cùng số nơtrôn Z , số nuclôn N khác nhau
Cùng số prôtôn Z , số nơtrôn N khác nhau
A
B
C
D
ĐÚNG
SAI
SAI
SAI

CÂU HỎI CỦNG CỐ :
Câu 3: Đơn vị khối lượng nguyên tử là :
Khối lượng của hạt nhân nguyên tử Hyđrô
Khối lượng của một nguyên tử hyđrô
1/12 khối lượng nguyên tử các bon
1/12 khối lượng nguyên tử các bon 12
A
B
C
D
ĐÚNG
SAI
SAI
SAI

CÂU HỎI CỦNG CỐ :
Câu 4: Điều nào đúng khi nói về :Năng lượng liên
kết riêng của một hạt nhân :
Năng lượng cần cung cấp cho A nuclôn tách ra riêng rẽ.
Càng lớn thì hạt nhân càng kém bền ;
Những hạt nhân có số khối càng lớn càng bền
Năng lượng cần cung cấp cho 1 nuclôn tách
ra riêng rẽ.
A
B
C
D
ĐÚNG
SAI

SAI
SAI

BÀI TẬP CỦNG CỐ :
Câu 5: Hạt nhân đơtêri có khối lượng 2,0136u,
Tính năng lượng liên kết của hạt nhân này ?
Cho m
p
= 1,007276u ; m
n
= 1,008665u
Giải :
Khối lượng các nuclôn khi riêng rẽ cần
để tạo hạt nhân đơtêri :
m
0
=m
p
+ m
n
=(1,007276+ 1,008665)u=2,015941u
Năng lượng liên kết hạt nhân :W
lk
= (m
0
– m
hn
)c
2

W
lk
= (2,015941-2,0136) u.c
2
=0,002341uc
2

W
lk
= 0,002341.931,5= 2,18MeV

BÀI TẬP VỀ NHÀ
CÁC BÀI TẬP SGK/265-266
BÀI HỌC ĐẾN ĐÂY LÀ HẾT
CHÚC CÁC EM HỌC TỐT

KiỂM TRA BÀI CŨ